مصدومیت رباط صلیبی زانو، یکی از بدترین مصدومیت‌هایی است که می‌تواند سراغ یک ورزشکار بیاید و حتی دوران ورزشی او را به شکلی جدی به خطر بیاندازد. در این مطلب قصد داریم به شکل تخصصی به بررسی چگونگی پارگی رباط صلیبی، علل اتفاق افتادن آن و چگونگی درمان این مصدومیت بپردازیم. موردِ بررسی مطلب ما فدریکو کیه زا، سرشناس‌ترین بازیکنی است که به تازگی دچار این مصدومیت سنگین دچار شده است و اهمال کادر پزشکی یوونتوس، در شدت مصدومیت او تاثیر داشته است.
اختصاصی طرفداری | احتمالا پس از سوت پایان یکی از هیجانی‌ترین بازی‌های فصول اخیر سری آ، یوونتوسی‌ها انتظارش را نداشتند تا یکی از بهترین بازیکنان‌شان یعنی فدریکو کیه زا را تا پایان فصل از دست بدهند. مصدومیت کیه زا نه تنها به ضرر یوونتوس بود بلکه به ضرر تیم ملی ایتالیا هم شد؛ آتزوری چهارم فروردین در چارچوب مسابقات پلی آف جام جهانی میزبان مقدونیه شمالی است و در صورت پیروزی باید در دیداری سخت به مصاف برنده بازی پرتغال و ترکیه برود. با این مصدومیت شدید کیه زا، باید دید روبرتو مانچینی چه‌طور جای خالی این وینگر ارزشمند و تکنیکی را در خط حمله پر میکند. در جریان بازی هفته گذشته آاس رم و یوونتوس، کیه زا در اثر تکل خشن کریس اسمالینگ در دقیقه 24 به زمین افتاد. در آن لحظه درد کیه‌زا به قدری شدید بود که کولوسفسکی شروع به گرم کردن کرد و آماده ورود به زمین شد.
صحنه مصدومیت اول کیه زا
پس از بررسی پزشکان تیم یعنی نیکوس زورودیس و مارکو فرسکی، کیه زا پس از مداوای اولیه به زمین بازگشت. با این حال نکته‌ای که احتمالا از دید همه پنهان ماند، لحظاتی بود که کیه‌زا با وجود این‌که از درد به خود می‌پیچید به بازی ادامه می‌داد. این در حالی بود که او طی این مدت هیچ لمس توپی نداشت و نمی‌توانست در فاز دفاعی مشارکت داشته باشد. پس از حدود پنج دقیقه، فدریکو کیه زا در دقیقه 29:30 حین گریز از یارگیری اینزلی میتلند نایلز، در چرخشی ناگهانی به زمین افتاد. در این لحظه زانوی وینگر یوونتوس پیچ خورد و پارگی ACL او یا همان رباط صلیبی قدامی، تکمیل شد.
صحنه مصدومیت دوم کیه زا و پارگی کامل رباط صلیبی
مشخصا در همان برخورد اول کیه زا، زانوی او آسیب دیده بود و احتمالا نوع آسیب دیدگی او، پارگی درجه یک یا دو بود اما تشخیص احتمالا اشتباه پزشکان و فرستادن دوباره او به میدان، باعث شد لیگامنت ستاره یووه کاملا پاره شود.
همان شب و پس از بازی، کارلو گارگانزه، کارشناس فوتبال ایتالیا توییتی با مضمون زیر نوشت:
اگر پارگی ACL کیه زا مطابق پیش‌بینی‌های نگران کننده تایید شود، آن پزشک یوونتوس که پس از مصدومیت اولیه کیه زا او را به زمین فرستاد، باید اخراج شود
این توییت گارگانزه با واکنش منفی کاربران زیادی همراه شد اما چیزی که واضح است، این است که پس از برخورد اول با اسمالینگ، کیه زا باید بنا به دلایل احتیاطی تعویض می‌شد. در صورت انجام این تعویض، ممکن بود شدت مصدومیت کیه زا کم‌تر شود و از یک جراحی مخاطره‌آمیز که ممکن است دوران فوتبال او را به خطر بیاندازد، جلوگیری شود.
آسیب ACL و علت‌های مصدومیت
مفصل زانو را می توان پیچیده ترین مفصل بدن دانست چرا که مکانیزم حرکت زانو به لیگامنت‌ها و مینسک‌های زانو وابستگی دارد. این لیگامنت ها، باعث اتصال دو استخوان بلند اندام تحتانی یعنی تیبیا (درشت نی) و فمور (ران) می شوند. لیگامنت ACL استخوان درشت نی را در سر جای خود نگه می‌دارد و از حرکت قدامی آن نسبت به ران جلوگیری میکند. این رباط همچنین بازدارنده چرخش داخلی تیبیا نسبت به فمور است. لیگامنت های قدامی و خلفی، به رباط صلیبی شهرت دارند و دلیل این نام گذاری به دلیل نحوه قرارگیری آن ها در زانو است. این لیگامنت‌ها به طور متقاطع در فضای بین دو کندیل استخوان ران قرار می‌گیرند.
ساختار زانو و محل تیبیا، فمور و رباط صلیبی قدامی
آسیب های ACL دو نوع عمده دارد؛ روش مستقیم که در اثر برخورد حاصل می شود. 30% آسیب های ACL با برخورد مستقیم رقم می خورد و روش های غیرمستقیم و بدون برخورد که 70% آسیب های ACL این گونه ایجاد می شوند.
روش مستقیم توسط برخورد بازیکن با بازیکن حریف پیش می‌آید، با اسم نیروهای واروس و والگوس شناخته می‌شود. ضربه‌ای که از خارج به سمت زانو و یا از داخل به مچ پا وارد شود والگوس و ضربه ای که از داخل زانو و یا از خارج مچ پا وارد شود واروس میگویند؛ در مورد کیه زا، اسمالینگ به سمت خارج زانوی او نیرو وارد کرد.
در صحنه دوم کیه زا پس از یک چرخش ناگهانی به زمین افتاد. شایع ترین دلیل آسیب غیربرخوردی، در اثر علت نیروی تولید شده توسط خود فرد است. حرکاتی چون کاهش ناگهانی سرعت، کاهش سرعت با تغییر مسیر، فرود بد روی زمین، تغییر سریع و ناگهانی مسیر و البته باز شدن بیش از حد زانو، از عوامل آسیب های غیربرخوردی ACL هستند. در این لحظه در ویدیوی بازی مشخص است که لیگامنت کیه زا به طور کامل پاره می‌شود و دیگر قادر به ادامه بازی نیست.
از علائم تا درمان
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، پارگی ها به سه نوع تقسیم می‌شوند؛ درجه یک، درجه دو و درجه سه.
تفاوت درجه آسیب دیدگی در لیگامنت‌ها
درجه یک، آسیب دیدگی نسبتا خفیف و درجه سه، پارگی کامل است
در گرید I فقط کشیدگی در لیگامنت اتفاق افتاده و درد محدود است. در گرید II پارگی به طور کامل اتفاق نیفتاده ولی ممکن است در مفصل، علائمی چون ناپایداری، از دست دادن عملکرد و درد حس شود و در گرید III که برای فدریکو کیه زا، اتفاق افتاد علائم زیر وجود دارد:
- درد بسیار شدید
- ناتوانی در دویدن و راه رفتن
- تورم
- ناتوانی زانو در تحمل وزن بدن
- زانو ناپایدار است و به اصطلاح، خالی می کند
- مفصل ممکن است در طول فعالیت ناپایدار شود
- تیبیا بیش از حد معمول رو به جلو حرکت میکند.
- صدای پوپ مانند هنگام پارگی کامل
در پارگی های درجه III و گاهی درجه II، جراحی بهترین درمان به خصوص برای ورزشکاران حرفه ای است. کیه زا قرار است روز چهارشنبه به اتریش برود تا زانویش را به تیغ جراحی پروفسور کریستین فینک اتریشی بسپارد. پروفسور فینک به طور تخصصی در زمینه جراحی و درمان ACL و مینیسک زانو کار میکند و بسیار ماهر است. پروفسور فینک همان کسی است که پیش‌تر عمل جراحی جورجو کیه لینی و نیکولو زانیولو را انجام داده بود؛ حالا هر دوی آن‌ها، بدون مشکل بازی می‌کنند.
دوره ریکاوری
معمولا در دو هفته اول آسیب دیدگی، استفاده از عصا لازم است و پس از آن می توان با نظر پزشک، وزن بدن را روی زانو انداخت. از همان روز اول بعد از جراحی، سعی در کاهش تورم آغاز می شود. مهم ترین اصل، برگرداندن دامنه کامل حرکتی مفصل زانو است. چهار الی هشت هفته طول می کشد تا بتوان از زانو، استفاده کامل داشت. فیزیوتراپی، از 2 الی 6 ماه طول می کشد. اما به طور مشخص بازگشت به زمین فوتبال 9 تا 12 ماه به طول می‌انجامد. فصل 22-2021 کاملا برای فدریکو کیه زا به پایان رسیده و پیش‌بینی می‌شود او تا شروع فصل آینده، توانایی بازی کردن نداشته باشد.
به قلم حدیث قاسمی، کارشناس تربیت بدنی و دانش‌جوی فیزیوتراپی
