پارامترها و مفاهیمی که تماشای فوتبال را علمی تر و لذت بخش تر می کند

آنالیز فوتبال | (xT) Expected Threat چیست؟

علی کلهری 04/19/2021 - 19:26 مشاهده پروفایل

8,708 مشاهده / 35 دیدگاه 69 5 56

همانطور که قول داده بودیم قرار است هر دوشنبه با بررسی جنبه های فنی فوتبال به لایه ای زیرین این ورزش جذاب سفر کنیم. شاید این اصطلاح را در فوتبال شنیده اید که فلان هافبک همیشه پاس قبل از پاس گل را می دهد و دیده نمی شود، ارزش کار او در پارامتر های سطحی آمار فوتبال مثل پاس گل یا XA دیده نمی شود و در پایان فصل ارزش چنین پاس هایی که معمولا از پاس گل ها با ارزش تر و حیاتی تر است در کارنامه هافبک مدنظر لحاظ نمی شود. در این مطلب به تعریفی پارامتری می پردازیم که این مشکل را برای همیشه حل می کند...

Expected Threat (xT) یکی از پارامترهای پیچیده فوتبال است که به نوعی آن را می توانیم از خانواده XG و XA بدانیم. در فوتبال مدرن و دنیای آمار هر پارامتر برای نشان دادن یک موضوع خاص به کار می رود و در کنار آن دارای نواقصی هم است. برای مثال ایکس جی ارزش یک موقعیت را به ما نشان می دهد اما این پارامتر هیچ گاه به ما نمی گوید مهاجم چه استفاده ای از این موقعیت کرده است و همین قضیه باعث تولد پارامتر جدید به نام PSxg می شود که با نشان دادن یک عدد بین 0 تا 1 میزان فرصت طلبی زننده ضربه را به ما نشان می دهد. در فوتبال همیشه یکی از مطالبی که مورد توجه کارشناسان فوتبال قرار می گیرد، هافبک هایی هستند که بازی آن ها به چشم نمی آید. همین قضایا باعث ایجاد پارامتری به نام Expected Threat (xT) شد که استفاده های بسیار گسترده تری از ارزش گذاری حرکت یک هافبک دارد و نباید این پارامتر را به ارزش گذاری یک پاس محدود کنیم اما برای فهم اولیه Expected Threat (xT) از یک مثال شروع می کنیم...

به گزارش طرفداری، برای تعریف پارامتر Expected Threat (xT) بد نیست با یک مثال ساده شروع کنیم و نگاهی به گل زیر بیاندازیم:

در جریان به ثمر رسیدن این گل، پس از چندین پاس تک ضرب، اوزیل با یک ارسال هوشمندانه لاین دفاعی برنلی را می شکند و توپ در فضای خالی به کولیشیناچ می رساند و این بازیکن هم با یک پاس تک ضرب، اوبامیانگ را در موقعیت قرار می دهد و مهاجم آرسنال هم این توپ را گل می کند...

در این صحنه پاس گل به نام کولیشیناچ ثبت می شود اما به نظر شما روی به ثمر رسیدن این گل، پاس اوزیل ارزشمند تر بود یا پاس کولیشیناچ؟ در حوزه آنالیز فوتبال، اعتبار این گل به مسوت اوزیل داده می شود و این درحالی است که پاس گل به نام کولیشیناچ نوشته شده پس پارامتری که اعتبار این گل را به اوزیل بدهد کجاست؟ به نظر شما اگر اعتبار و ارزش حرکاتی که قبل از رسیدن توپ به اوبامیانگ را 100 امتیاز در نظر بگیریم. چند امتیاز به اوزیل و چند امتیاز به کولیشیناچ می رسد. (نظر خود را حتما کامنت کنید و با جواب پایانی مقایسه کنید) (مثال: 50 امتیاز به اوزیل و 50 امتیاز هم به کولیشیناچ می رسد)

یکی از اهداف تعریف Expected Threat (xT) دقیقا مربوط به چنین صحنه هایی است. جایی که روی کاغذ پاس گل به نام کولیشیناچ نوشته می شود و بعد ها اگر بخواهیم بازیکنان را از لحاظ آماری با هم از لحاظ داده های سطحی فوتبال مثل گل و پاس گل مقایسه کنیم تمام اعتبار این گل به عنوان پاسور به کولیشیناچ و به عنوان گل زن به اوبامیانگ می رسد.

پارامترهای موجود برای ارزش گذاری عملکرد بازیکنان در این صحنه:

پاس گل: همانطور که گفتیم با در نظر گرفتن پاس گل اعتبار این گل تنها به کولیشیناچ می رسد و این درحالی است که ارزش پاس اوزیل از تمام پاس ها بیشتر بوده است.

XA: همانطور که xG ارزش یک موقعیت را مشخص می کند، XA هم به ما می گوید که پاس پاسور با نمایش یک عدد بین 0 تا 1 تا چه حد احتمال پاس گل شدن را داشته است. اما این پارامتر هم نمی تواند اعتباری به پاس اوزیل بدهد چرا که این عدد مخصوص پاس هایی است که در حرکت بعدی به ضربه سمت دروازه ختم می شود. یعنی در این صحنه چون که کولیشیناچ پاس اوزیل را با پاس به اوبامیانگ جواب داده اعتباری به اوزیل اختصاص داده نمی شود. اگر کولاشیناچ اقدام به شوت زنی می کرد در آن زمان این پارامتر به پاس اوزیل تعلق می گرفت که در آن شرایط هم نمی توانست به خوبی ارزش پاس اوزیل را مشخص کند. XA این صحنه برای اوزیل محاسبه نمی شود...

شاید این اصطلاح را در فوتبال شنیده اید که فلان هافبک پاس قبل پاس گل را می دهد و دیده نمی شود، در این صحنه اوزیل دقیقا همان بازیکنی است که پاس قبل از پاس گل را داده و این پارامتر ها نمی تواند به او اعتباری بدهد و در پایان فصل این پاس ارزشمند در کارنامه این بازیکن ثبت نمی شود.

xGChain: در مورد این پارامتر در قسمت های بعدی به طور مفصل صحبت می کنیم اما در حد آشنایی باید بدانید همانطور که از نام این پارامتر پیداست (ایکس جی زنجیره ای) ایکس جی کل این موقعیت که چیزی حدود 0.13 است بین تمام بازیکنانی که در این صحنه درگیر بوده اند تقسیم می شود. یعنی اعتبار این گل به اوبامیانگ، لاکازت، نایلز، کولیشیناچ و اوزیل می رسد اما مشکل این جا است که این پارامتر اعتبار یکسانی به همه این بازیکنان می دهد و عدد xGChain تمام بازیکنان حتی لاکازتی که یک پاس ساده داده است با هم برابر می شود. به زبان ساده تر هر موقعیت یک xG مشخص دارد و در پارامتر xGChain عدد امید گل بین تمام بازیکنانی که در خلق آن فرصت نقش داشته اند به طور مساوی تقسیم می شود. پس این پارامتر هم نمی تواند پاس هوشمندانه اوزیل را از باقی پاس ها متمایز کند و ارزش درستی به آن بدهد.

حالا باید با رفع چنین باگ ها و نواقصی در این پارامتر ها به یک پارامتر جدید به نام Expected Threat (xT) برسیم که می تواند به صورت دقیق هر حرکت و اکشن را ارزش گذاری کند. اشتباه نکنید! پارامتر xT فقط برای ارزش گذاری برای چنین پاس هایی نیست بلکه هر حرکت از جمله دربیل، فرار و ... را ارزش گذاری می کند. یکی از مزایای این پارامتر این است که ارزش حرکت بازیکن هیچ رابطه ای با حرکت بعدی ندارد. یعنی ارزش xT پاس اوزیل مستقل از شوت اوبامیانگ است و حتی اگر اوبامیانگ توپ را خراب کند یا کولیشیناچ پاس را لو بدهد چیزی از ارزش پاس اوزیل کم نمی شود.

نحوه استفاده از Expected Threat (xT)

قبل از مشاهده نحوه محاسبه این پارامتر به این نکته توجه کنید که ایکس تی مثل تمام پارامتر های خانواد Expected مثل XG و XA با مکان توپ رابطه دارد. برای محاسبه این پارامتر زمین را 192 منطقه مربعی شکل تقسیم می کنیم. (12 مربع عرضی * 16 مربع طولی؛ 12*16=192) و برای هر یک از این مناطق مربعی شکل یک ارزش تهدید یا xT مشخص می شود. این ارزش xT رابطه ای مستقیم با رفتار بازیکنان در منطقه مشخص شده دارد. برای مثال چند درصد از توپ هایی که وارد آن منطقه شده در همان لحظه پاس داده شده، شوت شده، توسط بازیکن حمل شده و سرنوشت آن در ضربات بعدی چه شده است. تمام این ها در ارزش تهدید یک منطقه از زمین تاثیر دارد.

مناطق 192 گانه زمین چیزی شبیه شکل بالا می شود. برای مثال در مربع نارنجی شده بالا که یکی از همان 192 مربعی است که زمین را در بر گرفته است، هیچ شوتی زده نشده است و 100 درصد توپ ها انتقال داده شده است.

یا در این مثال، در مربع نارنجی مشخص شده که قسمتی از زمن را فرا می گیرد، 30 درصد از توپ هایی که وارد منطقه شده، شوت شده و از آن 30 درصد، 3 درصد تبدیل به گل شده است پس این منطقه به دلیل خطر بیشتر ارزش تهدید بیشتری نسبت به مثال قبلی دارد. این درصد ها و ارزش ها با توجه آنالیز بازی های یک فصل لیگ برتر انگلیس برآورد شده است.

در ویدیو بالا می توانید ارزش گذاری های مختلف را ببینید.

خب حالا به مثال اولیه خودمان برگردیم همان پاس اوزیل که در هیچ پارامتری ارزش در خوری به آن داده نمی شد و در تمام پارامتر ها به سئاد کولیشیناچ اعتبار بیشتری اختصاص می یافت؛

مسوت اوزیل در صحنه گل، در منطقه ای صاحب توپ شده است که xT یا ارزش تهدید 0.077 است. (به دلیل نزدیکی این منطقه به فلانک که منطقه کم ارزشی است ارزش تهدید و ایکس تی این منطقه نیز پایین است) و پاس او توپ را به منطقه ای فرستاده است که دارای xT یا ارزش تهدید 0.158 است پس حالا برای به دست آوردن ارزش تهدید پاس اوزیل نیاز به یک فرایند ساده ریاضی داریم. 0.158 - 0.077= 0.081 پاس اوزیل توپ را به منطقه ای فرستاده که دارای 0.081 ارزش تهدید یا xT بیشتر است پس ارزش این تهدید این پاس 0.081 است و این در حالی است که پاس کولیشیناچ از ارزش تهدید 0.158 به 0.171 رفته است و این پاس توپ را وارد منطقه ای کرده است که دارای 0.013 ارزش تهدید بیشتر است. حالا به همان چیزی که مد نظرمان بود رسیدیم.

اگر از این اعداد نسبت بگیریم تا 100 امتیاز گل را بین اوزیل و کولیشیناچ تقسیم کنیم، اثر گذاری این دو بازیکن را می توانیم نسبت به هم حساب کنیم.