دنیای انسانها با هر سالی که پشت سر میگذارند دست خوش تغییر میشود و تاثیرات این تغییر بر فرهنگ، رفتارها و ارزشهای انسانها نیز تاثیر میگذارد. این تغییرات باعث میشوند تا فیلمهایی که روزی برای ما نوستالژی بودند اکنون دردناک و غیرقابلقبول باشند. برای مثال تغییر ظاهری و شخصیتی «الیویا نیوتون جان» در نقش «سندی» برای جلب رضایت دوستپسرش «دنی» با بازی «جان تراولتا» در فیلم موزیکال «گریس» (Grease) در جامعه امروز ناپسند است. خواندن دسته کلاغها در انیمیشن محبوب کمپانی والت دیزنی «دامبو» (Dumbo) با نام کلاغ سیاه که زمانی اسم مستعاری بود که سفیدپوستان آمریکایی برای توهین به سیاهپوستان از آن استفاده میکردند نیز ناپسند محسوب میشود. در این میان، برخی از فیلمهای برنده جایزه اسکار در گذشته نیز با چنین ایرادهایی از طرف جامعه امروزی روبهرو هستند. با نزدیک شدن نود و چهارمین مراسم اسکار، «ایندیپندنت» ۱۰ برنده پیشین این جایزه که امروز ممکن بود برنده نشوند را معرفی کرده که برگردان آن را در ادامه میخوانید.
کتاب سبز ۲۰۱۸
زمانی که فیلم «کتاب سبز» (Green Book) در سینماها اکران شد، بینندگان استقبال گستردهای از آن کردند و باعث موفقیت آن در گیشه شدند. این موفقیت با کسب اسکار بهترین فیلم سال در ۹۱امین مراسم اسکار در همان سال تکمیل شد و «ویگو مورتنسن» و «ماهرشالا علی» بهعنوان بازیگران اصلی فیلم مورد ستایش قرار گرفتند. اما علیرغم دریافت جوایز متعدد در مراسمهای مختلف، «کتاب سبز» از سوی بسیاری از منتقدان نسبت به مسائل نژادپرستی کوتهبین خوانده شد و مورد انتقادهای زیادی قرار گرفت. در نقد سایت ایندیوایر آمده است: «فیلمهای کمدی آمریکایی که درباره روابط دوستانه هستند معمولاً زمان مساوی بین بازیگران تقسیم میکنند مگر اینکه یکی از شخصیتها سیاه باشد، در آن صورت، تنها هدف شخصیت سیاهپوست رستگاری همراه سفیدپوستش خواهد بود.»
باشگاه خریداران دالاس ۲۰۱۳
فیلم «باشگاه خریداران دالاس» (Dallas Buyers Club) درباره گاوچرانی به نام «ران وودروف» است که داروهای غیرمجاز بیماری ایدز را در دهه ۸۰ به بیماران میفروشد. او متوجه میشود که به بیماری ایدز مبتلا شده و با زنی تراجنسیتی به نام «رایان» با بازی «جرد لتو» آشنا میشود. لتو موفق به کسب جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای این نقش شد اما اکنون منتقدان از اینکه نقش «رایان» به یک بازیگر تراجنسیتی پیشنهاد نشده بود دچار دوگانگی هستند. بسیاری معتقدند شخصیت «رایان» تنها ابزاری برای از بین بردن فوبیا «ران» نسبت به همجنسگرایان و تراجنسیتیها بود.
آنی هال ۱۹۹۷
بسیاری تاکنون فیلم «آنی هال» (Annie Hall) را یکی از محبوبترین فیلمهای قرن بیستم با ۴ جایزه اسکار از مجموع ۵ نامزدی در ۵۰امین مراسم اسکار میخواندند. اما در سالهای اخیر، «وودی آلن» کارگردان کهنهکار سینمای آمریکا با مشکلاتی مواجه شده که روی محبوبیت فیلمهایش نیز تاثیر گذاشته است. آلن حدوداً یک دهه است که از سوی دخترخواندهاش «دیلان فارو» متهم به آزار جنسی شده و در سالهای اخیر از سوی رسانهها نیز مورد حمله زیادی قرار گرفت. آلن در تمام این سالها همه اتهامات را رد کرده و آنها را بیاساس خوانده است. این اتهامها روی برخی از فیلمهای این کارگردان از جمله فیلم «منهتن» (Manhattan) که درباره رابطه عاشقانه آلن ۴۰ ساله با یک دختر ۱۷ ساله است و فیلم «افرودیت توانا» (Mighty Aphrodite) که نشانگر رابطه عاشقانه آلن ۶۰ ساله با زنی بسیار جوانتر از خودش، تاثیر گذاشته است. الگوی آلن درباره رابطه با زنان پاکدامن و جوان در فیلمهایش بارها تکرار شدهاند که پس از ادعاهای فارو، سایه سنگینی بر محبوبیت این کارگردانی انداخته است.
زیبای آمریکایی ۱۹۹۹
فیلم «زیبای آمریکایی» (American Beauty) که موفق به کسب ۵ جایزه اسکار از جمله جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول مرد شد در سالهای اخیر و شروع موج «من نیز» زیر میکروسکوپ قرار گرفته است. فیلم «زیبای آمریکایی» درباره بحران میانسالی مردی به نام «لستر برنهام» با بازی «کوین اسپیسی» است که برای او یک جایزه اسکار به ارمغان آورد. اسپیسی در سال ۲۰۱۷ از سوی بازیگر مردی به نام «رپ» متهم به تجاوز شد که منجر به اخراج او از سریال «خانه پوشالی» (House of Cards) گردید. پس از این ادعا، مردهای دیگری نیز در همین راستا او را متهم کردند و اسپیسی در پاسخ به رپ گفت که رویداد را به خاطر نمیآورد اما: «اگر من کاری را که او ادعا میکند انجام دادم به او یک عذرخواهی بدهکارم و امیدوارم که عذرخواهی مرا به خاطر اشتباه نابخشودنیام بپذیرد.» فانتزی جنسی لستر درباره دختری دبیرستانی و شباهت شخصیت دخترک به «لولیتا» نقدهای زد و نقیض زیادی دریافت کرد، سایت راجر اربرت در نقدش نوشت: «آیا شهوت مردی ۴۰ ساله به دختری دبیرستانی اشکالی دارد؟ هر مرد روراستی میداند که پاسخ به این سوال ساده نیست. این مسلماً از نظر اخلاقی و قانونی مشکل است. اما زنان نیز میدانند که چشم مردان مستقیماً به کجا متصل است. مردها میدانند که تفکراتشان بد است اما نمیتوانند جلوی افکارشان را بگیرند.» لازم به ذکر است که نقد سایت راجر اربرت نیز دیگر پذیرفته نیست.
سکوت برهها ۱۹۹۱
یکی دیگر از فیلمهایی که متهم به ترویج فرهنگ غلط درباره تراجنسیتیها شده، فیلم محبوب «سکوت برهها» (The Silence of the Lambs) است که موفق به کسب اسکار بهترین فیلم سال شد. در این فیلم، قاتل سریالی «بیل بوفالو»، زنان جوان را میکشد تا از پوست آنها لباس تهیه کند در حالی که «جودی فاستر» و «آنتونی هاپکینز» به دنبال دستگیری او هستند. از علایق بیل بوفالو، پوشیدن لباس زنانه است که در بیننده این تصور را ایجاد میکند که او تراجنسیتی است. علیرغم نفی این مسئله توسط عوامل فیلم، «امیلی وندرورف» از شبکه واکس تیوی در توییتی گفت: «وقتی بینندگان فیلم «سکوت برهها» را میبینند، نمیدانند که بیل بوفالو تراجنسیتی نیست، آنها مردی عجیبوغریب را میبینند که با لباس زنانه میرقصد.»
رانندگی برای خانم دیزی ۱۹۸۹
«اسپایک لی» در مصاحبهای با «مجله نیویورک» در سال ۲۰۰۸ گفت: «لحظه برد جایزه بهترین فیلم توسط فیلم «رانندگی برای خانم دیزی» لعنتی خیلی دردناک بود. اما الان دیگر هیچکس راجع به «رانندگی برای خانم دیزی» صحبت نمیکند.» فیلم «رانندگی برای خانم دیزی» (Driving Miss Daisy) با بازی «جسیکا تندی» و «مورگان فریمن» بر اساس فیلمنامه «آلفرد یوری» و کارگردانی «بروس برسفورد» معمولاً به خاطر دیدگاه بیش از حد سادهنگرش به مسئله نژاد در آمریکا در اواسط قرت بیستم مورد انتقاد قرار میگیرد. این فیلم داستان معلم بازنشستهای اهل آتلانتا است که راننده سیاهپوستی را استخدام میکند. علیرغم برد جایزه اسکار، این فیلم مورد انتقادات زیادی قرار گرفته، از جمله منتقدان این فیلم فریمن است که بازی در «رانندگی برای خانم دیزی» را اشتباه بزرگی خواند که برایش لقب «نجیب، عاقل و باوقار» را به ارمغان آورد.
خدمتکاران ۲۰۱۱
فیلم دیگری که به خاطر دیدگاه سادهانگارانهاش به نژاد مورد انتقاد زیادی قرار گرفت فیلم «خدمتکاران» (The Help) بود که از رمانی به همین نام اقتباس شد. فیلم «خدمتکاران» داستان سیاهپوستان را از دیدگاه سفیدپوستان بازگو میکند. «اما استون» در نقش «یوگنا اسکیتر فیلان»، روزنامهنگاری از جکسون ویل که تصمیم دارد کتابی از دیدگاه خدمتکاران سیاهپوست بنویسد و نژادپرستی که از سوی خانوادههای سفیدپوست متحمل میشوند را افشا کند. «وایولا دیویس» بازیگر نقش «آیبیلین کلارک» از بازی در این فیلم اظهار پشیمانی کرده و گفت که احساس میکند با این کار: «به خودم و مردمم خیانت کرد و این فیلم از فیلتر نژادپرستی سیستماتیک ارزشگذاری شده است.»
فارست گامپ ۱۹۹۴
منتقدان همیشه در نقد فیلم کمدی درام «رابرت زمکیس» درباره مرد سادهدل و کمتوان ذهنی که به طور اتفاقی شاهد برخی از مهمترین رخدادهای قرت بیستم است مردد بودهاند. لیست مشکلات فیلم «فارست گامپ» (Forrest Gump) طولانی است و با درک فارست از کمتوانان ذهنی، معترضان و سربازان کهنهکار جنگ ویتنام آغاز و با شخصیت کلیشهای «جنی» که در کودکی مورد آزار بود و بزرگسالی سختی را تجربه کرد تا اینکه در اثر بیماری ایدز در جوانی درگذشت، به پایان میرسد. «مت گلاسبی» شخصیت «جنی» را: «یک شخصیت شاخص مادر، مریم مقدس و روسپی» میخواند که در نهایت به خاطر رابطهاش با فارست به راه راست هدایت میشود و پسری باهوش از او به دنیا میآورد و در نهایت میمیرد.
برخورد ۲۰۰۴
فیلم درام جنایی «برخورد» (Crash) به کارگردانی «پل هگیس» در ۷۸امین مراسم اسکار موفق به کسب ۳ جایزه بهترین فیلم، بهترین نمایشنامه و بهترین تدوین از مجموع ۶ نامزدی شد. فیلم «برخورد» نیز به خاطر دیدگاه ساده و کلیشهای به مسئله نژاد و نژادپرستی مورد انتقاد زیادی قرار گرفته است. در سال ۲۰۰۹، نویسنده مجله «آتلانتیس» در لیست بدترین فیلمهای دهه خود درباره فیلم «برخورد» نوشت: «من فکر نمیکنم که حتی یک شخصیت انسان در «برخورد» وجود داشته باشد. در عوض این فیلم پر از مشاجره و تبلیغهایی است که با یکدیگر برخورد میکنند و تحت تاثیر تناقضهای خود قرار میگیرند. اما «برخورد» بیش از یک فیلم بد ساده است، این فیلم ستایشی اغراقآمیز از یک چندفرهنگگرایی بیفکر، نا کنجکاو و پوچگرا است.»
بر باد رفته ۱۹۳۹
تعداد کمی فیلم در تاریخ سینما موفق به کسب جایگاه فیلم «بر باد رفته» (Gone With the Wind) با برد ۱۰ جایزه اسکار از مجموع ۱۳ نامزدی شدهاند. «هتی مکدنیل» با کسب اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن، اولین زن سیاهپوست در تاریخ مراسم اسکار نام گرفت که موفق به کسب جایزه شده است. شاید «بر باد رفته» در زمان خود فیلمی پیشرو به نظر میرسید اما با گذر زمان، این فیلم محبوبیت خود را رفتهرفته از دست داده است. «جان ریدلی» که برای فیلم «۱۲ سال بردگی» موفق به کسب جایزه اسکار شد در مجله «نیویورک تایمز» نوشت: «این فیلم در ستایش جنوب قبل از جنگ ساخته شده است. فیلمی است که وحشتهای بردهداری را نادیده میگیرد و تنها چند کلیشه دردناک از مردم رنگینپوست را نمایش میدهد.» نویسنده «اسکرین رنت» هم در بررسی نادیدههای تاریخی «بر باد رفته» مینویسد: «گروه کو کلاکس کلن شجاعانه نمایش داده شدهاند. شخصیت «مامی» با بازی هتی مکدنیل نمایندهای از کهن الگو مامی، کلیشهای از یک زن سیاهپوست خانهدار است که به ارباب سفیدپوست خود عشق میورزد. بردهداری به طور کل نادیده گرفته شده و جنگ داخلی آمریکا بهعنوان جنگی بر سر ارزشهای سنتی نمایش داده شده نه بر سر حق مالکیت سیاهپوستان. بردههای سیاهپوست نیز بهعنوان انسانهای شادی نشان داده شدهاند که از جایگاه خود رضایت کامل دارند و بیش از حد برای کار کردن و مالک آزادی خود بودن سر به هوا و غیرمسئولند.»
30nama.com