مطلب ارسالی کاربران
فوتبال و بدن
نوشته ای از امین بزرگیان
یک
بى شك بخشی از جذابیت فوتبال ناشی از حضور عینی "بدن" در استادیوم ها و جلوى دوربین های تلویزیونی است. "بدن" در فوتبال، به طور کامل "نمایش" داده می شود و از قواعدی پیروی میکند. شاید بتوان گفت فوتبال جایی است که بدن، اعتبار از دست رفته اش در دنیای مدرن را بار دیگر به دست می آورد.
بدن در دنياى مدرن در برابر قدرت "تکنولوژی" و "قانون"، هضم و سرکوب شده و به "ذهن" تقلیل یافته است. در واقع بدن در دوره جدید تبدیل به پوسته ای شده که تنها از "ذهن" و خِرد مراقبت می کند. کارهای سخت بدنیِ مرسوم در دنیای سنت، به تکنولوژی محوّل و تحت انقیاد "قانون"، بدن پنهان شده است.
در زمین های کشاورزی، بدن آزاد و رها به نظر می رسید و میزان توانایی و قدرتش، میزان محصول و درآمد را تعیین مى کرد؛ حتی از بدن حیوانات نیز همین تعبیر وجود داشت؛ اما در دنیای جدید، قانون و تکنولوژی، بدن را محدود و تضعیف و آن را تبدیل به "هدف مصرف" کرده اند.
اما فوتبال جایی است که بدن باز به اعتبار گذشته اش برمی گردد و سوژگی خود را احیا میکند. ساق پای بازیکنان مطرح فوتبال، بیمه میشود و بازوها در معرض نمایش قرار میگیرند. درگيرى انسان ها با يكديگر به واسطه تن هايشان، نمايش زورمندى، قدرت، تكنيك و حتى لگد زدن و نزاع در ميدان ورزشى، لحظاتى است براى فراموش كردن بدن هاى ادارى، سربه زير و تكنيك زده. بخشى از جذابيت فوتبال به همين نمايش "بدويّت" باز مى گردد. برخى در راستاى آرمان هاى اخلاقى مدرن و ارزش هاى روشنگرى، مدام مى خواهند فوتبال را منزّه كنند. آنها نمى دانند كه محبوبيت و جذابيت فوتبال و بطور كل بسيارى از ورزش ها به همين بدويّت و خشونت حيوانى اش باز مى گردد.
دو
فوتبال به غیر از رجعت مجدد به "بدن" با بهره گیری نامتعارف از اعضای آن، اهمیتش را دو چندان میسازد. قوانین فوتبال دست را تبدیل به "تابو" میکنند و با اصرار بر استفاده از پا، سویه های پنهان و مغفول توانایی این عضو بدن را آشکار می سازند. به عبارت دیگر، قوانین و مقررات با نظارت داور، به بدن، قاعده و نظم می دهند و این همان مکانیسم "تمدن" است.
به تعبیر نوربرت الیاس، تاریخ متمدن شدن، تاریخ تربیت و تنظیم بدن است. او در مقایس های که میان جوامع پیشین و جوامع امروزی میکند به این جمع بندی میرسد که در جوامع قدیمی، بدنِ مردم تحت قیود كمترى بود، رهاتر و آزادتر بود و مردم کمتر دچار شرم و حیا می شدند. با پیشرفت جوامع، شیوه های بروز و ظهور بدنی، انضباط بیشتری یافت و با سختگیری های منظم تری همراه شد.
پس می توان گفت که در فوتبال، افراد ضمن اینکه با بدنهای حریف در مبارزه هستند با بدن خودشان هم مبارزه یا به عبارت رایجتر رقابت می کنند؛ مبارزه علیه تمنیّات و امیال بدن. در فوتبال در عین اینکه بدن بار دیگر (همچون گلادیاتورها) به گونه ای "عینی" عرضه می شود، اما (برخلاف گلادیاتورها) به گونه ای عینی نیز توسط قانون، تنظيم می شود.
فوتبال نمادی از تمدن است؛ انضباط ، کنترل بر نفس و درعین حال هماهنگی با دیگران، تقسیم وظایف و کار
