شهربابک یکی از شهرهای مهم استان کرمان (پهناورترین استان ایران) می‌باشد .شهربابک مرکز شهرستان شهربابک می‌باشد. وجود معادن عظیم مس و فیروزه و قرار داشتن این شهر در مسیر تهران- بندرعباس اهمیت ان را دوچندان کرده‌است. این شهرستان یکی از قطب‌های گردشگری ایران محسوب میگردد.جمعیت این شهر بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، برابر ۵۱٬۶۲۰ نفر و جمعیت شهرستان برابر با ۱۰۴هزار تن می‌باشد. این شهر در مسیر محور جنوب به شمال ایران قرار دارد. این شهر در غرب استان کرمان واقع شده‌است. فاصله این شهر تا شهر کرمان۲۲۳کیلومتر است. دورنگار این شهر به اردشیر بابکان مؤسس سلسله ساسانیان می‌رسد. این شهر در کنار معادن و کارخانجات مس میدوک و مس سرچشمه قرار گرفته و همچنین معادن مهم و ارزشمندی از فیروزه در این شهر قرار دارد. شهربابک جزو تاریخی‌ترین شهرهای استان کرمان بوده و همجوار سه استان کرمان، یزد و فارس می‌باشد. اقلیم شهربابک معتدل خشک است. تابستان های نسبتاً گرم و شبهای تابستانی خنک دارد و زمستان ها بسیار سرد است. میانگین بارش سالانه این شهر ۱۶۳/۸ میلی‌متر است.
حمل ونقل درون شهری شهر شهربابک با ۱۵۰ دستگاه تاکسی صورت می گیرد. این شهرستان دارای یک ترمینال مسافربری و چندین شرکت مسافرتی می باشد. شهرستان شهربابک به خصوص شهر شهربابک بدلیل نزدیک بودن به معادن وکارخانجات بزرگی چون مس میدوک،پالایشگاه ذوب مس خاتون آباد و همچنین معدن مس سرچشمه رفسنجان،هوای آلوده ای دارد که موجب برخی مشکلات ریوی انسانها و همچنین زیستی برای جانوران و دام شده است. شهرستان شهربابك در حال حاضر فرودگاه ندارد وبراي سفرهاي هوايي از فرودگاه سيرجان كه در فاصله ۹۰ كيلومتري شهربابك قرار دارد استفاده ميشود.
بیشتر تاریخ نگاران پیدایش شهربابک را در خاک استخر فارس دانسته اند و بنیانگذار آن را بابک جد مادری اردشیر بابکان گفته اند،ولی بیشتر تاریخش را در خاک کرمان گذرانده است.در زمان ناصر الدین شاه قاجار در سال ۱۲۸۵ هجری قمری برابر با ۱۲۴۷ هجری شمسی توسط موسی خان حاکم وقت شهربابک ضمیمه دارالحکومه یزد گردید. همزمان با تقسیمات جدید کشوری شهربابک هم بعنوان بخش شهربابک شهرستان یزد استان دهم(اصفهان)مطرح گردید ، تا اینکه در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی به دنبال اقدام فرماندار یزد مبنی بر انتقال مرکز حوزه انتخابیه از شهربابک به تفت عده ای از اهالی شهربابک به سرپرستی ابوالفتح خان محمود نژاد در تهران نزد نخست وزیر وقت آقای منوچهر اقبال رفته و شهربابک را از شهرستان یزد منتزع و به استان هشتم(کرمان)ملحق می نمایند.به این ترتیب پس از حدود ۹۰ سال مجددا شهربابک به کرمان ملحق میشود.سرانجام پس از ۱۷ سال شهربابک در تاریخ ۱۳۵۴/۱۱/۱۴ با الحاق چند روستا از شهرستان آباده استان فارس از جمله هرابرجان ، ترکان و ... به شهرستان تبدیل میگردد.اولین فرماندار شهربابک محسن تفضیلی بود و نماینده تفت و شهربابک هم در مجلس حسن صدر یزدی بود.پس از انقلاب هم حوزه انتخابیه شهربابک هم بطور کامل مجزا گردید و دارای نماینده مستقل گردید.با نگاهی به کتاب (شهربابک سرزمین فیروزه)
شهرستان شهربابک در قسمت باختری استان کرمان واقع گردیده است. از جنوب و جنوب خاوری با شهرستان سیرجان، از جنوب باختری با شهرستان نی‌ریز در استان فارس، از باختر با شهرستان خاتم (هرات و مروست) در استان یزد، از شمال با شهرستان مهریز در استان یزد، از شمال خاوری با شهرستان انار و از خاور و جنوب خاوری با شهرستان رفسنجان مرز مشترک دارد است. لازم به ذکر است که در سال ۱۳۵۸ منطقه راویز از شهرستان شهربابک منتزع و به شهرستان رفسنجان الحاق گردید . و در مردادماه سال ۱۳۵۹ هم مناطق هرات،مروست،هرابرجان،ترکان وفتح آباد به استان یزد ملحق گردیده و پس از چندی به شهرستان خاتم ارتقا یافتند.
این شهرستان بنا بر سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ جمعیتی برابر ۱۰۳۹۷۵ نفر داشته‌است. بر پایه این آمار ۵۱۶۲۰ نفر در شهر شهربابک و مابقی جمعیت در نقاط شهری و روستایی این شهرستان ساکنند. بر پایه تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۳ که در وب‌گاه مرکز آمار کشور آمده است این شهرستان دارای ۲ بخش مرکزی و دهج و ۹ دهستان می‌باشد که بخش مرکزی شامل دهستانهای خورسند ،خاتون آباد ، استبرق ، مدوارات ،پاقلعه ، میمند و بخش دهج شامل دهستان های دهج ، جوزم ، خبر می باشد. که در مجموع شهرستان در بردارنده پنج شهر شهربابک، خورسند، خاتون آباد، جوزم، و دهج می‌باشند.
شهربابک به علت واقع شدن در مسیر بزرگراه تهران -بندر عباس و همچنین قرار گرفتن در مسیر بندر عباس به اصفهان و غرب کشور و عبور خط راه آهن سراسری ایران از این شهرستان دارای اهمیت ارتباطی ویژه‌ای است. ایستگاه راه آهن شهربابک در پنجاه کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده‌است.
این شهرستان دارای معادن عظیم مس، سیلیس، فیروزه، سنگ‌های ساختمان و غیره می‌باشد. از مهم‌ترین صنایع شهرستان می‌توان به مجتمع مس شهربابک شامل (مجمع معدنی مس میدوک و کارخانجات مستقر و مجتمع کارخانجات ذوب مس خاتون آباد ) اشاره کرد ، مجتمع کارخانجات شرکت بابک مس ایرانیان ، معادن چاه فیروزه و چاه مسی ، کارخانه لبنیات پاستوریزه شبان و کارخانه کاشی آماتیس از دیگر صنایع این شهرستان می‌باشند.
از مهم‌ترین محصولات کشاورزی شهربابک می‌توان به پسته، به، بادام، گردو اشاره کرد. در چند سال گذشته چندین هکتار از زمین‌های کشاورزی به کاشت درخت به اختصاص یافته‌است.
به دلیل آب و هوای نیمه سردسیری شهربابک، با توجه به کوه‌های اطراف، و بارندگی نسبتاً مناسب، دشت‌ها و بیابان‌های اطراف آن دارای پوشش گیاهی غنی و گونه گونی می‌باشند، که همین سبب شده‌است دامداری از قدیم در این منطقه رونق داشته باشد و محصولات دامی آن از کیفیت و شهرت بالایی برخوردار باشند. مسکه (کره)، روغن حیوانی (روغن زرد)، دوغ، اسپار (دوغ جوشانده شده و غلیظ شده و معطر شده با گیاهان دارویی)، کشک، تلف (قره قروت)، و پنیر از سوغاتی‌های مهم شهربابک می‌باشند که همگی هم از شیر گاو و هم از شیر گوسفند (بیشتر میش) تهیه می‌شوند. البته به دو دلیل خاصیت، و کم بودن و فصلی بودن، محصولات گوسفندی بسیار گرانترند. گوشت گوسفندان شهربابک نیز به ویژه اگر در بیابان‌ها و دامنه‌های سرسبز از علف‌های گوناگون منطقه چرا کرده باشند و بزرگ شده باشند بسیار خوشمزه و معطر است. سوغاتی دیگر این شهرستان قُرمه است که با سرخ کردن گوشت گوسفند در روغن دنبه آن بدست می‌آید. در قدیم که نه برقی بود و نه یخچال و فریزری و نه این جاده‌ها و ارتباطات و امکانات قرمه کردن روش هوشمندانه‌ای بود برای فراهم کردن یک اندوخته غذایی مطمئن برای زمستان‌های سرد و خشک منطقه. قرمه به روشهای مختلف خورده میشود، می‌توان به سادگی سرد آن را روی نان گذاشت و خورد، می‌توان تخم مرغ را در آن نیمرو کرد و نوش جان نمود، می‌توان همراه با نیم استکان آب گرمش کرد و مقداری تلف در آن حل نمود و میل کرد، و البته معروفترین روش همان درست کردن اشکنه (اوگرمو) می‌باشد. نان کُرنو (ن) سوغاتی مهم دیگر شهربابک است، نانی که در تنوری به نام کرنو (ن) و روی قلوه سنگ‌های داغ با قطر حدود ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر (کلوخ کرنو) پخته میشود، شکل خود نان هم گرد و کلفت است درست مانند یک کیک. این نان به ویژه اگر با آرد سبوس دار پخته شود بسیار خوشمزه است و بهترین نان است برای خوردن غذاهایی همچون آبگوشت، اشکنه، آب بنه (قاتق بنه، بنه همان پسته وحشی است که در کوهستان‌های اطراف فراوان است و مغز آن خواص فراوان دارد) و کشک کِلِ جوش که نیاز به ترید (تلیت) کردن نان است در آنها. نان کماچ شیر و کماچ سهن (شیرینی سهن) نیز که بسیار خوشمزه و مقوی هستند و پیشتر طبق رسم قدیم در روزهای نخستین سال و برای جشن نوروز و سیزده گردی در همان تنورهای کرنو پخت می‌شدند امروزه در طول سال پخت می‌شوند و در دسترس هستند. کماچ شیر با آرد گندم، شیر، خرما و ادویه درست میشود و کماچ سهن با آرد جوانهٔ گندم، خرما و ادویه. عسل شهربابک هم اگر بارندگی سال مناسب باشد و بیابان‌ها و کوهپایه‌ها در بهار انبوه از گل و گیاه شوند طرفداران فراوان دارد. مسافری که از شهربابک می‌گذرد حیف است نان کرنو را همراه غذاهای دلچسب و پرانرژی محلی نخورد و برود. نان کرنو تقریباً در همه سوپری‌های شهر گیر می‌آید، البته با کیفیت و قیمت متفاوت. نان‌هایی هستند که در تنورهای ماشینی و با آرد سفید و کیفیت پایین پخت می‌شوند، نمونه دیگری است که در تنور کرنو پخته میشود البته با آرد سفید، و گرانترین آنها که با آرد سبوس دار و در تنور کرنو پخته میشود. جدای از نوع آرد و خمیر برای تشخیص نان خوب از ظاهر آن شاید بتوان گفت هر چه روی نان برشته تر باشد (سوخته اما نباشد) پخت آن بهتر بوده‌است. نان کرنوی تازه که گرفتید حتماً اسپار هم بگیرید و برای یک بار هم شده خوردن آن دو با هم را امتحان کنید. خوردن قرمه، مسکه، و آب بنه را هم با آن فراموش نکنید. در خرداد ۱۳۹۵ رسماً و در جشنی ویژه از ثبت نان کرنو در فهرست میراث ملی و معنوی کشور به نام شهرستان شهربابک پرده برداری شد.
شهرستان شهربابک به شهر علم و فرهنگ مشهور بوده و افراد تحصیل کرده و با سطح بالای علمی را تحویل جامعه نموده‌است. شهربابک دارای انجمن‌های مختلف علمی می‌باشد که از معروفترین آنها می‌توان به انجمن شعر و انجمن شعر ریواس اشاره کرد.
جاذبه های شهربابک
روستای صخره‌ای میمند: ميمند در فاصله ۳۶كيلومتری شرق شهر بابک قرار دارد. روستای «دست كنده» ميمند دارای ۴۰۰ خانه دست‌كنده از دل كوه است. این روستای باستانی که با شماره ۴۱۳۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، از معدود موارد معماری صخره‌ای است که به شکلی گسترده در تمامی ساختار روستا استفاده شده است. نمونه‌های معماری صخره‌ای هر چند در دیگر کشورها نیز وجود دارند؛ اما هیچ کدام جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری میمند را ندارند. به‌عنوان نمونه، مهم‌ترین شاخصه این روستا در مقایسه با مواردی چون دهکده کاپادوکیه (Cappadocia) ترکیه مسکونی بودن واحدهای صخره‌ای میمند است که این خصوصیت در سایت‌های مشابه میمند کمتر به چشم می‌خورد؛ به عبارت دیگر زندگی هنوز معنای خود را در میمند از دست نداده است. روز شنبه ۱۳ تیرماه سال ۱۳۹۴ هجری شمسی مصادف با چهارم ژوئیه ۲۰۱۵ در سی و نهمین اجلاس میراث فرهنگی یونسکو پرونده منظر فرهنگی میمند شهر بابک مورد بررسی قرار گرفت و با کسب اکثریت آرا به عنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در فهرست یونسکو به ثبت رسید.
عمارت موسی خان: عمارت موسی خانی از بناهای تاریخی زمان قاجاریه در شهر بابک و از جاهای دیدنی استان کرمان است. تاریخ احداث آن ۱۲۶۵-۱۲۷۰ هجری قمری است. پس از حاج محمد علی ملقب به «حاج آقا»، فرزندش در شهر بابک به حکومت رسید. دوران حکومت او هم زمان با سلطنت محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار بود و موقوفات بسیاری داشته است. وی نزدیک ۳۰ سال حکومت کرد و عمارت بزرگی ساخت که به «عمارت موسی خان» معروف است. این بنا در سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۳ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.
آتشکده آذربغ: آتشکده آذربغ در جاده انار-شهربابک و در روستای خالی از سکنه «کهتو کرها» قرار دارد.آتشکده آذربغ در دوران پيدايش زرتشت و پادشاهان کيانی وجود داشته که پس از تخريب آن به دست اسکندر مقدونی، بابک پسر ساسان، زير نظر اشکانيان اين بنا را بازسازی میکند. گزيده‌ای کوتاه از تفسير نام پرستشگاه (آذربغ) از گذشته تا امروز به نام گنبد مير قطب الدين حيدر، که به لهجه توده مردم کنگ و نديک به گنبد سيدحيدر مشهور است. گفته میشود در دوران آخرين پادشاه صفويه جنگی سخت ميان نيروهای افغان با سلحشوران شهر بابکی در می‌گيرد و آتشکده آذربغ به توپ بسته میشود. در اين ميان فرمانروای شهربابک به نام ميرقطب‌الدين حيدر با پسرانش کشته و در محلی که آتشکده وجود دارد، مدفون می‌شوند.
غار ایوب: این غار در فاصله ۸۰ كيلومتری بخش «دهج» شهربابک واقع است. غار ايوب به دليل وجود ردپای منتسب به حضرت ايوب (ع) محل زيارت بسياری از مردم است. دهانه غار در نيمه‌های كوه در ارتفاعی بالا قرار دارد. در گوشه‌ای از ديوار شرقی و از سقف شريان باريكی از آب سال‌هاست كه جریان دارد. بهار و تابستان بهترين زمان بازديد از غار ايوب است. اين مكان تفريحی زيارتی در هر ماه پذيرای شش هزار نفر زائر است.
مسجد و حسينيه شهر کهنه: در يکی از کوچه‌های قديمی شهربابک قرار دارد و با توجه به شواهد و قراين اين بنا را می‌توان از ابنيه دوره صفويه محسوب کرد. صحن اين مسجد پلان چهارگوش دارد که در بخش ميانی هر يک از اضلاع آن يک صفه بزرگ در وسط و دو صفه کوچک در طرفين قرار دارد. پوشش سقف تمامی قسمت‌ها به صورت گنبدی و با آجر ساخته شده است.
حمام حاجی آخوند: سال ساخت حمام ابوالمعالی معروف به حاجی آخوند به سال ۱۰۶۲ شمسی است. حمام دو صحن مجزا مردانه و زنانه دارد. همچنین، این حمام دارای سه خزانه آب سرد در گرم است و آب آن از قنات اصلی دهج تامين میشود. به مرور زمان يكی از صحن‌ها تخريب شده و از صحن ديگر هنوز هم برای استحمام استفاده میشود. در صحن حمام لوله‌هايی نصب شده كه با افروختن آتش زير لوله‌ها به گرم كردن حمام می‌پرداختند. شكل ظاهری حمام شباهت بسيار به «حمام گنجعليخان كرمان» دارد.
منطقه جوزم: منطقه «جوزم» در فاصله ۴۵ كيلومتری شهربابك قرار دارد و اكنون يكی از خوش آب و هواترين مناطق اين شهرستان به شمار می‌رود. جوزم رودخانه‌ای دائمی دارد كه بر زيبايی‌های منطقه می‌افزايد. جوزم علاوه بر جاذبه‌های طبيعی و گردشگر خاص خود بناهای تاريخی از جمله حمام قديمی، منزل خان، بنای شترگاه و قبرستان قديمی دارد.
روستای ريسه و پاقلعه: این منطقه به دليل شرايط خاص آب و هوايی مورد توجه بزرگان اين منطقه بوده است. از مناطق ديدنی ريسه می‌توان به قلعه قديمی روستا اشاره كرد. قلعه مرج از آثار برجسته تاریخی شهربابک است که قدمت آن (طبق بررسی‌های دکتر دیتریش هوف آلمانی) به زمان انسان‌های نخستین بر میگردد. این قلعه در ادوار مختلف مرکز حکومت منطقه به حساب می‌آمده و در قرون گذشته مرکز خوانین بوده است؛ به همین علت روستاهای اطراف آن را پاقلعه نامیده‌اند، لذا تمام روستاهای اطراف قلعه در محدوده منطقه پاقلعه قرار دارند و روستایی به نام پاقلعه وجود خارجی ندارد. روستایی که در حال حاضر (به غلط) به این نام خوانده میشود در واقع همان روستای «افکوس» است.
دریاچه مخرگه: این دریاچه در ۳۲ کیلومتری جنوب شهر بابک، در دشت وسیع ریگ سفید قرار گرفته و بسیار بزرگ است. از نکات جالب دریاچه مخرگه این است که می‌توان با حرکت در هر نقطه آن از انعکاس حیرت‌انگیز و زیبای تصاویر آسمان و محیط اطراف لذت برد. از این لحاظ میشود آن را با شوره‌زار «سالار اویونی» در کشور بولیوی، ملقب به «بزرگ‌ترین آینه روی زمین»، مقایسه کرد. تجربیات و نظرهای خود را در خصوص جاذبه‌های گردشگری شهر بابک با ما و سایر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
...............................
آرشیو
