قلعه خواجه مرکز شهرستان اندیکا
قلعه خواجه شهری در استان خوزستان کشور ایران است. قلعه خواجه مرکز شهرستان اندیکا شهری است که در شمال استان خوزستان قرار گرفته‌است. این شهر به دلیل همجواری به رشته کوههای زاگرس دارای آب و هوای معتدل و کوهستانی می‌باشد.
با تصویب هیئت دولت، قلعه خواجه تبدیل به شهر مستقل شد و مرکز شهرستان اندیکا شد. روستای قلعه خواجه اندیکا از این پس به شهر قلعه خواجه تبدیل گردیده و زیر مجموعه شهرستان اندیکا شد. مرحوم منوچهر عليرضايى اولين فرماندار اين شهرستان بود
طبق آخرین آمار در سال ۱۳۹۵، نزدیک به ۳۶۱۰ نفر جمعیت این شهر می‌باشد. مردم این شهر از قوم لر هستند و به زبان لری گویش بختیاری صحبت می‌کنند. از دیدنی‌های این شهر می‌توان به دشت شیمبار، منطقه حفاظت شده شیمبار و سد کارون، آبشار طوف کما و قلعه‌بردی اشاره کرد.
شهرستان اندیکا
شهرستان اندیکا، یکی از شهرستان‌های استان خوزستان در ایران است که در شمال شرقی این استان قرار دارد. از شمال غرب به لالی، از جانب شمال به سردشت دزفول، از طرف شمال و شمالشرق به استان چهارمحال و بختیاری، از مشرق به ایذه و از جنوب به مسجدسلیمان محدود میشود. مرکز آن شهر قلعه خواجه است.
این شهرستان پیش از این بخشی از شهرستان مسجدسلیمان بود. جریان تبدیل شدن بخش اندیکا به شهرستان از سال ۱۳۸۴ آغاز و در نیمه دوم سال ۸۶ نهایی شد. این شهرستان دارای ۵۹۵ روستا و آبادی، ۶ دهستان، ۳۳ هزار هکتار زمین کشاورزی و ۲۰۰ آثار تاریخی است.
جمعیت اندیکا در زمانی که بخش بود، در سال ۱۳۸۵ برابر با ۴۹٬۷۲۸ نفر بود. جمعیت شهرستان اندیکا بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵برابر با ۸۵۰۰۰ نفر شد. مردم شهرستان اندیکا لر بختیاری هستند و به زبان لری گویش بختیاری سخن می گویند. ایل راه (گذرگاه عشایر لربختیاری به ییلاق) از شهرستان اندیکا و مسیر تاراز می‌گذرد این شهرستان آب و هوایی مناسب، طبیعتی بسیار زیبا و کم‌یاب دارد و با داشتن جاذبه‌های گردشگری طبیعی گوناگون، همه ساله پذیرای گردشگرانی از سراسر استان و کشور می‌باشد.
محرومیت‌زدایی در شهرستان‌های مسجد سلیمان، لالی و اندیکا در شمال خوزستان، از سال 88 توسط بنیاد برکت آغاز شد که در این راستا حدود یک هزار و۸۰۰ میلیارد ریال تا سال ۹۷ سرمایه‌گذاری شده‌است. این اقدامات عبارت‌اند از: ساخت ۴۷ باب مدرسه، ۹۴ مسجد و ۶۷۰پروژه دیگر نظیر برق رسانی، لوله‌کشی آب شرب، زیرساخت مخابراتی، زیرساخت نوین کشاورزی، دامپروری، آبخیزداری، زیرساخت گردشگری، خانه عالم، راه‌سازی و پل، احداث کانون‌های عشایری، پاسگاه نیروی انتظامی، مسکن محرومان و مستضعفان. علاوه بر انجام پروژه‌های عمرانی، تخصیص بیمه مسکن به روستاییان از دیگر اقدامات انجام شده توسط بنیاد می‌باشد. گفته شده‌است، طرح‌های مذکور بطور مستقیم و غیر مستقیم برای ۳۲۲۰ نفر فرصت شغلی ایجاد کرده‌اند.
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابر آنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۹۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:
بخش مرکزی شهرستان اندیکا(دهستان شلال و دشتگل،دهستان قلعه خواجه)شهرها: اندیکا
بخش چلو(دهستان چلو،دهستان للر کتک)
بخش آبژدان(دهستان آبژدان،دهستان کوشک) شهرها: آبژدان
شهرستان اندیکا از دید جغرافیایی بین ۴۹ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و بین ۳۱ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۳۹ دقیقه عرض شمالی از خط استوا در حاشیه شرقی استان خوزستان واقع گردیده است و بلندای آن از روی دریا بین ۷۰۰ الی ۸۰۰ متر می‌باشد.
شهرستان اندیکا از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی است. بهاری زودرس اما سرسبز و پر طراوت دارد که از اوایل اسفند ماه آغاز می‌گردد و از اوایل خرداد ماه هوای بهاری به تدریج جای خود را به گرما می‌دهد. به عبارت دیگر تمام نواحی جنوبی این منطقه دارای بهاری دل‌انگیز و تابستانی گرم و پاییزی کوتاه و مطبوع و زمستانی معتدل است. مناطق شمالی آن دارای زمستانهای سرد همراه با برف و تابستانهای معتدل می‌باشد.
در دوران حکومت های سلاطین صفویه،افشاریه،زندیه و قاجاریه در منطقه اندیکا ،قلعه اسد خان،قلعه خواجه و قلعه لیت(بلوط)، قلعه زراس به تناوب محل حکومت ایلخانی ها و دیگر خوانین در اندیکا بود. از اواسط حکوت قاجار و دوران پهلوی قلعه زراس مرکز حکمرانی گردید،بعد پیروزی انقلاب اسلامی این مرکزیت که نماد آن پاسگاه ژندارمری بود به تدریج به روستای قلعه خواجه متقل گردید، دهستان قلعه خواجه از بخش تازه تأسیس اندیکا با گذشت بیش از دو دهه در ادامه شکل گیری ادارات و ارگانهای دولتی شهرستان اعلام گردید و شهرستان اندیکا از سال 1385 به مرکزیت <<قلعه خواجه>> حیات خود را آغاز کرد
بیشتر مساحت اندیکا از نا همواریها تشکیل شده است بر اساس نظریه پیکرشنا سان این نا همواریها بر اثر به جای ماندن مواد رسوبی در بستر در یا ها بوجود آمده است این لایه های رسوبی طی میلیونها سال روی یکدیگر انباشته شده و به شکل کوه و کو هپایه و تپه در آمده است. تخته سنگها، قلوه سنگها، و ریز سنگهای بهم چسبیده درکو ههای این نواحی که جزء سلسله جبال زاگرس است در جهان به (کنگلو مر های بختیاری) معروف شده است واین نشان از این واقعیت دارد که روزگاری سر زمین اندیکا کاملاً زیر آب بوده است.!
مردم اندیکا به لحاظ بافت روستائی و عشایری از آداب و رسوم خاص خود پیروی می کنند. زندگی سنتی آنها بر اساس نظام اجتماعی ایلی و طایفه ای استوار است و بخاطر نظام طبیعی و جغرافیایی منطقه از شیوه معیشت دامداری و کشاورزی و کوچ روی تبعیت می کنند بنا برروایات و اسنادتاریخی نژاد مردمان بختیاری آریائی <<نجیب زاده >> بوده و زبان آنها با گویش محلی بختیاری و فارسی روان است که هنوز در جاهائی آثاری از زبان پهلوی قدیم نمایان است. با نگاهی به فلکلور یا فرهنگ توده، بیشتر ترانه ها و سروده ها ی عاشقانه و حماسی آنها اصیل و نشان از نوع دوستی،وطن پرستی ، صلابت،بزرگی روح ،عظمت اعتقاد،و فقر و مشکلات دارد. در مراسم های شادی و عروسی و عزاداری با سازآلات موسیقی جلوه هائی را به نمایش میگذارند، ترنم اشعار عاطفی ،حماسی و غنایی بیشتر حُزن آلود و غمگینانه در سوگواریها و همچنین اعتقادات پاک و آسمانی همانند پاکی و صفای کوهساران،پای بند به قسم و زیارت از اماکن متبرکه بخصوص امام زاده های معتبر، عشق به قرآن کریم و خاندان نبوت ازویژگیهای بارز آنان است.
صنایع دستی و تولیدات محلی شهرستان اندیکا عبارت است از: قالی، قالیچه، چوقا، جاجیم، گلیم، سیاه چادر و تولیدات کشاورزی،دامی و طبیعی شامل:گندم، جو،کا، صیفی جات، مرکبات،( انار، انجیر، انگور )لبنیات محلی،( روغن محلی، کشک ، قارا)، کلخنگ، بادام کوهی، ماهی غزل آلا و عسل طبیعی است. اندیکا از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوائی معتدل و کو هستانی است، بهاري زود رس اما سرسبز و پر طراوت با دشت های پرگل و علفزارهای زیبا دارد که ازنیمه اسفند ماه آغاز مي گردد و از اوايل خرداد ماه هواي بهاري به تدريج جاي خود رابه گرما مي دهد،به عبارت دیگر اندیکا دارای بهاری دل انگیز،تابستانی گرم، پائیزی کوتاه و مطبوع و زمستانی معتدل دارد. مناطق شمالی تر آن دارای زمستانهای سرد همراه با برف و کولاک و تابستانهای دلچسب است. انديکا از مناطق کوهستاني و دنباله کوههاي بختياري محسوب مي شود که شامل مناطق مرتفع، دره هاي عميق و دشتهاي کوچک که شيب زمينهاي آن به سوي جلگه خوزستان کشيده شده است.
اندیکا بدلیل داستن کوههای بلند وتحت تاثیر قرار گرفتن نزولات جوی و آب و هوای کوهستانی،دارای گونه هائی مختلف گیاهی است که در فصل بهار زیبایی طبیعت آنرا دوچندان میکند. پوشش گياهي منطقه ازدرختان بلوط،بادام کوهي،کِلخُنگ، بَنه، ارزن، تَنگِس، زال زالک، مهلو،کيکُم(افرا)، چنار،کنار، توت،تُتُم، انجيرکوهی وانواع تره، کنگر، کَرفس، چَويل، اندش ،بصور،کاردین،سُرگیاه،مملاس، پرترش،آوندول و پونه پوشيده شده است درفصل بهارانواع گلهاي وحشي نظير شقايق،لاله، سُنبل، گلايل وحشي، نرگس، بابونه و گياهان ديگر طبيعت زيباي انديکارا سبزپوش مي کنند.چشمه ها، نهرها و رودخانه هاي فصلي و غیرفصلی زيادي درسالهای پربارش جاري هستند مانند رودخانه شور سرتنگ دولاب، تلک باغ شهو، چشمه بي بي ترخون (بِهتَر خون تنگ بابا احمد)،آب تنگ سرد لَلَر،آب کِدي کُتک، شط شيمبار، چشمه گندیکارتنگ سنان،رودخانه شَلا، آبشار توف کما درموري، رودخانه سوسن سرخاب،آب دره بابا زاهد انديكا، دره قاسم آباد وکريم آباد،دره دور آب وبرکه های چندصد ساله مانند؛
تسمیه اندیکا نیازمند یک کنکاش و نگرشی عمیق و انعطاف پذیرانه دارد.اما آنچه در این باب جمع آوری گردیده سعی شده کمال مطلوب حاصل شود منطقه ای که امروزه اندیکا خوانده میشود در دوران پهلوی دوم از اندکا به اندیکا تغییر نام یافت. لیارد سیاح انگلیسی در سفرنامه خود از این ولایت به عنوان << اندکا >> یاد کرده است.حاج علی قلی خان سرداراسعد ،سردار بی بی مریم بختیاری، خسروخان سردارظفر، میرزا امان الله خان بختیاری(مدملیل)، اسکندر خان عکاشه (بابادی) در تالیفات و خاطرات خود بدون هیچ توضیح بیشتری تنها به ذکر نام ]اندکا و انده کا[ بسنده کرده اند.لذا بدلیل فقدان منابع به نظرمیرسد وجه تسمیه اندیکا <<اندکا>> یکی از واژگان : 1_اندی کوه، 2_ آگن کان، 3_ اِنشان، 4_ اِندی گا ه، 5_ اندژگاه، 6_ احمد گاه، 7_ وند گاه، 8_ اَندکان، 9_دهگاه بوده که بر اثراستعمال زیاد به صورت کنونی در آمده است این احتمال هم وجود دارد این سرزمین ازدوران کاسی ها، عیلامیان، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان تا صفویه درهر دوره نامی واحد به خود گرفته باشد. اگرچه ممکن است برخی از نامگذاری ها از لحاظ تاریخی یا محتوائی راهی به حقیقت نداشته باشد اما آنچه مسلم است شهرستان اندیکا بدون تردید قسمتی تفکیک ناشدنی از سرزمین کهن عیلامیان و ایالت باستانی آنزان و اِنشان است!1_ اندکا، اندی کوه ـ ازگذشته های دور و در گویش محلی اندیکا را اندکو (اندی+کوه) می گفتند که اندی در زبان پهلوی به معنای شگفتی و <<کو>> همان <<کوه>> می باشد،یعنی سرزمین کوه های شگفت، همانگونه که می دانیم ساکنین میان رودان، عیلامیان را مردمان ساکن کوه های بلند می دانستند و معنای عیلام از نظر آنان به طور خاص اشاره به ساکنین کوه های بلند (خوزستان) دارد.!2- اندکا : آگن +کان = ( آهن + معدن )با نگاهی به گذشته های دور،اولین اثرها در اندیکا مربوط به زمان گبریان یا دوران اساطیراولین است.در کاوشهای باستان شناسان آثار کهن مربوط به زندگی غار نشینی و دوران ماقبل تاریخ در این سرزمین کشف شده است بر اساس روایات شاهنامه هوشنگ پیشدادی که پیدایش آتش در ایران باستان بدو منسوب است،نخستین کسی بود که با زدن دو سنگ چخماق به هم از آن جرقه ای حاصل کرد و بوته ای را به آتش کشید. آتش یکی از بزرگترین داده های اهورا مزدا و نمادی از نور و خرد در نزد ایرانیان باستان بشمار می آمد هوشنگ پیشدادی و فرزندش کیامرث نخستین کسانی بودند که آهن را شناختند و آهنگری کردند.
جاذبه های اندیکا
منطقه گردشگری سوسن سرخاب اندیکا:منطقه گردشگری سوسن سرخاب، یکی مناطقی که بی شک می‌توان آن را قطعه‌ای از بهشت گمشده خوزستان نامید؛ در ۷۰ کیلومتری شهر قلعه خواجه و ۱۵ کیلومتری تاراز شهر است. منطقه گردشگری سوسن سرخاب از اواخر دهه ۸۰ در لیست مناطق گردشگری استان خوزستان قرار گرفت. چشمه‌ها و آبشارهای خروشان با آبی سرد و زلال، باغ‌های متنوع انار، انگور، انجیر، گردو، آثار تاریخی، سایه سار درختان و طبیعت بکر با مناظر ییلاقی تنها گوشه‌ای از جاذبه‌های منحصر به فرد در منطقه گردشگری سوسن سرخاب است. منطقه گردشگری سوسن سرخاب جاذبه‌های گردشگری غنی دارد که می‌تواند به یک قطب گردشگری در استان و حتی کشور تبدیل شود. شهرستان اندیکا یکی از شهرستان‌های شمالی استان خوزستان است. این روزها که مرکز و جنوب استان دمای حدود ۵۰ درجه سانتیگراد را تجربه می کند در برخی مناطق شمال خوزستان اختلاف دما با مرکز استان بین ۱۵ تا ۲۰ درجه است؛ منطقه گردشگری و خوش آب هوای «سوسن سرخاب» در بخش «چلو» شهرستان اندیکا یکی از این مناطق است. شهرستان اندیکا به دلیل واقع شدن در میان کوههای سر به فلک کشیده و برفگیر از تنوع آب و هوایی خاصی برخوردار است به طوری که برخی ارتفاعات آن مانند کوه کینو (معروف به بام خوزستان) در چهار فصل سال پوشیده از برف هستند. آب شدن برف و پرآبی سفره‌های زیر زمینی سبب شده این منابع خدادادی به صورت چشمه و آبشار در جای جای این شهرستان جاری شوند.
آبشار طوف کما: آبشار طوف کما در شمال روستای موری در منطقه بخش چلو شهرستان اندیکا واقع شده و در دامنه های ارتفاعات تاراز از سلسله ارتفاعات زاگرس و از کوهی به نام کما سرچشمه میگیرد. آبشار طوف کما از سه شاخه تشکیل شده است و هر شاخه در حدود ۶۰ متر ارتفاع دارد و از طرف شمال به منطقه بازفت و روستای شرمک و از جنوب به دره موری و روستای سوسن منتهی می شود. در بالای آبشار طوف کما باغی وجود دارد که به” باغ ملکان “شهرت دارد و مردم منطقه اعتقاد دارند آثاری که در این منطقه وجود دارد ازجمله باغ وشکافتن کوه و صخره ها بدست گبر ها ساخته شده است. در بالای آبشار برد گوری های زیادی دیده می شود. از کنار آبشار جاده مالرو به سمت ارتفاعات زاگرس واز آنجا به بازفت سرازیر می شود.
قلعه بردی: اولین اقامتگاه دائمی قوم پارس و زادگاه اصلی کوروش هخامنشی در ایران قلعه بردی بوده است، که در بخش اندیکای شهرستان مسجد سلیمان قرار دارد. قلعه بردی ساختمان عظیمی است که گویند در زمان ایلامیها احداث گردیده است. این قلعه باستانی از سنگهای بزرگ بدون ملاط ساخته شده و در لب دره قرار دارد. دیوارهای آن سالم بجای مانده اند که با اندکی تعمیر استحکام گذشته را باز خواهد یافت.
منطقه حفاظت شده شیمبار و سد کارون: در فاصله 80 کیلومتری شمال شرق شهرستان مسجدسلیمان منطقه ای کوهستانی و پوشیده از جنگل و درختان بلوط قرار گرفته است این منطقه حدود 50 هزار هکتار وسعت داشته که دسترسی به تمامی منطقه مشکل است به همین دلیل تاکنون کمترین آسیب های انسانی را به خود دیده است. این منطقه ادامه سلسله جبال زاگرس درخوزستان است که از نقاط مرتفع (منار، کتک، تاراز، للر، چلا و...) یخچال های طبیعی، نقاط تالابی با پوشش متراکم گیاهان، چشمه ها و... تشکیل گردیده. بطور کلی سه بخش کاملاً متمایز در منطقه قابل تشخیص است: دریاچه سد شهید عباسپور، منطقه تالابی شط شیمبار، منطقه کوهستانی جنگلهای بلوط زاگرس.
تالاب شیمبار: تالاب شیمبار در منطقه حفاظت شده شیمبار ، در امتداد رشته کوه های زاگرس جای دارد . این تالاب به دلیل قرار گرفتن در بلندی های استان خوزستان متأثر از آب و هوای کوهستان بوده و دارای آب و هوایی معتدل و بارش فراوان باران به ویژه در پاییز و زمستان می باشد . طبیعت جنگلی و گونه غالب درختی منطقه ، بلوط ایرانی می باشد . هر چند گوناگونی زیستی گیاهان تالاب از مهمترین ویژگی های آن می باشد ، اما پوشش غالب گونه های درختچه ای جاز یا بنگله است که سازگاری خوبی با محیط دارند . از گونه های جانوری در منطقه می توان ، گرگ ، شغال ، روباه و خرس را نام برد . همچنین گونه های بسیاری از پرندگان مانند پلیکان ، چلچله ، کشیمیان و ... در این تالاب زندگی می کنند .
تنگ بتا: «تنگ بتا» از متفاوت ترین نقش برجسته های خوزستان محسوب می شه، که با در نظر گرفتن نوع پوشش و آرایش موی سر این سنگ نگاره ها می توان گفت که همزمان با دوره اشکانیان و مربوط به الیمائیدها (حکومت محلی همزمان با اشکانیان که اندیکا جزئی از قلمرو آنها محسوب می شده) هستند. تنگ بُتا در سال 1389 به شماره 25989 در فهرست آثار ملی کشور به عنوان یکی از 38 اثر تاریخی این شهرستان ثبت شده و شامل دو بخش است. یک تابلو که نقش یک نفر بر آن حجاری شده و در تابلو دیگر 12 نقش برجسته دیگر وجود دارد. در این نقش برجسته 12 نفری 9 نفر هم قد و در بخش دیگر سه نفر قامت کوتاه تری دارند. در میانه نقش این 12 انسان، کتیبه، گرز و پایه آتش دان دیده می شود.
روستای للر: للر یکی از بکرترین مناطق طبیعی خوزستان محسوب می شه، که جنگل های متراکم بلوط و ارتفاعات برف گیر زیبایی داره. معماری روستای للر به شکل سنتیه. باغ های للر در تنگه ای فوق العاده و زیبا قرار داره، که چشم هر ببیننده ای رو خیره می کنه . این باغستان یکی از باستانی ترین باغ های موجود در کشوره، که دارای نهر و نشیمن گاه ها و آبشارهای زیباست، چشمه زلال تنگ سرد و باغات انار ،چنار،گردو و انگور از ویژگی های ممتاز منطقه للر بشمار می رود.
................................................
آرشیو
