مَرودَشت شهری در شمال استان فارس و مرکز شهرستان مرودشت است. این شهر در ۴۰ کیلومتری شمال کلانشهر شیراز واقع شده و آب و هوای آن کوهستانی و معتدل است. جمعیت این شهر بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۴۸٬۸۵۸ تن است. مرودشت هماکنون دومین شهر پرجمعیت و چهارمین شهر بزرگ استان فارس میباشد و با سرعت بالایی در حال گسترش است. پتانسیل بالای گردشگری و توریسم از ویژگیهای این شهر است.
بیشتر مردم مرودشت به زبان فارسی گفتگو میکنند. مرودشت از شهرهای شمالی استان فارس، با ارتفاع ۱۶۲۰ متر بالاتر از سطح دریا و مساحت ۴۶۴۹ کیلومتر مربع است. وجود ابنیه تاریخی از جمله تخت جمشید و نقش رستم و… در این شهر به ان موقعیتی ممتاز بخشیدهاست.
نام این شهرستان احتمالاً برگرفته از دشتها و مرغزارهای سرسبز آن بودهاست. همینطور که نخستین بار ابن بلخی در فارس نامه، ‹‹ مرو ›› را به عنوان یکی از محلات شهر باستانی استخر مینامد که با گذر زمان جای آن را بوستان تخت جمشید گرفتهاست. مرو در لغت به معنی چمن است که در اصل به صورت مرغ و مرگ بوده و مرغزار صورت بسیار متداول آن است. در قدیم علفزارها را مرغزار میگفتند و به نظر میرسد که مرودشت نیز مانند ارژن در آن زمان، جایی پوشیده از مرتع و چمن بودهاست. کاوشهای علمی و گمانه زنیهایی که در تپههای مختلف جلگه مرودشت انجام گرفته، نشان میدهد که هزاران سال پیش از آنکه داریوش کبیر، تپه سنگی را بر دامان کوه مهر (رحمت)، برای ساخت کاخهای بزرگ خود برگزیند، اقوام متمدنی در دشت وسیع آن، میزیستهاند. آثار بر جای مانده از قبیل ظروف سفالی منقوش یا ساده، و اسباب و وسایل زندگی آن دوره، همه و همه گویای این نکتهاند. ویرانههای استخر و کاخهای تخت جمشید، بخشی از تاریخ این شهر را به نمایش میگذارند.
پیشینه تاریخی این دیار به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح میرسد. پژوهشها نشان میدهد که این منطقه از ماقبل تاریخ تاکنون مسکونی بودهاست. دشت وسیع مرودشت عمری به طول تاریخ شناخته شده ایران دارد و بارها شاهد دگرگونی و تحولات بسیاری بودهاست. با تأسیس کارخانه قند مرودشت در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی اندک اندک بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شدهاست. وجود تعدادی از بناها و آثار تاریخی ایران در شهر مرودشت، این شهر به مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین، گنجینه اسرار تاریخی، طلایه دار بزرگترین امپراتوری جهان باستان سرزمین اهورایی ایرانیان و نگهبان عظیم میراث گذشتگان، درآمدهاست.
مرودشت یکی از باستانیترین مناطق ایران است که با پیشینهٔ کهن خود در طول تاریخ توجه بسیاری از باستانشناسان و دوستداران فرهنگ و تمدن ایرانی را به خود معطوف داشتهاست. مجموعه آثار به جای مانده ماقبل تاریخ و آثار شگفتانگیز تاریخی بیانگر این مطلب است که این شهرستان با اهمیتی ویژه، همواره مورد توجه بودهاست. مجموعه کاخهای تخت جمشید که شاهکار مدیریت باستانی و دستاورد تلاش دستان آفرینشگر معماران چیرهدست دورههای باستانی ایران بوده و از شهرتی همسان با دیوار بزرگ چین و اهرام ثلاثه مصر برخورداراست، مهمترین مکان دیدنی شهرستان مرودشت را تشکیل میدهند. عظمت یگانه این بنا، به تنهایی گویای تاریخ شکوهمند تمدن ایران است و این درحالی است که این مجموعه تنها یکی، ولی مهمترین اثر از بناهای تاریخی کشور ایران و استان فارس است. شهرهای قدیمی به همراه نقشها و کتیبههای باستانی و کاخهای پادشاهان هخامنشی و چندین اثر تاریخی و قدیمی دیگر، از جمله جاذبههای مهم شهرستان مرودشت بهشمار میآیند. مجموعه کاخهای تختجمشید، کاخ صدستون، کاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان از جمله مهمترین آثار تاریخی این شهرستان بهشمار میروند.
وجود ۱۵۰ اثر گرانبهای باستانی و تاریخی در این شهر، به خصوص آثار برجای مانده تخت جمشید، نقش رستم، نقش رجب و پاسارگاد که جزء آثار ثبت شده جهانی هستند و دیگر آثار باستانی موجود که هرکدام به نوبهی خود منحصربه فرد هستند، باعث شده تا مرودشت گردشگاهی مناسب و زیبا برای مردم و جایگاه ویژهای برای جذب گردشگر از گوشه گوشه دنیا که با این آثار به خوبی آشنایند و خیره به عظمت و شکوه آنند، باشد.
همزمان با آغاز به کار ساخت کارخانه قند در سال ۱۳۱۲، نطفه آغازین شهر امروزی مرودشت بسته شد و صدای سوت بازگشایی کارخانه قند در سال ۱۳۱۴ بسان گریه نوزاد در بدو تولد، تولد شهر مرودشت را نوید داد. تا سال ۱۳۲۹ تنها کارکنان کارخانه قند در منازل سازمانی و تعدادی از فروشندگان تجهیزات موردنیاز کشاورزی سکونت داشتند که خیابان منتهی به روستای امیرآباد در فاصله ۵/۱کیلومتری غرب کارخانه ساخته شد و به خیابان امیرآباد شهرت یافت. شهرداری خودگردان در سال ۱۳۳۲ توسط انجمن شهر تأسیس و با رشد سریع چند خیابان کوچک اطراف، شهرداری رسمی در سال ۱۳۵۲ با هدف رسیدگی به وضعیت تخت جمشید تا پل خان جهت برگزاری جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی به وجود و بخشدار زرقان به عنوان نخستین شهردار رسمی مرودشت شروع بکار نمود. هجوم کشاورزان مهاجر و همچنین سکونت سریع عشایر در آن سالها، رشد مرودشت را سرعتی صد چندان بخشید و در چشم برهم زدنی وسعت گرفت. ساخت سد درودزن در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب غرب و کارخانه پتروشیمی در فاصله ۵ کیلومتری جنوب غرب کارخانه (مرودشت) و همچنین آثار میراث جهانی تخت جمشید، همه و همه باعث شد تا بسیاری از مردم که از نبود امکانات رفاهی آن زمان دررنج بودند، در این شهر نوپا منزل گزینند. وسعت قابل توجه و پتانسیلهای بالقوه و بالفعل ویژه منطقه، باعث شد تا در سال ۱۳۵۷ و همزمان با انقلاب ، شهر مرودشت به عنوان شهرستان مستقل جای خود را در تقسیمات کشوری تثبیت نماید.
شهرستان مرودشت به مرکزیت شهر مرودشت با وسعت ۴۶۴۹ کیلومترمربع، ۸/۳٪ کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص دادهاست. این شهرستان از شمال به شهرستانهای خرمبید و اقلید، از غرب به شهرستان سپیدان، از جنوب به شیراز و از شرق به شهرستانهای ارسنجان و بوانات محدود میشود. شهرستان مرودشت تقریباً در مرکز استان فارس واقع شدهاست. مرکز شهرستان مرودشت در ۵۲ درجه و ۴۸ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۹ درجه و ۵۲ دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۵۹۵ متری از سطح دریا واقع شدهاست. خاکهای این منطقه کاملاً رسوبی و مواد تشکیل دهنده آن توسط رودخانه و متلاشی شدن سنگهای منطقه به وجود آمده که برای کشاورزی بسیار مناسب هستند. ناحیه شمالی از سرچشمه رود کر تا محل سد درودزن کاملاً کوهستانی و قسمت جنوبی و جنوب شرقی از سد درودزن تا دریاچه بختگان دارای دشتهای مسطح میباشد. عمدهترین کوههای این منطقه عبارتند از: کوه حسین و کوه بید سندل، کوه قلعه و کوه قلعه شکسته. دو کوه اخیر دارای ساختاری بسیار زیبا و ویژه هستند. کوه قلعه تنها یک راه برای ورود دارد و در طول این راه آثار بسیار ارزشمندی دیده میشود، از جمله برجهای دیدهبانی باستانی. بر فراز این کوه استخری از جنس سنگ و ساروج قرار دارد که مربوط به دوره ساسانی است. در مجاورت این کوه همچنین یک سرو کهنسال وجود دارد که عمر آن به بیش از ۱۰۰۰ سال میرسد. کوه سیاه با ارتفاع ۳۴۰۰ متر، کوه سید محمد با ارتفاع ۲۶۷۰ متر، کوه سارون با ارتفاع ۳۷۵۰ متر و کوه پالنگری با ارتفاع ۴۱۴۵ متر از جمله کوهای دیگر این منطقه هستند. مهمترین رودخانههای این شهرستان، رودخانه سیوند و رودخانه کر میباشند.
توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این منطقه در ارتفاعات کوهستانی و دشتهای کم ارتفاع پوشش گیاهی متنوع دارد که از این میان میتوان به جنگلهای بلوط، بنه، بادام کوهی، ارژن، زالزالک، انجیر کوهی، آلوچه وحشی و نیز گیاهان دارویی از جمله آویشن، جاشیر، ریواس، کما، گون، موسیر، بلهر، لبو، لاله واژگون، بومادران و گونههای دیگر از جمله کنگر، خارشتر، خار زرد، اسپند اشاره کرد.
شهرستان مرودشت از نظر آب و هوا چهار فصل میباشد. آب و هوای این شهرستان در نواحی کوهستانی سردسیر و در سایر نواحی معتدل است. متوسط بارندگی سالانه در منطقه ۳۶۵ میلیمتر و درجه حرارت بین ۴۱ درجه حداکثر و ۹ درجه حداقل میباشد. طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ برآورد جمعیت مرودشت در نقاط شهری، برابر ۲۲۱٬۱۶۳ نفر شامل ۱۱۳٬۳۹۴ مرد و ۱۰۷٬۷۶۹ زن بودهاست. جمعیت شهرستان مرودشت نیز مجموعاً برابر با ۳۲۳٬۴۳۴ نفر شامل ۱۶۶٬۰۵۵ مرد و ۱۵۵٬۳۷۹ زن بودهاست.
مرودشت دارای یک سینما بنام ابوذر در خیابان امام خمینی است؛ که در گذشته محل برگزاری بسیاری از اجتماعات بوده اما سالهاست فعالیت این سینما به حالت تعلیق درآمدهاست. صنایع دستی این شهرستان شامل قالی، گبه، گلیم، جاجیم، حصیربافی، گیوه دوزی و غیره میباشد.
شهرستان مرودشت در منطقه مناسبی واقع شده که از نظر کشت محصولات کشاورزی اعم از شتقی و سیفی از اهمیت خوبی برخوردار است. این منطقه که یک منطقه صنعتی کشاورزی است، در زمینه تولیدات ذرت، برنج، گوجه فرنگی و سایر محصولات دیگر نظیر خیارسبز، کلم، بادمجان، هویج و زیتون برای واحدهای تولیدی بسیار حائز اهمیت است. واحدها و شرکتهای زیادی در منطقه مرودشت وجود دارد که در زمینه تهیه و بستهبندی این محصولات فعالیت دارند که کارخانه تولید رب گوجه فرنگی یک و یک در دشت مرغاب از این جمله است. برنج مرغوب کامفیروز، انار سیدان، گردوی دشتک و چغندر از جمله تولیدات دیگر محصولات کشاورزی این شهرستان است. مرودشت بیش از یک دهه مقام اول تولید گندم ایران را به خود اختصاص دادهاست. همچنین مرودشت یکی از پایگاههای اساسی تولید ذرت علوفهای در جنوب ایران به حساب میآید. وجود سد مخزنی درودزن با گنجایش یک میلیارد متر مکعب، بستر مناسبی را برای توسعه کشاورزی در این شهرستان فراهم کردهاست. شهرستان مرودشت دارای شرایط مساعد جغرافیایی یعنی آب فراوان و زمین حاصل خیز بوده و به همین جهت از اوضاع اقتصادی خوبی برخودار است. کشاورزی در این بخش به صورت صنعتی و دستی و روش آبیاری به شکل دیمی و آبی انجام میگیرد. اراضی وسیع کشاورزی این شهرستان به ۷ ناحیه همگن و دارای خصوصیات مشابه که تحت پوشش ۷ مرکز خدمات کشاورزی دهستانی و ۱۳ تعاونی تولید روستایی قرار دارند، تقسیم میشوند. در سال ۱۳۷۴ در این شهرستان ۲۱۵ هزار تن گندم تولید و به مراکز خرید تحویل گردیدهاست و تولید این محصول در سال ۸۱–۱۳۸۰ به میزان ۳۰۴ هزار تن رسیدهاست و به همین دلیل مقام اول تولید و تحویل گندم در کشور به این شهرستان اختصاص دارد. مرودشت دارای ۱۷۰ هزار هکتار اراضی مزروعی شامل ۱۴۸ هزار هکتار اراضی آبی و ۲۲ هزار هکتار اراضی دیم است. عمدهترین محصولات زراعی منطقه را گندم آبی، جو آبی، شلتوک، چغندر قند، ذرت دانهای و علوفهای تشکیل میدهند و انواع جالیز بالاترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص دادهاست. چاهها و کاریزهای متعدد آب کشاورزی منطقه را تأمین میکنند. شهرستان مرودشت با توجه به وجود آب کافی از لحاظ باغ داری نیز در موقعیت مناسبی قرار دارد. انگور، سیب، بادام، گردو، هلو، زردآلو، انار و.. در باغهای این شهرستان تولید میشوند و مازاد آن به دیگر استانها و شهرستانها و بعضی کشورهای حوزه خلیج فارس صادر میشود.
شهرستان مرودشت با توجه به وجود مراتع و چراگاههای غنی از علوفه، استعداد فراوانی در زمینه پرورش دام و طیور دارد که این امر موجب شده تعدادی از مردم به خصوص روستاییان به کار پرورش دام و طیور مبادرت ورزند. تعداد واحدهای دام پروری این شهرستان بخش قابل توجهی از نیروی انسانی را به خود اختصاص دادهاست.
شهر مرودشت ازلحاظ پراگندگی صنایع کارخانهای، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از جمله کارخانههای مهم شهر مرودشت میتوان به مجتمع پتروشیمی شهدای مرودشت، کارخانه صنعتی آزمایش، مجتمع آرد شیراز، کارخانه دادلی (تینا)، کارخانه قند، شرکت پارس سرنگ و حدود ۳۰ شرکت تولید صنایع غذایی و تبدیلی و همچنین تأسیسات سد عظیم درودزن اشاره کرد. از جمله کارخانههای مهم شهر مرودشت میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کارخانه قند مرودشت: در سال ۱۳۳۵ شهر مرودشت به نام «کارخانه قند مرودشت» شناخته میشد؛ بنابراین کارخانه قند در تکوین هسته اوّلیّه شهر نقش بارزی ایفا کردهاست. کارخانه قند در سال ۱۳۱۲ تأسیس و در سال ۱۳۱۴ به بهرهبرداری رسیدهاست. این کارخانه با نماد «قمرو» در بورس اوراق بهادار تهران درج گردیدهاست. این کارخانه در زمینی به مساحت ۲۶۵٬۸۲۵ متر مربّع قرار دارد. مساحت اراضی زیرکشت چغندرقند در محدوده فعالیّت کارخانه در سال ۱۳۶۹ برابر ۱۳۳ هزار هکتار بودهاست.
شرکت سهامی مجتمع صنعتی گوشت فارس: این شرکت در سال ۱۳۵۱ تأسیس شدهاست و نقش بارزی در جذب شاغلین منطقه و نهایتاً در اقتصاد شهر داشتهاست.
کارخانه آرد شیراز: در سال۱۳۵۲ کارخانه آرد شیراز در کیلومتر ۴ جادّه مرودشت – تخت جمشید تأسیس شدهاست.
شرکت دادلی: این شرکت در سال ۱۳۵۴ تأسیس شدهاست. این کارخانه به تولید بیسکویت و محصولات مشابه اختصاص دارد. این شرکت هم تعطیل شدهاست.
کارخانه آزمایش: این کارخانه در سال ۱۳۵۴ در کیلومتر ۵ جادّه مرودشت – تخت جمشید تأسیس شد. این کارخانه که شعبهای از کارخانجات آزمایش است به تولید یخچال، کولر و جارو برقی اشتغال داشت و متأسفانه سال هاست تعطیل شدهاست.
معادن:
معدن سنگ لاشه اوزون دره: این معدن با ذخیره ۵ میلیون تن و استخراج سالیانه ۲۰۰۰۰ تن در منطقه واقع شده و سنگ آهک آن با ضخامت ۲ متر بین طبقات ماسه سنگ و شیست قرار گرفتهاست.
معدن سنگ لاشه آهکی تنگه فراخ: این معدن با ذخیره ۵/۱ میلیون تن در نزدیکی روستای دشتبال قرار دارد و سالیانه ۶۰۰۰ تن سنگ از آن استخراج میشود.
معدن سنگ لاشه شمسآباد: این معدن با ذخیره ۷۵ میلیون تن در ۶ کیلومتری شرق تخت جمشید واقع شده و سنگ آهک آن بدون لایه بندی بوده و بهطور متوسط سالیانه ۶۰۰۰۰ تن از آن استخراج میشود.
معدن سنگ موزائیک سیوند: این معدن در ۴ کیلومتری جنوب شرقی سیوند قرار دارد و میزان ذخیره آن ۵ میلیون تن برآورد شدهاست.
ساکنان این شهرستان زبان فارسی صحبت میکنند، اما گویشهای محلی، شیرازی، و ترکی قشقایی، لری در همه جای آن وجود دارد. لباس عشایر از لباسهای محلی و سنتی مردم استان فارس است. لباس زنان عشایر از کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن و دامن (قر) تشکیل میشود که معمولا در رنگهای بسیار شاد و متنوع و الهام گرفته از طبیعت تهیه میشود. لباس مردان عشایر نیز شامل کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک است.
سوغات: كلوچه و مسقطی، ترشی کازرون، حلوای ارده و نان كنجدی، حلوای مسقطی لار، حاج بادام و نان كماج نیريز و پرتقال داراب که سوغاتیهای سایر شهرستانهای استان فارس بوده که در این شهر به فروش میرسد و اما سوغات خود شهر مرودشت قند و انار فاروق شهر فاروق از توابع شهرستان مرودشت استان فارس است که محصول انار این شهر، بعنوان یکی از مراکز اصلی تولید انار در استان فارس و جنوب کشور شناخته می شود.
جاذبه های مرودشت
تختجمشید: معرفی تختجمشید آن چنان که شایسته آن است، حقیقتا دشوار است و تا این شاهکار تاریخی را از نزدیک نبینید، نمیتوانید عظمت آن را درک کنید. در هر قسمت از این مجموعه تاریخی که قدم میزنید شکوه و عظمت ایران باستان و سلسله هخامنشیان را با تمام وجود احساس میکنید. تختجمشید که بدون تردید نمادی بیبدیل از نبوغ و هنر نیاکان ما است، به قدری جذاب و فریبنده است که دنیا را مجذوب خود کرده است و یونسکو نیز این اثر حیرتانگیز را در فهرست میراث جهانی ثبت کرده است. معماری این اثر جاودانه که در دنیا همتایی ندارد، هنوز هم الهامبخش معماران با ذوق و متبحر است و در ساخت برخی از بناهای شاخص کشور از جمله ساختمان صندوق بانک ملی ایران، هتل بزرگ داریوش، سردر دانشکده علوم سیاسی تهران و چند ساختمان مهم به کار گرفته شده است. سرستونهای منحصر بهفرد این گنج تاریخی بی همتا، بقایای به جا مانده از کاخهای شاهان هخامنشی و تندیسهای زیبای آن، پس از گذشت ۲۵۰۰ سال در برابر حوادث مختلف تاریخی مقاومت کرده و همچنان پابرجا باقی ماندهاند. نقوش حک شده بر پیکره تخت جمشید برخی از آداب و رسوم و آئینهای نیکو و پسندیده ایرانیان باستان را با زبان تصویر روایت میکنند. این مجموعه بقایای از مهمترین کاخهای سلسله هخامنشی را خود جای داده است که از میان آنها میتوان به کاخ آپادانا (کاخ اختصاصی داریوش) کاخ تجر (کاخ اختصاصی کوروش) کاخ هدیش (کاخ اختصاصی خشایار شاه) کاخ صد ستون (کاخی به وسعت ۴۶۰۰۰ مترمربع که سقف آن بر صد ستون استوار شده است) کاخ شورا، کاخ اردشیر یکم، کاخ ملکه و آثار دیگر همچون دروازه ملل، آرامگاه اردشیر دوم، خزانه شاهی و تل تختجمشید اشاره کرد. در ضمن در دل این کاخها موزهای به نام موزه تختجمشید با تاثیر از معماری خود آنها ایجاد شده است که با ورود به آن خود را در میان ارزشمندترین آثار به جا مانده از دوران هخامنشی میبینید.
مجموعه تاریخی نقش رجب: ساسانیان یکی دیگر از سلسلههای مقتدر ایران باستان است. مجموعه تاریخی نقش رجب مکان مناسبی برای کسب اطلاعات در مورد مهمترین وقایع تاریخی ایران در این سلسله است. نقوش برجسته این مجموعه از سه بخش تشکیل شده است که به آنها مجلس میگویند. در مجلس اول واقع در شمال محوطه، شاپور اول، دومین پادشاه ساسانیان را سوار بر اسبی قوی هیکل میبینیم و در کنار او ۹ تن از بزرگان حضور دارند که ظاهرا برای امر مهمی در کنار یکدیگر جمع شدهاند. در مجلس دوم، مراسم تاجگذاری اردشیر بابکان به تصویر کشیده که در آن ۸ مرد، زن و کودک حضور دارند و یک روحانی زرتشتی در حال اعطای تاج به شاه است. در مجلس سوم نیز مراسم تاجگذاری شاپور یکم، فرزند اردشیر بابکان نمایش داده شده است. در این مجلس نقوش شاپور یکم را در سوار بر اسب میبینیم که در حال گرفتن تاج خود از روحانی بزرگ زرتشتی است و او هم سوار بر اسب به تصویر کشیده شده است.
نقش رستم: در نقش رستم نیز نقوش برجستهای در دل صخرهها نقش بسته که تاریخ ایران را جاودانه میسازند و در آنها بخشی از دوران تاجگذاری و بر تخت نشستن اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراطوری پر قدرت رم را به تصویر کشیده شده است. در ضمن آرامگاه ابدی پادشاهان قدرتمند هخامنشی همچون داریوش کبیر، خشایارشاه و داریوش دوم نیز در این مجموعه قرار دارد؛ البته هیچ راه ورودی به داخل آرامگاهها وجود ندارد و مقبرهها کاملا مهروموم شدهاند. اثر دیگری که در این مجموعه باعث جلب توجه گردشگران میشود، کعبه زرتشت است که زمانی کتاب مقدس اوستا و گنجینههای درباری در آن نگهداری میشده است؛ البته اطلاعات زیادی از این بنای مرموز وجود ندارد و معماهای زیادی در مورد آن حل نشده است. یکی دیگر از حقایق جالب در مورد این بنا، وجود سنگ نبشته شاپور یکم روی یکی از دیواره های آن است که به آن سنگ نبشته پهلوی نیز میگویند
شهر تاریخی استخر : در زمان هخامنشان شهرهای آباد و پر رونق زیادی زیادی در استان فارس وجود داشته که یکی از آنها همین شهر تاریخی استخر یا اصتخر است. این شهر در ایران باستان در زمره بزرگترین و باشکوهترین شهرهای ایران قرار داشته است؛ اما پس از حمله اعراب به ایران کاملا نابود شد و اکنون به جز یک دروازه سنگی، چند ستون و چند دیوار سنگی چیزی از آن باقینمانده است.
مقبره کمبوجیه (زندان سلیمان): یکی دیگر از آثار شاخص به جا مانده از سلسله هخامنشی، مقبره کمبوجیه یا زندان سلیمان بوده است که درحالحاضر تنها یک دیوار با سنگهای سفید مرمرنما با حفرههایی شبیه به پنجره از آن باقیمانده است. مقبره کمبوجیه در زمان خود یک شاهکار معماری بوده و آن چنان محبوب بوده است که داریوش تصمیم گرفته است نمونه مشابه آن را در نقشرستم بنا کند که همان کعبه زرتشت است. جالب است بدانید این اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو به نام بنای زندان به ثبت رسیده است.
قلعه استخر: در انتهای شمال غربی جلگه مرودشت، سه کوه جدا از هم دیده میشوند که قلعه استخر روی یکی از آنها دیده میشود. قلعه استخر متعلق به دوران دیلمیان بوده و اکنون به جز چند ویرانه چیزی از آن باقینماده است. در گذشته استخر بزرگی در میان این قلعه قرار داشته که همیشه پر از آب بوده و اکنون چند درخت سرو چند صد ساله در کنار آن قد برافراشتهاند. همچنین به تازگی چاهی سنگی به عمق ۶۰ متر در میان این بنا کشف شده که قبلا سرپوشیده است. جالب است این چاه هنوز هم آب دارد.
غار اشکفت گاوی: اگر به غارهای مرموز و باستانی علاقهمند هستید، بازدید از غار اشکفت گاوی را که در ۵ کیلومتری جنوب غربی مرودشت واقع شده از دست ندهید. در این غار آثار و نشانههایی از انسانهای نخستین به دست آمده که میتوان به شیوه تدفین انسان در عصر انسان هوشمند، ابزارهای سنگی و ابزارهای استخوانی اشاره کرد. طبق تحقیقات انجام شده، برخی از اشیای کشف شده در این غار متعلق به دوران پارینه سنگی، یعنی ۱۶ تا ۲۷ هزار سال پیش هستند. اشکفت گاوی که دهانه آن به سمت رود کر قرار دارد و در فاصله ۱۰۰ متری از رود کر قرار گرفته است، در سال ۱۳۴۸ کشف و کاوش آن در سال ۱۳۵۷ آغاز شد.
پل خان: پل خان یکی از پلهای تاریخی نزدیک مرودشت بوده که در عصر صفویه و در سالهای بین ۱۰۲۱ تا ۱۰۴۳ روی رودخانه کر احداث شده است. این پل با ۵ دهانه، طول ۱۰۰ متر، عرض ۵ متر بنایی و ارتفاع ۱۳ متر (در بالاترین نقطه پل) مستحکم است که از سنگ و ساروج (خاک رس و آهک) ساخته شده است. پل بیدگل در بخش درودزن، دهستان ابرج، روستای بیدگل، پل تاریخی استخر در دهستان نقش رستم، روستای حاجی آباد، ۱۰۰ متری جنوب غرب شهر استخر متعلق به عصر ساسانی و پل سیوند در ۲ کیلومتری شمال روستای سیوند از توابع مرودشت که متعلق به دوران ساسانیان و اشکانیان است و پل بند امیر واقع در روستای بند امیر، از دیگر پلهای تاریخی مرودشت هستند.
روستای بند امیر و پل بند امیر: روستای بند امیر یکی دیگر از روستاهایی است که توانایی جذب گردشگران زیادی را دارد. این روستا از جاذبههای طبیعی بسیار زیادی از جمله مناظر طبیعی اطراف رود کر، نهرها و از همه مهمتر پل بند امیر برخوردار است. این پل بنایی مستحکم بوده که روی رودخانه کر ساخته شده و متعلق به دوران دیلمیان و قرون اولیه اسلامی است.
امامزاده ایوب مرودشت: در یک کیلومتری جنوب روستای چمنی رامجرد در ۳۰ کیلومتری مرودشت، بقعهای متبرکه به نام امامزاده ایوب نبی وجود دارد که نزد مزدم روستا از احترام ویژهای برخوردار است. همچنین در امامزاده ایوب چشمهای جریان دارد که به اعتقاد مردم اهالی آب آن شفابخش است. وجود فضای سبز دلنشین و سکوهایی برای استراحت در اطراف بقعه موجب شده این امامزاده که در دل کوه قرار گرفته، به تفرجگاهی برای مردم تبدیل شود. همچنین در پانصد متری این امامزاده تپهای پرشیبی وجود دارد که در گذشته جوانان از آن به عنوان سرسره استفاده میکردند؛ اما امروزه دیگر استقبال چندانی از آن نمیشود.
بهشت گمشده یا تنگ بستانک: بهشت گمشده نامی درخور و برازنده این مکان رویایی است. پوشش جنگلی انبوه، آبشارهای خروشان، منظره زیبا و بکر دریاچه سد درودزن که در مسیر آبشارها قرار دارد، درختان سربهفلک کشیدده بلوط، معماری منحصربهفرد خانه روستاهای منطقه و شالیزارها، همه و همه تنگ بستانک را به بهشتی مثالزدنی تبدیل کردهاند. یکی از جذابیتهای خاص این منطقه، رویش انواع مختلفی از درختان در بسترهای سنگی است که نشانهای از قدرت بیرقیب و تحسینبرانگیز طبیعت است. بهترین زمان بازدید از تنگ بستانک بهار و تابستان، مخصوصا از اوایل اردیبهشت تا اواخر مرداد است. برای دسترسی به بهشت گمشده باید ابتدا وارد جاده تنگ براق شوید و سپس از طریق آن به سمت کامفیروز حرکت کنید.
آبشار دشتک: در نزدیکی مرودشت و در ناحیهای به نام دشتک ابرج، روستایی به نام ابرج وجود دارد که دو آبشار زیبا را در خود جای داده و آبشار دشتک یکی از آنها است. هر کسی برای نخستین بار آبشار دشتک را ببیند؛ مبهوت زیبایی آن میشود. در ضمن درختان بلند و کهن گردوی اطراف آبشار نیز زیبایی آن را دو چندان کرده است. اگر چه گردشگران کمی از وجود این روستا و آبشار مطلع هستند؛ اما هر دو جاذبه به خوبی توانایی جذب گردشگر را دارند؛ زیرا روستای دشتک ابرج با برخورداری از صدها هکتار باغ انگور و گردو یکی از زیباترین روستاهای استان فارس بوده و بهتازگی به روستای هدف گردشگری نیز انتخاب شده است. از دیگر جاذبههای این روستا میتوان به معماری خاص خانههای روستا درخت چهار کهن روستا که احتمالا قدمت آن به ۴۰۰۰ سال میرسد، چشمههای آب معدنی خنار، نهروم، مرشدی، آبگری، ده گاه، دره و آبگرمی با آبی شفابخش برای درمان بیماریها و چندین چشمه دیگر از جمله بید چنگ، آب چغور، باغ جمال (باباجمال) و...، ۶ آسیاب قدیمی، راهپلهای با ۱۲۰۰ پله سنگی و امامزاده فخرالدین اشاره کرد
سد درود زن: سد درون زن یکی از جاذبههای شناختهشده مرودشت بوده و در ۵۰ کیلومتری شمال غرب مرودشت واقع شده است. قدمت بنای اولیه این سد که در بهترین نقطه رود کر ساخته شد، به سلسله هخامنشیان باز میگردد و در آن زمان یکی از شاهکارهای معماری محسوب میشده و درحالحاضر عنوان قدیمیترین سد خاورمیانه را نیز به خود اختصاص داده است. در اطراف دریاچه سد نیز مناظر زیبایی به وجود آمده و علاوه بر سازه سد، دریاچه آن نیز دیدنی است؛ البته متاسفانه در چند سال اخیر، خشکسالی گریبانگیر این سد نیز شده و آب آن به میزان چشمگیری کاهش پیدا کرده است.
تفرجگاه تیرباغ: اگر میخواهید هوای خنک و چشمانداز نسبتا سرسبزی را تجربه کنید، تفرجگاه تیرباغ در روستای کنداز را که پوشش گیاهی مناسبی دارد و دارای چند چشمه و رود است، از دست ندهید.
تنگ خشک: تنگ خشک مرودشت یکی از تفرجگاههای مرودشت بوده که در بخش سیدان، بعد از روستای سیوند قرار گرفته و پوشش جنگلی نسبتا مناسبی دارد. این تفرجگاه در گذشته از چند آبشار نیز برخوردار بوده است؛ اما درحالحاضر متاسفانه تمام آنها خشک شدهاند.
قصر قلات: در اطراف شهر سیدان واقع در بخش سیدان شهرستان مرودشت، روستایی به نام قلات وجود دارد که طبیعت بکری دارد و چند جاذبه تاریخی مانند قصر قلات (مکانی برای نگهداری قلات در زمان هخامنشیان)، کلیسای باستانی روستا که از معماری سنگی و جالبی برخوردار است، آسیابهای قدیمی، گورستانی تاریخی با سنگهای حجاری و حکاکی شده، بازار قدیمی و سنگفرش شده و قلعه قزل ارسلان را در خود جای داده است.
تل باکون: تل باکون نام محوطهای متعلق به ماقبل تاریخ است که در نزدیکی تخت جمشید قرار دارد. این منطقه بین سالهای ۴۰۰۰ تا ۳۵۰۰ پیش از میلاد سکونتگاه انسانها بوده است. طی کاوشهای انجام شده، ظروف سفالی با نقوش زیبا و دیگر سفالیجات را در این ناحیه کشف کردهاند. مهمترین این مکشوفات شامل صلیب شکستهای میشود که به دینهای آریایی اختصاص داشته است. با توجه به ارزش تاریخی، تل باکون که به شماره ۱۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
................................
آرشیو
