آران و بیدگل شهری است در شمال استان اصفهان که مرکز شهرستان آران و بیدگل می‌باشد. این شهر از جنوب به کاشان، از شرق به ابوزیدآباد، از غرب به نوش‌آباد و از شمال به کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک راه دارد.
این شهر با طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۴ دقیقه در ۶ کیلومتری شمال شرقی کاشان قرار دارد و فاصله آن از دریاچه نمک ۳۵ کیلومتر است. این شهر با وسعت ۶۰۵۱ کیلومتر مربع، از طریق دو جاده اصلی به کاشان و شبکه راه‌های اصلی کشور مرتبط می‌شود. به لحاظ کویری بودن منطقه، ۱۹۰۰ کیلومتر مربع (۳۱ درصد مساحت شهرستان) در تپه‌های شنی قرار گرفته که در اصطلاح محلی به آن بند ریگ می‌گویند.
در اعماق و سطح زمین‌های نواحی شمال شهرستان معادن غنی و فراوانی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها حوزه‌های وسیع نفت و دریاچه نمک آران و بیدگل با وسعت ۲۰۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد. از کوه‌های شهرستان آران و بیدگل می‌توان به کوه یخاب با ارتفاع ۲۳۸۸ متر در ۶۰ کیلومتری شرقی شهر، کوه آبریزان و بند ریگ اشاره کرد.
آب و هوای این منطقه گرم و خشک با تابستانهای گرم و سوزان و زمستانهای سرد و خشک بوده و حداکثر دمای هوا در تابستان به ۴۸ درجه سانتیگراد و حداقل برودت هوا در زمستان به ۷- درجه سانتیگراد می‌رسد. بارش سالیانه حدود ۱۳۸ میلیمتر و میانگین دمای سالانه ۱۹/۹ درجه سانتیگراد است اما دما دما در پاییز و بهار معتدل بوده و در این فصول توریست‌های زیادی از اقصی نقاط جهان به این شهر زیبا می‌آیند.
تحقیقات باستان‌شناسی نشان داده‌است که انسان عهد حجر که تازه از کوه فرود آمده و در دشت سکونت گزیده بود، بر روی همان مسیر کمانی شکل اطراف کویر نمک استقرار یافته بود و این قرارگاه‌های انسانی که تاکنون شناخته شده‌اند در کاشان (تپه سیلک)، قم، ری و دامغان بوده‌است. پس از آنکه تپه سیلک (در ۱۴ کیلومتری جنوب غرب)، در اوایل هزاره اول (پیش از میلاد مسیح) تخریب شد، مهاجمین پیروز فین کنونی را مسکن خویش قرار دادند و در اطراف آنجا آبادیهای کوچک و بزرگی مانند آران دشت، بیدگل، نوش‌آباد، نیاسر و ورزآباد پدید آمد.
در دوره صفوی ژان شاردن که از کاشان بازدید می‌کند در مورد آران و بیدگل می‌گوید: «تنها در یکی از نقاط حومه شهر هزار کارگر ابریشم‌باف وجود دارد. این آبادی که آران نام دارد و در فاصله دو فرسخی شهر می‌باشد از دور همچون شهر زیبایی جلوه‌گر است و دارای دو هزار باب خانه باغچه و ششصد باغ زیبا می‌باشد.»
در دوره قاجار، آران و بیدگل به صورت دو قریه جدا از هم وجود داشت. عبدالرحیم کلانتر ضرابی در کتاب تاریخ کاشان در این باره می‌گوید: «و از آنجا به قریه نوش‌آباد و از آنجا به قریه آران و از آنجا به قریه بیدگل و این سه قریه از قرا معتبره و از قصبات معظمه گرمسیر و در دامنه بند ریگ بین الشمال و المشرق و در یک فرسخی و یک فرسخ و نیم کاشان واقع هستند.»
«رشته قنوات دوره آران و بیدگل قبل از حصاربندی یا در زمانی که عرصه محصوره این شهر هنوز از بیوتات و عمارات معمور نشده بوده‌است از قطر دایره حصاربندی به طرف دامنه جنوبی گذشته و هر یک سی ذرع و پنجاه ذرع و بیشتر و کمتر عمق دارند…
پس از دوره قاجار آران و بیدگل هر یک بر اساس قوانین تقسیمات کشوری دارای شهرداری جداگانه بودند و سال تأسیس شهرداری آن‌ها به ترتیب ۱۳۳۲ و ۱۳۳۳ خورشیدی بوده‌است. اولین شهردار آران در این دوره محمدتقی صباحی بود. در سال ۱۳۵۴ خورشیدی بنابر تصمیم وزارت کشور این دو شهر تحت عنوان گل‌آرا یکپارچه شدند و از بخش آران و از توابع کاشان در محدوده استان مرکزی قرار گرفت. در مردادماه سال ۱۳۷۵ بر اساس مصوبه هیئت وزیران، بخش آران از شهرستان کاشان جدا و به عنوان شهرستان آران و بیدگل شامل دو بخش مرکزی و کویرات در تقسیمات کشوری شناخته شد.
قدیمی‌ترین اثر مکتوبی که به آران اشاره دارد، کتاب الاعلاق النّفیسه نوشته ابن رسته است که در سال ۲۹۰ قمری به زبان عربی نگاشته شده و در سالهای اخیر توسط دفتر انتشارات امیرکبیر ترجمه و چاپ شده‌است. در صفحه ۱۸۱ این اثر از آران به عنوان یکی از آبادیهایی که در دوران انوشیروان دارای قصرهایی بوده‌است، یاد می‌کند.
دركتاب تاريخ قم كه1300 سال پيش نوشته شده از آران و وشاد و هراسكان نامبرده شده است. «در نوشته‌ها قریه آران، دیده می‌شود. این منطقه را سابق بر این بدان جهت قریه می‌گفتند یا می‌نوشتند چون که دارای باغهای مشجر، خانه‌های بزرگ، قلعه و کاریزهای متعدد بوده‌است…» مطابق نوشته‌های عباس علیجانزاده آرانی، این شهر از دو بخش مجزا و همجوار آران و بیدگل با فاصله کوچه‌ای تنگ تشکیل شده بود که در اسفند ۱۳۴۴ دیوارها فرو ریخت و هر دو بخش یکی شدند و شهر آران و بیدگل به‌وجود آمد.
وجه تسمیه آران و بیدگل به شرح زیر است:
آران: اسامی آران، آرو، آرو بیدگل، ویگل، گل‌آرا، نامهای رسمی و محلی این منطقه بوده‌است. دربارهٔ سبب این نام‌گذاری نظریات متعددی ابراز شده که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود واژه آران به معنای جایگاه مقدس و مکان گرمسیر است و اصل این واژه از «آرین» (نام دیگر قوم آریا یا ایریا) بوده‌است. نظام وفا آرانی در مجموعه آثار خود دربارهٔ آران می‌گوید:
شنیدم که آران از آن نام جست که بد مرکز آریایی نخست
وزان نام بردار آرانی است که خود ز اولین قوم ایرانی است
آران یا آلان یعنی کاشانه و لانه نیز هست. نام کاشان و قزوین نیز از نام این قوم کاسپین‌ها گرفته شده‌است. آر به معنی بزرگ و قهرمان و دلیر و آران سرزمین دلیران است. آران به معنی سرزمین شرق و آفتاب هم آمده‌است.احتمالاً این مردم از نظامیان و لشکریانی بنام آران بد بوده‌اند که شاید نام آران و بیدگل از این اسم باشد و گرنه گلی در این ناحیه چندان نمی‌روید که وجه تسمیه گل داشته باشد مگر آن لشکر گم شده در کویر لشکر آران بدگل (نام آن سپهبد) باشد. آران نامي يهودي است.
بیدگل: واژه بیدگل تغییریافته ویگل، شهر باستانی در کنار شهر قدیمی هراسکان (شهر بزرگ باستانی) می‌باشد. بيم گل يا هراس كان محل ترس بدليل داشتن كوچه و خانه هاي عجيب و غريب آن بوده است. ويگل نامي يهودي است. سلیمان صباحی بیدگلی از شاعران نامی و از نامیان دوران موسوم به نهضت بازگشت ادبی در وصف شهر خود یعنی بیدگل چنین می‌سراید:
وطن به بیدگل، اما کسی ندیده صباحی به دست دسته گل، یا به فرق سایه بیدم
زبان اهالی آران و بیدگل، فارسی رایج به همراه لهجه‌های متفاوت است. زبان محلی این منطقه که در اصطلاح به آن زبان باستانی آران بیدگل می‌گویند از زبانهای پهلوی قدیم است که تا این زمان در سرتاسر شهرها و بخشهای حاشیه کویر (نطنز، بادرود، زواره و …) با اندک تفاوت در لهجه رایج است و با زبانهای دیگر ایرانی لری، کردی و مازندرانی وجوه مشابهی دارد. به‌طور کلی گویشهای پهنه کاشان، خواه روستاهای درون کوهساران و خواه آبادیهای گسترده در کویر و دشت آن، هم از لحاظ واژگان و هم از لحاظ دستوری و آوایی اهمیت خاصی دارد.
در سالهای اخیر تحقیقات پراکنده‌ای دربارهٔ گویش آران و بیدگل صورت گرفته که مفصل‌ترین آن در زمینه دستور زبان و فرهنگ واژگان محلی، کتاب «زبان کویر» نوشته حسین علیجانزاده است. در ضمن لهجه آرانی در این شهرستان در بین آرانیها و لهجه بیدگلی در بین بیدگلی‌ها رایج می‌باشد از نکات قابل توجه اینکه نوع محلات نیز دارای تفاوتی در نوع لهجه هستند که صرفاً بومیان آن متوجه می‌شوند. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۶۵٬۴۰۴ نفر (۲۰٬۳۱۵ خانوار) بوده‌است.
به لحاظ كويرى بودن منطقه، 2000 كيلومتر مربع (31% مساحت شهرستان) را تپه‌هاى شنى فراگرفته كه در اصطلاح ى به آن «بندريگ» مى‌گويند. علاوه بر شغل كشاورزى و دامپرورى، قالى آران و بيدگل از شهرت جهانى برخوردار و براساس سرشمارى اخير تعداد دارهاى قالى شهرستان بيش از 13 هزار دستگاه مى‌باشد كه نمونه‌اى از ذوق هنرى كويرنشينان است. اقليم گرم و خشك و نامنظم، از يك سو، و وجود گسل‌هاى فعّال، از سوى ديگر، آران و بيدگل را مستعد وقوع برخى بلاياى طبيعى نموده است.
كشاورزى آران و بيدگل با وجود شرايط نامناسب خاك و كمبود آب، با سخت‌كوشى مردمان اين ديار، وضعيت تقريباً مناسبى دارد. امروزه اين منطقه با دارا بودن 3500 هکتار سطح زیر كشت پسته و دارای رتبه تخست تولید در استان اصفهان، 3500 تن كشت گندم و 1200 تن كشت پنبه و 120 هكتار كشت دانه‌هاى روغنى جايگاه درخور توجهى در كشاورزى دارد.
در سال 1386 ش، بهره‌بردارى از مجتمع فولاد كوير در منطقه آران و بيدگل آغاز و محصولات توليدى آن، به بازار فروش عرضه شد.ميزان توليد سالانه مجتمع فولاد كوير آران و بيدگل 350 هزار تن در سال است. فاز دوم این شرکت در سال 1395 با ظرفیت 550 هزار تن در سال راه اندازی گردید.خط توليد اين مجتمع،يكى از پيشرفته‌ترين و پربازده‌ترين خط‌هاى موجود در جهان محسوب مى‌شود كه توسط يك شركت معتبر ايتاليايى آماده و راه‌اندازى شده است.
صرفنظر از اینکه شاردن ،سیاح معروف فرانسوی که در دوران صفویه به ایران سفر کرده و از کاشان و آران و بید گل هم دیدار نموده است و در سفر نامه معروف خود ذکر نموده که یک هزار نفر کارگر ابریشم کار در آران و بیدگل مشغول به کار می باشند، این شهر از دیر باز یکی از مراکز مهم تولید قالی و انواع پارچه های ابریشیمی و پنبه ای دستباف بوده است. تولیدات کارگاهها و کوره های فخاری و سفالگری آران و بیدگل به ویژه سبو ، کوزه ،سنگاب، قلقلک(ظرف سفالین که آب را در داخل خود خنک نگه می داشته)معروفیت فراوانی دارد.گلیم بافی،خورجین بافی ، گیوه چینی نیز در این شهر سابقه ای طولانی دارد. درحال حاضر نیز تعداد زیادی از مردم این سامان در زمینه صنایع دستی فعالیت دارند.
آب و هوای این منطقه گرم و خشک با تابستانهای گرم و سوزان و زمستانهای سرد و خشک بوده و حداکثر دمای هوا در تابستان به ۴۸ درجه سانتیگراد و حداقل برودت هوا در زمستان به ۷ -درجه سانتیگراد می‌رسد. به لحاظ کویری بودن منطقه، ۱۹۰۰ کیلومتر مربع (۳۱ ٪ درصد مساحت شهرستان) در تپه‌های شنی قرارگرفته که در اصطلاح محلی به آن بند ریگ می‌گویند.
آب و هوای منطقه، کویری است. فصل تابستان آن از نیمه خرداد تا نیمه آبان ماه گرم و سوزان و فصل زمستان آن که از ماه آذر تا پایان اسفند طول می‌کشد سرد و خشک و عمر فصل‌های بهار و پاییز کم می‌باشد. حداکثر درجه حرارت در تابستان گرمترین ماه (تیر) به ۴۸ درجه سانتی گراد و حد اقل درجه حرارت در زمستان تا ۵ درجه زیر صفر می‌رسد و زمان یخبندان مدت بیست وچهار روز در ماه‌های دی و بهمن است. اختلاف دما در شمال و ارتفاعات جنوبی واقع در شهرستان کاشان، باعث ایجاد جریان‌های مختلف هوایی و بادهای قبله، خراسان، شمال، شهریاری و سام و.. در طول سال می‌گردد. بارش باران در این منطقه کم و بیشترین موسم بارندگی از ماه آذر تا اردیبهشت و بارش برف در ماه‌های دی و بهمن است.
از نظر پهنه‌بندی اقلیمی شهر آران و بیدگل دارای اقلیمی با زمستانهای نسبتاً سرد و تابستانهای خیلی گرم و خشک است. در زمینه منابع آب، شامل قنات‌ها (مصارف کشاورزی) منصوره و خرم‌آباد و..)، چاه‌های عمیق، نیمه عمیق است. مهم‌ترین رودخانه‌های خشک این شهر رودخانه‌های نوش آبادو مسعود آباد می‌باشند در قدیم بیش از ۴۰ رشته قنات در اطراف شهر وجود داشت که سرچشمه‌های آن در کاشان و فین و راوند بود.
شمار روزهای بسیار گرم تابستانی: ۶۰ تا۷۰ (خرداد و تیر)
شمار روزهای طوفان: ۶۰ تا۷۰ (آبان و اسفند و خرداد)
در سال (۱۱۹۲قمری) زلزله و سیل بخشی زیادی از بیدگل را ویران کرد. صباحی بیدگلی شاعر معاصر آن دوران در وصف آن زلزله قصیده مشهوری دارد که در دیوان او آمده و به‌درستی وضعیت اسف بار زلزله را شرح داده‌است.
آران و بیدگل از طریق دو جاده اصلی به فاصله‌های ۵ و ۹ کیلومتر به کاشان مرتبط و از این دو مسیر که بر سره جاده‌های ارتباطی تهران به استان‌های جنوب و جنوب شرقی و راه‌آهن سراسری کشور قرار دارد، به شبکه راه‌های اصلی کشور متصل می‌گردد. همچنین این شهرستان با راه‌های ارتباطی فرعی به بخش‌ها و روستاهای تابعه خود و با دو راه کاروان رو قدیمی از شمال به شهرهای ورامین و قم ارتباط دارد. ادامه این راه قدیمی از جنوب شرقی شهرستان به اردستان و نائین تا جنوب شرق کشور امتداد میابد. جاده‌ای که آران و بیدگل را به گرمسار متصل می‌کند هم‌اکنون در دست ساخت است.
قبل از رواج قالیبافی صنعتی، درصد قابل توجهی از خانواده‌ها، هم‌زمان با فعالیت‌های کشاورزی و دامداری، به بافت گلیم و جاجیم، انواع پارچه‌های نخی و ابریشمی، کوزه‌گری، فخاری، عصاری و سفال‌سازی اشتغال داشتند. با ورود صنعت قالیبافی در چند دهه اخیر و افزایش درآمد آن تا چند برا بر درآمد کشاورزی، بیش از ۸۵٪ خانواده‌ها به این صنعت و مشاغل جنبی آن مثل نقشه‌کشی، رنگ رزی، چله دوانی و… روی آوردند به گونه‌ای که قالیبافی و مشاغل جنبی آن نقش مهمی در وضع مالی واقتصادی مردم این شهر و منطقه کاشان پیدا کرده‌است. در سال ۱۳۶۹ شهرک صنعتی صباحی بیدگلی درزمینی به مساحت ۲۰۰ هکتار در شرق جاده قدیم آران و بیدگل به کاشان احداث و در محدوده آن حدود ۲۵۰ کارخانه با مجتمع اداری، پارک، مجموعه ورزشی و پایانه باربری پیش‌بینی گردید. باتوسعه شهرک صنعتی به ۴۰۰ هکتارهم اکنون بیش از چهارصد واحد از کارخانه‌ها به تولید فرش ماشینی اشتغال دارند و دیگر واحدهای تولیدی آن که شامل تولید مواد شیمیایی، بهداشتی، ساخت ظروف و لوازم خانگی و موتور پمپ و… است محصولات خودرا برای مصرف به بازارهای داخلی وخارجی عرضه می‌نماید. تعداد افراد شاغل در این شهرک بیش از ۷۰۰۰ نفر می‌باشد. شهرک صنعتی هلال دربلوار دکتر عظیمی نیز با ۵۷ هکتار مساحت در سال ۱۳۸۲ تأسیس وهم اکنون بیشاز ۴۵ واحد صنعتی در این شهر فعال هستند که عمدتاً به تولید فرش ماشینی وصنایع نساجی و بافندگی اشتغال دارند. شهرک صنعتی انصار در نوش آباد و ناحیه صنعتی علی‌آباد بخش مرکزی و شهرک صنعتی متعلق به شرکت شهرک‌های صنعتی آران و بیدگل از جمله مناطق صنعتی شهرستان می‌باشند. شرکت فولاد کویر از جمله صنایع مادر در این شهرستان می‌باشد که بااشتغال ۴۰۰نفر وتولید سالنه ششصد و پنجاه هزار تن میلگرد از جمله صنایع مطرح فولاد در کشور ایران است وبا توسعه این شرکت در سال ۱۳۹۴ ظرفیت تولید آن به دومیلیون تن در سال افزایش خواهد یافت. صنایع متنوع دیگری در شهرستان آران و بیدگل به صورت پراکنده فعال می‌باشد و در مجموع ۱۶ هزار نفر در بخش صنعت این شهرستان به کار مشغولند.
در اعماق و سطح زمین‌های نواحی شمال این شهرستان، معادن غنی فراوانی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها حوزه‌های وسیع و دست نخورده نفت و دریاچه نمک با وسعت ۲۰۰۰ کیلومتر مربع به عنوان بزرگ‌ترین و بهترین ذخیره نمک آبی (خوراکی و صنعتی) و ترکیبات منیزیم می‌باشد که مورد استفاده قرار گرفته و در حاشیه آن، معادن خاک رس مرغوب، کائولن، سولفات سدیم، سیلیس، باریت و خاک‌های صنعتی وجود دارد که در صنایع نسوز و سرامیک سازی، شیشه، ریخته‌گری، مواد شوینده، آلیاژها و صنعت پزشکی در داخل و خارج کشور کاربرد فراوان دارد. همچنین معادن شن و ماسه نرم این شهرستان در حال بهره‌برداری است.
زبان اهالی آران و بیدگل، فارسی رایج ولی دارای لهجه‌های متفاوتی است. زبان محلی این منطقه که در اصطلاح به آن زبان دهی می‌گویند از زبانهای پهلوی قدیم است که تا این زمان در سرتا سر شهرها و بخشهای حاشیه کویربا اندک تفاوت در لهجه رایج است و با زبانهای دیگر ایرانی چون آذربایجانی، لری، کردی و مازندرانی وجوه مشابهی دارد. به‌طور کلی گویشهای پهنه کاشان، خواه روستاهای درون کوهساران و خواه آبادیهای گسترده در کویر و دشت آن، هم از لحاظ واژگان و هم از لحاظ دستوری و آوایی اهمیت خاصی دارد. در سالهای اخیر تحقیقات پراکنده‌ای دربارهٔ گویش آران و بیدگل صورت گرفته که مفصل‌ترین آن در زمینه دستور زبان و فرهنگ واژگان محلی، کتاب زبان کویر تألیف حسین (عباس) علیجانزاده است.
جاذبه های آران و بیدگل
مسجد جامع قاضی آران و بیدگل: یکی از جاذبه‌های تاریخی آران و بیدگل، مجموعه‌ای است کهن و متشکل از مسجد جامع قاضی، حسینیه، مهدیه، بقعه‌ی متبرکه‌ی چند امامزاده، آب انبار، بازارچه‌ی شرقی و غربی، مسجد ملاعلی، خانه‌ی علمای عاملی آرانی و بناهای دیگری است که قدمت اکثر آن‌ها به دوران صفویه و زندیه بازمی‌گردد. «مسجد جامع قاضی» این شهرستان، یکی از کهن‌ترین عمارات این مجموعه است که به نظر می‌رسد قدمت آن به دوران نخست اسلامی بازمی‌گردد که احتمالا به دستور شاه طهماسب اول بر وسعت آن افزوده شده است. کتبیه‌‌ای گچی در این مسجد وجود دارد که مزین به خط نسخ عالی و به هنرمندی ابوالقاسم کاشانی نوشته شده است. این کتیبه متعلق به زمان علیشاه قاجار و سال ۱۲۳۸ است. این مسجد دارای شبستان تابستانی، صحن اصلی، مهدیه، ساختمان پنج امامزاده از فرزندان امام محمد باقر (ع) و کتیبه‌ای سنگی منقوش به وقف‌نامه‌ی قپان مسجد، است.
کاروانسرای مرنجاب: عمارتی کهن، در سال ۱۰۱۲ هجری قمری، به دستور شاه عباس اول صفوی، در ۵۰ کیلومتری از شمال آران و بیدگل و در مجاورت دریاچه‌ی نمک، جهت اسکان مامورین محافظ راه ابریشم که محل عبور یکی از انشعاب‌های این راه تاریخی و ارزشمند است، ساخته شد. این بنای وسیع که به دلیل قرارگیری در منطقه‌ای به نام مرنجاب به «کاروانسرای مرنجاب» نام گرفت، یکی از مجهزترین و زیباترین کاروانسراهای ساخته شده در زمان خود محسوب می‌شد. هرچند در مدت زمانی به دلیل تغییر پایتخت به تهران و ایجاد راه‌های ارتباطی جدید در مسیر تهران، قم و کاشان، این کاروانسرا متروکه شد، ولی در سالهای اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و امروزه به عنوان یکی از اقامتگاه‌های گردشگری کویری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بقعه امامزاده محمد هلال: یکی از جاذبه‌های گردشگری مذهبی در شهرستان آران و بیدگل، بقعه‌ی امامزاده محمد هلال ابن علی(ع)، است که به دلیل معماری انجام شده و نیز تزئینات چشم‌گیر، یکی از دیدنی‌ترین و زیباترین بارگاه‌های متبرکه در این شهرستان است. سردر، هشتی ورودی رفیع، صحن‌های بزرگ با تزئیناتی زیبا از کاشی‌های معرق و معقل و نیز کاربندی‌های بسیار زیبا، گنبد بزرگ، گلدسته‌های متعدد با تزئینات هنرمندانه‌ی کاشیکاری از دلایل زیبایی قابل توجه این مجموعه‌ی زیارتی است. به نظر می‌رسد که قدمت بنای بقعه به دوران پیش از حکومت صفویان بازمی‌گردد. جالب است بدانید که آینه‌کاری انجام شده در سقف حرم به دستور کریم‌خان زند انجام شده است.
حمام رئیسه آران و بیدگل: یکی از کهن‌ترین حمام‌های شهرستان آران و بیدگل، «حمام رئیسه» این شهرستان است که قدمت آن متعلق به دوران حکومت صفویان است. این حمام در زمینی به مساحت نزدیک به ۱۰۰۰ متر مربع و با زیربنایی حدود ۵۰۰ متر مربع احداث شده است. خشت، گچ و آهک، کاشی و سنگ، از مصالح استفاده شده در ساخت این حمام قدیمی است که با دو درب ورودی جدگانه برای بانوان و آقایان، سه فضای اصلی گرمخانه، سردخانه و میاندر، دستشویی و دوش‌ها، در سال ۱۳۸۴ به ثبت ملی رسیده است.
کویر مرنجاب: یکی دیگر از دیدنی‌های محبوب در شهرستان آران و بیدگل منطقه‌ای است طبیعی که از آن به نام «کویر مرنجاب» یاد می‌شود. این جاذبه‌ی زیبای گردشگری در شمال شهرستان آران و بیدگل از توابع استان اصفهان قرار گرفته است و از شمال به دریاچه‌ی نمک آران و بیدگل، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر، از غرب به کویر مسیله و دریاچه‌های نمک حوض سلطان و حوض مره و سرانجام به شهرستان آران و بیدگل از سمت جنوب متصل می‌شود. به نظر می‌رسد که نام این کویر را شاه عباس صفوی انتخاب کرده است. بعضی دیگر معتقدند که کندن چاه و قنات و رسیدن به آب شیرین در این کویر کاری بسیار طاقت‌فرسا و سخت بوده است و به همین دلیل در گذشته به آن «مرد رنج آب» گفته می‌شد که رفته رفته تغییر کرد و به مرنجاب تبدیل شد. تپه‌های شنی مرتفع، جنگل‌های تاق، دریاچه‌های نمک و آسمان فوق‌العاده زیبای شب نیز از جذابیت‌های این کویر محسوب می‌شود. امروزه این منطقه از استان اصفهان یکی از محبوب‌ترین و درعین حال از جذاب‌ترین نقاط گردشگری در کشور است که علاقه‌مندان بسیاری برای تماشای آن به آران و بیدگل سفر می‌کنند
منطقه شکار ممنوع یخاب: در فاصله‌ی ۴ کیلومتری از غرب شهرستان آران و بیدگل، یکی از مناطق طبیعی و تحت حفاظت محیط زیست قرار گرفته است که به «منطقه‌ی شکار ممنوع یخاب» شهرت یافته است. بخش‌هایی از مرز شمالی منطقه با مرز پارک ملی کویر، یکی بوده و دریاچه‌ی نمک نیز در بخش شمالی آن قرار دارد که برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و کویرگردی مناسب خواهد بود. این منطقه دارای آب و هوایی کوهستانی، دشت‌های آبرفتی، تپه ماهوری، شن‌های روان در بخش غربی، پوشش بسیار مناسب، منابع آبی فراوان و چشم‌اندازهای بکر و منحصربهفرد است که برخی از حیوانات ساکن در آن همچون انواع گربه‌سانان، جبیر و هوبره، در خطر انقراض قرار گرفته است. کل، بز، قوچ، میش، گربه شنی، کاراکال، خرگوش، عقاب طلایی، سارگپه، کبک، مار شاخدار ایرانی، افعی شاخدار، تیرمار، شترمار شیرازی و مار قیطانی از جمله موجوداتی است که در این منطقه زندگی می‌کنند.
دریاچه نمک آران و بیدگل: قطعا یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری طبیعی در شهرستان آران و بیدگل «دریاچه‌ی نمک» این شهرستان است که در ۳۵ کیلومتری این شهرستان واقع شده است و با وسعتی حدود ۶۴۷ کیلومتر مربع یکی از بهترین جذابیت‌های کویر مرنجاب محسوب می‌شود. البته این دریاچه در بیشتر طول سال خشک و پوشیده از نمک است، اما از ویژگی‌های منحصربهفرد آن می‌توان به صحنه‌های زیبا و فوق‌العاده‌ای که پس از بارش باران و تبخیر آب ایجاد می‌شود اشاره کرد. اشکال هندسی حاصل از رسوبات نمک که تجربه‌ی تماشای آن خالی از لطف نیست. هر دوی این نقاط خطراتی همچون باتلاق‌های نمکی را به همراه دارد که باید بسیار مراقب بود. از جمله جاذبه‌های این کویر می‌توان علاوه بر موارد ذکر شده در بالا به نمک‌زار چاه کنجه، چاه دستکن (اعتقاد بر حفر آن توسط امام هشتم شیعیان)، ریگ بلند، کوه کلنگ، قلعه کرشاهی، کوه یخاب و کمپ متین‌آباد اشاره کرد.
جزیره سرگردان در دریاچه نمک: در نزدیکی ساحل جنوبی دریاچه خشک نمک، یکی دیگر از مناطق جالب و دیدنی کشور قرار دارد. این جاذبه‌ی گردشگری طبیعی که «جزیره‌ی سرگردان» نام گرفته است، تپه‌ای است که در دریاچه‌ی نمک قرار گرفته است که برای رفتن به آن باید ابتدا مسیر کاشان به آران و بیدگل را طی کرد و سپس با عبور ۳۵ کیلومتر از جاده‌ی مرنجاب به دریاچه‌ی نمک رسید. جزیره درموقعیت ۱۵ کیلومتری از داخل دریاچه قرار دارد. کارشناسان معتقدند، مرتفع‌ترین بخش جزیره‌ی سرگردان با ۸۰۸ متر فاصله از سطح دریا ، متشکل از سنگ‌های آتشفشانی است. وجه تسمیه این منطقه‌ی زیبا و منحصربهفرد، محو شدن دو بخش انتهایی جزیره در افق، درست هنگامی است که از فاصله‌ای دور به آن نگاه شود. در این لحظه، منظره‌ای همانند یک کشتی سرگردان در دریای بی‌انتهای کویر مشاهده می‌شود که به علت گرمای شدید منطقه، خطای دید و شکست نور رخ می‌دهد.
.....................................
آرشیو
