اگر یک سال قبل از شروع اپیدمی کرونا در چنین روزی در خیابان های کشور های کاتولیک و به ویژه کشور هایی که جامعه ایرلندی بزرگتری دارد، می‌گشتید بدون شک چشمتان به کارناوال ها و رژه هایی می افتاد که اکثر افراد حاضر در آن لباس های سبزرنگ پوشیده‌اند و به احتمال زیاد با در دست داشتن نوشیدنی الکی می‌رقصند. روز سنت پاتریک در ۱۷ مارچ هر سال جشن گرفته می‌شود؛ روزی که در تقویم ایرلندی‌ها و کاتولیک‌ها بسیار اهمیت دارد. این روز از آن جهت گرامی داشته می‌شود که سنت پاتریکِ قدیس، روحانی حامی مردم ایرلند سده‌ها قبل در چنین روزی چشم از جهان فرو بست.
اگر فوتبالی باشید و آشنایی جزئی با فوتبال بریتانیا داشته باشید، به احتمال زیاد با دیدن این لباس های سبز رنگ که معمولا با طرح هایی از شبدر سه پر تزئین شدند، به یاد تیم سلتیک می‌افتید.
میان لوگو سلتیک یک شبنم جا خوش کرده و رنگ لباس های بازیکنان این تیم نیز سبزرنگ است، عجیب نیست؟ یک باشگاه فوتبال در اسکاتلند چه ربطی به نمادهای ملی ایرلند دارد ؟
مهاجران ایرلندی در سرزمین افسانه ها
قحطی بزرگ ایرلند در سالهای ۱۸۴۵ تا ۱۸۵۲ و مشکلات اقتصادی فراوان باعث شد مهاجرت ایرلندی‌ها در قرن نوزدهم میلادی به شدت افزایش پیدا کند. آمریکا، کانادا و حتی کشور های نزدیک‌تر مثل اسکاتلند گزینه‌های محبوب مهاجران در آن سال‌ها بود. در پی این مهاجرت، جمعیت ایرلندی‌های شهرهای بزرگ اسکاتلند مثل گلاسکو رشد قابل توجه‌ای داشت. اما مشکلی وجود داشت: ایرلندی‌ها که عمدتا از مسیحیان کاتولیک بودند توسط جامعه پروتستان اسکاتلند آن طور که باید مورد پذیرش قرار نمی‌گرفتند. از نظر اسکاتلندی ها آنها چیزی بیشتر از کارگران طبقه فقیر جامعه نبودند، حتی با وجود اینکه تعدادی از آنها به جایگاه مورد احترامی رسیده بودند. ایرلندی‌ها هم دل خوشی از پروتستان‌ها نداشتند. در زمان قحطی شکاف طبقاتی بی داد می‌کرد. در دوبلین روزانه ده‌ها ایرلندی کاتولیک می‌مردند و از آن سو پروتستان‌های انگلیس و شمال ایرلند که از ثروتمندان جامعه بودند هنوز جشن‌های بزرگ برگزار می‌کردند. آنها بخش کاتولیک را نادیده گرفتند، به درخواست کمک هایشان آنگونه که باید جواب ندادند و اینگونه بود که شکاف بین این دو گروه مذهبی در ایرلند بیش از پیش عمیق شد.
برادر ولفرید / مبلغ مذهبی، موسس سلتیک
آندرو کرینز با نام مذهبی برادر ولفرید متولد ایرلند بود که بعد از سال‌ها تحصیل در مدرسه Marist Brothers در فرانسه برای خدمت به جامعه ایرلندی اسکاتلند به گلاسکو مهاجرت کرده بود. ولفرید در سال ۱۸۸۸ باشگاه سلتیک را با هدف جمع‌آوری کمک مالی برای کودکان کاتولیک ایرلند احداث کرد. حالا شاید ارتباط بین سلتیک و ایرلند برای شما کمی روشن‌تر شده باشد. لوگوی باشگاه برگرفته از گیاه ملی ایرلند (شبدر ) بود و رنگ سبز نیز این هویت ایرلندی را بیش از پیش نمایان می‌کرد.
ارتباطات بین سلتیک و ایرلند به وضوح قابل مشاهده بود اما مسئولان این تیم برای تقویت این ارتباط دست به کار های قابل توجه دیگری نيز زدند. در سال ۱۸۹۲ به منظور تقویت رگه‌های ایرلندی سلتیک ، اولین چمن به کار گرفته شده در سلتیک پارک (ورزشگاه خانگی سلتیک) از یک شرکت ایرلندی واقع در ایرلند خریداری شد. همچنین حدود یک قرن بعد در سال ۱۹۹۵ در پی تعمیر ورزشگاه در یک حرکت نمادین در قسمتی از چمن ورزشگاه، چمنی از منطقه The Rosses واقع در دانگال ایرلند به کار گرفته شد.
بازیکنان و مربیان ایرلندی
در تمام این دوره ۱۳۳ ساله سلتیک بازیکنان و مربیان ایرلندی نقش پر رنگی در جریانات باشگاه داشتند. البته شاید تعداد بازیکنان ایرلندی نسبت به بازیکنان اسکاتلندی رقمی ناچیز باشد، اما باید به این نکته توجه کرد که بسیاری از این بازیکنان اسکاتلندی در اصل رگ و ریشه‌ای ایرلندی داشتند.
حتی اگر بخواهیم تنها بازیکنان و مربیان با ملیت ایرلندی را نام ببریم می‌توانیم به مربیانی چون مارتین اونیل، برندان راجرز، نیل نلون، شان فلن و لیام بردی و بازیکنانی نظیر میک مک‌کارتی ، پادی مک‌کورت، رابی کین، روی کین و لیام میلر اشاره کنیم. سلیتک جز معدود باشگاه‌هایی است که از ایرلند شمالی، جمهوری ایرلند و همچنین دولت آزاد ایرلند و کشور ایرلند (قبل ۱۹۲۲) بازیکن داشته است.
فوتبال و سیاست ، دو مفهوم تفکیک‌ناپذیر
فوتبال همیشه چیزی فراتر از بازی دو تیم ۱۱ نفره روی زمین چمن بوده است: پدیده‌ای اجتماعی مرتبط با سیاست، تاریخ، فرهنگ، دین و اقتصاد. اگرچه مدیران باشگاه‌ها به واسطه قوانین سفت و سخت فیفا در رابطه با بُعد سیاسی فوتبال، همواره ارتباط باشگاه‌شان با گروه‌های سیاسی، مذهبی و ملی را رد می‌کنند، اما همه می‌دانیم طرفداران چنین نظری ندارند. هواداران سلتیک گواهی بر این عقیده‌اند.
سایمون کوپر در کتاب فوتبال علیه دشمن می‌نویسد:
هواداران بریتانیا منحصر به فردند. در بریتانیا خود فوتبال در فرهنگ هواداران موضوع اصلی نیست. هوادار بریتانیایی بیش از هر طرفدار دیگری در جهان به موقعیت خودش در مقام هوادار آگاه است. آنها درباره تعدادشان، نوع رفتار و شخصیت گروه‌های خیلی فکر می‌کنند. هواداران بریتانیایی تاریخ‌دان هم هستند. وقتی دو تیم بریتانیایی به مصاف هم می‌روند تاریخ آنها با یکدیگر پیکار می‌کند. این مسئله در گلاسکو بیشتر مصداق دارد.
ملی‌گرایان ایرلند جزو طرفداران سلتیک هستند. آنها برخلاف سلطنت‌طلب‌ها و پروتستان‌ها، در رسانه ها قدرت خاصی ندارند؛ بنابراین کجا بهتر از زمین فوتبال برای نشان دادن اعتراضات و بیان عقاید خود؟ سکوهای ورزشگاه سلتیک برای آنها به یک تریبون خبرپراکنی تبدیل شد. با گسترش تلویزیون و پخش‌زنده برنامه های فوتبالی، آنها به یک رسانه قدرتمند دست پیدا کردند؛ چیزی که همیشه دنبالش بودند. خبرنگارهای فوتبالی همه جا حاضر بودند: بیرون از ورزشگاه، درون بار های شهر، هنگام بازی، درون ورزشگاه، روی سکو ها، هر جایی که فکرش را بکنید... آنها خواسته یا ناخواسته به رسانه ایرلندی‌ها و جمهوری‌خواهان تبدیل شده بودند.
اکنون سالهای زیادی از توافق جمعه نیک ۱۹۹۸ گذشته است. بخش های زيادی از دیوار بلفاست که بخش پروتستان و کاتولیک پایتخت ایرلند شمالی را از هم جدا می‌کرد تخریب شده است. ازدواج بین پروتستان ها و کاتولیک ها دیگر یک تابو عجیب و غریب نیست. دیگر نه خبری از بمب گذاری های ارتش جمهوری خواهان ایرلند در انگلیس است و نه خبری از حضور ارتش بریتانیا در خیابان های بلفاست. اما همه اینها باعث نشده بُعد سیاسی، اجتماعی و مذهبی سلتیک به فراموشی سپرده شود. هنوز هم هر ساله ایرلندی‌های زیادی برای دیدن بازی سلتیک به اسکاتلند می‌روند.
سایمون کوپر در کتاب فوتبال علیه دشمن با توجه به تحقیقات و نظرسنجی‌های ریموند بل، محقق فوتبال درباره طرفداران سلتیک در بلفاست (پایتخت ایرلند شمالی) می‌نویسد:
- کمتر از ۵۰ درصد آنها کار تمام وقت دارند.
- ۸۰ درصد آنها هر فصل تمام شانزده سفر ممکن را به پارک‌هد (منطقه‌ای در گلاسکو که باشگاه سلتیک در آن واقع است) انجام می‌دهند.
- ۴۹ درصد از هوادارن بیش از پانصد پوند در سال برای سلیتک هزینه می‌کنند. خرج عده ای از آنها در طول سال از هزار پوند هم بیشتر است.
- ۸۰ درصد از کسانی که بخش سیاسی پرسش‌نامه را پر کردند، به جنبش شین فن (ارتش جمهوری خواه ایرلند) رای دادند.
کمی بیشتر به این آمار دقت کنید؛ ما در حال صحبت کردن در مورد طرفداران خارجی یک باشگاه هستیم. طرفدارانی که خانه‌هایشان بیش از ۲۰۰ کیلومتر از ورزشگاه تیم مورد علاقه‌شان دور است اما باز هم خود را به بازی‌های این تیم می‌رسانند. وقتی درمورد رگه‌های ایرلندی سلتیک حرف می‌زنیم منظورمان چنین چیزی است.
شاید دیگر خبری از درگیری خونین گروه های پروتستان و کاتولیک در خیابان های گلاسکو در روز دربی اولدفرم نباشد اما هنوز هم بعد از این همه سال در روز بازی، سرود ارتش موقت جمهوری خواه ایرلند در خیابان های منتهی به سلتیک پارک به گوش می‌رسد. هنوز هم ۱۰ ها هزار هوادار سلتیک در سلتیک‌پارک، هر هفته برای حمایت از از جمهوری خواهان ایرلند سرود می‌‌خوانند. هنوز هم پرچم‌های جمهوری ایرلند روی سکوهای ورزشگاه ۱۲۸ ساله شرق گلاسکو به چشم می‌خورند. آنها همواره سبک هواداری خود را بهبود دادند و روز به روز پیشرفت کردند. از مجلات هواداری گرفته تا انجمن‌ها و وبسایت‌های اینترنتی. بعد از خلع سلاح ارتش موقت جمهوری خواه ایرلند، گروهی از اولتراها تیپ سبز را تشکیل دادند؛ اولتراهایی که روی سکوهای گوشه شمالی ورزشگاه هر هفته حضور پیدا می‌کنند. بنرهای آنها اکنون حکم تیترهای یک روزنامه را پیدا کرده است. تقریبا هر بنر جنجالی که در سلتیک پارک به نمایش در می‌آید به گروه هواداری تیپ‌سبز مربوط است، آنها شوالیه‌های سلتیک پارک هستند.
این جریانات سیاسی و مذهبی و رگه‌های ایرلندی در تاریخچه سلتیک ریشه دوانده است. سلتیک با این جریانات و با این ویژگی‌ها شناخته شده و در ادامه هم همین‌گونه شناخته می‌شود. برای مثال بنر های جنجالی سال ۲۰۱۳ در بازی مقابل آ.ث میلان در رقابت‌های لیگ قهرمانان اروپا که منقش به تصاویر بابی ساندز، جوان کاتولیک ایرلندی مخالف حضور بریتانیا در ایرلند که در اثر اعتصاب غذا در زندان های انگلیسی ها درگذشت و ویلیام والاس، قهرمان ملی استقلال‌طلب اسکاتلندی بودند. یا بنر سال ۲۰۱۷ که تصویر یک سرباز ارتش موقت جمهوری‌خواهان ایرلند را به تصویر می‌کشید. البته فیفا در هر دو مورد باشگاه را چندین هزار پوند جریمه کرد. چنین اتفاقاتی که چندین و چند سال بعد از توافق صلح به وقوع پیوسته است نیز خود نشان از پایه‌های محکم ایرلندی باشگاه دارد. پایه‌هایی که تا ابد در روح سلتیک ماندگارند.
برایان مک‌گویرک نویسنده کتاب Celtic FC - the Ireland Connection می‌گوید:
سلتیک باشگاهی است که ما ایرلندی‌ها با افتخار می‌توانیم آن را باشگاه خود بنامیم.
سلتیک میراث ما است، میراثی که توسط مردان ایرلندی شجاع و با بصیرتی نظیر برادر ولفرید، پت ولش و جان گلس به ما سپرده شده است.
بسیاری از مردان بزرگی که در شکل‌گیری سلتیک نقش داشتند، از مهاجران ایرلندی بودند؛ ایرلندی که در آن دوره به دلیل قحطی و ناآرامی‌های سیاسی فلج شده بود.
ما فقط از سلتیک حمایت نمی‌کنیم؛ سلتیک جزئی از ما است. سلتیک برای ما چیزی بیشتر از یک باشگاه فوتبال است. سلتیک یک مکتب، یک هویت و یک جشن برای ایرلندی بودن یا بودن در ایرلند است.
رگه‌های ایرلندی، فراتر از سلتیک، فراتر از فوتبال
برخلاف تصور من و شما سلتیک تنها باشگاه دنیای ورزش نیست که روح و ارتباط ایرلندی در آن دیده می‌شود. امروزه ما می‌توانیم این ارتباط را از باشگاه‌های کوچک فوتبال در بریتانیا تا فرانچیز چند صد میلیون دلاری NBA ببینیم.
باشگاه فوتبال هیبرنین
این باشگاه ۱۲ سال قبل از سلتیک (۱۸۷۵) و با هدفی مشابه سلتیک در ادینبورگ اسکاتلند تاسیس شد و الهام بخش برادر ولفرید برای تاسیس سلتیک بود. لوگوی این باشگاه نیز مانند سلتیک از نمادهای ایرلندی و رنگ سبز الهام گرفته است و حتی نام آن نیز برگرفته از اسم لاتین ایرلند (Hibernia) است. این باشگاه اکنون در رده سوم لیگ‌برتر اسکاتلند قرار دارد.
باشگاه فوتبال داندی یونایتد
مهاجران ایرلندی شهر بندی داندی در غرب اسکاتلند ۳۴ سال بعد از تشکیل هیبرنین با الهام از این باشگاه در اوایل قرن ۲۰ باشگاه "داندی هیبرنین" که اکنون با نام داندی یونایتد فعالیت می‌کند را تاسیس کردند. این باشگاه نیز در ابتدا لباسهای سبز رنگ می‌پوشید اما بعد از مدتی به رنگ نارنجی روی آورد. این باشگاه نسبت به سلتیک و هیبرنین رگه‌های ایرلندی ضعیف‌تری دارد.
تیم بسکتبال بوستون سلتیکس
بزرگترین جامعه ایرلندی و بزرگترین جامعه کاتولیک ایالات متحده آمریکا در شهر بوستون وجود دارد، پس جای تعجب نیست که در این شهر به دنبال رگه‌های ایرلندی بگردیم. رگه‌هایی که به وضوح در تیم بسکتبال بوستون سلتیکس قابل مشاهده است. از نام تیم و لباس سبزرنگش گرفته تا لوگویی که منقش به تصویر لپرکان، یکی از بزرگترین اساطیر افسانه‌ای ایرلند است.
باشگاه فوتبال آمریکایی دانشگاه Notre Dame
این تیم که یکی از تیم‌های بزرگ دانشگاهی فوتبال آمریکایی است، با لقب مبارز ایرلندی شناخته می‌شود. رگه‌های ایرلندی این تیم هنوز آنطور که باید و شاید شناخته نشده اما فرضیه‌هایی چون ایرلندی بودن خانواده‌های بازیکنان اولیه و تاثیر سیاستمدار ایرلندی «ایمون دو والرا» در انتخاب لقب این تیم مطرح می‌شود.
