جام باشگاه های تهران در سال 48 به هفته دهم خود رسیده بود که دو تیم تاج و پرسپولیس باید در ورزشگاه امجدیه رو در روی یکدیگر قرار می گرفتند. بعد از قهرمانی تاج در دوره قبلی جام باشگاه های تهران و اتمام آن مسابقات تعدادی از بازیکنان پرسپولیس طی یک قرارداد همکاری با باشگاه تازه تاسیس پیکان که بین علی عبده، مالک پرسپولیس و محمود خیامی سهامدار پیکان بسته شد، به صورت یک ساله و قرضی، راهی پیکان شدند تا این باشگاه نو ظهور در فوتبال ایران در شروع کار مشکلی از نظر جذب بازیکن نداشته باشد. علی عبده با این قرارداد و با علم به اینکه ممکن است نبود این ستارگان کار پرسپولیس را در جام پیش رو سخت تر کند، فضایی برای بروز استعدادهای جوان تر در تیمش فراهم کرد. از بین پرسپولیسی ها فقط دو نفر باشگاه را ترک نکردند، یکی عزیز اصلی سنگربان با تجربه و ملی پوش تیم و دیگری محمود خوردبین جوان و آینده دار فوتبال ایران. بعد از این انتقال باشگاه پرسپولیس با به خدمت گیری مهره های جوان و کم نام و نشان تر پا به رقابت های جام باشگاه های تهران گذاشت و تا پایان هفته نهم که باید خود را برای دربی پنجم آماده میکرد تنها با ده امتیاز در رتبه هشتم جدول رده بندی قرار داشت. در سوی دیگر تاجی ها که مدافع عنوان قهرمانی بودند با تمام توان و تیمی کامل پا به رقابت ها گذاشته بودند. ستارگانی مثل قلیچ خانی، پورحیدری، افتخاری، جباری، کارو حق وردیان و ... در ترکیب تاج از آبی پوشان یک تیم قدرتمند ساخته بود که تا هفته نهم بازی ها، در رقابتی شانه به شانه با پیکان، در رتبه دوم جدول قرار گرفته بود. در این سال تیم ملی هم بعد از بازگشت از جام اکو هیچ تورنمنت دیگری را در پیش رو نداشت و تمام توجهات جامعه فوتبال ایران به بازی های باشگاهی معطوف شده بود.
اینفوگرافیک خلاصه دربی پنجم
پیش از آغاز بازی کمتر کسی امید به برتری پرسپولیسی ها داشت. با شروع دیدار این امید کمرنگ تر هم شد چون تاج با حملات پردامنه در همان دقایق ابتدایی خط دفاع پرسپولیس را به شدت به زحمت انداخته بود. این حملات در دقیقه نهم بازی نتیجه داد و تاجی ها روی اشتباه اکبر محمدی و البته تیز هوشی غلامحسین مظلومی گل اول بازی را به ثمر رساندند. بعد از این گل تیم جوان پرسپولیس به خود آمد و حملات متعددی را روی دروازه رقیب ترتیب داد که البته با دفاع خوب آبی پوشان نتیجه ای در بر نداشت. در نیمه دوم فشار پرسپولیس دو چندان شد و تیمی که امیدی به درخشش اش نبود بازی را کاملا در اختیار گرفت. اولین خطر جدی پرسپولیسی ها در دقیقه 56 توسط خوردبین روی دروازه تاج شکل گرفت. محمود خوردبین یک تنه به قلب دفاع تاج زد و تا شش قدم پیش رفت اما با واکنش خوب قاضی شعار در گلزنی ناکام ماند. چند دقیقه بعد مجددا خوردبین روی یک و دو با مهدی تهرانی از گوشه محوطه جریمه نفوذی را ترتیب داد اما ضربه نهایی اش از زاویه بسته با اختلافی اندک از بالای دروازه به بیرون رفت. در این بین تاجی ها هم با حملاتی جسته و گریخته توسط افتخاری، جباری، مظلومی و حاج محمد دروازه پرسپولیس را تهدید میکردند اما با دفاع خوب و دور از انتظار پرسپولیسی ها این حملات بی نتیجه میماند. بازی با هیجان زیادی دنبال می شد تا اینکه در دقیقه 82 روی یکی حمله برق آسا محمود خوردبین از میانه های میدان در حالتی تنه به تنه با کاپیتان قلیچ خانی روانه دروازه تاج شد. این درگیری ادامه داشت تا اینکه خوردبین بعد از ورود به محوطه جریمه با یک ضربه دقیق دروازه را باز کرد. کمک داور بازی به نشانه گل به سمت خط وسط زمین دوید و بازیکنان پرسپولیس مشغول شادی شدند که ناگهان داور بازی گل را به علت خطای محمود خوردبین روی قلیچ خانی مردود اعلام کرد.
این همان صحنه ایست که ماجرا آفرید. خوردبین و قلیچ خانی، دوان دوان به دنبال یک توپ اند و برای باز داشتن حریف، دست ها نیز اندر کار است. خوردبین بالاخره موفق شد ضربه ای به توپ زند و آن را از فراز قاضی شعار دروازه بان تاج به درون دروازه بفرستد اما داور او را به عمل خطا مجازات و گل را مردود شناخت. و این همه آن ماجرا است.
(کیهان ورزشی - 18 بهمن 1348)
این تصمیم داور با عصبانیت شدید عزیز اصلی همراه شد که یک سیلی به صورت داور زد و زمین مسابقه را ترک کرد. بازیکنان پرسپولیس با آرام کردن جو بازی عزیز اصلی را راضی به ادامه مسابقه کردند اما بعد از بازگشت اصلی، داور او را نپذیرفت و با کارت قرمز از زمین اخراجش کرد. این تصمیم داور این بار از سوی سایر بازیکنان پرسپولیس قابل پذیرش نبود و باعث شد تا داور، بازی را نیمه کاره و 3-0 به سود تاج اعلام کند. داور با اعلام رای نهایی زمین مسابقه را ترک کرد اما بازیکنان پرسپولیس حدود پانزه دقیقه در میدان باقی ماندند ولی تحصن آنها نتیجه نداد و بازی خاتمه یافت.
(عکس روی جلد کیهان ورزشی - 18 بهمن 1348)
فردای آن روز روزنامه ها و مجلات به تفسیر آن صحنه پرداختند و اینچنین نوشتند:
خوردبین صاحب توپ شد و در حالی که قلیچ خانی در کنار او بود بسوی دروازه پیش رفت. در این حال به خوبی دیده می شد که قلیچ خانی برای ممانعت از حرکت خوردبین با دست عملیاتی انجام می دهد. آنگاه خوردبین به توپ رسید. در این حال دروازه بان تاج نیز از دروازه خود بیرون آمد. خوردبین در راه رسیدن به توپ و کنار زدن قلیچ خانی نیز ممکن است مرتکب خطا با دست شده باشد. دو خبرنگار و همچنین عکاس ما این را ندیدند، اما از این جهات امکان آن میرود که چند قدم جلوتر قلیچ خانی با دست آشکارا به طوری که در عکس هم دیده می شود خوردبین را عقب میزند. آنگاه بعد از این حرکت خوردبین به قلیچ خانی میرسد. و این احتمال میرود که خوردبین برای رسیدن به قلیچ خانی و رسیدن به توپ با دست قلیچ خانی را به عقب کشیده باشد. این یک احتمال است. و این احتمال در صورتی درست جلوه میکند که سرعت خوردبین بیشتر از قلیچ خانی نباشد. اما بر عکس اگر سرعت خوردبین بیش از قلیچ خانی باشد احتمال این خطا نیز نمیرود. اگر هر دو خطا روی داده باشد داور درست قضاوت کرده است یعنی به سبب خطای قلیچ خانی سوت نزده و آوانتاژ را رعایت کرده و سپس برای خطای خوردبین سوت زده است.
(کیهان ورزشی - 18 بهمن 1348)
شرح واقعه
(روزنامه اطلاعات - 20 بهمن 1348)
بعد از این حادثه مجله کیهان ورزشی در مقاله ای مفصل به بررسی علل این اتفاق اشاره کرد که شامل چهار سرفصل اساسی میشد. اول اینکه وضعیت جسمانی داوران به هیچ عنوان مناسب نبود، در آن زمان به نقل از نویسنده مقاله کیهان ورزشی داوران با حدود 10 تا 20 کیلو اضافه وزن از شرایط جسمانی مناسبی برخوردار نبودند که همین موضوع باعث دور بودن آنها از صحنه ها می شد. این شرایط به حدی وخیم بود که عده ای از داوران با زانو بند به میدان میامدند، یعنی در بهترین شرایط هم توان نود دقیقه همراهی ستارگان فوتبال آن دوران را در بازی هایی به این حساسی نداشتند. نکته دوم عدم هماهنگی داوران با کمک داوران بود. در صحنه گلی که پرسپولیسی ها در این بازی به ثمر رساندند کمک داور به درستی گل رای داد اما داور گل را مردود اعلام کرد در حالی که کمک داور بازی به صحنه نزدیک تر بود و این عدم هماهنگی و اعتماد داور با کمکش بود که یکی از عوامل اصلی جنجال امجدیه بود. در مورد سوم نویسنده به رفتار آماتور گونه و دور از ادب عزیز اصلی سنگربان با تجربه و بزرگ پرسپولیس اشاره میکند که اگر می توانست خشم خود را فروکش کند شاید قائله ختم به خیر میشد و در مورد آخر با اشاره به حادثه مشابهی که هفته گذشته در دیدار عقاب و راه آهن اتفاق افتاد، به این موضوع اشاره میکند که داور دربی در هفته گذشته داور بازی تیم های عقاب و راه آهن بود و بعد از اینکه گل صحیح یاران عقاب را مردود اعلام کرد و بازی به جنجال کشیده شد، برخورد قاطعی با مسببان آن حادثه انجام نداد و همین موضوع باعث از بین رفتن احترام داور در زمین مسابقه شد، مسئله ای که شاید عزیز اصلی را برای انجام این رفتار ناخوشایند جری تر کرد.
این عکس چند لحظه قبل از به ثمر رسیدن گل پرسپولیس تهیه شده است و چنانکه میبینید، خوردبین بین دو مدافع تاج با هیچکدام درگیری ندارد، توپ در راه است و دروازه بان در انتظار.
(روزنامه اطلاعات - 20 بهمن 1348)
«خوردبین» که داور گل مساوی کننده او را قبول نکرد، میگرید! گل او که در دقیقه 82 وارد دروازه تا ج شد و بازی را مساوی کرد، به تلافی گلی بود که تاج در دقیقه نهم زده بود. «ضرابی» برای تسلی، همبازی جوان خود را از میدان خارج می کند.
(روزنامه کیهان - 18 بهمن 1348)
مشکلات داوری در این هفته و هفته های گذشته به قدری زیاد بود که مسئولان وقت کمیته داوران از ترس رخ دادن اینچنین حوادثی در هفته های حساس پیش رو، به سرپرستی تیمسار خسروانی جلسه فوق العاده ای را ترتیت دادند تا به این مسئله به شکل کامل رسیدگی شود که در پی آن، اولین برخورد قاطع با عزیز اصلی از جانب اداره « تربیت بدنی و تفریحات سالم » صورت گرفت و این سازمان طی اعلامیه ای تمامی افتخارات سنگربان پرسپولیس را از او صلب کرد.
متن اطلاعیه سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران
(روزنامه اطلاعات - 20 بهمن 1348)
در پی این تصمیم بازیکنان و کادر مدیریتی پرسپولیس که حق خود را پایمال شده میدیدند تصمیم گرفتند در بازی هفته بعد برابر برق به زمین مسابقه بروند و از بازی کردن انصراف دهند. اما این اعتراض سرخپوشان هم راه به جایی نبرد و نتیجه دیدار برابر تاج تغییری نکرد.
دیشب، تیم پرسپولیس به میدان آمد اما از انجام دادن مسابقه معذرت خواست. حریف یازدهمین روز پرسپولیس، تیم برق بود که بدین ترتیب بدون انجام دادن مسابقه 3-0 برنده اعلام گردید.
(کیهان ورزشی - 25 بهمن 1348)
دربی پنجم همه چیز داشت. گل، درگیری، بازی زیبا و البته معرفی ستاره جدیدی به نام محمود خوردبین که در غیاب بازیکنان بزرگ پرسپولیس در آن فصل، یک تنه تیم را در جدول نگه داشت. در پایان فصل پرسپولیس رتبه ای بهتر از یازدهمی کسب نکرد و تاج نایب قهرمان بازی ها شد و این پیکان بود که با ستارگان پرسپولیسی اش قهرمان مسابقات شد. نکته جالب این فصل بازی پیکان در برابر پرسپولیس بود که پیکان موفق شد با تک گل بازیکن جوانی که از تیم کیان به پیکان پیوسته بود پرسپولیس را شکست دهد. با اتمام مسابقات ستارگان پرسپولیس به خانه بازگشتند و این بازیکن جوان هم به همراه آنها به پرسپولیس پیوست تا به بخشی از تاریخ باشگاه تبدیل شود. این ستاره نو ظهور کسی نبود جز علی پروین.
تصویری از علی پروین ستاره جوان باشگاه پیکان در سال 1348
اینفوگرافیک پیراهن های دو تیم در دربی پنجم
بیشتر بخوانید:
بازخوانی دربی ها در طرفداری | دربی اول؛ برای شروع بد نبود
بازخوانی دربی ها در طرفداری | دربی دوم؛ غیر رسمی اما جذاب، مسابقه ای که در میان تاریخ گم شده بود
بازخوانی دربی ها در طرفداری | دربی سوم؛ تساوی، قهرمانی و صعود به جام باشگاه های آسیا
بازخوانی دربی ها در طرفداری | دربی چهارم؛ شکست تلخ و کوچ ستارگان
