۱- راکون
اگر روزی تصمیم گرفتید برنامه ای برای سرقت ترتیب دهید، می توانید روی راکون ها حساب کنید! طی تحقیقی در سال ۱۹۰۸ مشاهده شد راکون ها قادر بودند قفل های پیچیده را با کمتر از ۱۰ بار تلاش باز کنند. پژوهش های زیادی از دهه های ۶۰ تا ۹۰ میلادی نشان داده است راکون ها از حافظه ی فوق العاده ای هم برخوردارند و قادرند راه حل انجام کارها را تا ۳ سال به خاطر بسپارند.
۲- کلاغ
این پرندگان نه تنها قادر به تشخیص چهره ها و تفکیک جانوران شکارچی و بی خطر از یکدیگر هستند، بلکه قوانین پایه ای فیزیک را هم درک می کنند. کلاغ ها الگوهای شناخته شده ی مهاجرت پرندگان را به کلی تغییر داده اند، به طوری که از مناطقی که کلاغ ها در گذشته در آنجا کشته شده اند دوری می کنند. این پرندگان حتی قادرند مسیر حرکت ماشین های زباله کش در شهرها را به خاطر بسپارند تا از زباله هایی که در میانه ی مسیر حرکت این ماشین ها بیرون می ریزد استفاده کنند.
۳- خوک
خوک ها مانند سگ ها قادر به درک احساسات هستند، همدردی خود را نشان می دهند، توانایی حل مازها را دارند، زبان های نمادین ساده را یاد می گیرند و دوستان خوبی هستند. طی آزمایشی، خوک های بریتانیایی گونه ی «وی» برای پیدا کردن مسیر منتهی به ظرفی از غذا باید از آینه ها استفاده می کردند. خوک های جوانی که ۶ هفته سن داشتند، طی چند ساعت به مفهوم بازتاب پی بردند، در حالی که درک این مسأله برای نوزادان انسان تا چندین ماه زمان می برد.
۴- اختاپوس
این فراریان حرفه ای آبزی، بارها توانسته اند شیشه های درپیچ دار را باز کنند، جثه ی بزرگ شان را در سوراخ های کوچک فشرده کنند و از مخزن های آکواریوم بیرون بخزند و خود را آزاد کنند. یک اختاپوس آکواریومی آلمانی به نام «اتو» بارها با زدن سنگ به شیشه ی آکواریوم و پاشیدن آب به چراغ هایی که در بالای آکواریومش روشن بود سعی کرده بود نور آزاردهنده ی آن ها را کم کند.
۵- سنجاب
سنجاب های خاکستری قادرند محل هزاران دانه ای که پنهان کرده اند را تا چندین ماه به خاطر بسپارند. آن ها حتی از ترفندهایی استفاده می کنند تا حیواناتی که ممکن است دانه هایشان را بدزدند را فریب دهند. طی تحقیقی در سال ۲۰۱۰ مشاهده شد سنجاب هایی که می دانستند تحت نظر هستند، در حالی که دانه های ارزشمند خود را زیر بغل یا در دهان شان پنهان می کردند با تظاهر به کندن حفره، گرد و خاک ایجاد می کردند تا بعدا بتوانند دانه های خود را در جای مناسب دیگری پنهان کنند.
۶- دلفین
دلفین ها را اغلب دومین حیوان باهوش در دنیا می دانند چون نسبت اندازه ی مغز به بدن در این حیوانات حدودا زیاد است، توانایی نشان دادن احساست خود را دارند و از انسان ها تقلید می کنند. تحقیقات جدید بیان می کند احتمالا دلفین ها دومین حیوان فریبکار در دنیا هستند. به دلفین های یک موسسه ی پژوهشی آموزش داده بودند زباله های مخزن های خود را در ازای گرفتن ماهی با مربیان شان مبادله کنند. یکی از دلفین ها به نام «کِلی» متوجه شده بود می تواند تقلب کند. او که زباله هایش را در زیر سنگی در مخزنش پنهان کرده بود، کاغذها را پاره و چندین تکه می کرد و برای آنکه بتواند ماهی های بیشتری بگیرد هر بار یکی از تکه ها را برای مربی اش می برد. تقلب هوشمندانه ی کلی تصادفی نبود و محققان معتقدند او این کار را آگاهانه انجام داده است.
۷- زنبور
زنبورها مصداق تکامل مفهومی هستند که به آن «هوش جمعی» گفته می شود؛ به طوری که ۵۰ هزار زنبور کارگر در یک کلونی گرد هم می آیند تا تصمیمی دموکراتیک اتخاذ کنند. در فصل بهار زمانی که کندو مملوء از زنبور می شود، کلونی ها زنبورهایی را مأمور می کنند تا به جست وجوی خانه ی جدیدی بروند. اگر هر یک از مأمورها با محل ساخت کندوی جدید موافق نباشد، آن ها به شیوه ای متمدنانه و با نوعی مسابقه ی رقص در این مورد با یکدیگر گفتگو می کنند. هر کدام از زنبورها برای آنکه بقیه ی مأمورها را درباره ی مزیت های محل مورد نظر خود متقاعد کند شروع به اجرای نوعی رقص جنبشی می کند، به طوری که هرچه رقص زنبور شورانگیز تر باشد یعنی رضایت آن از محل مورد نظرش بیشتر است. باقی زنبورهای مأمور رأی خود را با استفاده از بدن شان اعلام می کنند، به طوری که به محل مورد نظر پرواز می کنند و به رقص می پیوندند تا زمانی که محلی نظر موافق همه ی گروه را جلب کند.
۸- فیل
فیل های از حافظه ی فوق العاده برخوردار هستند. آن ها قادرند مسیرهایی را که به گودال های آب منتهی می شوند را به خاطر بسپارند. و البته دوستان شان را هم هرگز فراموش نمی کنند. در سال ۱۹۹۹، فیلی به نام «شرلی» را به منطقه ی حفاظت شده ی فیل ها در ایالت تنسی امریکا آوردند. یکی از فیل های ساکن منطقه به نام «جنی» از دیدن او هیجان زده بود. ماجرا از این قرار بود که آن ها ۲۲ سال قبل مدت کوتاهی را در یک سیرک با یکدیگر گذرانده بودند.
۹- مرغ
اگرچه اغلب مرغ ها را موجودات کودنی می دانند اما حقیقت آن است که آن ها حیوانات بسیار باهوشی هستند. در واقع مرغ ها حتی می توانند اشکال و رنگ های خاصی را از یکدیگر تشخیص دهند. طی پژوهشی، به مرغ ها آموزش دادند از میان ۴ شکل مختلف شامل دایره، مربع، مثلث و مستطیل به یکی از آن ها نوک بزنند. با وجود تغییر چیدمان اشکال، مرغ ها هر بار موفق شدند شکل مورد نظر را از میان بقیه انتخاب کنند. وقتی شکل مورد نظر حذف می شد، مرغ ها کنجکاوانه به دنبال آن می گشتند و هیچ شکل دیگری را انتخاب نمی کردند، اما وقتی آن شکل دوباره اضافه می شد، مرغ ها به آن نوک می زدند.
۱۰- طوطی خاکستری افریقایی
طوطی ها علاوه بر تقلید صدای انسان ها، توانایی حل معماها بر اساس استدلال را دارند. هوش این طوطی ها به اندازه ی یک کودک ۳ ساله است. این پرندگان قادرند درمورد محل غذایی که به عنوان جایزه برای آن ها گذاشته شده نتیجه گیری کنند. آن ها این کار را نه تنها با استفاده سرنخ های مربوط به محل پنهان شدن غذا، بلکه از طریق غیبت سرنخ ها هم انجام می دهند، ویژگی ای که پیش از آن تنها در انسان و میمون ها دیده شده بود. این مسأله نشان می دهد طوطی های خاکستری افریقایی تا حدودی توانایی درک رابطه ی میان علت و معلول را دارند و از آن برای نتیجه گیری در مورد جهان پیرامون خود استفاده می کنند.
۱۱- شامپانزه
بر کسی پوشیده نیست که شامپانزه ها بعد از انسان، باهوش ترین موجودات زمین هستند. همچون انسان که هوش را از طریق مادر خود به ارث می برد، هوش شامپانزه ها هم تا حد زیادی به ژن های آن ها وابسته است. آن ها می توانند کلمات را یاد بگیرند، با وسایل بازی کنند و حتی ظاهرا برای مرگ دوستان شان سوگواری می کنند. ژن ها تعین کننده ی نزدیک به نیمی از تغییر پذیری هوش شامپانزه ها هستند. به علاوه، این حیوانات شیوه ی خاص خود را برای ساده تر کردن زندگی شان دارند. آن ها برای کارهای ساده ای مثل باز کردن میوه ها و دانه ها ابزارهایی را درست و از آن ها استفاده می کنند. در حقیقت پژوهش ها نشان داده است بعضی از این پستانداران نیزه هایی برای صید شکارهای کوچک تر خود درست می کنند و از شاخه های بلند برای حفر زمین و پیدا کردن موریانه ها استفاده می کنند.
۱۲- سگ
بی دلیل نیست که سگ ها را بهترین دوستان انسان می دانند. آن ها نه تنها حیواناتی دوست داشتنی، بلکه بسیار باهوش هم هستند. این حیوانات احساس دارند، ترفندها را یاد می گیرند، صاحبان شان را تشخیص می دهند، متوجه احساسات دیگران می شوند و البته این ها تنها بخشی از توانایی های این حیوانات باهوش است. هوش سگ ها به اندازه ی یک کودک ۲ ساله است. این یافته بر اساس یک تست رشد زبانی است که نشان داد سگ های بالغ می توانند ۱۶۵ کلمه بیاموزند (مانند یک کودک ۲ ساله) که این مسأله شامل علائم و حرکات هم می شود و ۲۰ درصد از سگ ها که از هوش بالایی برخوردار هستند قادرند ۲۵۰ کلمه بیاموزند. اگرچه سگ ها از نظر زبانی مشابه کودکان ۲ ساله هستند، اما از نظر یادگیری قواعد پایه ای ریاضیات مانند کودکان ۳ یا ۴ ساله هستند.
