اختصاصی طرفداری / داستان حضور تیم ملی فوتبال ایران در جام های جهانی که در فصل اول دو دوره آن را بررسی کردیم، به سال 1982 و جهام جهانی اسپانیا رسید. بعد از اینکه ورزش ایران یک پیچ تاریخی به نام انقلاب اسلامی را پشت سر گذاشت،
حالا در آستانه رقابت های انتخابی جام جهانی در سال 1359 درگیر یک واقعه تاریخی دیگربه نام جنگ تحمیلی شد. در سال 1359 و زمانی که ملی پوشان کشورمان در کویت مشغول شرکت در رقابت های جام ملت های آسیا بودند، دولت بعث عراق به مرزهای ایران حمله نظامی کرد. این اتفاق ناگوار باعث شد بازیکنان تیم ملی فوتبال کشورمان که خبرهای ناراحت کننده ای از جمله خبر شهادت برادر حسن روشن، از ایران دریافت می کردند نتوانند در این دوره از بازی ها به آنچه که استحقاقش را داشتند برسند و با مقام سومی بازی ها به کشور بازگشتند.
ورزش ایران در آن سال به قدری درگیر این هجوم تاریخی شد که به ناچار در برخی از رشته ها دستور به توقف مسابقات جاری داده شد و رقابتهای ورزشی کشور به حالت نیمه تعطیل درآمد.
بازی های انتخابی جام جهانی در قاره آسیا طبق برنامه در تاریخ 30 آذر 59 شروع می شد و این در حالی بود که کشور از اول مهر ماه درگیر جنگ و ورزش ایران تا اطلاع ثانوی تعطیل شد. این تعطیلی منحصر به فوتبال نبود؛ تیم ملی کشتی ایران در رقابت های جهانی آمریکا شرکت نکرد، تیم ملی فوتبال به مسکو و المپیک 1980 اعزام نشد و تیم ملی وزنه برداری ایران هم در رقابت های جهانی این رشته شرکت نکرد. آن روزها ورزش ما تقریبا در تمامی رشته ها داستانی مشابه داشت.
فوتبال کشور در زمینه ملی کاملا تعطیل شد اما در عرصه باشگاهی همچنان امیدهایی باقی مانده بود. در بهمن ماه سال 59 رقابت های جام حذفی برگزار شد که تیم نیروی هوایی موفق شد در دیدار نهایی راه آهنی را شکست دهد که در مراحل قبل پرسپولیس و استقلال را از رقابت ها حذف کرده بود. بعد از اینکه جام شهید اسپندی در سال 58 برگزار شد، مسئولان وقت فدراسیون فوتبال تصمیم گرفتند تا در سال 1359 رقابت هایی را تحت عنوان جام 112 تیمی راه اندازی کنند تا 14 تیم برگزیده این بازی ها در سال 60 اولین دوره «لیگ انقلاب» را برگزار کنند. اما بعد از اینکه دور مقدماتی این رقابت ها در اوایل سال 59 به اتمام رسید، با شروع جنگ تحمیلی ادامه این بازی ها نیز موقتا به حالت تعلیق درآمد. فوتبال ایران خیلی زودتر از چیزی که انتظار می رفت با شرایط جنگی کنار آمد و آماده شرکت در رقابتهای انتخابی جام جهانی شد اما چون بازی ها در منطقه شرق آسیا آغاز شده بود، فیفا و AFC با درخواست ایران مخالفت کردند تا فوتبال کشورمان از حضور دراین تورنمنت بزرگ جا بماند. عراق که جنگ را به ما تحمیل کرده بود در رقابتهای انتخابی جام جهانی 1982 حضور داشت اما ایران اجازه حضور در این رویداد را به دست نیاورد.
در رقابت های انتخابی جام جهانی در آسیا و اقیانوسیه تیم ها به چهار گروه تقسیم شدند و بعد از اتمام مرحله گروهی چهار تیم عربستان، عراق، نیوزلند و کویت به دور نهایی صعود کردند. این تیم ها در یک گروه چهار تیمی به رقابت با یکدیگر پرداختند و در نهایت تیم ملی کویت به عنوان سرگروه و تیم نیوزلند بعد از برتری برابر عراق در دیدار پلی آف بین تیم های دوم و سوم گروه راهی جام جهانی 1982 اسپانیا شدند.
شادی بازیکنان نیوزلند بعد از گلزنی برابر اسکاتلند در جام جهانی 1982 اسپانیا. نیوزلندی ها با برزیل، اسکاتلند و اتحاد جماهیر شوروی همگروه بودند. اگر ایران به جای نیوزلند صعود می کرد بازی با برزیل و روسیه تجربه جذابی بود و بازی با اسکاتلند تکرار بازی جام جهانی قبلی می شد
حلقه شادی کویتی ها بعد از گل فیصل الدخیل برابر چکسلواکی (چک و اسلواکی) در جام جهانی 1982 اسپانیا. کویت در این گروه علاوه بر چک و اسلواکی با تیم های قدرتمند فرانسه و انگلیس همگروه بود و اگر ایران به جای کویت به جام جهانی می رفت سه بازی با کلاس و مفید را با سه تیم اروپایی صاحب فوتبال تجربه می کرد
تیم ملی کشورمان در این زمان تنها در جام دوستانه قائد اعظم یا محمدعلی جناح در پاکستان شرکت کرد که با برتری برابر بنگلادش در فینال بازی ها قهرمان این رقابت ها هم شد اما به خاطر جنگ تحمیلی راهی به دروازه های فوتبال جهانی پیدا نکرد.
تیم ملی ایران در پاکستان با 5 پیروزی و یک تساوی، با برتری کامل جام قائد اعظم را بدست آورد
(کیهان ورزشی - 15 اسفند 1360)
چهار سال بعد باز هم داستان مشابهی فوتبال ایران را از مسیر جام جهانی منحرف کرد. در حالی که تیم ملی ایران نسلی طلایی از ستارگان سالهای نه چندان دور فوتبال ایران و جوانان جویای نامی که در آغاز راه ستاره شدن بودند را در اختیار داشت، باز هم از رسیدن به جام جهانی بازماند. جنگ تحمیلی در آستانه ورود به پنجمین سالش وارد فاز جدیدی از حملات هوایی بعثی ها شد. شهرهایی مانند تهران، اهواز، تبریز و حتی اصفهان که توانایی میزبانی رقابت های ورزشی را داشتند مورد هجوم هوایی ارتش بعث قرار گرفته بودند. در پی این اتفاقات و در آستانه برگزاری بازی های انتخابی جام جهانی 1986 مکزیک، فیفا در بیانیه ای غیر منتظره کشورمان را از میزبانی هرگونه رقابت بین المللی فوتبال محروم کرد. در بیانیه فیفا که در در فوریه 1984 منتشر شد فیفا تمامی کشورهای درگیر جنگ را از میزبانی محروم کرد و اعلام کرد هرکدام از این کشورها که قصد حضور در رقابت های بین المللی را دارند باید بازی های خود را در کشور ثالث برگزار کنند. این بیانیه در قاره آسیا کشورهای ایران، عراق و لبنان را ( که در آن زمان درگیر جنگ داخلی بود ) شامل می شد. عراقی ها زیر بار این بیانیه رفتند و در کویت و هندوستان به میدان رفتند اما ایران و لبنان از رقابت ها کنار کشیدند. در بیانیه رسمی سازمان ورزش که به وسیله وزارت امور خارجه منتشر شد، ایران اعلام کرد نه تنها می تواند در تهران امنیت را برای میزبانی رقابت ها تامین کند بلکه در شهرهایی همچون مشهد نیز امکان میزبانی از رقبا را دارد. به همین جهت در بهمن ماه سال 1363 تیم ملی کره شمالی به دعوت فدراسیون فوتبال ایران به مشهد آمد و در دیداری دوستانه برابر ملی پوشان کشورمان قرار گرفت.
ناصر محمدخانی مهاجم تیم ملی ایران در برابر کره شمالی نشان داد که با روزهای خوب فاصله دارد
(کیهان ورزشی - 27 بهمن 1363)
این بازی اولین باری بود که تیم ملی ایران در یک رقابت رسمی بعد از انقلاب میزبان حریفان بود. پیش از این تنها یک بار تیم ملی کشورمان در سال 63 میزبان تیم دینامو درسدن آلمان شرقی بود که البته بازی رسمی به شمار نمی رفت. ایران با تک گل شاهین بیانی در مشهد، تیم ملی کره شمالی را شکست داد اما برگزاری این بازی نتوانست فیفا را مجاب کند میزبانی ایران در رقابتهای انتخابی جام جهانی را بپذیرد.
نمایی از دیدار دوستانه برابر دینامو درسدن آلمان شرقی با حضور ناصر محمدخانی و حمید علیدوستی از ایران و ماتیاس سامر از آلمان شرقی
بازی های انتخابی جام جهانی 1986 در دی ماه سال 1363 آغاز شد و تا آذر 1364 به طول انجامید و از قاره آسیا (که در این دوره از اقیانوسیه جدا شده بود) تیم های عراق و کره جنوبی جواز حضور در مکزیک را به دست آوردند. عراق که جنگ را به ایران تحمیل کرده بود، به جام جهانی راه یافت ولی ایران حتی در رقابتهای انتخابی هم شرکت نکرد.
عراقی ها در مکزیک پیش از بازی با مکزیک میزبان رقابت ها. عراق در این جام با مکزیک (میزبان) و بلژیک و پاراگوئه همگروه بود
نمایی از جدال کره جنوبی و آرژانتین، جایی که ممکن بود یاران ما برابر مارادونا قرار بگیرند. 28 سال قبل از آن که ایران با هدایت کی روش در جام جهانی 2014 برزیل مقابل آرژانتین بازی کند، این امکان وجود داشت که در جام جهانی 1986 تیم ملی ما با آرژانتین همگروه شود. کره جنوبی با آرژانتین، ایتالیا و بلغارستان همگروه بود و خودتان تصور کنید سه بازی ایران مقابل این قدرت ها، چه نقشی در رشد فوتبال ما و معرفی ستاره های ایران به دنیا ایفا می کرد؟
فدراسیون فوتبال ایران تنها چند ماه بعد از پایان این رقابت ها سرانجام در بهمن 1364 در تهران جام دوستانه دهه فجر را با حضور کشورهایی مانند لهستان، رومانی، غنا، پاکستان و یک باشگاه سوریه ای برگزار کرد تا پاسخی به بیانیه فیفا داده باشد که حق میزبانی را از کشورمان گرفته بود.
شاهرخ بیانی در برابر لهستان یکی از چهره های برتر میدان بود
(دنیای ورزش - 10 اسفند 1364)
به هر ترتیب جنگ تحمیلی، فوتبال ایران را از دو دوره جام جهانی دور کرد. این اتفاق باعث شد تا نسلی از فوتبال کشورمان که در آن دوران در اوج بالندگی بودند از حضور در جمع بزرگان فوتبال در رقابت های جام جهانی محروم شوند. این در حالی است که عراق، کشور متخاصم جنگ تحمیلی، راهی جام جهانی مکزیک شد.
حضور در دو جام جهانی 1982 اسپانیا و 1986 مکزیک می توانست سرنوشت ستاره هایی نظیر محمد پنجعلی، شاهرخ و شاهین بیانی، ناصر محمدخانی، عبدالعلی چنگیز، حمید علیدوستی، حمید درخشان، سیروس قایقران، کریم باوی و ... را تغییر بدهد و آنها را به فوتبال دنیا معرفی کند.
ایران در اولین حضور خود در جام جهانی، آندرانیک اسکندریان و ایرج دانایی فرد را به تیم منتخب جهان و متعاقب آن لیگ حرفه ای آمریکا فرستاد، ناصر حجازی را به تمرین و اردوی منچستر یونایتد رساند، علی پروین و محمد صادقی را در حد ستاره های رده یک فوتبال جهان در فرانس فوتبال مطرح کرد، حسن روشن، حسن نظری و ابراهیم قاسمپور را چنان بر سر زبانها انداخت که با دستمزدهای قابل توجه جذب تیم های حوزه خلیج فارس شدند و اگر این حضور در جام های جهانی 1982 و 1986 هم تکرار می شد، سرنوشت خوبی برای ستاره های دهه 60 فوتبال ایران رقم می خورد و امروز کسی ناصر محمدخانی، برادران بیانی، حمید علیدوستی، درخشان، پنجعلی، چنگیز و ... را نسل سوخته ایران و ستاره های تلف شده نمی نامید.
بیشتر بخوانید:
ایرانِ جهانی، قسمت پنجم | قدم به قدم به سمت آرژانتین؛ زاگالو به زانو درآمد
ایرانِ جهانی، قسمت چهارم | یک استارت ضعیف همه را نگران کرد
ایرانِ جهانی، قسمت چهارم | یک استارت ضعیف همه را نگران کرد
ایرانِ جهانی، قسمت سوم | بهترین ها به جام جهانی نرسیدند، حیف از گل های پرویز کبیر
ایرانِ جهانی، قسمت دوم | صعود بی دردسر اما پر انتقاد از دور نخست
ایرانِ جهانی، قسمت اول | گام های لرزان در ابتدای مسیر آلمان
