اختصاصی طرفداری - تورنمنت جام قهرمانی فوتبال ایران رقابتی سراسری در ایران بود که در زیر مجموعه مسابقات قهرمانی ایران قرار داشت و زیرنظر فدراسیون فوتبال ایران برگزار می شد. از سال 1336 تا 1348 این سری از رقابت ها با حضور تیم های باشگاهی و کلونی های استانی برگزار شد که همین رقابت ها با تغییرات جزئی در ساختار خود تبدیل به سرآغازی برای لیگ سراسری فوتبال ایران شدند. برخی سال ها در این تورنمنت تیم های کلونی شهرهای مختلف کشور شرکت می کردند و برخی سالها هم تیم های باشگاهی از استان های مختلف به مصاف هم می رفتند و چند دوره هم این اتفاق رخ داد که همزمان تیم های باشگاهی و منتخب شهرستان ها در آن حضور داشتند. به طور نمونه یک سال در ساری، در حالی که پاس نماینده تهران بود، تیم منتخب شاهی (قائمشهر امروزی) به اسم کلونی شاهی به عنوان نماینده مازندران در جام حضور داشت و از خوزستان و گیلان تیم باشگاهی و از برخی استان ها تیم منتخب شهرستان (به طور نمونه کلونی تبریز به عنوان نماینده آذربایجان) شرکت کرده بودند.
لوگو تورنمنت جام قهرمانی فوتبال ایران
پیش زمینه جام قهرمانی فوتبال ایران
مسابقات قهرمانی ایران به صورت نامنظم از سال 1302 در رشته های ورزشی گوناگون در کشور برگزار می شد. در پانزدهمین دوره از این رقابت ها در سال 1335 رشته فوتبال نیز به آن اضافه شد که بین تیم های منتخب شهرستان ها برگزار شد. از سال بعد یعنی 1336 و با ورود تیم های باشگاهی به این مسابقات، رقابت های فوتبال این تورنمنت زیر نظر فدراسیون فوتبال ایران برگزار شد که تلفیقی از منتخب شهرستان ها و برخی تیم های باشگاهی بودند که تا سال 1348 ادامه پیدا کرد!
جام قهرمانی فوتبال ایران 1336 - تاج تهران
در شانزدهمین دوره مسابقات قهرمانی ایران، برای نخستین بار جام قهرمانی فوتبال ایران توسط فدراسیون فوتبال و تحت نظارت سازمان تربیت بدنی ایران به میزبانی اصفهان برگزار شد. تیم تاج تهران که سال گذشته موفق به قهرمانی در لیگ استان تهران شده بود برای نخستین بار پا به این مسابقات گذاشت. پس از کسب نتایج درخشان در نهایت تیم تاج توانست با پیروزی 3-0 برابر کلونی مموریال تبریز در بازی فینال به قهرمانی این دوره از رقابت ها برسد.
اعضای تیم تاج با کاپ و مدال های جام قهرمانی فوتبال ایران در سال 1336
کادر فنی، بازیکنان تاج و تیمسار خسروانی در جشن قهرمانی تاج در جام قهرمانی فوتبال ایران 1336
جام قهرمانی فوتبال ایران 1337 - برگزار نشد!
در اواخر سال 1336 بر اثر وقوع زلزله، مسابقات سال 1337 لغو شد و بودجه اين بازی ها به منظور کمک به زلزله زدگان واريز شد.
تصویری از آثار مخرب زلزله سال 1336
جام قهرمانی فوتبال ایران 1338 - کلونی مموریال تبریز
در این دوره تیم کلونی تبریز توانست با شکست دادن حریفان قهرمان شود. شهر تهران در این دوره به دلیل لغو مسابقات لیگ تهران در سال قبل نماینده ای نداشت و مسابقات بدون حضور تیمی از تهران برگزار شد. این مسابقات بین منتخب استان ها و بدون حضور تیم های باشگاهی برگزار شد.
تیم کلونی مموریال تبریز در دهه 30 شمسی
تیم کلونی مموریال تبریز در سال 1338
جام قهرمانی فوتبال ایران 1339 - شاهین (جم) آبادان
تابستان سال ۱۳۳۹ مسابقات سالیانه فوتبال قهرمانی کشور، طی دو مرحله مقدماتی و نهایی به صورت جداگانه برگزار شد. بدین صورت که ابتدا مرحله مقدماتی در شش منطقه، به صورت غیر متمرکز برگزار شد که در پایان تیم های نخست هر یک از شش منطقه، به مرحله نهایی صعود کردند که در ساری برگزار شد. سپس تیم‌های صعود کرده، در یک تورنمنت به صورت متمرکز دوره ای با یکدیگر رقابت کردند تا قهرمان ایران در سال ۱۳۳۹ شمسی تعیین شود. در پایان دو مرحله یاد شده، تیم فوتبال باشگاه جم آبادان (شاهین آبادان) با شایستگی به عنوان نخست دست یافت و تیم فرهنگ قزوین به مقام دومی مسابقات دست پیدا کرد. بر این پایه در تاریخ فوتبال ایران، نام باشگاه فوتبال جم آبادان، به عنوان نخستین تیم باشگاهی شهرستانی که به مقام قهرمانی ایران دست یافته، ثبت شده‌است.
دو تیم شاهین آبادان و منتخب قزوین در فینال جام قهرمانی فوتبال ایران 1339
کاپ قهرمانی جام قهرمانی فوتبال ایران 1339 در دستان پرویز دهداری کاپیتان شاهین آبادان
جام قهرمانی فوتبال ایران 1340 - آریا مشهد
این دوره در شهر مشهد برگزار شد که تیم آریا مشهد توانست قهرمان شود و تیم منتخب تهران به مقام دوم رسید. همچنین تیم کلونی مموریال تبریز نیز به دلیل مسائل مالی از شرکت در این دوره انصراف داد.
تیم آریا مشهد در لیگ منطقه ای سال 1349
تیم آریا مشهد در دهه 40 شمسی
جام قهرمانی فوتبال ایران 1341 - دارایی تهران
تیم دارایی پس از قهرمانی در لیگ تهران 1340،41 راهی این مسابقات شد. در این دوره از مسابقات که مجدداً با میزبانی اصفهان برگزار می شد تیم دارایی با شکست کلونی مموریال تبریز قهرمان جام قهرمانی فوتبال کشور لقب گرفت.
ترکیب دارایی قهرمان جام حذفی تهران
تیم دارایی در دهه 40 شمسی
جام قهرمانی فوتبال ایران 1342 - برگزار نشد!
در این سال به دلیل برگزار نشدن لیگ فوتبال تهران مسابقات به صورت المپیک در رشته های مختلف برگزار شد اما جام قهرمانی فوتبال ایران برگزار نشد.
جام قهرمانی فوتبال ایران 1343 - تیم منتخب تهران
این دوره از مسابقات به صورت بین شهرستانی برگزار شد و تیم های باشگاهی در آن حضور نیافتند. در پایان این دوره از مسابقات که به میزبانی مشهد انجام گرفت تیم منتخب تهران اول شد و تیم کلونی مموریال تبریز به مقام دوم رسید.
در آن دوران تیم منتخب تهران با نام تیم ملی ایران در رقابت های مختلف حاضر می شد
جام قهرمانی فوتبال ایران 1344 - پاس تهران
در سال 1343 مسابقات لیگ استان تهران نیمه کاره ماند و تیم تازه مطرح شده پاس که تا آن زمان صدرنشین لیگ تهران بود به عنوان نماینده تهران راهی مسابقات جام قهرمانی فوتبال ایران در ساری شد. تیم پاس در ادامه توانست قهرمان این رقابت ها شود و تیم های منتخب کهگویله و بویراحمد و کلونی تبریز به ترتیب دوم و سوم شدند.
شاکله تیم قدرتمند پاس از 1344 تا 1347
جام قهرمانی فوتبال ایران 1345 - برگزار نشد!
در این سال این مسابقات به دلیل آشفتگی های داخلی برگزار نشد.
جام قهرمانی فوتبال ایران 1346 - پاس تهران
در این دوره از مسابقات به میزبانی کرمان، بازی‌ها از فروردین 1346 آغاز شد. تیم فوتبال پاس به عنوان قهرمان جام باشگاه‌های تهران 1344-45 در این مسابقات حاضر شد و توانست با شکست دادن تیم کلونی تبریز قهرمان این رقابت‌ها شود.
تصویری از قهرمانی پاس در رقابت های استانی دهه 40 شمسی
جام قهرمانی فوتبال ایران 1347 - پاس تهران
در سال گذشته رقابت های لیگ تهران برگزار نشد و تیم پاس به عنوان قهرمان جام حذفی فوتبال تهران به این مسابقات راه پیدا کرد. مسابقات در این سال در بندر پهلوی (بندر انزلی) انجام شد که تیم پاس مجددا توانست به مقام قهرمانی برسد و با 3 قهرمانی پرافتخارترین تیم این رقابت ها شود.
تیم پاس قهرمان جام حذفی تهران
اشاره به 3 قهرمانی پاس در جام قهرمانی فوتبال ایران
مجله دنیای ورزش شماره 228
جام قهرمانی فوتبال ایران 1348 - پیکان تهران
در این دوره از مسابقات تیم فوتبال تازه تأسیس پیکان که در آن زمان با نام پیکان ناسیونال فعالیت می‌کرد توانست با قهرمانی در لیگ تهران 1348 راهی این مسابقات شود و قهرمان جام قهرمانی فوتبال ایران لقب بگیرد. این دوره از مسابقات در اسفند سال 1348 برگزار شد. پیکان در آن سال چند تن از بازیکنان پرسپولیس و شاهین تازه منحل شده را به خدمت گرفته بود.
تیم پیکان در سال 1348
تیم پیکان پس از قهرمانی در جام دوستی
پرافتخارترین تیم های جام قهرمانی فوتبال ایران
| رتبه |
تیم |
تعداد قهرمانی |
تعداد نایب قهرمانی |
|
1
|
|
3 |
_ |
| 2 |
|
1 |
4 |
| 3 |
|
1 |
1 |
| 4 |
- تاج تهران
- شاهین آبادان (جم)
- آریا مشهد
- دارایی تهران
- پیکان ناسیونال تهران
|
1 |
_ |
سرنوشت و جایگاه مسابقات جام قهرمانی فوتبال ایران
پس از ایجاد رقابت های طبقه بندی استانی در میان لیگ های استانی کشور، از سال ۱۳۴۹ این رقابت‌ها با تغییرات جزئی در ساختار بازی‌ها، به سرآغازی برای شروع لیگ سراسری فوتبال باشگاهی در ایران تبدیل شد و پس از شروع لیگ سراسری این مسابقات برای همیشه پایان یافت. این رقابت ها اگر چه سال ها سطح اول رقابت فوتبال سراسری ایران تلقی می شدند اما به دلیل اینکه کاملا باشگاهی نبودند هیچ گاه لیگ باشگاهی سراسری ایران به حساب نمی آید، با این حال چون زیر نظر فدراسیون فوتبال برگزار شده است کاملا جنبه رسمی دارد.
