اختصاصی طرفداری - هیات اجرایی کمیته بین‌المللی المپیک روز 17 آذر برنامه نهایی المپیک 2024 پاریس را اعلام کرد، برنامه‌ای که تهیه آن بر سه اصل استوار بود، تساوی جنسیتی، حضور هر چه بیشتر مواد مختلط و ورود ورزش‌های جوان‌پسند!
تساوی جنسیتی اجباری
نزدیک به 11 هزار و 100 ورزشکار در المپیک 2020 توکیو حاضر خواهند بود، تعدادی که IOC برای المپیک 2024 پاریس به عدد 10 هزار و پانصد تقلیل داده است، برای رسیدن به این هدف این کمیته مجبور به کاهش تعداد ورزشکاران در تقریبا نیمی از ورزش‌های حاضر در مسابقات المپیک شد! ورزش وزنه‌برداری با از دست دادن حدود نیمی از سهمیه‌های خود بیشترین سهم را در این کاهش 600 نفری ایفا کرد. تصمیمی که به دلیل دوپینگ گسترده و فساد سازمان‌یافته در فدراسیون جهانی این ورزش قابل پیش‌بینی بود، خطر حذف از المپیک یا کم کردن سهمیه‌ها تنها اهرم فشار IOC به فدراسیون‌های جهانی ورزشی است که به این وسیله آنان را مجبور به انجام تغییرات بنیادین کند. انتخابات فدراسیون جهانی وزنه‌برداری چند ماه دیگر برگزار می‌شود و باید دید تصمیم سختگیرانه این کمیته در کاهش مواد و سهمیه‌های وزنه‌برداری چه تاثیری بر نتایج آن انتخابات خواهد گذاشت. حضور مجدد افراد منتصب به تاماش آیان رئیس سابق این فدراسیون ممکن است زمینه حذف همیشگی ورزش کهن وزنه‌برداری از مسابقات المپیک را فراهم کند.
با اعلام IOC، تعداد 10500 ورزشکار حاضر در پاریس به شکل کاملا مساوی بین زنان و مردان تقسیم شده است تا برای نخستین بار در تاریخ تساوی دقیقا 50 درصدی جنسیتی رعایت شود. تعداد ورزشکاران زن و مرد در 5 ورزش یکسان نیست اما این ورزش‌ها با خنثی کردن اثر یکدیگر در نهایت موجب می‌شوند تا تساوی جنسیتی رعایت شود! در دو ورزش فوتبال و واترپلو تعداد تیم‌های مسابقات مردان بیشتر است، ضمن اینکه کشتی فرنگی نیز فقط در بخش مردان فعالیت می‌کند. اما از سوی دیگر دو ورزش شنای موزون و ژیمناستیک ریتمیک مختص زنان هستند.
شنای موزون و ژیمناستیک ریتمیک فرشته نجات کشتی فرنگی!
شنای موزون که نام رسمی آن به "شنای هنری" تغییر یافته همراه با ژیمناستیک ریتمیک تنها ورزش‌هایی (یا به عبارت صحیح‌تر زیرشاخه ورزشی) در برنامه المپیک هستند که مختص زنان می‌باشند و به نظر می‌رسد حضور این دو ورزش نقش عمده‌ای در حفظ کشتی فرنگی در برنامه مسابقات ایفا کرده است! عدم فعالیت کشتی فرنگی در بخش زنان موجب شده تا اتحادیه جهانی کشتی در سالیان اخیر از سوی کمیته بین‌المللی المپیک برای حذف کشتی فرنگی تحت فشار باشد، این موضوع با توجه به پرطرفدارتر بودن کشتی فرنگی در اروپای غربی و مرکزی تاکنون با مقاومت اتحادیه جهانی کشتی مواجه شده است. وجود این دو ورزش مختص زنان موجب شد تا در نهایت تساوی جنسیتی در مورد تعداد ورزشکاران رعایت شود و IOC حداقل فعلا نیازی به حذف یا کم کردن مواد کشتی فرنگی احساس نکند.
سکوی قهرمانی المپیک 2016 برزیل در ماده انفرادی ژیمناستیک ریتمیک زنان
علاقه شدید IOC به مواد مختلط
کمیته بین‌المللی المپیک با مدیریت توماس باخ آلمانی علاقه شدیدی به افزودن مواد مختلط (یا میکس) به برنامه مسابقات المپیک دارد، با این توجیه که افزودن مواد مختلط نیازی به افزایش تعداد ورزشکاران ندارد و نفرات آن از بین ورزشکارانی که قبلا در دو بخش مردان و زنان سهمیه گرفته‌اند انتخاب خواهند شد. به جز ورزش‌هایی راکتی مانند بدمینتون، تنیس و تنیس روی میز که سابقه طولانی در برگزاری مسابقات میکس دوبل دارند، در بسیاری از ورزش‌ها مواد مختلط در حالی به برنامه المپیک راه پیدا کردند که تا قبل از آن هیچ رقابتی در سطح جهانی نداشتند و به یکباره و پس از اعلام حضور در المپیک متولد شدند! عجیب‌تر آن که در دو ورزش دو و میدانی و قایقرانی بادبانی در حالی مواد میکس به مسابقات المپیک 2024 افزوده شده‌اند که هنوز ماده مورد نظر مشخص نشده است، این یعنی یک ماده ورزشی حتی قبل از ایجاد شدن به برنامه مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان راه پیدا کرده است!
تیم میکس جودو ژاپن شامل 3 مرد و 3 زن
برای المپیک 2024 پاریس، 22 ماده مختلط در برنامه مسابقات پیش‌بینی شده که 4 عدد بیشتر از مواد میکس در المپیک 2020 توکیو است. 6 مورد از این مواد مربوط به ورزش سوارکاری است که به شکل تاریخی مسابقات آن مستقل از جنسیت برگزار می‌شود و رقابت مجزایی برای زنان و مردان ندارد. 16 ماده میکس دیگر مربوط به ورزش‌های شنا (1)، تیر و کمان (1)، دو و میدانی (2)، بدمینتون (1)، جودو (1)، قایقرانی بادبانی (4)، تیراندازی (3)، تنیس روی میز (1)، تنیس (1) و تریاتلون (1) می‌باشند. به جز دو ورزش بدمینتون و قایقرانی بادبانی که مسابقات میکس در آن‌ها به شکل کاملا مجزا از سایر مواد است، در سایر ورزش‌ها همان نفرات حاضر در مسابقات انفرادی می‌توانند شانس خود را برای کسب یک مدال دیگر در بخش میکس امتحان کنند.
نمایی از مسابقات میکس تفنگ بادی در بازی‌های آسیایی 2018، هر تیم شامل یک مرد و یک زن است
ورزش‌های جوان‌پسند
از زمان ریاست توماس باخ، IOC گرایش بیشتری به سمت ورزش‌های جدید و طبق ادعای وی جوان‌پسند پیدا کرده است، امری که از المپیک 2020 توکیو آغاز شد و در المپیک پاریس نیز ادامه خواهد داشت. تا پیش از این و در زمان مدیریت ژاک روگ رئیس سابق IOC، تعداد ورزش‌های مسابقات المپیک نباید از عدد 28 تجاوز می‌کرد و برای اضافه کردن ورزش جدید باید یک ورزش از برنامه مسابقات کنار گذاشته می‌شد. اتفاقی که آخرین بار برای دو ورزش بیسبال و سافتبال افتاد که پس از المپیک 2008 پکن حذف شده و با دو ورزش گلف و راگبی جایگزین شدند. ورزش کشتی نیز در سال 2013 و در زمان تصمیم‌گیری برای المپیک 2020 از برنامه مسابقات کنار گذاشته شد اما چند ماه بعد با رای‌گیری مجدد برای تعیین جایگزینش، با غلبه بر سایر ورزش‌های متقاضی موفق به بازگشت به برنامه المپیک گردید!
ژاک روگ و توماس باخ، دو رئیس سابق و فعلی کمیته بین‌المللی المپیک
اما مدیریت جدید این کمیته رویکرد متفاوتی در این زمینه داشته و به جای محدود کردن تعداد ورزش‌ها، روی محدود کردن تعداد ورزشکاران تمرکز می‌کند. بر این اساس از المپیک توکیو به کشور میزبان اجازه داده شد تا 5 ورزش را به این کمیته پیشنهاد دهد، ژاپن از این فرصت برای وارد کردن کاراته، بیسبال، سنگ‌نوردی، موج‌سواری و اسکیت‌بورد به مسابقات المپیک استفاده کرد. از این بین، دو ورزش قدیمی‌تر کاراته و بیسبال جایی در بین مواد المپیک 2024 نخواهند داشت و ورزش بریک دنس جانشین این دو ورزش خواهد شد. کمیته بین‌المللی المپیک از ورزش‌های جوان‌پسند با نام ورزش‌های اوربان (Urban) یاد می‌کند، کلمه‌ای که شاید معادل فارسی آن در این مقوله ورزش‌های کوچه و خیابانی باشد.
جدول زیر لیست ورزش‌ها یا مواد جوان‌پسندی است که در دو المپیک 2020 و 2024 به مسابقات المپیک افزوده شده‌اند. برخی از آنان ورزش‌های مجزایی مانند بریک دنس هستند و برخی هم در داخل مواد یکی از ورزش‌های قدیمی المپیک مانند دوچرخه‌سواری یا قایقرانی بادبانی قرار می‌گیرند.
| ورزش یا ماده جدید |
سال ورود |
تعداد مواد |
| BMX فری‌استایل |
2020 |
2 |
| بسکتبال 3 نفره |
2020 |
2 |
| اسکیت‌بورد |
2020 |
4 |
| موج‌سواری |
2020 |
2 |
| سنگ‌نوردی |
2020 |
4 |
| بریک دنس |
2024 |
2 |
| کانو اسلالوم اکستریم |
2024 |
2 |
| قایقرانی بادبانی (دو ماده کایت‌بوردینگ و آف‌شور) |
2024 |
2 |
لازم به توضیح است که ورزش سنگ‌نوردی با 2 ماده در المپیک 2020 حاضر خواهد بود و سپس برای المپیک 2024 تعداد مواد آن به 4 افزایش پیدا می‌کند.
آشنایی با برخی از مواد جدید
اضافه کردن بریک دنس (یا برکینگ) جنجالی‌ترین بخش از تصمیم IOC در مورد تغییر در برنامه المپیک بود، مخصوصا که این ورزش جایگزین دو ورزش سنتی و ریشه‌دار کاراته و بیسبال شده است. تصمیمی که در ظاهر توسط کمیته فرانسوی برگزاری المپیک 2024 گرفته شده اما نگاهی دقیق‌تر به موضوع مشخص می‌کند که این تصمیم در واقع توسط خود IOC به طرف فرانسوی ابلاغ شده است! بریک دنس که تا چندی پیش تفریحی بدون فدراسیون جهانی مشخص بود، در حال حاضر تحت پوشش فدراسیون جهانی "رقص ورزشی" قرار دارد که بیشتر متولی برگزاری مسابقات رقص‌های استاندارد و لاتین است اما پس از عدم موفقیت در وارد کردن ورزش‌های تحت حمایت خود به برنامه المپیک، با تصاحب بریک دنس سعی کرد به هر شکلی به بخشی از برنامه المپیک تبدیل شود!
مهم‌ترین مشکل بریک دنس قانونمند نبودن آن است، تاکنون هیچ قانون و سیستم امتیازدهی برای این ورزش ابداع نشده و داوران کاملا به شکل سلیقه‌ای یکی از دو شرکت‌کننده را به عنوان پیروز انتخاب می‌کنند! بریک دنس ابتدا در المپیک نوجوانان 2018 آرژانتین وارد برنامه مسابقات شد، موضوعی که در آن زمان چندان مورد توجه رسانه‌ها قرار نگرفت اما چند ماه پس از آن بود که اعلام شد که این ورزش کاندید حضور در المپیک 2024 پاریس است! نکته جالب دیگر در مورد بریک دنس عدم استفاده از نام واقعی ورزشکاران در طول مسابقات است، برای مثال در المپیک نوجوانان سرگی چرنیشف از روسیه که مدال طلای بخش پسران را کسب کرد در تمام طول مسابقات با نام "بامبلبی" (به معنی زنبور و از شخصیت‌های سری فیلم‌های ترانسفورمرز) معرفی می‌شد!
بریک دنس در المپیک نوجوانان 2018، بامبلبی قهرمان مسابقات نظاره‌گر حرکات مارتین فرانسوی است
دوچرخه‌سواری BMX در بخش سرعت از سال 2008 به مواد المپیک افزوده شد، این ورزش حالا با اضافه کردن دو ماده "فری‌استایل" یا آزاد حضور پررنگ‌تری در مسابقات المپیک خواهد داشت. بخش فری‌استایل برخلاف بخش سرعت یا "ریس" شامل حرکات نمایشی است و توسط داوران امتیازدهی می‌شود. فدراسیون جهانی دوچرخه‌سواری UCI که سهمیه‌های زیادی را در بخش جاده از دست داده پیشنهاد اضافه کردن دو ماده دیگر در بخش فری‌استایل به المپیک 2024 را نیز مطرح کرده بود که با مخالفت IOC روبرو شد. مسابقات فری‌استایل در دو المپیک 2020 و 2024 در ماده "پارک" برگزار می‌شود که طی آن دوچرخه‌سواران در محیطی که شبیه به یک پارک آماده شده به انجام حرکات نمایشی خواهند پرداخت.
ماده پارک در مسابقات BMX فری‌استایل
با پیشنهاد فدراسیون جهانی کانو از سال 2024 با حذف دو ماده از کانوی اسپرینت (یا آب‌های آرام) دو ماده کانو اسلالوم اکستریم به مواد مسابقات افزوده می‌شود. ورزشی بسیار جدید که هنوز مسابقات آن شکل جدی پیدا نکرده است! مسابقات کانو شامل مواد گوناگونی است که دو بخش کانو اسپرینت و اسلالوم در برنامه المپیک قرار دارند. در مسابقات اسلالوم (یا مارپیچ) که در کشورمان گهگاه به اشتباه آب‌های خروشان نیز گفته می‌شود، قایقرانان در مسیری مواج و دشوار حرکت کرده و باید از بین دروازه‌هایی که در طول مسیر مشخص شده حرکت کنند. ماده اسلالوم اکستریم شباهت فراوانی به اسلالوم معمولی دارد، تنها تفاوت آن حضور همزمان قایق‌ها در مسیر مسابقه است! به این شکل که حداکثر 4 قایق مسابقه را همزمان استارت زده و نفرات برتر به مرحله بعد صعود می‌کنند. در این ورزش سبقت گرفتن در طول مسیر بسیار دشوار است و معمولا چند متر ابتدایی تکلیف نفرات برتر را مشخص می‌کند!
تصمیم فدراسیون جهانی کانو برای حذف مواد سنتی کانو اسپرینت و جایگزینی آن با این ورزش جدید با مخالفت گسترده ورزشکاران کانو و کایاک در سطح جهان روبرو شد اما این تصمیم با حمایت IOC سرانجام به تصویب رسید و در المپیک 2024 اجرا خواهد شد.
لحظه استارت در کانو اسلالوم اکستریم
اسکیت‌بورد یکی دیگر از ورزش‌های مورد نظر IOC است که شرایطی مشابه بریک دنس دارد. در این مورد نیز فدراسیون جهانی رولر اسپورتس (اسکیت چرخ‌دار) پس از سال‌ها تلاش ناکام در ورود به المپیک توانست با تصاحب اسکیت‌بورد راهی به بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان پیدا کند! اسکیت‌بورد که در المپیک توکیو برای اولین بار حاضر خواهد بود، در بازی‌های آسیایی 2018 جاکارتا نیز در برنامه مسابقات بود. شکل کلی مسابقات اسکیت‌بورد شباهت زیادی به BMX فری‌استایل دارد و نفرات برتر با امتیازات داوران مشخص می‌شوند. ورزش اسکیت‌بورد با دو ماده پارک و استریت (خیابان) در دو بخش زنان و مردان 4 مدال طلا در دو المپیک 2020 و 2024 خواهد داشت. تفاوت دو ماده پارک و استریت همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است مربوط به محیط برگزاری حرکات نمایشی است.
مارگیلین دیدال قهرمان بازی‌های آسیایی 2018 در ماده استریت در بخش زنان
ورزش قایقرانی بادبانی یا سیلینگ یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌های مسابقات المپیک است، این ورزش که در کشورمان چندان فعال نیست از دومین دوره مسابقات المپیک از سال 1900 در برنامه مسابقات قرار گرفته است. فدراسیون جهانی سیلینگ نیز در سالیان اخیر با تغییر در مواد خود به سمت مواد جدید رو آورده است. مسابقات کایت‌بوردینگ با پیشنهاد این فدراسیون و تایید کمیته بین‌المللی المپیک از سال 2024 وارد مسابقات المپیک شده و جایگزین مواد سنتی و قدیمی بادبانی می‌شود. پیشنهاد دیگر این فدراسیون که با موافقت موقت IOC مواجه شده اضافه کردن یک ماده آف‌شور به مسابقات المپیک است، هر چند که در این مورد 6 ماه به فدراسیون جهانی فرصت داده شده تا با بررسی شرایط پیشنهاد نهایی خود را در مورد جزئیات این ماده به IOC اعلام کند. مسابقات آف‌شور برخلاف رقابت‌های نرمال قایقرانی بادبانی با فاصله از ساحل و به شکل شبانه‌روزی بدون استراحت برگزار می‌شود و زمان آن حدود 3 روز ممکن است به طول بکشد! اتفاقی که پخش تلویزیونی آن رقابت را غیرممکن کرده و پخش آنلاین آن توسط دوربین‌هایی که روی قایق‌ها و قایقرانان مستقر می‌شود ممکن است.
کایت‌بوردینگ، نوعی از قایقرانی بادبانی که به جای بادبان از کایت برای حرکت کمک گرفته می‌شود
پارکور و دیگر پروژه‌های جدید
پارکور دیگر ورزش جوان‌پسند پیشنهادی برای ورود به المپیک 2024 پاریس بود، پیشنهادی که توسط فدراسیون جهانی ژیمناستیک ارائه شد و در نهایت به دلیل محدودیت 10 هزار و 500 نفری ورزشکاران موفق به حضور در المپیک 2024 نشد. پارکور که تا پیش از این توسط یک سازمان جهانی مستقل اداره می‌شد در سال 2017 توسط فدراسیون جهانی ژیمناستیک FIG مصادره شده و این فدراسیون پارکور را در کنار ژیمناستیک هنری، ریتمیک، ترامپولین، آکروباتیک و ایروبیک به عنوان ششمین زیرشاخه خود معرفی کرده است. اتفاقی که با اعتراض شدید سازمان جهانی پارکور مواجه شد و شاید به همین دلیل IOC فعلا تصمیم گرفت که حداقل برای المپیک 2024 از وارد کردن پارکور به برنامه مسابقات صرف‌نظر کند. اما طبق اعلام کمیته بین‌المللی المپیک، پیشنهاد اضافه کردن سه رقابت پارکور، دو صحرانوردی و روئینگ ساحلی مورد استقبال این کمیته قرار گرفته و می‌تواند در المپیک‌های بعدی وارد برنامه مسابقات شود. علاقه فدراسیون جهانی ژیمناستیک به اضافه کردن پارکور به برنامه المپیک زیر نظر این فدراسیون در حالی است که هنوز حتی یک مسابقه پارکور قهرمانی جهان برگزار نشده است!
مسابقات پارکور زیر نظر فدراسیون جهانی ژیمناستیک
توماس باخ اصرار دارد که ورزش‌های کوچه و خیابانی مورد علاقه نسل جدید قرار می‌گیرد و میزان علاقه‌مندان به المپیک را در سطح جهان گسترش می‌دهد. بالا رفتن هزینه‌های میزبانی المپیک سبب شده تا کشورهای کمتری نسبت به گذشته متقاضی میزبانی این رویداد بین‌المللی باشند، به همین دلیل کمیته المپیک قصد دارد با تغییرات در مواد مسابقات درامدهای ناشی از برگزاری المپیک را افزایش دهد. اما این سوال پرسیده می‌شود که آیا واقعا ورزش‌های کوچه و خیابانی مورد نظر IOC باعث علاقه بیشتر جوانان به مسابقات المپیک خواهند شد یا توماس باخ با 66 سال سن برای جوانان تصمیم‌گیری می‌کند؟
ویدیویی از مسابقات بریک دنس
بریک دنس تنها ورزش جدید حاضر در مسابقات المپیک نیست اما حضورش بیش از سایر مواد جنجال‌آفرین بود. اولین حضور بریک دنس یا برکینگ در یک رقابت تحت نظر IOC مربوط به المپیک نوجوانان 2018 بود. فینال این مسابقات در بخش پسران بین سرگی چرنیشف از روسیه (ملقب به بامبلبی) و مارتن لژون از فرانسه (ملقب به مارتین) را در ویدیوی زیر مشاهده می‌کنید. این رقابت در 4 راند برگزار شد، که در هر راند 5 داور حاضر در مسابقه یکی از دو نفر را به انتخاب خود (و بدون سیستم امتیازدهی مشخص) به عنوان فرد برتر در نظر گرفتند، در پایان بامبلبی روس توانست با رای 19 مقابل 1 مدال طلای المپیک نوجوانان را تصاحب کند.
همچنین بخوانید:
وزنه‌برداری به شکل مشروط در المپیک 2024 / تعداد اوزان وزنه‌برداری از 7 به 5 کاهش پیدا کرد
بوکس و وزنه برداری در خطر حذف از المپیک
ادامه اتفاقات عجیب در فدراسیون جهانی وزنه‌برداری; سه رئیس در سه روز!
