حالا که جام جهانی ۲۰۲۲ نیمی از راه خود را پیموده است، می‌توانیم گذری بر کمیت و کیفیت این تورنمنت در هفته‌های گذشته داشته باشیم.
اختصاصی طرفداری | نوزده روز قبل و در آستانه شروع جام جهانی قطر، در یادداشتی از «سیاسی‌ترین جام جهانی قرن» نوشتم. آن روز پرسش اساسی این بود: «دستگاه سانسور و پروپاگاندا در قطر کار خودش را خواهد کرد، اما آیا همه چیز تحت کنترل آن‌ها باقی می‌ماند؟» و همان‌طور که انتظار می‌رفت، پاسخ منفی بود. بسیار خب، من قصد نادیده گرفتن زرق و برق ورزشگاه‌های قطر، کیفیت خوب چمن‌های آن، برنامه ریزی مناسب و از این دست موارد را ندارم. ولی وقایعی در طول همین مدت اتفاق افتاد که به نظر ارزش واکاوی دارد.
فقط دو روز به شروع جام جهانی باقی مانده بود که مسئولان قطری در چرخشی ناگهانی، آن هم زمانی که بسیاری از هواداران نه تنها بلیت مسابقات را خریداری کرده بودند، بلکه حتی به رزرو مکان محل اقامت خود پرداخته بودند، از ممنوعیت فروش نوشیدنی‌های الکلی در ورزشگاه‌های جام جهانی خبر دادند. البته جناب جانی اینفانتینو که تا پیش از آن وعده برگزاری «بهترین جام جهانی تاریخ» را در قطر می‌داد، ناگهان تصمیم گرفت کف هرم مازلو را سقف خواسته‌های انسانی بداند و فرمودند که «با سه ساعت الکل نخوردن در روز می‌توان زنده ماند!». طبیعتا این سیگنال خوبی برای هوادارانی نبود که به تغییر رفتار حاکمیت قطر حداقل در این یک ماه، دل بسته بودند.
کمی جلوتر که رفتیم، فیلترینگ فیفا از راه رسید. پرچم‌هایی که مضامین اجتماعی - سیاسی خاصی داشتند در کنار پرچم اقلیت‌های جنسی، از دست هواداران گرفته شد. آن‌هایی که لباس‌هایی با این مضامین بر تن داشتند نیز، سرنوشت بهتری نداشتند؛ چنان که در بسیاری موارد با برخورد خشن نیروهای امنیتی، ساعاتی را نزد آن‌ها به بازداشت موقت گذراندند و سپس با تعهد آزاد شدند. اما جالب اینجاست که اگر این مسائل برای فیفا ارزش محسوب می‌شدند، چرا در میانه‌های تورنمنت از تصمیم اولیه خود عقب‌نشینی کرد و بار دیگر در تصمیمی ناگهانی، از آزادی استفاده از این نمادها در ورزشگاه‌های قطر خبر داد؟
دقایقی قبل از آغاز بازی ایران - انگلیس در روز دوم جام جهانی ۲۰۲۲، دو هوادار انگلیس از ورود به ورزشگاه خلیفه منع شدند. این دو هوادار که لباس‌های سربازان صلیبیون را بر تن داشتند و همانند آنان از کلاه‌خود، شمشیرهای جعلی و زره زنجیری استفاده می‌کردند، از افسران حاضر در محل شنیدند که: «شما اینجا هستید تا مسلمانان را بکشید؟». فیفا در این مورد از اصل «ضدیت با تبعیض» خود استفاده کرد که به ذات خود، ساز و کار ارزشمندی است. آن‌ها از این دست تماشاگران درخواست کردند که یا لباس‌های خود را پشت و رو بر تن کنند و یا برای کسب مجوز ورود به ورزشگاه، لباس‌شان را عوض کنند.
یکی از آن دو فرد که به دلایل امنیتی نامش محرمانه باقی مانده است، مردی ۵۷ ساله بود که به دیلی میل گفت: «این روند ۲ ساعت و نیم ادامه داشت و باعث شد ما نیمه اول مسابقه را از دست بدهیم. در نهایت چون ۱۸۰ پوند برای بلیت پرداخت کرده بودیم، از حمل آن وسایل با خودمان منصرف شدیم. اما زمانی که قصد ورود داشتیم، ما را به اتاقی بردند و از ما خواستند تا لخت شویم. آن‌ها حتی ما را تفتیش بدنی نکردند و این سنت‌شان برای تحقیر ما بود».
رابرت کارتر به عنوان یک محقق تاریخی در همین رابطه در توییتر نوشت: «این لباس سنتی همراه با شمشیر و صلیب، به دلیل تجاوز جنسی، کشتار و اشغال سرزمین‌های اعراب در گذشته توسط صلیبیون، توهین‌آمیز است». در چنین موردی، حق با کارتر و همفکران اوست. اما در فرهنگ غرب نیز «لخت شدن اجباری» به همان اندازه بی احترامی و تعرض محسوب می‌شود. با توجه به گزارش‌هایی مبنی بر موارد مشابه در طول این تورنمنت، فیفا مسئول نظارت دقیق‌تر بر اعمال نیروهای امنیتی حاضر در قطر است.
«ساخارین یا سدیم ساخارین، از محبوب‌ترین شیرین‌کننده‌های مصنوعی است که از آن به عنوان شکر مصنوعی نیز یاد میکنند.» ردپای استفاده از ساخارین در جای جای این تورنمنت نیز به چشم می‌خورد. آنجا که زیرساخت لازم فراهم نبود و کانتینرها به عنوان محلق اقامت هواداران در نظر گرفته شد؛ آنجا که هواداران «دعوتی» به ورزشگاه‌ها راه پیدا کردند و جو بسیاری از مسابقات کسل کننده شد؛ آنجا که تلاش شد تمرین و بازی کردن در گرمای قطر به وسیله سیستم تهویه هوا عادی جلوه داده شود (و به ادعای برخی تیم‌ها، به بیماری اعضای تیم منجر شد).
به همه این‌ها، ماجرای رشوه برای کسب میزبانی، مرگ ۶۵۰۰ کارگر مهاجر و نقض حقوق بشر را هم اضافه کنید تا (راستی، یادم آمد در ابتدای مطلب به دوستان قطری قول داده بودیم که از آن‌ها انتقاد نکنیم!) شاهکار فیفا را به زیبایی هر چه تمام‌تر ببینید! بی تردید، ما جام جهانی قطر را سال‌ها بعد با شگفتی‌هایش، با گل‌هایش و در صدر همه این‌ها، با مشکلاتش به خاطر خواهیم آورد. باشد که جام جهانی فوتبال به دست تصمیم‌های کارشناسی نشده، اعتبارش را از دست ندهد...
