"بسیاری از موفقیت های علمی در جهان زمانی رخ می دهد که افراد شیوهای متفاوتی را در پیش می گیرند ؛ فوتبال نیز از این قاعده مستثنی نیست و افراد متفاوتی وجود دارند که شهرت و آوازه خاص آنها با روش های متفاوت شان پیوند خورده است."
بمناسبت تولد شصت سالگی آقای خاص قصد دارم در این پست به تکه هایی از حرف های ناگفته راجب او بپردازم .
یکی از طرفداران باشگاه تاتنهام به تازگی مقاله ای را نوشته است.او می گوید وقتی کتاب «بازی اروپایی» و «میراث بارسلونا» را می خواندم بسیار لذت می‌بردم ، اما در هر دو کتاب ردپای روش های بحث برانگیز آقای خاص دیده می شود روش هایی که مورینیو راجب آن چنین می گوید:
« بسیاری از باشگاه‌ها کارهای بدنسازی را جداگانه انجام می‌دهند و بازیکنان را به مدت چهل و پنج دقیقه با یک مربی بدنسازی تنها می گذارند، اما من به این اعتقاد ندارم چرا که شما باید همه این جنبه ها را در یک موقعیت مسابقه کنار هم قرار دهید ؛ تمریناتی وجود دارد که می تواند کیفیت بدنی شما را با استفاده از توپ بهبود بخشد."
روی فاریا دانشجویی 21 ساله پرتغالی در آن زمان با شنیدن مصاحبه بسیار جالب دستیار فنخال به وجد می آید ؛ او در گفتگو با تایمز می گوید:
"پس از شنیدن صحبت های آقای خاص با خودم گفتم باید با این مرد مصاحبه کنم."
فاریا مدتی بعد با ژوزه اولین ملاقاتش را انجام می دهد و آنرا این چنین توصیف می‌کند :
"آقای خاص با من خیلی خوب صحبت کرد هنگامی که نزد او رفتم من کار خود را انجام دادم و سعی کردم آن را از نظر علمی توجیه کنم و بعد یادم آمد که تمام ایده هایم را برای تشکر از افرادی که با آنها مصاحبه کرده بودم ارسال کنم."
از صدها نفری که با آنها ملاقات داشتم ؛ تنها مورینیو به من پاسخ داد و گفت: "کار فوق العاده ای را انجام دادید ؛ دوره های مربیگری خود را در دانشگاه به اتمام برسانید و شاید روزی با هم کار کنیم."
پس از مصاحبه جوان 22 ساله با آقای خاص در (سال 1999) آن دو (ژانویه سال 2001) کار را با تیم لیریا آغاز کردند.
آقای خاص و مرد شماره دوم او مکمل های همدیگر بودند فاریا می گوید من تئوری های زیادی در سر داشتم ؛ بنابراین اطلاعاتی را که داشتم به همراه تجربه آقای خاص با هم ترکیب کردیم و روش های عالی را با هم توسعه دادیم.
فاریا مردی بود که سعی می‌کرد چیزی را که خارج از چارچوب آن زمان بود را توجیه کند و مورینیو نیز درباره فوتبال به شکلی کاملاً خارج از چارچوب آن زمان صحبت می‌کرد.
دوره بندی تاکتیکی
این یک روش آموزشی است که توسط دانشمند ورزشی ویتور فراد (استاد علوم ورزشی دانشگاه پورتو در پرتغال ایجاد شده است) در حدود 30 الی 35 سال پیش توسعه یافته است.
طرفدار مشهور و البته اولین مدافع این روش مطمئنا آقای خاص می باشد ، اما مربیان دیگری مانند ویلاش بواش، برندان راجرز، نونو اسپیریتو، مارکو سیلوا و کارلوس کاروالهال نیز از آن استفاده کردند.
بنابراین، ایده این است که عنصر تاکتیکی بازی عنصر فراگیر است و ابعاد فیزیکی، تکنیکی و روانی مبتنی بر این بعد تاکتیکی وجود دارند. این دیدگاه بر خلاف تصور کلاسیک است، جایی که چهار بعد به طور جداگانه و با سطح اولویت نامشخص مشاهده می شدند
با استفاده از روش تناوب سازی تاکتیکی، هدف اصلی جلسات تمرینی این است که یک مربی بتواند بازیکنان خود را در «مدل بازی» مورد نظر خود آموزش دهد مدل بازی کلیدی ترین قسمت عنصر تاکتیکی است.
مدل بازی
مدل بازی نوعی سازمان است که تیم ها در نتیجه رفتارهای از پیش تعیین شده ای که مربیان می خواهند بازیکنانشان در هر لحظه از بازی و در موقعیت های مختلف اتخاذ کنند، به آن دست می یابند. در نتیجه، این امر نظم و قابلیت پیش بینی بیشتری به ماهیت غیرقابل پیش بینی بودن فوتبال می دهد تا در نهایت تیم بتواند نتیجه بازی را تحت تأثیر قرار دهد. سازگاری و دفعاتی که این رفتارهای مطلوب از بازی به بازی رخ می دهد، همان چیزی است که هویت تیم را تعیین می کند. مدل بازی هرگز یک محصول تمام شده نیست، بلکه یک فرایند پایان ناپذیر است که به طور مداوم از طریق بازی و تجزیه و تحلیل تیم در حال پیشرفت و پیشرفت است.
مدل بازی از سه بخش تشکیل شده است:
- چهار لحظه از بازی
- اصول مدل بازی
- مقیاس های تیم
چهار لحظه بازی ایده ی کاملا ساده ای است چرا که یک مسابقه از چهار لحظه تشکیل شده است.
زمان حمله در فوتبال:
لحظه ای که تیمی توپ را در اختیار دارد و حریف در فرم دفاعی سازمان یافته خود قرار دارد. این لحظه می تواند از هر نقطه زمین شروع شود و تا زمانی که تیم مالکیت توپ را از دست بدهد، ادامه دارد.
زمان انتقال ازحمله به دفاع در فوتبال:
لحظه ای که تیمی توپ را از دست داده و هنوز سازماندهی دفاعی نگرفته است. این لحظه طول می کشد تا زمانی که تیم از نظر دفاعی سازمان یابد. در صورت عدم تعادل سازی دفاعی تیم درزمان مناسب؛ حریف صاحب موقعیت ضدحمله می شود.
زمان دفاع:
لحظه ای که تیمی توپ را در اختیار ندارد و در شکل دفاعی سازمان یافته خود قرار دارد. این لحظه می تواند از هر نقطه زمین شروع شود و تا زمانی که تیم مالکیت توپ را بدست آورد ادامه دارد.
زمان انتقال از دفاع به حمله:
لحظه ای که تیمی مالکیت توپ را بدست آورده و حریف هنوز در فرم دفاعی سازمان یافته خود نیست. این لحظه طول می کشد تا زمانی که حریف به صورت دفاعی سازمان یابد. هر لحظه انتقالی به حمله، یک ضد حمله نیست، بلکه ضد حمله بخشی از این لحظه است، یک تیم می تواند این گزینه را بررسی کند یا تصمیم بگیرد توپ را از فشار خارج کند و یک حمله سازمان یافته را شروع کند.
اصول مدل بازی
اساساً سبک بازی می باشد که مربی می خواهد آنرا اجرا کند و این اصول را می توان به 3 قسمت تقسیم کرد:
شاخه اصلی: این هویت یک تیم است وهرگز تغییر نمی کند، به عنوان مثال اگر اصل اصلی یک تیم حفظ مالکیت باشد آنها این را از بازی به بازی دیگر تغییر نمی دهند زیرا از دست دادن هویت آنها تأثیر منفی خواهد داشت بنابراین هسته اصلی تیم ثابت است و جلسات تمرینی مبتنی بر شاخه اصلی همه بازیکنان را درگیر می کند.
شاخه فرعی معمولاً شامل مقیاس بخشی یا گروهی تیم است. اگرچه تداوم این اصول در طول فصل و هفته به هفته مهم است، اما می توان به برخی از انعطاف پذیری ها اجازه داد تا با حریف سازگار شوند در بیشتر موارد شاخه فرعی با اصلاحات کوچک در طول مورفوسکل هفتگی یکسان باقی می مانند. در اینجا، تیم به گروه ها/بخش ها تقسیم می شود تا روی حرکات خاصی کار کنند تا در بازی آینده اجرا شوند. برای مثال، اگر حریف شما تیمی باشد که در یک سوم دفاعی پرسینگ را انجام می‌دهد ( High pressure) تمرین ممکن است شامل تغییرات جدیدی از مدل بازی باشد و هافبک دفاعی بین مدافعان میانی قرار می گیرد ؛ سپس مدافعان میانی به کنار ها متمایل می شوند و فولبک ها جلوتر قرار می گیرند.
شاخه زیر فرعی فقط شامل فرد یا یک گروه بسیار کوچک(2-3 نفره) است. به عنوان مثال، دو هافبک میانی، دو مهاجم میانی و .....
این شاخه رفتارهای خاص فرد یا گروه کوچک را در موقعیت های مختلف تعیین می کند. این شاخه انعطاف پذیر هست و می تواند با یک بازیکن حریف سازگار شود برای مثال مدافع مرکزی هنگام مواجه با یک پست نه بازی ساز باید سرعت و رویکرد متفاوتی را نسبت به یک مهاجم کلاسیک که جلوی دروازه قرار می گیرد بکار ببرد.
مقیاس های تیم
مقیاس های تیم برای تفکیک در مدل بازی مهم هستند تا هنگامی که ما طرح تمرین خود را برنامه ریزی می کنیم، بدانیم که اصول مدل بازی دقیقاً از کدام بازیکنان در کدام لحظات و موقعیت ها استفاده می کند. مقیاس های تیم به دسته های جمعی، بین بخشی، بخشی، گروهی و فردی تقسیم می شوند.
چرخه هفتگی در دوره بندی تاکتیکی به عنوان مورفوسکل شناخته می شود.
یک نکته کلیدی در روش شناسی این باور است که بازیکنان به طور خودکار تناسب اندام خود را از طریق تمرین در موقعیت بازی بهبود می بخشند.
ستاره پرتغالی اظهار داشته است که تمرینات زیر نظر مورینیو تنها 90 دقیقه در هر جلسه بود، اما تمرینی فشرده و با کیفیت بالا بود.
سودمندترین دوران رونالدو زمانی بود که ژوزه سرمربی رئال مادرید بود و از سال 2010 تا 2013 در 164 بازی 168 گل به ثمر رساند.
با اینکه فراده بنیانگذار این روش ارزشمند است اما کلید موفقیت در این تئوری ها نیست. بلکه نکته اصلی در نحوه عملیاتی کردن جنبه تئوریک و نحوه تجسم کردن آن می باشد آقای خاص و روی فاریا به مدت 17 سال توانستند 23 جام کسب کنند.
مصاحبه اختصاصی فاریا با اینکه برای من هزینه داشته است ، اما بعنوان مرد شماره دوم قسمت هایی از آنرا با شما به اشتراک گذاشتم پس طلایی ترین سخن او قاب ماندگار پایانی متن من خواهد شد.
"خبرنگار تایمز : پس آنچه من دیدم یک شیوه بازی عاشقانه و یک روش عمل گرایانه است ،اما شما چه چیزی را ترجیح می دهید؟
عاشقانه بازی کنید و ببازید یا کمتر زیبا بازی کنید و برنده شوید؟ برای من، شما باید بین این دو تعادل برقرار کنید.
منابع : Breaking the line , Times
