حکومت روادیان از اواخر قرن دهم میلادی به مدت بیش ازیک قرن نقش مهمی در تاریخ سیاسی آذربایجان ایفا کرده است.روادیان (۹۵۹_۱۰۷۱میلادی)خاندانی کرد تبار بوده اند که از اوایل سده سوم تا اواخر سده پنجم بر آذربایجان و بخش هایی از ارمنستان حکومت میکردند.مرکز حکومت آنها تبریز و مراغه بود.(کسروی.احمد-شهریاران گمنام_کلیفورد ادموند-دانشنامه اسلام)
عده ای به مانند ابن خلکان روادیان را از آغاز کردتبار دانسته اند ولی عده دیگر به مانند احمد کسروی معتقدند عرب تبار بوده اند که در قرن هشتم میلادی به آذربایجان مهاجرت کرده اند اما تا قرن دهم میلادی با استحاله در جمعیت منطقه از نظر فرهنگی و زبانی کرد گردیدند و شروع به استفاده از کلمات کردی مملان به جای محمد و احمدیل به جای احمد در نامهایشان کردند(کلیفورد ادموند باسورت_دانشنامه اسلام)
هیو کندی در این باره می‌گوید : روادیان قدرتشان را تنها بر پایه نیروی نظامی طوایف کرد بنا نهادند.
محمد بن رواد در تبریز بر علیه هارون الرشید خلیفه عباسی شورید.به گفته ابن ندیم ؛بابک خرمدین پیش از قیامش دو سال در تبریز نزد محمد بن رواد بود .
مملان حاکم بعدی ؛در جنگ با داوید حاکم روم شرقی ارمنستان از سپاهیان متحد ارمنی و گرجی شکست خورد.
مهمترین حاکم روادی وهسودان است که در دوره وی نخستین گروه از ترکان غز در دوره سلطان مسعود غزنوی به آذربایجان وارد شدند و به مراغه یورش بردند.وهسودان به یاری ابوالهیجا بن ربیب الدوله رهبر کردان هذبانی حاکم ارومیه آنان را شکست داد.
در ۴۴۶ هجری طغرل سلجوقی به آذربایجان لشکر کشید و روادیان را خراج گذار خود کرد.
حکومت روادی در ۴۶۳ هجری با خلع مملان آخرین حاکم روادی از سوی آلب ارسلان سلجوقی پایان یافت.(مینورسکی.ولادیمیر-مورخ و ایران شناس روس)
از آثار به جا مانده از دوره روادی در تبریز میتوان به شبستان مسجد جامع تبریز اشاره کرد
منابع
:تاریخ مردم ایران _عبدالحسین زرین کوب
سلسله های کرد _اسماعیل شمس
جامع الدول_منجم باشی
تاریخ ایران از ساسانیان تا سلاجقه_ریچارد فرای
شهریاران گمنام_احمد کسروی
تاریخ سلسله های محلی ایران_دکتر میترا مهرآبادی
تاریخ میانه قفقاز_اسفندیار احمدی
