قائمیه(چنارشاهیجان) مرکز شهرستان کوه چنار
قائمیه یا چنارشاهیجان شهری در غرب استان فارس و مرکز شهرستان کوهچنار است. این شهر با دارا بودن جمعیتی برابر با ۲۶٬۹۱۸ نفر (۱۳۹۵)، سومین شهر پرجمعیت غرب استان فارس به‌شمار می‌رود. شهر قائمیه در تقاطع محور مواصلاتی استان‌های فارس، بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته‌است و ارتباط دهنده مرکز ایران با بوشهر و همچنین جنوب ایران با خوزستان به‌شمار می‌رود.
مردم این شهر عمدتاً مسلمان و شیعه مذهب هستند و به زبان‌های لری و قشقایی سخن می‌گویند. این شهر با توجه به موقعیت استراتژیک خود پذیرای تعداد زیادی مهاجر از مناطق اطراف می‌باشد. قائمیه دارای طبیعتی سرسبز و آب‌وهوایی معتدل می‌باشد. اقتصاد قائمیه برپایهٔ کشاورزی و دام‌پروری استوار است.
با توجه به سنگ‌نوشته‌های قبور گذشتگان در نزدیکی بهشت زهرای کنونی شهر و آثار باقی مانده از ساسانیان در روستای قندیل، می‌توان دریافت که قدمت قائمیه به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. در نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق نوشتهٔ شریف ادریسی مراکشی، یکی از علماء و فلاسفهٔ و جغرافی‌دان قرن ششم هجری قمری که یکی از قدیمی‌ترین منابع جغرافیایی است، از شاهیجان یا چنارشاهیجان نام برده شده‌است. در قرن دوازدهم هجری قمری میرزا حسن فسایی در کتاب فارسنامه ناصری از چنارشاهیجان و گذر فتحعلی شاه از این منطقه و سفر به خوزستان سخن به میان آورده‌است، همچنین فسایی از نحوه شکل‌گیری و مهاجرت ساکنین اولیه چنارشاهیجان و دو طایفه میرزا علی و اردشیری که از کهگیلویه و بویراحمد به این منطقه نقل مکان نمودند نیز نام می‌برد.
در سال ۱۳۳۰ چنارشاهیجان روستایی از توابع دهستان دشمن‌زیاری بخش فهلیان و ممسنی شهرستان کازرون بود. با تشکیل شهرستان ممسنی در سال ۱۳۴۰، چنارشاهیجان به بخش مرکزی شهرستان کازرون پیوست. در سال ۱۳۷۱ چنارشاهیجان به شهر ارتقا یافت و یک سال بعد، در سال ۱۳۷۱، نام این شهر به قائمیه تغییر یافت. شهر قائمیه و روستاهای اطراف آن در سال 1384 از بخش مرکزی شهرستان کازرون منتزع و به بخش چنارشاهیجان ارتقا یافتند.
در ۱۰ مهر سال ۱۳۹۸ نیز دو بخش چنارشاهیجان و کوهمره که جزئی از شهرستان کازرون بودند از این شهرستان انتزاع یافتند و شهرستان کوهچنار را به مرکزیت شهر قائمیه تشکیل دادند. مردم کازرون در مخالفت با این جدایی پیش از این تاریخ اعتراضاتی را برپا کردند که به نتیجه نرسید. قائمیه در غرب استان فارس در عرض جغرافیایی ۲۹ درجه و ۴۱ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۵۳ دقیقه شرقی قرار گرفته‌است. قائمیه از شمال و غرب با شهرستان ممسنی، از جنوب با شهرستان کازرون و از غرب با شهرستان شیراز همسایه است.
قائمیه در تقاطع جاده ۸۶ و جاده ۵۵ و در محور مواصلاتی استان‌های فارس، بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته‌است. محور اصلی شیراز به بوشهر و اهواز از قائمیه گذر می‌کند. این شهر در تقاطع شهرهای شیراز، بوشهر، یاسوج، اهواز و کازرون واقع شده‌است و ارتباط دهنده مرکز ایران با بوشهر و همچنین جنوب ایران با خوزستان به‌شمار می‌رود.
قائمیه آب و هوای معتدل و کوهپایه‌ای توأم با بارش در فصل زمستان و تابستان‌هایی گرم و خشک دارد. بارندگی زمستانه در تأمین منابع آب در قائمیه نقش اساسی را ایفا می‌نماید. توده‌های هوایی متعددی قائمیه را در فصول مختلف سال تحت تأثیر قرار می‌دهند. توده‌های مدیترانه‌ای، سودانی و سیبری در فصل زمستان و توده هوایی حاره‌ای در فصل تابستان فعال هستند. میانگین رطوبت نسبی بلندمدت قائمیه، حدود ۴۰٪ است.
قائمیه دارای طبیعتی سرسبز می‌باشد. جنگل‌های اطراف قائمیه در بردارنده بلوط وحشی، بنه، زالزالک (کیالک)، بادام تلخ، انجیر وحشی، کلخنگ، چنار و کّنار (سدر) می‌باشد. در شمال شهر دشت بزرگی و تنگه عظیمی که به تنگه فراغ معروف است قرار دارد که از گونه‌های مختلف گیاهی از جمله بلوط پوشیده شده‌است.
جمعیت این شهر طی سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۲۶٬۹۱۸ تن (۷٬۲۹۸ خانوار) بوده‌است که قائمیه را به بیستمین شهر پرجمعیت استان فارس و سومین شهر پرجمعیت غرب استان تبدیل می‌کند. بر اساس این سرشماری، بخش مرکزی شهرستان کوهچنار ۴۳٬۱۵۹ نفر و شهرستان کوهچنار نیز ۵۴٬۸۷۶ نفر جمعیت داشته‌اند که به ترتیب بیستمین بخش و بیستمین شهرستان پرجمعیت استان فارس به‌شمار میروند.
مردم قائمیه مسلمان و شیعه مذهب هستند. مردم قائمیه همانند سایر نقاط ایران در مناسبت‌های مذهبی، مراسم عزاداری را برپا می‌دارند. برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی در قائمیه شیوهٔ منحصر به فردی دارد. در ماه محرم، گرداگرد محوطهٔ هیئت مذهبی با شاخه‌ها و چوب نخل به صورت‌های هندسی محصور می‌شوند و در گوشه‌ای از فضای هیئت، خیمه‌ای برپا می‌شود. گهواره، مشک‌ها و کاسه‌های آب تزیینی، شمعدانی‌ها و فانوس‌ها، علم‌های تزیینی، پلاکارها و نوشته‌های عاشورایی در محل هیئت‌ها نصب می‌شود. در شب‌های پایانی خانواده‌ها به یاد مظلومیت طفلان حسینی، شیرخواره‌ها و کودکان خور را سبزپوش می‌کنند. هیئت‌های قائمیه و اکثر هیئت‌های بخش مرکزی در روز تاسوعا و عاشورا به طرف بهشت زهرا و مزار شهدا و همچنین امامزاده‌های مجاور (امامزاده سید محمد محلهٔ الیاس آباد، شاهزاده علی و…) حرکت می‌کنند، یک دسته می‌شوند و به عزاداری می‌پردازند.
شهر قائمیه عمدتاً متشکل از اقوام لرتبار، ترک‌های قشقایی، تاجیک و مردم کوهمره‌ای است که به زبان‌های لری، قشقایی، فارسی و کوهمره‌ای سخن می‌گویند. زبان فارسی همچنین زبان میانجی مردم است. ساکنین اولیه قائمیه از طوایف دشمن‌زیاری و کشکولی بزرگ بودند. امروزه با مهاجرت روزافزون به شهر قائمیه به دلایلی همچون موقعیت استراتژیک و آب‌وهوای معتدل، مردمانی از سایر طوایف ممسنی و قشقایی و همچنین تاجیک‌ها و کوهمره‌ها در این شهر ساکن هستند.
آثار باستانی و تاریخی مربوط به دوره امپراتوری ساسانیان در شمال شرقی شهر چنارشاهیجان در روستای قندیل واقع شده که شامل نقش‌برجسته تنگ قندیل، دو قبرستان بزرگ، مخروبه یک دژ، آسیاب‌های آبی، برکه و قنات‌های دشت گورک می‌باشد. نقش‌برجسته تنگ قندیل نقش‌برجسته‌ای مربوط به زمان شاهنشاهی ساسانی در شمال شهر قائمیه و در روستای قندیل است. این نقش‌برجسته صحنه ازدواج امپراتور شاپور اول ساسانی با ملکه آذرآناهید (ملقب به ملکهٔ ملکه‌ها) است. شاپور در وسط نقش، ملکه آذرآناهید در سمت چپ تصویر و در پشت سر شاپور کرتیر (موبد موبدان) حجاری شده‌است.
تفرجگاه دشت گلگون، باغستان‌های مرکبات و انجیر، چشمه چنار در مرکز شهر، چشمه آبگرم سراب بهرام و همچنین جنگل‌های کوهپایه‌ای بلوط از جاذبه‌های طبیعی قائمیه هستند. غار کله‌کفتری در ارتفاعات جنوب شرقی قائمیه و مشرف به روستای الیاس‌آباد واقع در کوهی به نام سیبکی با طولی نزدیک به ۸۰۰ متر و عمق ۸۰ متر به لحاظ فنی دومین غار عمودی استان فارس پس از غار انگره‌مینو می‌باشد. غار آبراهه نیز غار بزرگ و زیبا در ارتفاعات جنوب شرقی قائمیه و مشرف به روستای ملای انبار واقع در دامنه شمالی کوه سیبکی قرار گرفته‌است. این غار ۱۴۷ متر طول و ۲۰ متر عمق دارد.
از جمله مراکز زیارتی منطقه، امامزاده سید محمد واقع در روستای الیاس آباد، امامزاده سید علی و امامزادگان سید ابراهیم و سید اسماعیل در محله بنارمورد می‌باشد. به دلیل وجود خاک حاصلخیز و آب کافی در این منطقه، از گذشته دور اکثر مردم به فعالیت‌های کشاورزی مشغول بودند. به‌طور سنتی کشت زمستانی در این ناحیه شامل گندم و جو، میوه‌های جالیزی چون شلغم، چغندر، هویج و سبزیجاتی مانند شوید، سیر و سبزی‌های خوردنی و همچنین کشت تابستانی شامل برنج، جالیزهای هندوانه، خیار، گوجه فرنگی، بادمجان و حبوباتی مثل نخود، لوبیا، عدس، ذرت و آفتابگردان است.
باغداری نیز از مشاغل عمدهٔ مردم است و محصولات باغ‌ها، عمدتاً مرکباتی از قبیل پرتقال، نارنگی، لیموترش، لیمو شیرین، بالنگ و بکرایی و همچنین انار است. از سوی دیگر به لحاظ این که ایلات و عشایر متعددی در منطقه قائمیه حضور دارند، دام‌پروری و تولیدات دامی نیز رونق چشم‌گیری دارد. انواع فراورده‌های لبنی و پشم و پوست و روغن حیوانی از تولیدات دامی قائمیه است. ناحیه صنعتی چنارشاهیجان با ۲۰ هکتار مساحت از مراکز صنعتی این شهر است.
شهرستان کوهچنار
شهرستان کوهچنار یکی از شهرستان‌های باختری استان فارس به مرکزیت شهر قائمیه است. براساس سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، این شهرستان ۵۴٬۸۷۶ نفر جمعیت دارد و بیستمین شهرستان پرجمعیت استان فارس به‌شمار می‌رود. شهر قائمیه نیز با دارا بودن جمعیتی برابر با ۲۶٬۹۱۸ نفر (۱۳۹۵) بیستمین شهر پرجمعیت استان فارس و سومین شهر پرجمعیت غرب استان است. این شهرستان در محور مواصلاتی استان‌های فارس، بوشهر، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد و تقاطع شهرهای شیراز، بوشهر، یاسوج، اهواز و کازرون واقع شده‌است.
این شهرستان از دو بخش مرکزی و کوهمره نودان که پیشتر جزئی از شهرستان کازرون بودند؛ تشکیل شده‌است. زبان مردم شهرستان کوهچنار فارسی، لری، قشقایی و کوهمره‌ای می‌باشد. شهرستان کوهچنار همانند ایران کوچک می‌ماند از لحاظ چهار فصل بودن و هم از لحاظ قومیت‌هایی که در آن هست، ترک، لر، کوهمره‌ای، غوری، آهنگر را تشکیل می‌دهد.
کوه چنار ترکیبی از دو نام «کوهمره نودان» و «چنارشاهیجان» است.تشکیل این شهرستان از وعده‌های انتخاباتی حسین رضازاده نماینده کازرون در مجلس شورای اسلامی بود و او پس از راهیابی به دورهٔ دهم مجلس برای تأسیس این شهرستان تلاش کرد. این طرح مورد پشتیبانی مردم چنارشاهیجان است ولی در کازرون مردم با آن مخالفت و اعتراضاتی را در این زمینه برپا کردند.[۳] از جمله دلایل اعتراضات این بوده که بیشاپور، امامزاده سیدحسین و جنگل‌های دشت برم جزئی از هویت کازرون دانسته شده‌است. وزارت کشور می‌گوید بررسی‌های کارشناسی معمول مبنای این طرح بوده‌است.
شهرستان کوهچنار دارای دو بخش زیر است:
- بخش مرکزی( دهستان سمغان ، دهستان چنارشاهیجان) شهرها: قائمیه
- بخش کوهمره نودان(دهستان کوهمره، دهستان ابوالحیات) شهرها: نودان
جاذبه های کوه چنار
آبشار حکیم باشی: آبشار حکیم باشی چنارشاهیجان در استان فارس واقع است. آبشار فصلی روستای حکیم‌باشی که دبی آب خود را مدیون بارندگی‌های هر ساله‌ی این منطقه است، جریان اصلی خود را از آبان‌ماه شروع کرده و بسته به میزان بارندگی تا اردیبهشت ادامه می‌دهد. ارتفاع این آبشار حدوداً 25 متر بوده که احتمالاً سرچشمه‌های آن از منطقه‌ی ماهور است.
نقش برجسته تنگ قندیل: این نقش برجسته زیبا مربوط به زمان ساسانیان و در ۱۵ کیلومتری شمال غرب بیشاپور و ۸ کیلومتری شهر قائمیه در شهرستان کوه چنار و به طرف جاده قائمیه به نورآباد در روستای قندیل واقع گردیده است. این نقش برجسته صحنه ازدواج شاپور اول ساسانی با ملکه آذر آناهیتا است. در پشت سر شاپور نقش موبد موبدان (کرتیر) حجاری شده است.نقش برجسته تنگ قندیل مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان کازرون، روستای تنک قندیل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای سمغان: روستای سمغان بخش چنارشاهیجان نیز یکی از پایگاه های ساسانیان بوده است سه مغان (مغ نام روحانیون زردشتی بوده است) سه روحانی زردشتی بوده اند که بنای شهری را در این مکان گذاشته اند که بسیار موقعیت خاص و جالبی به لحاظ جغرافیایی در جنگ داشته است . بعدها در زمان نادر شاه افشار این شهر توسط وی به دلیل مخالفت حاکم وقت سمغان با ایشان به آتش کشیده شده و ساکنان به اردکان فارس و برخی دیگر شهرستانها مهاجرت کرده اند. هم اکنون مناظر باغات انجیر و انگور سمغان از جاذبه های فوق العاده گردشگری کوهچنار بشمار میروند.
چشمه آب گرم سراب بهرام: این چشمه در مجاورت جاده آسفالته چنار شاهیجان - نورآباد واقع شده است و آب آن برای مصارف درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. در گذشته اقداماتی برای بهداشتی كردن استفاده از آب آن به عمل آمده است، ولی متأسفانه هم اكنون به شكل غیربهداشتی مورد استفاده رانندگان عبوری قرار میگیرد. این چشمه كه از چشمه‌های معدنی معروف فارس است از نوع گودگردی است و می‌توان برای مداوای برخی از امراض مورد استفاده قرار داد.
امامزاده سیدمحمد(ع) الیاس آباد: روی سنگ قبر آن متنی به شرح زیرنوشته شده است: حضرت امامزاده سید محمد بن امامزاده احمد بن امامزاده حسن بن امامزاده غیاث الدین بن امامزاده علاءالدین بن امامزاده عماد الدین بن امامزاده عبدالباقی بن امامزاده حمد بن امامزاده عبدالله بن حضرت ابراهیم الشهید ابراهیم مجاب بن حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) که به شهادت رسیده است تاریخ شهادت مورخه پانزدهم ماه رجب سال 580 هـ.ق.
غار کله کفتری: این غار بزرگ و زیبا در ارتفاعات جنوب شرقی قائمیه از توابع شهرستان کوه چنار و مشرف به روستای الیاس‌آباد واقع در کوهی به نام سیبکی در نزدیکی غار شاهپور قرار دارد. طول غار نزدیک به ۸۰۰ متر و عمق آن ۸۰ متر می‌باشد و از لحاظ فنی، دومین غار عمودی استان پس از غار انگره مینو می‌باشد. این غار در زبان محلی با نام «کِل کَموتَری» به معنی جا و لانه کبوتر خوانده می‌شود زیرا در گذشته تعداد زیادی کبوتر در غار لانه داشتند که متأسفانه امروزه به دلیل شکار بی‌رویه، جمعیت آن‌ها بسیار کاهش یافته و تا حد انقراض پیش رفته است.
روستای ملای انبار: ملای انبار، روستایی از توابع بخش کوهمره شهرستان کوهچنار در استان فارس ایران است. ملای انبار با ۴٬۵۹۴ تن جمعیت (۱۳۹۵) پرجمعیت‌ترین روستای شهرستان کوهچنار و دهمین روستای پرجمعیت استان فارس است. این روستا در دهستان کوهمره قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴٬۵۹۴ نفر (۱٬۲۵۸ خانوار) بوده‌است.
.................................
آرشیو
