نیویورک (به انگلیسی: New York City) پرجمعیت‌ترین شهر ایالت نیویورک و ایالات متحده آمریکا است که از ۵ ناحیه شامل برانکس، بروکلین، منهتن، کویینز و استتن آیلند تشکیل شده‌است. این شهر یکی از قطب‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جهان است. عده‌ای به‌دلیل اهمیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منحصربه‌فرد نیویورک، این شهر را "پایتخت جهان" نامیده‌اند.
نیویورک تا سال ۱۶۶۴ میلادی نیوآمستردام نام داشت. ابرشهر نیویورک با مساحت ۸۶۸۳ کیلومتر مربع، وسیع‌ترین شهر ایالات متحده آمریکا و وسیع‌ترین منطقهٔ شهری در جهان است. در میان شهرهای بزرگ جهان، تولید ناخالص داخلی نیویورک در زمرهٔ بیشترین‌ها قرار دارد که از نظر ارزش اسمی، می‌توان به تنهایی آن را با کشور بزرگی مثل روسیه مقایسه کرد.
شهر نیویورک با داشتن ۲۷۴ آسمانخراش با ارتفاع بیش از ۱۵۰ متر، بیشترین تعداد آسمانخراش را در میان شهرهای دنیا داراست. برج آزادی، اولین بنایی است که در مکان مرکز تجارت جهانی نیویورک ساخته شده‌است. مطابق آمار سال ۲۰۰۷ نیویورک با احتساب حومهٔ جمعیتی قریب به ۲۰ میلیون نفر دارد. قطار شهری نیویورک که در سال ۱۹۰۴ افتتاح شد، طولانی‌ترین خط متروی جهان است. بازار بورس نیویورک، بزرگ‌ترین بازار بورس جهان در معاملات دلاری است که در خیابان وال استریت قرار دارد.
مرکز اصلی سازمان ملل متحد در کلان‌شهر نیویورک و همچنین مجسمه آزادی، مهم‌ترین نماد ایالات متحده آمریکا در نیویورک واقع شده‌است.
اقتصاد
قلب تجاری ایالات متحده آمریکا در شهر نیویورک واقع است. مرکز تجارت جهانی در ناحیه منهتن قرار داشت. همچنین فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی، یکی از سه فرودگاه بین‌المللی شهر نیویورک است. در حالیکه روزنامه اقتصادی وال استریت ژورنال در این شهر چاپ می‌شود، نبض تجارت سهام کشور در خیابان وال استریت و در بازار بورس نیویورک و بورس الکترونیکی نزدک تپش می‌کند.
در سال ۲۰۱۷، تولید ناخالص داخلی شهر نیویورک به تنهایی برابر با ۱٫۷۳ تریلیون دلار بوده‌است که در صورت قرارگیری این شهر در فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی، رتبهٔ دوازدهم و بالاتر از کشورهایی نظیر اسپانیا و روسیه خواهد داشت.
نشان رسمی نیویورک سیتی
لقب(ها):
سیب بزرگ، گاتهام سیتی، مرکز جهان، پایتخت جهان
نیو آمستردام
نیوآمستردام (به هلندی: Nieuw-Amsterdam)، مستعمرهٔ هلندی‌ها در دنیای تازه کشف شده بود که نیوآمستردام نامیده می‌شد. هلندی‌ها در سال ۱۶۲۶ جزیره منهتن را از سرخ‌پوستان به قیمت ۲۴ دلار (۶۰ گیلدر هلند حدود ۱٫۱۰۰ دلار در سال ۲۰۱۲) خریداری کردند و مستعمرهٔ خود را در آنجا تأسیس کردند. در سال ۱۶۶۴ انگلیسی‌ها در جنگ با هلندی‌ها این مستعمره را اشغال و نام آن را به نیویورک تغییر دادند.
این قسمت از امپراتوری هلند سدهٔ ۱۷ در نوک جنوبی جزیرهٔ منهتن، به عنوان مقر دولت استعماری در «هلند جدید» در ایالت‌های ساحلی اقیانوس اطلس آمریکای امروز تأسیس شد.
تغییر نام نیو آمستردام در ۸ سپتامبر ۱۶۶۴ به افتخارِ دوک یورک و سپس، جیمز دوم پادشاه انگلستان، که به نام او انگلیسی‌ها آن را تسخیر کرده بودند صورت گرفت. در سال ۱۶۶۷ هلند در ازای واگذاری کنترل جزایر ادویه از ادعای خود بر این شهر و بقیهٔ مستعمره صرف‌نظر کردند.
شهر نیویورک از لحاظ تاریخی از مهم‌ترین شهرهای آمریکا محسوب می‌گردد.
نیویورک در سال ۱۳۱۱ هجری
پیشینه کشف
در هنگامی که پای کاشفان اروپایی به قاره آمریکا در حوالی سال ۱۵۲۴ میلادی باز شد، بیش از ۵۰۰۰ سرخ‌پوست آمریکایی در منطقهٔ نیویورک زندگی می‌کردند. در آن هنگام، کاشف معروف ایتالیایی جیوانی دا ورازانو که در آن زمان برای دربار فرانسه خدمت می‌کرد، منطقه نیویورک را به نام فرانسوی نوئل آنگولیم (آنگولیم نو) نامگذاری کرد. مهاجران اروپایی هم‌زمان با آغاز به کار کمپانی خز هلند در منطقه نیویورک، آغاز به سکنی گزیدن کردند. مهاجرت اروپائیان بخصوص هلندی‌ها به نیویورک باعث شد تا قسمت جنوبی منطقه منهتن را در سال ۱۶۱۴ میلادی نیو آمستردام (آمستردام جدید) بنامند. در آن زمان فرماندار مستعمره هلندی‌ها به نام پیتر مینوئیت، تمامی جزیره منهتن را از سرخ‌پوستان در سال ۱۶۲۴ میلادی با مبلغ ۲۴ دلار خریداری کرد.
در سال ۱۶۶۴ میلادی، انگلیسی‌ها شهر نیو آمستردام را اشغال کردند و آن را به نام «نیویورک» و به افتخار پادشاه وقت بریتانیا، جیمز دوم که دارای لقب سلطنتی «دوک یورک و آلبنی» بود، نامگذاری کردند. در پایان دومین جنگ انگلستان و هلند، هلندی‌ها کنترل جزیره ران را که در آنزمان ارزش بسیار بیشتری نسبت به نیو آمستردام داشت را به دست آوردند و بدین ترتیب به کنترل بریتانیایی‌ها بر نیو آمستردام (نیویورک) رضایت دادند. تا سال ۱۷۰۰ میلادی، جمعیت افراد ساکن نیویورک به ۲۰۰ نفر کاهش یافته بود.
نقشه‌ای از منهتن جنوبی در سال ۱۶۶۰ میلادی و درهنگامی که نیویورک قسمتی از آمستردام جدید خوانده می‌شد.
شهر نیویورک در زیر سلطه نیروهای بریتانیایی به بندر و مرکزیت تجاری مهمی تبدیل شد. در سال ۱۷۵۴ میلادی، دانشگاه کلمبیا به فرمان جورج دوم پادشاه وقت بریتانیای کبیر، با نام «کینگز کالج» (کالج پادشاه) در منهتن جنوبی تأسیس شد.
دوران انقلاب آمریکا
شهر نیویورک در دوران انقلاب آمریکا، مرکز سلسله نبردهای بزرگی میان ارتش استعماری بریتانیا به فرماندهی ژنرال سیر ویلیام هووی و ارتش انقلابیون آمریکا به فرماندهی ژنرال جرج واشنگتن بود. با پیروزی انقلاب آمریکا، کنگره اقلیمی در شهر نیویورک تشکیل شد و در سال ۱۷۸۹ میلادی، جرج واشنگتن را به مقام ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا منصوب کرد. وی در عمارت فدرال (Federal Hall) در خیابان وال استریت به عنوان اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، قسم یاد کرد. شهر نیویورک تا سال ۱۷۹۰ میلادی، پایتخت ایالات متحدهٔ آمریکا بود.
ایرانیان نیویورک
به همّت گروهی از فعالان جامعه ایرانیان نیویورک، از سال ۲۰۰۵، هرساله به مناسبت عید نوروز، رژه‌ای با نام رژه نوروزی ایرانیان نیویورک (به انگلیسی: NY Persian Parade) در خیابان‌های نیویورک برگزار می‌شود که در آن هزاران تن از ایرانیان و دیگر اقوامی که عید نوروز را جشن می‌گیرند، در خیابان‌های معین‌شده‌ای از منهتن به جشن و پایکوبی می‌پردازند.
همچنین مرکز یکی از بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پروژه‌های ایران‌شناسی به نام دانشنامه ایرانیکا نیز در این شهر و در دانشگاه کلمبیا قرار دارد.
