پيشرفت‌های چشمگيری كه در دانش پزشكي به ويژه در طب انتقال خون صورت گرفته است، نياز به خون را روز به روز بيشتر كرده است. با وجود اين پيشرفت‌ها، تاكنون هيچ جايگزين مناسبی برای خون و فرآورده‌ها يافت نشده و همچنان در جراحی‌ها، کم‌خونی‌ها، سرطان، زایمان، تالاسمی، هموفیلی و ... به خون و فرآوردهاي حاصل از خون انسان، نياز است. دانستن اين نكته كه از هر سه انسان، يك نفر در طول زندگي به خون و فرآورده‌های آن نياز پيدا مي‌كند و از هر واحد خون اهدایی، جان سه نفر نجات می‌یابد، اهميت اهداي خون را به خوبی نشان می‌دهد.
سازمان انتقال خون ایران در ۹ مرداد سال ۱۳۵۳ تأسیس شد. به همین مناسبت در تقویم ملی ایران ۹ مرداد روز ملی اهدای خون نامگذاری شده، هرچند ۲۴ خرداد هر سال (۱۴ ژوئن) روز «جهانی» اهدای خون است.
در حال حاضر ۲۰۶ مرکز انتقال خون مستقر در تمامی مراکز استان ها و بیش از ۳۰ شهر دیگر، خدمات خون‌رسانی را در سراسر کشور به عهد دارند.از ابتدای فروردین تا پایان خرداد سال جاری ۶۳۰ هزار نفر برای اهدای خون به مراکز انتقال خون کشور مراجعه کردند که از این تعداد ۵۱۰ هزار نفر شرایط اهدا را داشتند و موفق به اهدای خون شدند.
بر روی تک تک خون های اهدایی، آزمایش‌ها غربالگری جهت بررسی عفونت با ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت C، ویروس HIV ، باکتری عامل بیماری سفیلیس و سایر آزمایش‌ها لازم انجام می‌شود. درصورت مثبت بودن هر یک از آنها علاوه بر خارج شدن واحد خون اهدایی از فرآیند اهدا، تماس های لازم برای آزمایشات بیشتر و یا درمان با فرد اهداکننده برقرار می‌شود.
گلبول های قرمز اهداشده برای همیشه دوام ندارند و ماندگاری آنها تا ۴۲ روز است. پلاکت‌ها نیز در دمای ۲۲ درجه سانتيگراد ، فقط تا ۳ روز قابل نگهداری هستند و درنتیجه همين محدود بودن مدت نگهداری خون و فرآورده های خونی باعث می شود نياز مراکز درمانی و بيماران به اهداکنندگان، دائمی و روزانه باشد و در نتيجه اهدای خون در سطح جامعه نيز بايد مستمر باشد تا بتوان هميشه نياز بيماران به خون را تامين نمود و اهميت اهدای خون را دوچندان می کند.
از نظر سازمان بهداشت جهانی وجود ۲ درصد اهداکننده در جامعه قابل قبول است. این آمار در ایران برابر با ۲/۲ درصد است. اما در بعضی حوادث و بحران ها یا حتی برخی روزهای ماه رمضان (به دلیل روزه‌‌داری و ممناعت بسیاری از افراد از اهدای خون) کشور دچار کمبود واحد های خون می‌شود (هرچند مشکل زیادی پیش نمی‌آید و قابل حل است). برای مثال اخیراً در سیستان و بلوچستان به دنبال شیوع کرونا، میزان اهدای خون به میزان یک چهارم کاهش یافت و موجب شد که سطح ذخیره خون در این استان به شدت کاهش یابد. به دنبال این کاهش سطح ذخیره خون، با استفاده از شبکه ملی خون رسان و همچنین اهدای خونی که توسط اهدا کنندگان در استان های آذبایجان شرقی، زنجان، تهران، کردستان، سمنان، کرمان، خراسان جنوبی و رضوی و مرکزی انجام شد، خون های اهدایی به استان سیستان بلوچستان ارسال و خون مورد نیاز بیماران در این استان تامین شد.
هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل فقط ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است، پلاسما و گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها، ظرف مدت چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون سازبدن جایگزین می‌شوند و بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، آهن از دست رفته را به مرور و طی حدود یک ماه جایگزین خواهد کرد، بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر در سه تا چهار هفته در بدن بازسازی می‌شود و لزوماً نیازی به مصرف مکمل ها یا موادغذایی خاصی نیست.
شرایط اهدای خون :
سن: بین ۱۸ تا ۶۰ سال (اهدا کنندگان مستمر تا ۶۵ سال)
وزن: حداقل ۵۰ کیلوگرم
دارا بودن شرایط مناسب جسمی و روحی
دارا بودن فشارخون متعادل (مبتلایان به فشارخون بالا درصورت کنترل مشکلی ندارند)
مبتلا نبودن به کم خونی
نداشتن پیشینه هپاتیت ویروسی، برخی دیگر از بیماری‌های عفونی و بیماری‌های مهم و جدی قلبی و ریوی
نداشتن اعتیاد به مواد مخدر تزریقی و الکلی
گذشت حداقل ۸ هفته از آخرین مرتبه اهدای خون
چند نکته :
- حداکثر تعداد مجاز اهدای خون در سال بسته به نظر پزشک اهدای خون و تمايل اهداکننده برای مردان ۴ بار در سال و برای زنان ۳ بار در سال می باشد.
- عمل خونگيری، فقط در زمان فروکردن سوزن به داخل پوست ناحيه بازو باعث ايجاد درد و سوزش مختصر در همان ناحيه می گردد که آنی و گذرا می باشد؛ و در ادامه فرآيند درد و سوزشی وجود ندارد.
- دست چپ و راست در اهدای خون هيچ تفاوتی ندارند.
- افراد مبتلا به اعتیاد مجاز به اهدای خون نیستند.
- حجامت بعنوان يک روش درمان سنتی از حدود ۲۰۰ سال قبل از ميلاد مسيح مورد توجه جامعه بشری بوده است و همچنان در گروهی از مردم به عنوان جایگزین سودمند اهدای خون شناخته می‌شود اما در اين عمل خون خارج شده از بدن دور ريخته می شود. اما امروزه علم و دست آوردهای نوين دانش بشر در خدمت اين روش درمانی قرار گرفته اند ، بطوريکه می توان در افراد واجد شرايط اهدا با اهدا يک واحد خون سالم و تهيه فرآورده های مختلف از آن جان چندين بيمار نيازمند به خون را نجات داد. خونی که میتواند جان ۳ نفر دیگر را نجات دهد چرا دور ریخته شود؟!!!!
- کل فرآیند اهدا ، کمتر از ۱ ساعت از وقت شما را می‌گیرد. همین مدت زمان کوتاه گره‌گشای زندگی بسیاری از افراد نیازمند است.
- بعداز اهدای خون می توانید بلافاصله به کار و زندگی روزمره خود برگردید و حتی می توانید فعالیت های بدنی روزانه ، نظیر پیاده روی را نیز انجام دهید.
- اهدای خون یک عمل کاملا بی خطر و ایمن می باشد، تمام داوطلبين اهدای خون پيش از اهدا مورد معاينه و مصاحبه پزشکی قرار می گيرند تا اين اطمينان حاصل شود که اهدای خون برای داوطلب و خون اهدا شده برای گيرنده ی آن هيچگونه مشکلی را ايجاد ننمايد.
- اکنون انجام تست هموگلوبین برای بررسی کم خونی و غلظت خون در اهداکنندگان پیش از اهدای خون و در اختیار قراردادن مکمل‌های حاوی آهن برای اصلاح کم خونی به صورت رایگان به مراجعان برای اهدای خون در تمام مراکز انتقال خون انجام می‌شود.
- گروهی متصورند که خانم‌ها نمی‌توانند خون اهدا کنند اما این تصور اشتباهی است و بانوانی كه در دوران حاملگی، شيردهی و قاعدگی هستند پس از سپری كردن دوران مذكور قادر به اهدای خون هستند.
- همه گروه های خونی مورد نیاز هستند. عده‌ای بر این باور هستند که منحصراً گروه خونی O ارزش اهدای خون دارند اما نیاز به همه گروه های خونی غیرقابل اجتناب است.
- یکی از شاخص های سلامتی افراد غلظت هموگلوبین خون یا به قول عامه مردم غلظت خون است. این غلظت در برخی افراد همچون سیگاری ها، ورزشکاران حرفه‌ای، کوهنوردان، افراد ساکن شهرهای مرتفع یا با آلودگی هوا یا به دلایل ژنتیکی بالاست. این غلظت بالا موجب ايجاد لخته در رگها و بروز علایم غلظت خون مانند خستگي، كسالت و خواب‌آلودگی شده و به تبع آن احتمال سكته قلبي و مغزي بالا می رود. یکی از راه های تعدیل و درمان غلظت خون اهدای مستمر خون می‌باشد.
- تتو و خالکوبی مانعی برای اهدای خون ایجاد نمی‌کند فقط لازم است حداقل ۶ تا ۱۲ ماه از انجام آن زمان گذشته باشد.
درکل اهدای خون ، در عین سهولت ، بسیار نجات بخش است و امیدوارم با این کار علاوه بر ارتقای سطح سلامت خود ، از احساس خوب کمک به دیگران نیز لذت ببرید :)
نظری ، پیشنهادی ، سوالی بود در خدمتم.
