آستیگماتیسم یک نقص شایع در انحنای چشم است که باعث تاری دید میشود و از بدو تولد نیز وجود دارد و ممکن است همراه با نزدیک بینی یا دور بینی باشد. به هر حال شاید گذاشتن اسم نقص برای این مشکل اغراق باشد، اما باز هم یکی از مشکلات چشمی است که افراد زیادی را در جامعه دچار کرده، اما به راحتی قابل درمان است.
برای درک آستیگماتیسم بهتر است بدانید این نقص جزیی، زمانی اتفاق می‌افتد که قرنیه به عنوان سطح جلویی چشم، یا عدسی در داخل چشم، دچار انحنای نامناسب شوند و با خارج شدن از حالت طبیعی خود، یعنی گرد بودن به شکل توپ بسکتبال، به شکل تخم‌مرغ درآمده و باعث تاری دید در تمام فواصل میشود.
مشکلات چشمی در هر فرد همانقدر متفاوت است که تمام افراد جامعه نیز با هم متفاوت هستند و، به این معنی که آستیگماتیسم هم نوع‌های مختلفی دارد و با توجه به نحوه بروز این نقص در افراد و اینکه در چه زمانی از دوره زندگی بروز پیدا میکند ، نحوه درمان و شناخت این بیماری چشمی نیز متفاوت بوده و باید توسط دکتر متخصص انجام شود.
در این مقاله قصد داریم که عمیق تر به مسئله آستیگماتیسم و اینکه چه افرادی در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند بپردازیم. با ما همراه باشید تا مرحله به مرحله نحوه شناخت این انحراف را برسی کنیم.
علائم آستیگماتیسم چیست؟
نشانه‌های آستیگماتیسم شامل موارد زیر است و در هر فرد به شکل متفاوت بروز پیدا میکند، یا ممکن است در بعضی از افراد هیچ علائمی نداشته باشد.
تاری دید
سردرد
چشمک زدن بی اختیار
دوربینی
مشکل دیدن در شب
خستگی چشم
در صورت داشتن هریک از علائم آستیگماتیسم به پزشک مراجعه کنید.
انواع مختلف آستیگماتیسم چیست؟
آستیگماتیسم با انحراف قرنیه و عدسی از شکل طبیعی، بروز پیدا میکند و هر کدام از این دو به طور جداگانه می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند. آستیگماتیسم قرنیه زمانی اتفاق می افتد که نقص در شکل طبیعی قرنیه وجود داشته باشد. آستیگماتیسم عدسی هم زمانی بروز پیدا میکند که عدسی حالت اصلی و گرد خود را از دست داده باشد.
آستیگماتیسم را میتوان به دو صورت منظم، نامنظم و معمولی توصیف کرد اما شکل نامنظم آن کمتر رایج است و زمانی رخ میدهد که چشم کاملا گرد نباشد، همچنین این اختلال نامنظم دارای انحنای ناهموار چشمی است و باعث انحراف چشم و تاری دید میشود.
شکل معمولی آستیگمات زمانی رخ میدهد که چشم کاملا خمیده نباشد و به جای گرد بودن مانند توپ بسکتبال، ممکن است شکل یک توپ راگبی را به خود بگیرد و این امر نیز موجب تاری و تحریف دید میشود.
چه چیزی باعث آستیگماتیسم میشود؟
آستیگماتیسم در بدو تولد نیز وجود دارد یا این که در مراحل مختلف زندگی افراد رخ میدهد و حتی احتمال اینکه چشم در نتیجه یک آسیب یا عمل جراحی دچار این انحراف شود نیز زیاد است. اما علم پزشکی هنوز نتوانسته پاسخ دقیقی به این سوال بدهد که دقیقا علت بروز آستیگمات شدن چشم چیست.
بهتر است بدانید قوز قرنیه یک بیماری نادر چشمی است که قرنیه را تحت تاثیر قرار داده و باعث نازک شدن و برآمدگی بافت شفاف روی قرنیه میشود و همین باعث بروز آستیگماتیسم شده و دید فرد با تاری و حساسیت به نوهای روشن مواجه می‌گردد. قوز قرنیه نیز یک بیماری ارثی با علتی ناشناخته است.
عیوب انکساری چیست؟
آستیگماتیسم نوعی از عیوب انکساری است که به عنوان اختلالات چشمی رایجی شناخته میشوند که دید واضح را دشوار می‌کنند. در این اختلالالت، عدسی و قرنیه چشم به دلیل خارج شدن از شکل طبیعی خود، نوری که به آنها اصابت میکند را نمی‌توانند خم کنند و در نتیجه دید مبهم و تار شده و حاصل آن سردرد و خستگی چشم است.
نزیدک بینی
نزدیک بینی (myopia) یک نوع دیگر از عیب انکساری است که علائمی شامل سردرد، خستگی چشم و چشمک زدن دارد و باعث میشود اجسام دور به صورت تار و به صورت کج و کوله به نظر برسند. نزدیک بینی زمانی اتفاق می افتد که یا قرنیه بیش از حد انحنا داشته باشد، یا این که کره چشم دراز بشود.
دوربینی
ناتوانی در تمرکز بر روی اشیا از نزدیک یکی از علل شایع دوربینی (hyperopia) است و زمانی این مشکل بروز پیدا میکند، که قرنیه به اندازه کافی انحنا ندارد یا کره چشم خیلی کوتاه است. به هر حال در این اختلال چشمی شما میتوانید اجسام دور را به وضوح ببینید.
خطر آستیگماتیسم در چه افرادی بروز میدهد؟
آستیگماتیسم به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات چشمی‌ای است که محدودیت سنی ندارد و میتواند در بزرگسالان و کودکان نیز رخ دهد. در ادامه میتوانید لیستی از مواردی که باعث بروز آستیگماتیسم میشوند را مشاهده کنید:
زخم یا نازک شدن قرنیه
نزدیک بینی بیش از حد که باعث تار شدن اجسام در دوردست میشود.
زمانی که دید نزدیک تار است و معنی دوبینی را میدهد.
داشتن سابقه خاصی از انواع جراحی چشم، مانند آب مروارید یا عمل قوزقرنیه.
آستیگماتیسم میتواند موروثی باشد.
چگونه آستیگماتیسم تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص آستیگماتیسم، چشم پزشکان می‌توانند در طی یک معاینه جامع از طریق آزمایش‌های مختلف، علل این اخلال را متوجه شوند که شامل موارد زیر است:
نمودار چشم: در این آزمایش از شما خواسته میشود تا حروف روی نمودار چشمی را بخوانید و وضوح بینایی شما در فواصل معین از طریق این تست برسی میشود.
فوروتر: با تست فوروتر شما از طریق یک دستگاه بزرگ دوچشمی نگاه می‌کنید و به پزشک خود می‌گویید کدام یک از حروف را به وضوح می‌بینید و پزشک بر اساس پاسخ شما، واضح‌ترین دید را به شما ارائه میدهد.
خود رفرکتور: نحوه تشخیص آستیگماتیسم در این دستگاه این‌گونه است که با تابش نور به چشم شما و چگونگی تغییر آن هنگام جهش از پشت چشم کار میکند.
کراتومتر: انحناح قرنیه شما را اندازه‌گیری میکند و همچنین چشم پزشک شما ممکن است در این مرحله، اسکن توپوگرافی قرنیه را انجام دهد که به یافتن عیوب روی سطح قرنیه کمک میکند.
نحوه درمان آستیگماتیسم چگونه است؟
آُستیگماتیسم خفیف در صورت تشخیص پزشک ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد اما آستیگماتیسمی را که مشکلات بینایی به همراه دارد با استفاده از یکی از روش های زیر درمان میشود:
لنزهای اصلاحی: با تجویز پزشک لنزهای تماسی و عینک‌های اصلاحی رایج ترین و کم خطرترین راه‌های درمان آستیگماتیسم هستند.
آرتوکراتولوژی (Ortho-k): در این روش برای درمان آستیگماتیسم پزشک از شما میخواهد که به طور موقت از لنزهای تماسی سفت و محکم استفاده کنید. از این لنزهای مخصوص، برای اصلاح موقت انحناح نامنظم قرنیه استفاده میشود و ممکن است که آنها را در هنگام خواب روی چشم گذاشته و در طول روز بردارید. اما این یک درمان موقت است، یعنی زمانی که از این لنزها استفاده نکنید، دید شما به حالت قبلی بر می‌گردد.
جراحی انکساری فقط در صورتی انجام میشود که چشم پزشک یک مورد شدید را تشخیص دهد که این نوع جراحی شامل استفاده از لیزر یا چاقوهای کوچک و مخصوص برای تغییر شکل قرنیه است. این عمل، آستیگماتیسم چشم شما را برای همیشه اصلاح میکند.
عمل های رایج آستیگماتیسم کدامند؟
لیزر کراتومیلئوزیس: برای جراحی آستایگماتیسم با این روش، جراح فلپ نازکی را در قرنیه ایجاد میکند و سپس از لیزر برای تغییر شکل آن استفاده میکند.
کراتکتومی فتورفرکتیو(PRK): در این روش یک جراح از لیزر برای تغییر شکل قرنیه استفاده میکند که این کار باعث بهبود تمرکز بر پرتوهای نور بر روی شبکیه چشم میشود.
کراتکتومی اپیتلیال با کمک لیزر(LASEK): درمان آستیگماتیسم در این مدل از جراحی شامل سست کردن پوشش قرنیه، و سپس استفاده از لیزر برای رفع انحنای نادرست آن است.
کشیدن عدسی با برش کوچک (SMILE): با استفاده از لیزر شکل قرنیه تغییر پیدا میکند و یک قطعه بافت دیسکی شکل، در زیر قرنیه قرار داده میشود.
اپی لیزیک(Epi-LASIK): جراح در این روش لایه بالایی قرنیه را بر میدارد و سپس برای تغییر شکل آن از لیزر استفاده میکند تا اختلال آستیگمات برطرف شود.
توجه داشته باشید که هر نوع عمل و جراحی چشم دارای خطراتی هستند و بهتر است که با چشم پزشک خود در مورد خطرات و فواید آن صحبت کنید.
عدم درمان آستیگماتیسم چه عوارضی دارد؟
عدم درمان آستیگماتیسم می تواند مشکلات متفاوتی برای چشم ایجاد کند. به عنوان مثال: اگر فرد در یک چشم آستیگماتیسم داشته باشد و این وضعیت اصلاح نشود، تنبلی چشم رخ میدهد. علاوه بر این شایع ترین عوارض آستیگماتیسم، سردرد و خستگی چشم است.
برای آساتیگماتیسم بعد از جراحی نیز ممکن است مشکلاتی پیش بیاید که اغلب موقتی بوده و در عرص چند هفته بهبود میابند. این عوارض پس از عمل شامل خشکی چشم، مشکلات دید در شب و حساسیت به نور میشود.
به هر حال ممکن است عوارض دائمی تری نیز بعد از عمل رخ دهد، مانند؛ بازگشت بینایی به حالت قبل از جراحی آستیگمات یا حتی از دست دادن بینایی.
سخن آخر
آستیگمات چشمی یا آستیگماتیسم با توجه به پیش رفت روز افزون علم هنوز آنچنان که باید شناخته نشده و این که، بسته به میزان شدت این عارضه‌ی چشمی ممکن است درمان لازم باشد و یا، با راحت‌ترین راه یعنی استفاده از لنزهای تماسی یا عینک میتواند باعث بهبود انحراف آستیگمات شود یا پزشک چشم شما ممکن است جراحی را پیشنهاد دهد.
به هر حال با توجه به اینکه راه‌هایی برای درمان و حتی پیشگیری از پیشرفت این عارضه وجود دارد، سعی کنید در صورت داشتن هر یک از علائمی که در این مقاله بیان شده، برای درمان اقدام کرده تا از عوارض تنبلی چشم، خستگی چشم یا سردرد جلوگیری کنید.
نویسنده: پوریا زنگیشه
منبع: رض اپتیک
