❤️ و 👍 فراموش نشه
علم چیست؟
علم عبارت است از مجموعه دانایی و جست‌وجو برای تبیین و فهم جهان طبیعی و فرآیندهای فیزیکی. از دانش علمی می‌توان برای پیش‌بینی استفاده کرد. دانشمندان از فرآیندی به نام روش علمی استفاده می‌کنند تا دانش علمی تولید کنند. علم براساس قوانین طبیعی هدایت می‌شود و با رجوع به قوانین طبیعی قابل تبیین است. علم در جهان تجربه قابل آزمون و قابل ابطال است. شبه‌علم قابل تبیین و قابل ابطال نیست، براساس باوری غیر قابل آزمون و سنجش شکل می‌گیرد و معمولا برپایه تصمیمی از پیش بنا و باور شده است. علم آن چیزی است که به عنوان قانونمندی‌های طبیعت و زندگی از طریق فنون آزمایشی جدید، از طریق روش علمی و به صورت پویا به دست‌آید. علم به پیش‌بینی آینده بر اساس قانونمندی‌های جهانشمول و قابل آزمون می‌پردازد. این قانونمندی‌ها را می‌توان در هر عرصه تخصصی مطرح کرد. این پیش‌بینی‌ها در جهان واقعی قابل پیگیری است. قانون‌های علمی با قوانین ریاضی قابل بیان بوده و کوتاه و منسجم است. امکان کشف و ابطال هر گزاره علمی وجود دارد و سازوکاری قابل توضیح برای قانون‌های علمی براساس نیروهای شناخته‌شده وجود دارد. نوشته‌ها و گزاره‌های علمی در صورت ابطال با گزاره جدید جایگزین می‌شود.
شبه علم چیست؟
در فرهنگ روزمره و گفتار و باورهای عامیانه مردم با طرز فکرها و ادعاها و دعوی‌هایی مواجه می‌شویم که علمی نیستند، ولی ظاهر علمی دارند و از بیان و کلام ظاهرا علمی برای اثبات ادعاهای غیرعلمی استفاده می‌کنند. به این نوع ادعاها و طرز فکرها شبه‌علم می‌گویند؛ به تمام مطالبی که با ظاهر علمی و بر پایه بیانی سطحی از علم یا بر پایه خرافات یا برقراری روابط علت و معلولی بین اتفاقات تصادفی و بی‌ربط در جهان یا توهم و خیال و احساس خودبزرگ‌بینی یا قهرمان‌پروری بر پایه موهومات بیان می‌شود، شبه‌علم اطلاق می‌شود. مطالب شبه‌علمی غیر قابل تبیین و غیر قابل رد کردن هستند و با روش علمی نیز قابل توضیح نیستند. شبه‌علم معمولا بیشترین آسیب را به علم و توسعه و ترویج آن می‌زند؛ چرا که ظاهر علمی دارد، ولی به ترویج خرافات و موهومات در قالب و ظاهر علم کمک می‌کند.مصداق‌هایی از جمله طالع‌بینی، ستاره‌بینی، کف‌بینی، هومیوپاتی و طب سوزنی و انواع پیشگویی‌ها را از جمله موارد مرتبط با شبه‌علم می‌دانند. تقریبا از زمانی که تاریخ مکتوب بشر وجود داشته، فرهنگ عامه تقریبا تمام جوامع آمیخته با باورهای شبه‌علمی بوده است. توسعه این باورها در زمانه مدرن همزمان با گسترش علم، از طریق رسانه‌های مدرن تسهیل شده است.
شبه‌علم در تمامی زمینه‌های دانایی حضور دارد. ولی البته نجوم و کیهان‌شناسی از اولین جنبه‌هایی بوده است که بشر در طبیعت به جست‌وجو و مکاشفه در آن پرداخته است. اینکه کواکب به طور مستقیم قابل دسترس نبوده‌اند هم دلیلی بر توجه بیشتر و رازآلود بشر به آن و تلاش برای پیشگویی وقایع زمینی از این پهنه کشف‌ناشدنی (به‌ویژه برای انسان غیرمدرن و تا قبل از کشف تلسکوپ و پیش از دستیابی انسان به فضا) بوده است.
_2ly0.png)
فضای علمی و فرهنگی جامعه ما در معرض تهدید نفوذ و رواج انواع "شبه علم" است.
پروفسور روبرت پارک هفت نشانه‌ی هشدار دهنده برای ردیابی شبه علم مطرح کرده است که در این مسیر بسیار کمک کننده‌اند
و فکر میکنم که حتی باید در آموزش عمومی مدارس گنجانده شوند. این هفت نشانه‌ی خطر از این قرارند:
فرار به رسانه:
اصحاب شبه‌علم، ادعاهای خود را مستقیما به رسانه‌های گروهی می‌برند. صحت و سلامت علم وابسته به آن است که هر کشف تازه، در ابتدا به همتایان عرضه و توسط ایشان نقد شود. وجود ژورنال‌هایی دارای مرور همتا دقیقا برآوردگار همین مقصود است. اصحاب شبه‌علم اما این مرحله را دور می‌زنند و یافته‌ها و بافته‌های خود را مستقیما به رسانه‌های عمومی می‌برند.
توطئه‌اندیشی:
اصحاب شبه‌علم ادعا می‌کنند که نهادهای دارای قدرت و ثروت زیادی پشت علم رسمی قرار دارند و با توطئه و حق‌کشی مانع از ابراز وجود و ارائه یافته‌های ایشان می‌شوند.
تکیه بر همهمه(noice) به جای پیام(signal):
شبه‌علم بر یافته‌های اتفاقی که در اندازه‌گیری‌های علمی وجود دارند (و بهترین نمودار آنها در پزشکی، اثر دارونماست) تکیه می‌کنند و با ترفندهای آماری سعی می‌کنند که به جای پیام، همهمه را عمده کنند و به نتیجه‌گیری‌های غیرمنطقی برسند. یافته‌های علمی ایشان مبتنی بر تغییرات تصادفی و یافته‌های مرزی اتفاقی در مطالعه هاست.
تکیه بر تک‌نگاری تجربه‌های شخصی:
نقل تجربه‌های شخصی به‌صورت تک‌نگاری ادعاها، راه زنده ماندن خرافات در عصر علم تجربی بوده است. از همین روست که می‌گویند: «کشف بزرگ علم تجربی نه واکسن بوده است و نه آنتی‌بیوتیک، بلکه کارآزمایی تصادفی شده دوسوکور بوده است!» در پزشکی مبتنی بر شواهد از «داده‌ها» استفاده می‌شود نه از نقل مدعیات فردی . شبه‌علم اما افرادی را می‌آورد تا جلوی ما بنشینند و بگویند که مدعیات آنها را «شخصا تجربه کرده‌اند».
تکیه بر قدیمی و باستانی بودن ادعا:
اهالی شبه‌علم بر این ادعا تکیه می‌کنند که صدها و بلکه هزاران سال پیش، باور مورد ادعای ایشان رواج داشته و موردتایید بزرگانی بوده است و به درست یا غلط از شخصیت‌های قدیمی شهیر یا مورد احترام، برای تایید خود نقل‌قول می‌آورند.
کار در انزوا:
اصحاب شبه‌علم معمولا در انزوا کار می‌کنند، شفافیت را برنمی‌تابند و یافته‌های خود را نیز معمولا در جمع خود و همایش‌ها و رسانه‌های ویژه خودشان طرح می‌کنند.
طرح کردن قوانین تازه برای طبیعت:
اصحاب شبه‌علم برای آنکه یافته‌ها و مشاهده های ادعایی خود را توجیه کنند، «قوانین» تازه و بدیعی را برای طبیعت پیشنهاد می‌کنند.
