بندر بوشهر تلفظ راهنما·اطلاعات، شهری بندری و مرکز استان بوشهر از استان‌های جنوب غربی ایران است. بوشهر در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بالغ بر ۲۲۳٬۵۰۴ نفر جمعیت داشته‌است که بدین ترتیب پرجمیت‌ترین شهر استان بوشهر و سومین شهر پرجمعیت جنوب ایران به‌شمار می‌رود. بوشهر بندری شبه‌جزیره‌ای در بخش مرکزی شهرستان بوشهر است که از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است، این بندر در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقهٔ ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب‌وهوای نیمه بیابانی گرم دارد. نام بوشهر در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «رام اردشیر»، «ابوشهر»، «بُخت اردشیر»، «لیان» و «ریشهر» به ثبت رسیده‌است.
بیشتر مردم بوشهر به زبان فارسی با لهجه محلی تکلم می‌کنند. بندر امروزی بوشهر را نادرشاه افشار در ۱۷۳۶ میلادی رونق دوباره بخشید. نام این محل پیش از آن ریشهر بود. بندر بوشهر به خاطر عواملی مانند صیادی، وجود نیروگاه اتمی، کشتی‌سازی و صادرات از این بندر رونق اقتصادی گرفته‌است.
هم‌اکنون ۱۸ اسفند سالروز تأسیس مدرسه سعادت، روز بوشهر نام گرفته شده‌است. بنای بوشهر به اردشیر ساسانی نسبت داده شده و نام اصلی آن «رام اردشیر» بوده‌است. گفته می‌شود که «رام اردشیر» به مرور زمان به «ریشهر» تبدیل شد. به نظر می‌رسد که بوشهر تحریف شده ریشهر- همان شهر قدیمی است. در عصر هخامنشی از تمدنهای بزرگ در ایران تمدن لیان بوده‌است که برخی به اشتباه نام آن را از نام‌های بوشهر می‌دانند. هم‌اکنون نام خیابانی در بازار بوشهر به همین نام است طبق آثار کشف شده در منطقه باستانی هلیله و ریشهر نام این سرزمین ژرمانسیکا بوده‌است. همچنین در آثار باستانی شوش از این بندر نام برده شده‌است. در زمان اسکندر نام آن به موزامبری تغییر یافت.
بنای بوشهر را به اردشیر ساسانی نسبت داده‌اند. در کارنامه اردشیر بابکان به وجود بندری به نام بُخت اردشیر اشاره شده که در کنار مدارک دیگر نشان دهنده اهمیت خلیج فارس برای شاهان آغازین ساسانی است. اهمیت این بندر چنان بود که بُخت اردشیر با جاده‌ای به کازرون و شیراز وصل می‌شد و از آن کالاهای صادراتی به مناطق دیگر حمل می‌شدند. ولی بوشهر کنونی که تاریخچه ۳۰۰ ساله دارد را «ابومهیری» پسر شیخ ناصرخان آل مذکور (ناخدا باشی کشتی‌های نادرشاه و بنیان‌گذار خاندان آل مذکور) در سال هزار و صد و پنجاه قمری (۱۱۱۴ش/ ۱۷۳۵م) پایه‌گذاری کرد، علت تأسیس این شهر به دلیل این بود که نادر شاه می‌خواست بندری در جنوب بسازد و همچنین نیروی دریایی را تأسیس کند. این بندر چنان پر رونق شد که به عنوان رقیب بزرگی برای بندر بصره به حساب می‌آمد. این شکوفایی تجاری تا آنجا پیشرفت که «حاج محمد شفیع» اجازه چاپ و نشر اسکناس رایج بوشهر را به دست آورد و این امتیاز تا برقراری بانک شاهی، در بوشهر باقی بود. بندر بوشهر از اولین مراکزی بود که دارای صنعت چاپ سنگی شد و همچنین بعدها در صنعت یخ‌سازی و برق پیشرو بود، مردم این شهر از اولین مردمان ایران بودند که با نشریات و مجلات آشنا شدند از اولین نشریات بوشهر می‌توان به روزنامه‌های مظفری. خلیج ایران و ندای جنوب اشاره کرد، همچنین به دلیل رونق و موقعیت خاص اولین نمایندگی‌های شرکت‌های تجاری و کنسولگری دولت‌های خارجی از جمله بریتانیا، آلمان و روسیه و امپراطوری عثمانی در این شهر دایر شد ولی این رونق با توسعه راه‌آهن به خرمشهر منتقل شد.
بوشهر تاکنون دو بار توسط بریتانیا اشغال شده‌است. جبههٔ ساحلی بافت قدیم بوشهر در سال ۱۳۷۸ تحت شمارهٔ ۲۳۶۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. منظرهٔ شهر آمیزه‌ای از رنگ‌های سفید، زرد و قهوه‌ای است. بافت شهر بوشهر از حدود هفتاد سال پیش یعنی پس از جنگ جهانی اول رونق خود را از دست داده و مصالح مورد نیاز آن که از آفریقا و هند تأمین می‌شده کم‌تر در دسترس بوده و ساکنین اصلی شهر شروع به ترک آن و مهاجرت به سایر نقاط کشور کرده‌اند. پس از جنگ دوم جهانی این مسئله شدت گرفته و پس از انقلاب اسلامی نیز با تخریب بیش از یک چهارم این بافت توسط ادارهٔ بندر سیر صعودی این مهاجرت و تخریب شدت چند برابر یافته و هم‌اکنون به صورت نیمه ویرانه‌ای درآمده‌است.
هم‌اکنون ۱۸ اسفند ماه سالروز تأسیس مدرسه سعادت روز بوشهر نام گرفته شده‌است. هم‌اکنون در مورد روز بوشهر نظراتی بر طبق این که ۱۲ شهریور ماه، سالروز شهادت رئیس علی دلواری روز بوشهر باشد بیان شده‌است. بندر بوشهر در بخش مرکزی استان بوشهر، در ارتفاع ۱۸ متری از سطح دریا و در منطقهٔ ساحلی خلیج فارس واقع شده و آب و هوای نیمه بیابانی گرم دارد. این شهر از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج فارس محدود شده‌است. میانگین دما در تیرماه (گرم‌ترین ماه سال) ۳۳ درجهٔ سانتی‌گراد، در دی‌ماه (سردترین ماه سال)، ۱۴ درجهٔ سانتی‌گراد، در فروردین‌ماه ۲۰ درجهٔ سانتی‌گراد و در مهرماه ۲۸ درجهٔ سانتی‌گراد می‌باشد و میانگین سالانهٔ دما ۲۵ درجهٔ سانتی‌گراد است. یکی از ویژگی‌های مهم آب و هوایی استان بوشهر، پدیده شَرجی است و بر این اساس آب و هوای استان را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی نمود:
الف) نواحی ساحلی با گرمای شدید و رطوبت نسبی بالا
ب) نواحی داخلی با گرمای شدید و رطوبت نسبی پایین
رطوبت برخاسته از خلیج فارس در نواحی ساحلی استان بوشهر مانع از کاهش دما در زمستان و افزایش بیش از حد آن در تابستان می‌شود در نتیجه اختلاف دمای روز و شب و اختلاف دما در فصول مختلف سال در این استان کم است. میانگین رطوبت سالانه استان بوشهر ۷۱ درصد است.
محله‌های دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی چهار محلهٔ قدیمی بندر بوشهر هستند. از دیگر محله‌های این بندر می‌توان از بن مانع، بهمنی، صلح‌آباد، جفره علی‌باش، جفره ماهینی، سنگی، شکری (بهشت صادق)، باغ زهرا، جبری، شغاب، کوی فرهنگیان، عالی‌آباد، رونی، سبزآباد، جلالی، مخ بلند، دواس، تل کوتی، عسلو، هلالی، نیدی، خواجه‌ها، دستک، ریشهر، امام‌زاده، سرتل، تنگک (شمالی، وسطی، جنوبی)، تنگک غریب، تنگک محمد جعفری (رئیس)، تنگک زنگنه، هلیله، بندرگاه، دروازه، چاه‌کوتاه، آب طویل، توحید.
محلات سنتی ساحلی یا قطب‌های صیادی محلی که در دو قسمت شرق و غرب بوشهر قرار دارند، شامل محلات جفره (مفگه)، صلح‌آباد و جبری می‌گردد؛ و نیز محلات جنوبی تنگک غریب به دیگر نام تنگک صفری و نیز تنگک اول، تنگک محمدجعفری به دیگر نام تنگک رئیسی و نیز تنگک دوم، تنگک زنگنه به دیگر نام تنگک سوم. همچنین گردان تکاوران دریایی بوشهر و پایگاه ششم شکاری از مراکز مهم نظامی بندر بوشهر می‌باشد.
در حال حاضر اکثریت ساکنان شهر بوشهر، اهل همین بندر هستند؛ همچنین در بین جمعیت غیربومی، اهالی کازرون، شیراز، آبادان، دشتستان، دشتی و تنگستان بیشترین درصد را نسبت به سایر غیربومی‌ها دارند. گویش قدیمی شهر بوشهر گویش بوشهری نام دارد.
صدا و سیمای مرکز بوشهر که شامل دو بخش تلویزیونی و رادیویی است، برنامه‌های متعددی را پخش می‌کند. شبکه بوشهر هم‌اکنون هر روز به مدت ۱۷ ساعت برنامه‌های خود را به مخاطبان ارائه می‌کند. رادیو بوشهر نیز به‌عنوان یکی از رادیوهای محلی کشور هم‌اکنون فعالیت می‌کند. بوشهر سابقه صد ساله در داشتن مطبوعات دارد. تبادل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بوشهر با نقاط دیگر جهان موجب ارتقاء فرهنگی سیاسی و گسترش نشر و چاپ روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌های مختلف از دوران مشروطیت در بوشهر شده‌است. روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌هایی چون ندای جنوب، سنگلاخ، دریاکنار، پست خلیج، عرشه، طلوع، مظفری، اصلاح، ندای حق و… در دهه‌های گذشته تا زمان کودتای سال ۱۳۳۲، در بندر بوشهر، چاپ، نشر و توزیع می‌شده‌است. بعد از انقلاب ایران با تأخیر چند ساله، اولین هفته نامهٔ بوشهر «آئینه جنوب» در سال (۱۳۷۳) نشر گردید. نسیم جنوب دومین هفته‌نامه استان بوشهر و قدیمی‌ترین نشریه در حال انتشار بوشهر از اسفندماه ۱۳۷۶ تاکنون است.
بامداد جنوب (روزنامه استانی)، آئینه جنوب، نسیم جنوب، آوای بهارستان، ماهرویان (هفته نامه سراسری)، خبر بوشهر، لیان، پیغام، شناشیر، خلیج فارس، فایز، دلوار، صدای بوشهر، سینیز، نصیر جنوب، اتحاد جنوب، دریای جنوب، دریادلان، میثاق منتظران، دلیران تنگستان، چغادک نیوز از نشریات بوشهرند. سازمان اتوبوسرانی بوشهر و حومه برای خدمات رسانی به مردم ۱۲۰ دستگاه اتوبوس در اختیار دارد که در مسیرهای شهری و خیابان‌های اصلی تردد دارند. علاوه بر حضور دو سیستم تاکسی بی‌سیم هماهنگ با سامانه یکپارچه کشوری (۱۸۳۳) و دیگری (۱۸۴۴)، نزدیک به ۱۵۰۰ تاکسی گردشی، خط ویژه (مانند تاکسی فرودگاه و تاکسی پایانه مسافربری)، تاکسی بانوان، دفتر تاکسی تلفنی و مسافربرهای شخصی در شهر فعالیت دارند.
بندر بوشهر دارای یک فرودگاه بین‌المللی (فرودگاه بین‌المللی شهدای بوشهر) است که جزو سه فرودگاه قدیمی کشور می‌باشد. پروازهای بین‌المللی این فرودگاه به کشورهای عراق، سوریه، عربستان سعودی و کشورهای حوزهٔ خلیج فارس چون امارات متحده عربی انجام می‌شود. پروازهای داخلی نیز در مسیرهای بوشهر به تهران، جزیره کیش، اصفهان، شیراز، مشهد، عسلویه و خارک انجام می‌شود. میانگین پرواز از فرودگاه بین‌المللی بوشهر ۷۰ پرواز در هفته می‌باشد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این فرودگاه بدون سانحه بودن آن است. هم‌اکنون کار مطالعات احداث فرودگاه جدید بوشهر آغاز شده‌است و قرار است این فرودگاه در ۲۵ کیلومتری بندر بوشهر با پنج هزار هکتار وسعت ایجاد گردد. احداث این فرودگاه نیاز ۱۰۰ سال آینده استان بوشهر را برطرف می‌نماید. فرودگاه جدید بوشهر به گونه‌ای جانمایی شده‌است که در مرکز شش شهر گناوه، برازجان، دلوار، خورموج، اهرم و بوشهر قرار گرفته‌است.
محور راه‌آهن شیراز-بوشهر-عسلویه هم‌اکنون در دست ساخت است. قطعه اول پروژه به طول ۳۷ کیلومتر و قطعه دوم نیز به طول ۶۱ کیلومتر با اعتباری بالغ بر ۵۱ میلیارد تومان آغاز شده‌است. این محور از ایستگاه مرودشت در شمال شیراز آغاز و پس از عبور از رحمت‌آباد، ایزدخواست، فتح‌آباد، کوار، فیروزآباد، فراشبند، کلمه، اهرم و چغادک به بوشهر منتهی می‌شود. ادامه این محور نیز از اهرم شروع و پس از خورموج و بندر کنگان به بندر عسلویه منتهی خواهد شد. به لحاظ وجود تأسیسات عظیم در پارس جنوبی و به منظور ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و توسعه فعالیت اقتصادی محور بوشهر به سمت عسلویه در اولویت قرار گرفته‌است. تأمین اعتبار این پروژه توسط وزارت راه و نفت صورت گرفته‌است. طول کل پروژه راه‌آهن شیراز - بوشهر - عسلویه ۶۴۷ کیلومتر می‌باشد.
در بوشهر رستوران‌های متعددی وجود دارد، این رستوران‌ها شامل رستوران‌های سنتی ایرانی و بین‌المللی می‌باشد. غذاهای محلی بوشهر قلیه ماهی، قلیه میگو و قیمه‌بوشهری است. غذاهای غربی فست فود نیز طرفداران زیادی مخصوصاً بین جوانان و کودکان دارد. مغازه‌های ساندویچ و پیتزافروشی و همچنین رستوران‌ها و غذا فروشی‌های سنتی که غذاهای محلی تهیه می‌کنند، نیز وجود دارند. از سال‌های دور اماکنی با نام قهوه‌خانه‌های سنتی نیز در بوشهر وجود داشته‌است. مجتمع تجاری، تفریحی و مسکونی زیتون بوشهر، مراکز خرید ملت، آزادی، بوشهر، لیان و آزادگان در کنار بازارهای سنتی چون بازار صفا، بازار قدیمی، بازار شهرداری و بازار روزفعال هستند.
هم‌اکنون پروژه تجاری- اداری ای نیز با نام زیتون ۲ بوشهر با مساحت تقریبی ۴۰٬۰۰۰ متر مربع مراحل پایانی طراحی خود را سپری می‌نماید که بلا درنگ پس از اتمام مراحل طراحی وارد فاز ساخت خواهد شد. یکی دیگر از مجتمع‌های تجاری در دست احداث در بندر بوشهر مجتمع تجاری خورشید می‌باشد. این مجتمع بزرگ تجاری و تفریحی شامل یک طبقه زیرزمین و سیزده طبقه بالای آن است و دارای کارکرد تجاری در طبقات اولیه و فضای پارکینگ در طبقه سوم و هتل در طبقات بالایی است، به‌طوری‌که لابی هتل در طبقه ششم قرار دارد. مجتمع خورشید علاوه بر بخش‌های تجاری و اقامتی، دارای بخش‌های اداری و چندین سالن کنفرانس و آمفی تئاتر، کتابخانه، رستوران، کافی شاپ، سالن‌های ورزشی و بدنسازی، شهر بازی، استخر شنا، کلینیک درمانی، تراس‌های رو به دریا و حیاط سبز نیز می‌باشد.
کشت خرما در بوشهر به عصر هخامنشیان برمی‌گردد، تولید خرما و فروش آن امروز به‌عنوان یکی از مشاغل اصلی استان بوشهر به‌حساب می‌آید. از خرمای بوشهر فرآورده‌های بسیاری به دست می‌آید که از جمله آن‌ها می‌توان به شیره خرما، پنیر نخل، لواشک خرما، شهد خرما، سرکه خرما و بسیاری از فرآورده‌های دیگر اشاره کرد. خرما و فرآورده‌های آن تنها محصول درخت‌های خرما نیست، از درخت‌های خرما صنایع‌دستی نظیر حصیر، زنبیل و کلاه هم تهیه می‌شود.پنیر نخل ماده‌ای ترد و سفیدرنگ است که در واقع بخش میانی درخت خرما است. پنیر خرما بسیار شیرین و خوشمزه است و علاوه بر بوشهر در جهرم، و هرمزگان تولید می‌شود، در بوشهر به پنیر خرما «غاپ» هم می‌گویند. برای به دست آوردن پنیر خرما یا همان غاپ ابتدا سردرخت را می‌اندازند و برگ‌ها و لیف‌های دور برگ‌ها را تا رسیدن به میانه و پنیر درخت جدا می‌کنند. این سوغاتی خوشمزه بسیار گران‌قیمت است و سرشار از خاصیت! این سوغاتی لذیذ سرشار از قند، مواد معدنی، ویتامین و آهن است. ارده یکی از فرآورده‌های لذیذ کنجد است که به‌عنوان غذایی پرانرژی درکنار شیره خرما یا شیره انگور مصرف می‌شود. ارده از کنجد تهیه می‌شود و روغن آن منبع غنی از ویتامین، آنتی‌اکسیدان و چربی اشباع‌شده است. این خوراکی گرم، بدن را در برابر هوای سرد مقاوم می‌کند. تهیه ارده و شیره مرغوب از بوشهر کار بسیار راحتی است، اگر روزی به بوشهر رفتید، خرید این محصول را فراموش نکنید. بوشهری‌ها به خرمای نارس خارک می‌گویند، خارک یکی از لذیذترین خوراکی‌های جنوبی است. خارک پخته یکی از شیرینی‌های سنتی و سوغات در تور بوشهر است که طرفداران زیادی دارد. برای تهیه خارک پخته، خارک و شکر را در دیگ می‌ریزند و مقداری آب به آن اضافه می‌کنند و آن را می‌جوشانند تا به‌صورت کامل نرم شود. بعد از نرم شدن خارک‌ها باید آب آن را گرفت و هسته خرما از آن بیرون کشیده شود و خارک‌ها روی حصیر پخش‌شده تا خشک شوند. حلوای راشی یا حلواارده یکی از شیرینی‌های سنتی بوشهر است که در واقع نوعی حلوا است. برای تهیه حلوا راشی، شیره خرما را در ظرفی کروی که ته آن گود و مقعر است می‌ریزند و با شعله کم حرارت می‌دهند تا کاملاً سفید شود، سپس مقدار مناسبی از ارده را به آن اضافه می‌کنند و آن‌قدر هم می‌زنند تا کاملاً متلاشی شود. حلوا پسکی نوعی حلوا محلی است که در برخی مناطق استان مانند برازجان پخت آن مرسوم است. برای پخت حلوا پسکی، خرمای رسیده را با آرد در روغن سرخ می‌کنند و سپس مقداری ماست را با حلوا ورز می‌دهند تا حلوا آماده شود. نان‌های محلی همیشه عطر و بویی دیگر دارند، بیشتر شهرهای ایران نان‌های محلی خاصی دارند، از نان‌های محلی بوشهر می‌توان به نان نازک، نان گرده و نان بلبل اشاره کرد که نان بلبل روی تابه پخته می‌شود. پخت کماج در بوشهر بسیار متداول است، کماج نان حجیمی است که با آرد گندم سفید و مایه‌خمیری که از نخود لپه درست‌شده است، تهیه می‌شود. اگر از طرفداران ترشی‌های خوشمزه هستید، جای درستی آمده‌اید، در بوشهر می‌توانید ترشی‌های بسیار خوشمزه‌ای تهیه کنید. ترشی انبه یکی از ترشی‌های محبوب بوشهر است. از دیگر ترشی‌های خوشمزه بوشهر می‌توان به ترشی لیموعمانی و ترشی بادنجان اشاره کرد. اگر به بوشهر سفر کردید، ترشی انبه را فراموش نکنید! اگر به‌دنبال ماهی تازه و خوشمزه هستید، شهر بوشهر بهترین انتخاب است. بازارهای ماهی‌فروشی زیادی در بوشهر وجود دارد که هرروز ماهی‌های تازه‌ای در آن‌ها به فروش می‌رسند. از جمله ماهی‌های بوشهر می‌توان به ماهی سنگسر، هامون، ماهی مرکب، ماهی شیر و بسیاری از گونه‌های ماهی‌ها اشاره کرد. میگو بوشهری را هم نباید فراموش کرد.
مشهورترین سوغات و محصول صنایع‌دستی استان بوشهر گبه و گلیم صادراتی است که در بسیاری از روستاها بافت آن رواج دارد. گبه و گلیم بوشهر آوازه‌ای جهانی دارد و به بسیاری از کشورهای خارجی صادر می‌شود. مراکز زیادی در استان بوشهر وجود دارد که گبه‌بافی در آن رایج است از جمله برترین مراکز گبه‌بافی می‌توان به روستاهای شول، کمالى، بهمنیارى، محمد صالحی، عباسى، فخر آوری، کلر و چهار روستایى از توابع شهرستان گناوه اشاره کرد و گلیم‌بافی، این هنر در بیشتر روستاهای بوشهر جریان دارد، فصل بافت گلیم زمستان است و خانواده‌های روستایی درکنار کشاورزی و دام‌پروری، اوایل پاییز شروع به چیدن فصل گوسفندها می‌کنند و در فصل زمستان مشغول بافتن گلیم می‌شوند. تار گلیم‌های روستایی اغلب از موی بز است که دارای استحکام بیشتری است ولی پود از پشم است. یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های بوشهر، عبای شتری است. عبای شتر یکی از گران‌ترین نوع عباها است که به تعداد بسیار محدود تولید می‌شود. عبا بافی از جمله صنایع‌دستی است که به پشم وابسته است و بیش از ۵۰۰ سال سابقه دارد. حصیربافی در استان بوشهر به‌دلیل فراوانی برگ و الیاف درخت خرما و گیاهان خودرو در مناطق باتلاقی و شوره‌زار از دیرباز رایج بوده است. معمولاً در همه روستاهای بوشهر، صدف بافی به‌عنوان تفریحی در اوقات فراغت انجام می‌شود. مواد اولیه این محصول بسیار فراوان است و کاربرد محصولات حصیری بسیار زیاد، به همین دلیل حصیربافی یکی از حرفه‌های مهم اقتصادی در این منطقه است. نوعی فرش حصیری به نام «تک» وجود دارد که معمولاً با ۸ ساعت کار یک بافنده ماهر در ابعاد ۲۰۰ در ۲۰۰ سانتی‌متر بافته می‌شود و بهترین وسیله برای پوشش سقف کپرهای روستایی است. از دیگر محصولات حصیری می‌توان به تویزه، مخرف، بادبزن، کلاه حصیری، زیر داغی، کپو، سبد جمع‌آوری خرما اشاره کرد. مهم‌ترین مراکز تولید حصیر در استان بوشهر، شهرستان گناوه، دشتی، دشستان و کنگان است.
به‌دلیل اهمیت آب در منطقه گرم بوشهر، تهیه وسایلی برای خنک نگه داشتن آب به‌صورت طبیعی بسیار مهم است. در کارگاه‌های سفالگری محصولاتی تولید می‌شود تا با استفاده از آن‌ها آب‌خنک نگه‌داشته شود. خاک کوزه‌گری در بوشهر از معادن شهرهای اطراف تهیه می‌شود و شیوه تولید کوزه‌ها، چرخ‌های سفالگری سنتی است. از مراکز مهم تولید کوزه در استان بوشهر می‌توان به شهرستان دشتستان و کنگان اشاره کرد. گرگور نوعی تور ماهیگیری است که با فلز ساخته می‌شود و بوشهر یکی از مهم‌ترین مراکز گرگور بافی است. بیشتر صیادان بوشهری ابتدا گرگورهای خود را با نوعی چوب هندی و چینی که در بوشهر «باصچیل» نامیده می‌شود، تهیه می‌کردند. تقریباً از ۶۰ سال پیش با وارد شدن سیم بکسل توسط کشتی‌های بین‌المللی به شهر، صیادان از این سیم‌ها و باصچیل برای ساخت تور استفاده می‌کردند. بعدها در حدود سال‌های اول دهه ۴۰ با وارد شدن سیم‌های مخصوص گالوانیزه که ساخت کشور بلژیک و انگلیس بود، گرگورها کاملاً سیمی شدند و بافت آن باسیمی خاص انجام می‌شد. در حال حاضر گرگور باسیم فلزی گالوانیزه و به‌شکل نیم‌کره بافته می‌شود و مردان مسئولیت بافت آن رادارند. ارتفاع گرگور به‌تناسب نوع شناور و محل صید،۳ تا ۱ متر است. استفاده از گرگور باعث می‌شود تا ماهی زنده و با کمترین آسیب صید شود. از مراکز مهم تولید گرگور می‌توان به شهرستان‌های دیلم، گناوه و دیر و کنگان اشاره کرد. لنج و قایق‌سازی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین صنایع‌دستی بوشهر است که سابقه آن به دوره افشاریه برمی‌گردد.
جاذبه های بوشهر
بازار قدیم بوشهر: بازار قدیم بوشهر از جاهای دیدنی بوشهر به شمار می‌رود و یکی از چندین بازار سنتی ایران است که هنوز هم قلب آن می‌تپد و خرید و فروش و رفت و آمد در آن جریان دارد. پس از گذشت چندین سال هنوز هم زیبایی معماری قاجار در تار و پود بافت قدیمی آن دیده می‌شود. محله‌های قدیمی بوشهر دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی نام دارد که بازار قدیم در یکی از محله‌های قدیمی بوشهر به نام محله‌ی دهشتی قرار گرفته است. راسته‌ی اصلی بازار از سمت جنوب به شمال یا برعکس است و راسته بازارهای متعدد دیگری از سمت شرق به سمت غرب نیز وجود دارند. راسته بازار «معین التجار» و «رئیس التجار» از راسته‌های معروف این بازار هستند. در گذشته هر یک از این راسته‌ها رئیس مخصوص داشت و هر بخش متعلق به صنف خاصی بود و امروزه نیز هست. برای مثال اگر از سمت جنوب بازار شروع کنیم به ترتیب ابتدا قنادی‌ها، سپس مسگرها و لحیم کارها، بعد از آن ساعت فروش‌ها و پارچه فروش‌ها (خرازها)، لوکس فروش‌ها و بعد از آن دوباره پارچه فروش‌ها، فروشندگان لوازم خانگی، عطارها، کتاب فروش‌ها، آهنگرها، قهوه خانه‌ها، ماهی فروش‌ها، سبزی و میوه فروش‌ها، رطب فروش‌ها، لبنیاتی‌ها و درآخر حیاط‌های این بازار را می‌بینیم که در قسمت شمالی آن قرار دارند. اگر کمی هم جلوتر برویم در نهایت به محله‌ی شنبدی و مسجد شنبدی می‌رسیم. در مجموع ۲۵۰ باب مغازه در بازار قدیم بوشهر وجود دارد که به کسب و کار مشغول هستند. در کنار کسبه‌ی مسلمان، چندین کسبه‌ی مسیحی و یهودی نیز در این بازار داد و ستد می‌کنند. در گذشته اهل بازار در اعیاد و مراسمات مذهبی، مجالس و جشن‌هایی برگزار می‌کردند.
عمارت ملک بوشهر: در سراسر ایران عمارت‌ها و خانه‌های اربابی بسیاری وجود دارد که اکثر آن‌ها مربوط به دوره قاجار است. نگاهی به این عمارت‌های زیبا نشان می‌دهد که صاحبان آن‌ها معمولا افرادی دارای بضاعت مالی بالا یا سرمایه‌دار بوده‌اند. صاحبان این عمارت‌ها یا خوانین و اربابانی بوده‌اند که اداره یک یا چندین روستا را بر عهده داشتند یا افرادی تاجر و سرمایه‌دار بوده‌اند که بضاعت مالی و شغل آن‌ها سبب شده بود که به دلیل داشتن روابط اقتصادی با دیگر تجار داخلی یا خارجی، با اقتباس از عمارت‌های خارجی، ساختمان‌هایی را برای انجام دیدارها و کارهای تجاری خود بنا کنند. عمارت ملک بوشهر از این بناهای تاریخی و جاهای دیدنی بوشهر به شمار می‌رود و صاحب آن یکی از تجار معروف شهر است. این عمارت در دوره قاجاریه ساخته شده است. این عمارت زیبا در ۸ کیلومتری بوشهر و در کوچه ملک، واقع در خیابان ماهینی و محله بهمنی شهرستان بوشهر قرار دارد. عمارت ملک بوشهر یک مجموعه ساختمانی است که با داشتن یک قرن سابقه، اکنون یک عمارت تاریخی محسوب می‌شود.
بافت تاریخی بوشهر: بافت تاریخی بوشهر یا بافت قدیمی بوشهر، شامل چهار محله‌ی بهبهانی، دهدشتی، کوتی و شنبدی است که در دل شهر بوشهر قرار گرفته‌اند و از جاهای دیدنی بوشهر محسوب می‌شود. وسعت این بافت حدود ۳۸ هکتار است و از منحصر‌به‌فردترین و جالب‌ترین بافت‌های مسکونی ایران به‌حساب می‌آید. با قدمتی که به دوره‌ی حکومت نادر شاه افشار برمی‌گردد. بافت تاریخی بوشهر دارای بناهایی زیبا مانند عمارت‌ها، کنسولگری کشورهای مختلف، مساجد، کلیسا، بازار قدیمی و کوچه‌های زیبا است.
مدرسه سعادت: مدرسه سعادت یا مدرسه سعادت مظفری در بوشهر، خیابان امام، روبه‌روی میدان معلم واقع شده است. این مدرسه در سال ۱۲۷۸ در دوران قاجار به سبک نوین آموزشی تاسیس شد که از نظر تاریخی مادر مدارس جنوب ایران است. مدرسه سعادت ابتدا به وسیله احمدخان دریابیگی حکمران وقت بوشهر و بنادر خلیج فارس و عمانات در مرکز بوشهر و نزدیک حسینیه (برحه کازرونی‌ها) تاسیس شد. در ابتدای کار، دریابیگی، خانه حاج محمد حسین صفر را که در مرکز بوشهر و نزدیک حسینیه (برحه کازرونی‌ها) واقع شده بود، به منظور تشکیل مدرسه اجاره کرد و به کودکانی که عموما تهیدست و بی‌سرپرست بودند، آموزش داد. آقایان محمد باقر بهبهانی، شیخ محمدحسین سعادت و برادرش شیخ عبدالکریم سعادت از معلمان اولیه این مدرسه بودند. افتتاح مدرسه سعادت بوشهر در عصر پنجشنبه ۱۸ اسفند سال ۱۲۷۸ در میان جمعی از صاحب قلمان صورت پذیرفت. از آن جهت که فرهنگ دوستان در انتظار افتتاح این مدرسه بوده‌اند، روزنامه‌ی حبل‌المتین مراسم افتتاح این مدرسه و گزارش فعالیت‌های بعد از آن را به طور کامل منتشر می‌کرده است. ساختمان اولیه مدرسه در محله‌ی نیدی هر چند به دلیل وسعت مکان و موقعیت طبیعی خود برای محصلان پرجاذبه بود، اما خالی از زحمت نیز نبود و ایاب و ذهاب حدود ۳ کیلومتری را برای اطفال که غالبا ساکن مرکز شهر بودند، شامل می‌شد که پرزحمت و ملال‌آور بود، بدین جهت با نظر مساعد خیرخواهان و موافقت دریا بیگی، خانه‌ای در مرکز شهر اجاره شد و بچه‌ها را به آن مکان انتقال دادند.
عمارت گلشن: عمارت گلشن یکی دیگر از دیدنی‌های دوره قاجار و جاذبه های گردشگری بوشهر است که در خیابان ساحلی، محله‌ی بهبهانی قرار دارد. این عمارت فقط ۱۰ متر از دریا فاصله دارد. در اطراف آن ساختمان‌های بافت قدیم بوشهر قرار گرفته است. این بنا ۱۷۰ سال پیش ساخته شده است و مربوط به تاجری به نام آقای گلشن بوده که از آن استفاده مسکونی - تجاری می‌کرده است. عمرات گلشن ۳ طبقه دارد که طبقه اول آن را آب انبار، حمام، دستشویی، آشپزخانه و مکانی برای خدمه تشکیل می‌دهد. طبقه دوم و سوم برای سکونت، پذیرایی و امور تجاری بوده است. عمارت گلشن در اسفند ماه ۱۳۷۷ ثبت ملی شده است و خوشبختانه میراث فرهنگی همواره از این بنا حفاظت می‌کند.
گورستان شغاب: گورستان شغاب از جاهای دیدنی بوشهر به شمار می‌رود که حدود سال ۱۳۷۷ توسط اداره میراث فرهنگی کشف و از این سال در فهرست آثار ملی ثبت شده است. با دیدن کلمه‌ی «شغاب» ابتدا تصور می‌شود که این واژه به معنی پاره‌پاره شدن آب در جایی باشد، به این صورت که کلمه‌ی شغاب را به‌صورت دو جزء «شغ» و «آب» بررسی کنیم، شبیه بناب یا ماندوآب. البته با در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی شهرستان بوشهر و نبود جریان آب دائمی که به مکان گورستان شغاب کشیده شود، به این اصل می‌رسیم که این واژه باید معنی دیگری به جز استنباط سطحی «شغ ـ آب» داشته باشد. ارتباط کلمه‌ی شغاب با «شغا» به معنی جعبه‌ی تیردان و تیرکش، شاید آن چیزی باشد که بتواند مورد توجه قرار گیرد، زیرا با اشکانی دانستن گورستان شغاب، این نام با بهترین خصلت جنگاوران پارتی یعنی تیراندازی آن‌ها، پیوند پیدا می‌کند. در این صورت، این کلمه قدمت خود را در شناسنامه‌ی تاریخی‌اش که به پیش از میلاد می‌رسد، خواهد یافت.
عمارت دهدشتی بوشهر: «عمارت دهدشتی بوشهر» در خیابان انقلاب و در ضلع شمال غربی مسجد امام و پشت بانک مسکن شعبه مرکزی قرار دارد، این بنا در بافت قدیم در محله کوتی شهر بوشهر قرار دارد. این بنا در دوره قاجاریه توسط حاج غلامحسین دهدشتی که تاجر روغن بود، احداث شد و به «عمارت دهدشتی» یا عمارت روغنی مشهور شده است. اسناد تجاری زیادی در این خانه تاریخی پیدا شده که هم‌اکنون طبقه‌بندی شده و در سازمان میراث فرهنگی نگهداری می‌شوند. بعضی از اسناد به خط برجسته سیاق است و قدمت برخی از تمبرهای اسناد به ۲۰۰ سال پیش می‌رسد. این تمبرها مربوط به کشورهای بریتانیا، هندوستان، آلمان و نیز تمبرهای عصر قاجاری است. این ساختمان به لحاظ معماری از اهمیت فوق‌العاده خاصی برخوردار است و چهار طبقه دارد. اکثر ساختمان‌های بافت قدیم بوشهر دو طبقه و تعداد انگشت‌شماری سه طبقه بوده‌اند.
عمارت کازرونی: عمارت کازرونی یکی دیگر از بناهای مربوط به دوران قاجار و جاهای دیدنی بوشهر است. این عمارت در محله‌ی قدیمی بهبهانی قرار دارد و مالک آن فردی به نام محمدرضا کازرونی، از تاجران مشهور شهر است. این عمارت در ۱۰ مهر ماه ۱۳۸۰ با شماره‌ی ۴۰۴۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. از ویژگی‌های خانه‌های این منطقه (و هم عمارت کازرونی) می‌توان به چند طبقه و مرتفع بودن آن‌ها اشاره کرد که مردم در گرمای طاقت‌فرسای تابستان به طبقات بالا پناه می‌بردند.
عمارت امیریه (موزه مردم شناسی بوشهر): عمارت امیریه بوشهر که با نام عمارت طاهری نیز شناخته می‌شود، ساختمانی دو طبقه و از بناهای تاریخی مربوط به دوران قاجاریه است که در ابتدا به عنوان ساختمان بلدیه یا شهرداری احداث شده بود. بعدها این عمارت به موزه مردم‌شناسی بوشهر تغییر کاربری داد و و توسط شهردار بوشهر بازسازی و مرمت شد. عمارت امیریه بوشهر توسط حکمران کل بنادر و جزایر خلیج فارس، احمد خان دریابیگی در سال ۱۳۱۷ هجری قمری بنا شده است. در اوایل حکومت رضاشاه به منظور ساختمان بلدیه (شهرداری) احداث شده بود و سید حسین سیادت که به سید حسین بلدیه معروف شده بود و شهردار وقت بوشهر بود، در این عمارت خدمت می‌کرد. عمارت امیریه از جاهای دیدنی بوشهر است و در خیابان ساحلی، پارک خلیج فارس، محله کوتی قرار دارد. به درخواست اداره میراث فرهنگی و بنیاد ایران‌شناسی در سال ۱۳۷۶ این عمارت به موزه مردم‌شناسی بوشهر تبدیل شد و در سال ۱۳۷۸ توسط شهرداری بوشهر بازسازی شد. عبدالکریم مشایخی به مناسبت بازگشایی این موزه در مقاله خود در سال ۱۳۷۸ چنین می‌نویسد: «یکی از زیباترین بناهای تاریخی بوشهر، عمارت امیریه می‌باشد که در سال ۱۳۱۷ ه.ق به همت احمد خان دریابیگی حکمران کل بنادر و جزایر خلیج فارس احداث گردید. این عمارت، دارالحکومه بوشهر بوده که بعد از تخریب بنای «چهاربرج» که امروزه اداره گمرک بوشهر در آنجا مستقر است، زمین آن از تاجر بوشهری به نام جمشیدیان خریداری شده و تا سال ۱۳۱۹ ه.ق تکمیل گردیده‌است.»
قبر جنرال بوشهر: قبر جنرال یا قبر جرنیل که تلفظ محلی عبارت قبر ژنرال است، از جاهای دیدنی بوشهر به شمار می‌رود و آرامگاه یک ژنرال انگلیسی در محله سنگی است. این آرامگاه به شکل ابلیسک ساخته شده است. ابلیسک، ستون سنگی چهارگوش و بلندی است با نوک هرمی که گفته می‌شود برگزیدن شکل هرم برای همانندسازی با یک پرتوی سنگ شده قرص خورشید بوده است. این بنا در معماری مصر باستان، آشور و روم باستان به کار رفته است. در دوران نوین نیز این بنا در شماری از میدان‌های اصلی اروپا و آمریکا وجود دارد.
خانه قاضی بوشهر: خانه قاضی یکی از خانه های تاریخی و مکان های دیدنی بوشهر است که قدمت آن به دوره زندیه می‌رسد. تزئینات گچبری این خانه تاریخی اشکال گل و بوته، درب ورودی این خانه مقرنس کاری شده و پنجره‌‌های نفیس منبت‌‌کاری با شیشه‌‌های رنگین است. این خانه به خانواده قاضی تعلق دارد و در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۱۶۲۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد کوفه: مسجد کوفه از جاهای دیدنی بوشهر در محله «بهبهانی» است که یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر محسوب می‌شود. این مسجد که نمایشی از هنر ایرانی را در خود دارد، نمونه‌ای از مساجد اولیه در اسلام است که سادگی بنایش، از مهم‌ترین شاخصه‌های آن است. مسجد کوفه در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در بوشهر ساخته شده است. این مسجد در کنار منزل آیت الله سید مهدی علم الهدی بوشهری قرار گرفته است. معمرین محله بهبهانی ادعا می کنند که این مسجد یکی از مساجدی بوده که آیت الله علم الهدی بوشهری در گذشته در آن نماز جماعت را برگزار می کرده و مردم با اقتدا به ایشان، خدا را عبادت می‌کرده‌اند.
نیایشگاه مند: نیایشگاه مند با قدمتی که به دوره‌ی اشکانیان بازمی‌گردد، در فاصله‌ی ۳۰ کیلومتری خورموج، در دامنه‌ی کوه مند قرار دارد و از جاهای دیدنی بوشهر به شمار می‌رود. با ۲۰۰۰ سال عمر، این نیایشگاه شامل یک آتشکده، شاه‌نشین و چند اتاق می‌شود. این اثر در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۷۷ با شماره‌ی ثبت ۲۰۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مدرسه گلستان: مدرسه گلستان که ساختمان اصلی آن مربوط به دوره‌ی قاجار است، حدود ۲۰۰ سال قدمت دارد. این مدرسه از قدیمی‌ترین بناهای بافت قدیم بندر بوشهر بوده و توسط انگلیسی‌ها ساخته شده است. این بنا در زمان انگلیسی‌ها محل حکمرانی شیخ نصر بود و پس از آن هم به اداره‌ی پست و تلگراف تغییر کاربری داد، سپس در سال ۱۳۲۲ تصمیم گرفته شد که این ساختمان به مدرسه‌ای به نام گلستان واگذار شود. درب چوبی این مکان از جنس ساج است و ۵/۳ متر ارتفاع و ۴ متر عرض دارد. مصالح به کار رفته در ساخت بنا هم سنگ‌های مرجانی و ملاط گچ است و در پوشش سقف از چوب صندل و بوریا استفاده شده است.
....................................
آرشیو
