مامونیه مرکز شهرستان زرندیه
مامونیه شهری از توابع شهرستان زرندیه و مرکز شهرستان زرندیه می‌باشد و در فاصله ۱۰۰کیلومتری تهران و ۳۰ کیلومتری ساوه قرار دارد. شهر مامونیه از جهات گوناگون حائز اهمیت و شایان بررسی و پرداخت بیشتر می‌باشد. این شهر در کنار ارزش و جایگاه انکار نشدنی اش از نقطه نظر تاریخی از لحاظ موقعیت جغرافیایی نیز جایگاه ممتازی دارد. در خصوص نام مامونیه همچنین وجه تسمیه این شهر می‌توان به امنیت آن اینگونه اشاره کرد که از سالها پیش محل امنی بوده‌است همچنین سابق بر این مأمن و پناهگاه مردم زیادی به‌شمار می‌رفته‌است و بقایای برج و باروها و قلعه‌های به جای مانده از دوران مختلف خود می‌تواند شاهدی بر این مدعا و یکی از دلایل نامگداری باشد. هر چند عده‌ای معتقدند که شهر مامونیه در دوران خلافت عباسیان ییلاق مأمون عباسی بوده‌است که اینهم برای خود نظریه ای قابل بررسی و کنکاش می‌باشد. این شهر در اکثر روزهای سال دارای آب و هوایی معتدل، مطبوع و فاقد هرگونه آلودگی می‌باشد و با توجه با فاصله اندک مامونیه با پایتخت یکی از امتیازات ویژه آن محسوب می‌شود. زبان مردم این شهر فارسی می‌باشد.
شهر مامونیه در جنوب غربی تهران و شمال شهرستان ساوه واقع است شامل دو بخش اصلی مرکزی و خرقان و پنج دهستان است. زرندیهاین شهرستان به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات و شرایط توپوگرافی دارای جاذبه‌های بسیاری است. قرار گرفتن زرندیه در محل تلاقی دو رشته‌کوه البرز و زاگرس، زمینه مناسبی را برای تفریحات کوهستانی و ازجمله کوهنوردی فراهم کرده‌است. . مأمونیه مرکز شهرستان زرندیه می‌باشد و فاصلهٔ آن تا شهر اراک ۱۸۵ کیلومتر است. این منطقه توسط راه‌آهن سراسری ایران و آزادراه (اتوبان) به شهرهای تهران، همدان، قزوین و ساوه متصل می‌شود. امتیازویژه شهر مامونیه از لحاظ جغرافیایی موقعیت خاص و منحصربفرد آن است، مامونیه حد فاصل بزرگراه بین‌المللی تهران ساوه که بطور کلی تهران را به همدان و مرزهای ترانزیتی غرب ایران متصل می‌نماید و جاده قدیم تهران ساوه که بخشی از مسیر تاریخی جاده ابریشم است قرارگرفته است. بزرگراه تهران – ساوه هم از لحاظ تجاری دارای مزیتهای فراوانی است هم از نظر گردشگری به لحاظ موقعیت خاص آن درمسیرعتبات عالیات جایگاه ویژه ای در گردشگری دارد و از شاهراه‌های اصلی ایران بحساب می‌آید. ازطرف دیگر فاصله بسیار اندک مامونیه با شهرستانهای زاویه و پرندک و مجاورت ان با مترو تهران یکی دیگر از مزایای ویژه این شهرستان بحساب می‌آید. ارتفاع این شهر از سطح دریا در حدود ۱۲۵۶ متر می‌باشد. جمعیت این شهر به گزارش مرکز آمار ایران و براساس سرشماری نفوس ومسکن سال ۱۳۹۵ بیست و یک هزار وهشتصد و چهارده نفر بوده‌است که اکنون پس از گدشت چند سال قطعاً افزایش یافته‌است.فرودگاه بین‌المللی امام خمینی با فاصله اندکی از این شهر قراردارد و دسترسی به آن بسادگی از طریق بزرگراه تهران – ساوه میسر می‌باشد.
آب‌وهوای مامونیه در قسمت‌های شرقی، کویری و از غرب کوهستانی می‌باشد. این شهردر اکثر روزهای سال دارای آب و هوایی معتدل، مطبوع و فاقد هرگونه آلودگی می‌باشد که این مهم با توجه به فاصله اندک مامونیه با پایتخت یکی از امتیازات ویژه آن محسوب می‌شود. گروهی از متخصصان دستگاه تنفسی براین اعتقادند که اقامت هرچند کوتاه در چنین شرایط آب و هوایی در تسکین اغلب بیماریهای ریوی، حساسیتهای فصلی و بیماریهای مزمن تنفسی بسیار مفید و دربهبود برخی از این امراض بسیار مؤثر می‌باشد.
در خصوص نام مامونیه نیز وجه تسمیه این شهر دقیقاً مشخص نیست؛ ولی به احتمال زیاد به دلیل اینکه در سابق محل امنی بوده و مأمن و پناهگاه مردم به‌شمار می‌رفته و دارای برج و بارو و قلعه بوده، به این نام نامگذاری شده‌است. هر چند که عده‌ای نیز می‌گویند محل ییلاق مأمون عباسی بوده که صحت نظریه اول بیشتر است.
شهرستان زرندیه
شهرستان زرندیه از توابع استان مرکزی با مرکزیت شهر مامونیه دومین شهرستان بزرگ استان مرکزی از نظر وسعت است. شهر مامونیه مرکز شهرستان زرندیه در فاصله، 80 کیلومتری تهران و 35 کیلومتری ساوه قرار دارد.
صنایع دستی این شهرستان شامل دستبافتهای سنتی :قالی بافی و گلیم بافی، آثار چوبی :منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری،خراطی آثار فلزی، قلمزنی. چلنگری رودوزیهای سنتی.سفالگری- کتابت و نگارگری می شود.
این شهرستان در جنوب و جنوب غربی تهران و در شمالیترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته و در سال ۱۳۸۲ خورشیدی از شهرستان ساوه جدا شد. شهرستان زرندیه با وسعت ۴۱۵۰ کیلومتر مربع، بعد از شهرستان ساوه دومین شهرستان استان مرکزی از نظر وسعت است و با جمعیت ۶۳۹۰۷ نفر (سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی)، بعد از اراک، ساوه، شازند و خمین پنجمین شهرستان استان مرکزی از نظر جمعیت می‌باشد.
از شمال با استان تهران و استان البرز، از غرب با استان قزوین و استان همدان، از شرق با استان تهران و شهرستان قم و از جنوب با شهرستان ساوه همسایه است و مرکز شهرستان(مامونیه)با فاصله ۱۰۰ کیلومتر از پایتخت و به فاصله ۱۶۰ کیلومتر از مرکز استان(اراک) واقع شده‌است.
شهرستان زرندیه دارای دو بخش به نام‌های بخش مرکزی و بخش خرقان است. این شهرستان دارای دهستان به شرح زیر است:
بخش مرکزی: دهستان حکیم‌آباد ، دهستان خشکرود ، دهستان رودشور - نقاط شهری: مامونیه، زاویه، پرندک، خشکرود
بخش خرقان: دهستان الویر، دهستان علیشار - نقاط شهری: رازقان
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان زرندیه در سال ۱۳۹۵ خورشیدی برابر با ۶۳٬۹۰۷ نفر بوده‌است که از این میان ۳۲٬۴۵۷ نفر مرد و ۳۱٬۴۵۰ زن بوده‌اند. این شهرستان ۲۰٬۴۸۳ خانوار دارد و در سال ۱۳۹۵ خورشیدی ۲٫۲۴٪ رشد به ۶۳۹۰۷ نفر رسیده‌است. زبان بیشتر مناطق این شهرستان ترکی است. مردم برخی روستاها مانند الویر و ویدر تات هستند و به زبان تاتی سخن می‌گویند و در روستای روستای وسمق زبان زرگری رایج است.
ارامنه در هشت روستای چناقچی علیا، آق بولاغ، چناقچی سفلی، لار (زرندیه)، چهارحد، مصرقان، ورچند و تیره در گذر از خوانسار به بخش خرقان در میان کوه‌ها بعد از دوران صفویه پناه می‌برند و در آنجا تا این اواخر زندگی می‌کرده‌اند، تعداد آنها به ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر می‌رسیده و بعد از زلزله خرقان - بویین زهرا در سال ۱۳۴۱ اکثر ساکنین ارمنی این ناحیه به تهران مهاجرت کردند. این شهرستان از ویژگی‌هایی مانند نزدیکی به تهران، شهر جدید پرند، فرودگاه بین‌المللی امام خمینی و مرز مشترک با استان‌های تهران، قزوین، البرز است.
از مراسم رایج مذهبی و فرهنگی شهرستان می‌توان از تعزیه خوانی، سیزده بدر، مراسم عید نوروز، چهارشنبه سوری، پاتختی، حنابندان، عروس بران، جشن کوسه ناقالی (ناقلدی)، مراسم بیل گردان، مراسم انگور (جشن انگور) نام برد که برخی از آنها در حال حاضر رواج بیشتری دارد.
صنایع دستی شهرستان زرندیه شامل دستبافتهای سنتی (قالی بافی و گلیم بافی)، رودوزیهای سنتی، آثار چوبی (منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری، خراطی)، سفالگری، کتابت و نگاری، آثار فلزی (قلمزنی) است.
دربارهٔ پیشینه زرندیه، ازواژه‌های باقی‌مانده در زبان فارسی کنونی زرنگ که معرب زرنج است با نام زرند از یک ریشه بوده که زرنگ به زرند تبدیل شده‌است. واژه زرند درنسخ قدیمی به خرده ریزطلا و زر معنی شده‌است. بنا برپژوهش باستان شناسان، راه دوم اکباتان (همدان امروزی) به نام راگا (ری) از زرند می‌گذشته که حدود هفتصد سال سابقه تاریخی دارد؛ و محل دریافت عوارض پول و طلا بوده و واژه زرند از همین موضوع اقتباس شده‌است.
شهرستان زرندیه بخشی از قلمرو ماد بود و اولین حکومت ایرانی در این حوالی شکل گرفت. بعد از مادها، هخامنشیان به این سرزمین حکومت می‌کردند، اما این سرزمین همچنان محل سکونت قوم ماد باقی ماند. این شهرستان شاهد فراز و فرودهای بسیاری بوده‌است. زرند تا ۲۶ بهمن ۱۳۲۳ دهستان بود و از این تاریخ با مصوبه هیئت وزیران، یکی از بخش‌های شهرستان ساوه شد.
دانشگاه آزاد اسلامی در سال۱۳۸۶ در این شهر مرکز این شهرستان با ۴۴ دانشجو در رشته‌های الکتروتکنیک و حسابداری در ساختمانی استیجاری آغاز به کار کرد. در نیمسال دوم سال ۱۳۸۶ با ۱۱۰ دانشجو به فعالیت رو به رشد خود سرعت بخشید و در رشته‌های کامپیوتر، تربیت بدنی، و آموزش زبان انگلیسی دانشجو پذیرفت و هم‌زمان در کنار فعالیت‌های آموزشی، در زمینی به وسعت ۴ هکتار کار ساخت ساختمان اداری و آموزشی خود را به مساحت ۵۰۰ مترمربع آغاز کرد و در مهر سال ۱۳۸۷ به ساختمان جدیدالاحداث نقل مکان کرد و با چهارصد دانشجو در ساختمان مستقل در پی جذب هیئت علمی دانشگاه برآمده و ۵ نفر را در رشته‌های مورد نیاز جذب نموده و رشته‌های تحصیلی را از ۸ رشته به ۱۵ رشته افزایش داده که ۳ رشته کارشناسی و ۱۲ رشته کاردانی می‌باشند. این دانشگاه در تیرماه ۱۳۸۹ رسماً با حضور دکتر جاسبی ریاست عالیه دانشگاه افتتاح گردید. همچنین، این واحد در آبان ماه ۱۳۸۹ از واحد ساوه استقلال یافته و به واحد مستقل تبدیل شد.
شهرک صنعتی زرندیه با مساحت ۹۱۰ هکتار در ۳۵ کیلومتری مامونیه و مجاورت مرز استان تهران قرار دارد.
فاصله تا فرودگاه: ۷۵ کیلومتر
فاصله تا راه‌آهن: ۳۵ کیلومتر
فاصله تا مرکزاستان: ۱۶۰ کیلومتر
فاصله تا نزدیکترین شهرستان: ۳۵ کیلومتر
فاصله تا گمرک: ۴۵ کیلومتر
فاصله تا نزدیکترین بندر: ۵۰۰ کیلومتر
زرند یا زرندیه در قدیم بلوکی بوده مابین ری و ساوه که شکارگاه آن معروف بوده و وجه تسمیه برای شهرستان بسیار گفته اند، مثل زرندیه نام درختی صلب و بی بار- زرنج یا زرنگ که در اشعار فردوسی آمده:
به کوه دگر بود گاه فراخ فرازش که سخت و بن و دیولاخ
زبالا دو چنبر از این سنگ سخت برون تاختی چون زرنج از درخت
و یا به قسمتی از پوست خربزه گویند و یا زرندین، زرنشان، شمشیر فولادی و زرنگار- و یا جایی که در آن کشت بسیار شود: زمین حاصلخیز- زراندود و یا مخلوط شدن خاک با زر که زر پسوند اول زرسوده- جایی که طلا در آن آزمایش می شده.
شهرستان زرندیه بدلیل گستردگی و پراکندگی از نظر مذهب و قومیت ها از تنوع زیادی برخوردار می باشد و مردم آن با آداب و رسوم محلی و عشایری با چند گویش محلی صحبت می کنند که انواع گویش ها یکی از ویژگیهای منحصر به فرد شهرستان می باشد.. اکثریت روستاهای شهرستان به زبان ترکی تکلم و منطقه امیرآباد، زرندکهنه و شهر مامونیه به زبان فارسی شبیه به فارسی دری با گویش مخصوص همراه با تلفیقی از اصطلاحات ترکی ، کردی و لری سخن می گویند.
مردم شهرستان زرندیه دارای مذهب شیعه و در قسمت هایی از شهرستان از جمله روستاهای چناقچی علیا و سفلی ولار پیروان مسیح سکنی داشتند که در حل حاضر به تهران و شهر قلعه حسن خان( شهر قدس ) استان البرز مهاجرت نموده اند. و در تعدادی از روستاهای بخش خرقان اهل حق سکونت دارند. در روستای چناقچی کلیسای پیروان مسیحیت قرار دارد که در فصل تابستان محل اجرای آیین های مخصوص این دین می باشد.
جاذبه زرندیه
کوه قلیچ: مهم ترین ارتفاعات شمال از کوه های زرند به سمت غرب تا کوه های اینجه قاره که بلندترین قله این قسمت است. بلندترین قله این ارتفاعات در بخش مرکزی زرندیه و به نام کوه قلیچ است. ارتفاع این کوه به ۳۱۷۰ متر می رسد. از دیگر کوه های مهم شهرستان زرندیه می توان از تکی داغی (واقع در بخش مرکزی شهرستان زرندیه)، اینجه قاره اردونشین را نام برد. کوه شاهپسند در اراضی مرزی شهرستان زرندیه استان مرکزی و ساوه جای گرفته است. این کوه در شمال غربی استان با ارتفاع ۲۷۵۰ متر واقع شده است. این کوه علاوه بر دارا بودن مناظر زیبا و چشم اندازهای طبیعی از نظر فرهنگی نیز قابل توجه است.
تپه سرقلعه: تپه سرقلعه مربوط به سده‌های میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام بوده و در شهرستان زرندیه، شمال شهر مأمونیه واقع است. این اثر در سال 1386 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
یخچال مهدی آباد: منطقه آسیابک شمالی ترین نقطه شهر می باشد بناهای قدیمی این منطقه اغلب در یک طبقه احداث گردیده دارای سر در ورودی می باشند و با توجه به اینکه خاک این منطقه محکم است زیر زمین در اکثر بناها دیده نمی شود و ساختمانها بیشتر در ضلع شرق حیاط ها احداث گردیده اند
مسجد چاله: مسجد چاله مربوط به دوره قاجار بوده و در زرندیه، بخش مرکزی، شهر مأمونیه، خیابان امام حسین(ع)، کوچه نورانی واقع است. این اثر در سال 1387 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حمام آسیابک: حمام آسیابک مربوط به دوره قاجار بوده و در زرندیه، بخش مرکزی، شهر مأمونیه، محله آسیابک واقع است. این اثر در سال 1387 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برج کبوترخانه خورآباد: برج کبوترخانه خورآباد مربوط به دوره پهلوی اول است و در شهرستان زرندیه، بخش مرکزی، دهستان رود شور، روستای خورآباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۹۹۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این بنا از معماری بی نظیری برخوردار است و درون آن دارای اتاقک هایی برای استراحت کبوتران قرار دارد.همچنین در چهار سوی این بنای استوانه ای شکل اتاقک هایی در دیواره بیرونی به شکل پنجره کار گذاری شده که با توجه به سردی و گرمی هوا در فصل های مختلف سال برای استراحت کبوتران در نظر گرفته شده است.علاوه بر آن تیرهای چوبی از قسمت های مختلف این ساختمان بیرون زده که کبوتران می توانستند روی آنها بنشینند.
دریاچه ها و تالاب ها: دریاچه ها، سدها و تالاب ها از جاذبه ها و مکان های دیدنی زرندیه استان مرکزی محسوب می شوند. این سه مکان زیستگاه مناسبی برای انواع پرندگان بومی و مهاجر محسوب می شود و همه ساله هزاران پرنده مهاجر به این منطقه روانه می شوند. کاربرد دیگر سدها، تالاب ها و دریاچه ها این است که امکانات مناسبی را برای انواع ورزش ها و تفریحات آن نظیر قایقرانی، اسکی روی آب، شنا و… فراهم می آورند.
سد رودخانه سه رود: بر روی رودخانه سه رود و در نزدیکی شهر زرندیه بین روستای رحیم آباد، زاویه، حکیم آباد از روستاهای زرندیه سدی ساخته شده به نام سه رود (پیک زرند) تنها سد ساخته شده بر روی سه رود می باشد. رودخانه سه رود با بند انحرافی زرند واقع در بخش مرکزی شهرستان زرندیه گردشگران محلی را به خود جذب می کند.
منطقه نمونه و روستای هدف چناقچی علیا: چناقچی علیا از زیباترین روستاهای زرندیه و روستایی ییلاقی است و تنها روستای هدف گردشگری شهرستان، در فصل بهار کوهستان های اطراف چناقچی استراحتگاه عشایر کوچرو می باشد. این روستا، از توابع بخش خرقان شهرستان زرندیه استان مرکزی در ۷۰ کیلومتری شمال غربی شهر ساوه قرار داشته و قدمت تاریخی دارد. ساکنان آن را ارمنی ها، ترک ها و فارس ها تشکیل می دهند. گفته می شود که قدمت این روستا به دوره صفوی می رسد. روستای چناقچی علیا با چشم اندازهای زیبای طبیعی در فصول مختلف سال گردشگران بسیاری را جذب می کند. عمده ترین جاذبه های روستاهای زرندیه و این روستا را طبیعت کوهستانی، تفرجگاه های کوهپایه ای و مناطق برخوردار از قابلیت های ورزش های کوهستانی تشکیل می دهد. منظره ی طبیعت سبز از زیباترین جاذبه های طبیعی روستاست.
آبشار چناقچی زرندیه: آبشار چناقچی در انتهای روستایی به همین نام قرار دارد که که منظره‌ای بدیع و کم نظیر را به وجود آورده است و هر ساله به ویژه در فصل بهار گردشگران بسیاری را به این منطقه جذب می‌کند.ا ز طریق شهر ساوه وجاده‌ای آسفالته می‌توان به این روستای زیبا رفت و آبشار دیدنی آن را دید.آبشار در ارتفاع ۲۴۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است. آبشار از ارتفاع تقریبی ۳۰متری ریزش دارد و از فراز بستر صخره ای دره در منتهی الیه شمالی آبادی و از میان سبزه زاران و جلبک ها به پایین سرازیر می شود و راهی طولانی را برای ریزش می پیماید. زیر این آبشار هم مکانی مسطح با درختانی سرسبز وجود دارد که مکانی دلنشین را برای اقامت و نظاره کردن این زیبایی فراهم آورده است. فصول سرد سال جذابیت دیگری را برای آبشار چناقچی ایجاد می کند و آن هم وجود یخ ها، قندیل ها و آویزه های یخی است که به جذابیت این آبشار بیش از هر زمان دیگری می افزاید.
منطقه شکار ممنوع خرقان: منطقه شکار ممنوع خرقان در شمال شهرستان زرندیه تا جنوب بخش نوبران ساوه را در بر گرفته است. وجود زیستگاههای حساس، ارزشمند و گونه های نادر گیاهی علت این ممنوعیت شکار در این منطقه است.قسمتی از اراضی خرقان از رودهای خررود و کلنجین و آوه و رودک و قسمت عمده به وسیله چشمه‌سارهای متعدد مشروب می‌شود.
امامزاده پنج تن زرند کهنه: امامزاده پنج تن مربوط به دوره ایلخانی - دوره صفوی - دوره قاجار است و در شهرستان زرندیه ، بخش مرکزی، شهر مامونیه، محله زرند کهنه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
......................................
آرشیو
