قلعه‌گنج شهری در استان کرمان و در جنوب شرقی ایران است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳٬۱۶۹ نفر (۳٬۶۳۸ خانوار) بوده‌است. شهرستان قلعه گنج بین ۳۲ º۲۷ درجه عرضی و ۵۴ º۵۷ و ۵۰ º۵۷ درجه طول جغرافیایی قرار گرفته‌است.
کنکاو یین تاریخ و قدمت این شهر کاری ست بس دشوار و شگرف. تاریخ آن به قبل از اسلام و میلاد مسیح می‌رسد که در حال حاضر در جای جای تاریخ شواهدی از اقوام ساکن در این شهرستان بدست می‌آید، آثار بدست آمده از تمدن این منطقه نشانگر قدمت بیش از ۵۰۰۰ سال را نشان می‌دهد. این شهرستان را می‌توان از نظر تاریخی جزء نواحی غربی کران دانست و علاوه بر این از قرون قدیم تا امروز قلعه گنج جزء برکات رودبار محسوب می‌شود، از آنجایی که ساکنان این شهرستان کوچ و قفص هستند در بسیاری از کتاب تاریخی این شهرستان به خیال قفص معروف بوده‌است. همچنین غالب جمعیتی که هم‌اکنون در این ناحیه زندگی می‌کنند فارس، بلوچ، عرب و آفریقایی هستند.
از آنجایی که قلعه گنج در گذشته به کلات گنج معروف بوده و بعضی از طوایف این منطقه به کلات گنجی معروف هستند، می‌توان چنین پنداشت که مردمان این نواحی در گذشته صاحب قنات‌ها، گنج‌ها، نعمت‌ها و آبادانی‌های فراوان بوده‌اند؛ بنابراین همان‌طور که از اسمش پیداست سرزمین حاصل خیزی و پردرآمدی است و در آن کشت انواع محصولات گرمسیری متداول است.
این منطقه دارای آب و هوای نیمه مرطوب و اقلیم بیابانی می‌باشد و در سالهای اخیر به علت کاهش بارندگی شاهد خشکسالی بوده‌است. بارندگی‌های این منطقه عموماً تحت تأثیر دو تودهٔ پرفشار و کم فشار است که همه ساله در تابستان از سوی اقیانوس هند (باران‌های موسمی) و در زمستان از سوی دریای مدیترانه اند که بعضاً سیل آسا خواهند بود. میانگین ارتفاع شهر قلعه گنج از سطح دریا ۴۵۰ متر است. حداکثر دما در تابستان ۵۲ و حداقل دما در زمستان ۲ درجه می‌باشد.
رودخانه‌ها :
هلیل رود از کوهستان هزار و ارتفاعات جبالبارز سرچشمه می‌گیرد و به هامون جازموریان می‌ریزد.
رودخانه پاسبین از کوه‌های ده در و اسلام‌آباد سرچشمه می‌گیرد و به هامون جازموریان می‌ریزد.
رودخانه سورگاه که از از کوه‌های درباغ سرچشمه و به هامون جازموریان می‌ریزد.
رودخانه رمشک که از ارتفاعات رمشک سرچشمه می‌گیرد.
هیچگونه رودخانه دایمی در این شهرستان وجود ندارد و همه فصلی می‌باشند.
ارتفاعات و ناهمواری‌ها:
ارتفاعات دستجرد با ارتفاع ۱۴۰۰ متر در ۱۰ کیلومتری غرب شهرستان.
ارتفاعات کشیت با ارتفاع ۱۰۰۰ متر در ۱۵ کیلومتری غرب شهرستان.
ارتفاعات بشاگرد با ارتفاع ۲۱۰۰ متری در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شهرستان.
ارتفاعات پایی میخ با ارتفاع ۶۰۰ متری در ۱۴ کیلومتری جنوب شرق شهرستان.
مناطق جنگلی به طول ۲۵۰ کیلومتری در شمال شرقی قلعه گنج از روستای آهوان شروع و تا جلگه چاه هاشم، دلگان، رودبار و جازموریان منتهی می‌شود.
از نظر اجتماعی مردم شهرستان مردمی خونگرم، اجتماعی، دارای آداب معاشرت در سطح مطلوب هستند، و زنان عمدتاً دارای پوشش بندری و بلوچی هستند.در تقسیم‌بندی گویش‌های مختلف این شهر باید اینطور گفت که؛ مردم به زبان فارسی، زبان بلوچی و گویش رودباری خود صحبت می‌کنند که این گویش محلی نسبت به سایر شهرهای همجوار خود تفاوت اندکی را دارا است. گویش محلی این شهر تلفیقی از زبانهای پارسی، بلوچی و گویش بندری است. تشیع، بیشتر مردم این ناحیه از این مذهب هستند و اقلیت را اهل تسنن و زرتشتی‌ها تشکیل می‌دهند. با اینکه ۱۴۰۰ سال از ورود اسلام به ایران می‌گذرد، اما هنوز هم در برخی از رسوم مردم قلعه گنج، آداب باستانی زرتشتی دیده می‌شود. به علت نبود هیچگونه معادن و کارخانجات و مراکز مهم اقتصادی در این شهرستان عمده مردم به کشاورزی و دامداری مشغول می‌باشند. درآمد اکثر مردم به کشت محصولات سالانه اختصاص دارد و محصولات عمده زراعی شهرستان را گندم، ذرت، هندوانه، گوجه فرنگی، خیار و مرکبات نظیر خرما و پرتقال تشکیل می‌دهد.
پیش از ارائه پیشنهاد استاندار کرمان مبنی بر راه‌اندازی منطقه ویژه اقتصادی قلعه گنج، مهندس اکبر ترکان دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد ویژه اقتصادی با کلیات پیشنهاد علی رضا رزم حسینی موافقت کرد، و این پیشنهاد را برای انجام مطالعات جامع به محمد سعیدی کیا معاون هماهنگی امور مناطق ارجاع داد. این منطقه از استان دارای ظرفیت‌های فراوانی در زمینه معادن تیتانیوم و سنگ‌های ساختمانی می‌باشد؛ که پیشنهاد شده‌است به منظور فراوری این محصولات و راه‌اندازی صنایع جنبی منطقه ویژه اقتصادی قلعه گنج راه‌اندازی شود.
اولین هتل کپری ایران در این شهر با توجه به ساختار فرهنگی و با بهره‌گیری از الگوهای معماری منطقه طراحی شده‌است که برگرفته از فضاهای اقامتی بومی آنجاست. فضاهای اقامتی منطقه قلعه‌گنج از مواد و مصالح چوب ساخته شده و از پوشش گیاهی منطقه به خصوص تنه درخت خرما در آن استفاده می‌شود که کپر نام دارد. بنیاد مستضعفان با سرمایه‌گذاری بیش از ۲ میلیارد تومان در این شهرستان که پایلوت اقتصاد مقاومتی در نظر گرفته شده، اقدام به ساخت هتل کپری کرده‌است. هتل کپری قلعه گنج به شکل دایره است و از بیرون شبیه یک کره به نظر می رسد، به همین دلیل به هتل توپ هم معروف است. این هتل دارای 5 راهرو است که همگی به لابی و رستوران هتل در مرکز دایره می رسند و هر کدام مجهز به 6 سوییت دایره ای با سرویس بهداشتی های مجزا هستند. هتل توپ در مجموع هتل 60 نفر را در خود جای می دهد و هزینه اقامت کودکان زیر 8 سال در صورت عدم درخواست سرویس اضافه، رایگان خواهد بود. اقامت در این هتل، تفریحات منحصر به فردی را برای شما به ارمغان خواهد آورد. تفریحاتی همچون آفرود در شن زارهای کویری منطقه، شتر سواری و تماشای دسته های پر تعدادی از شترها، صرف شام در کویر و طعم میوه های فصل، گوش دادن به موزیک محلی و تماشای رقص بومی کرمان، انجام و یا تماشای بازی محلی رامازا و تماشای منظره زیبای منطقه از بالای تخت ورزال که منظره ای باورنکردنی از جنگل، کویر و تپه های شنی را نمایش می دهد.
شهرستان قلعه گنج در جنوب استان کرمان به فاصله ۴۰۰ کیلومتری از مرکز استان واقع شده‌است. وسعت آن ۱۴ هزار و ۲۰۰ کیلومتر و طول آن ۳۹۰ کیلومتر می‌باشد و دارای ۳۹۰ پارچه آبادی و روستا است. این شهرستان دو بخش و ۵ دهستان دارد.
۸۰ درصد از روستاهای قلعه‌گنج در حاشیه تالاب جازموریان و کانون بحرانی فرسایش بادی قرار گرفته‌اند. شهرک صنعتی قلعه گنج دارای کارخانجاتی چون تولید روغن زیتون، فرآوری خرما، رب صنعتی، شیر و فرآورده‌های لبنی است.
جاذبه های قلعه گنج
آب گرم مرتفع علی : در نزدیکی روستای چاه نوروز، از توابع شهر گنج، چشمه آب گرمی قرار دارد که گردشگران بسیاری را به سمت روستا می‌کشاند. آب این چشمه قلیایی است و ۲۹ درجه سانتی‌گراد حرارت دارد. طبق گفته بعضی از مردم آب این چشمه خاصیت درمانی دارد اما بیشتر برای آبیاری زمین‌های کشاورزی روستای چاه نوروز استفاده می‌شود. دسترسی به این چشمه از طریق جاده قلعه گنج به منوجان امکان پذیر است.
منطقه حفاظت شده مارز : منطقه حفاظت‌شده مارز در حوزه آبریز جازموریان قرار دارد و آب‌و‌هوای آن در بعضی از روزها معتدل است. در فصل‌های پاییز و زمستان این منطقه محل مهاجرت هوبره‌هاست و حیوانات دیگری مانند خرس آسیایی، سبزقبای هندی و خدنگ در آن زندگی می‌کنند. پوشش گیاهی این منطقه را درختچه‌های گرمسیری مانند گز وحشی، انجیر و زیتون تشکیل می‌دهند. تپه کلات مالک، زیارتگاه حضرت ابوالفضل (ع)، سنگ‌نوشته‌های تخت شاهو و قبرستان‌های قدیمی متعلق به دوران پیش از اسلام از مکان‌های دیدنی این منطقه حفاظت‌شده‌اند.
روستای صولان : روستای صولان، در فاصله ۹۰ کیلومتری از شهر قلعه گنج، نزدیک به تالاب جازموریان، قرار گرفته است و آب‌و‌هوایی گرم‌و‌خشک دارد. به دلیل کم‌آبی ساکنان این روستا به کشاورزی و کشت محصول‌های گرمسیری مانند خرما، گندم، جو، حنا، کنجد و تنباکو می‌پردازند.روستاهای توریگ یک، توریگ دو، توریگ سه، جنگل‌آباد و پیرکرکان نزدیک به این روستا قرار دارند و همگی از روستاهای بخش صولان‌اند.
بقاع شاهزاده ابوالقاسم : بقاع متبرکه شاهزاده ابوالقاسم ( معروف به زیارت بچه ) یکی دیگرا از شاخص ترین مکان های گردشگری شهرستان قلعه گنج است که همساله بدلیل وجود امکانات رفاهی ،پارک بازی کودکان ، کشتارگاه برای زبح دام ، وجود آلاچیق‌های سنتی و … میهمانان زیادی در فصل های مختلف از جمله در فصل بهار و نوروز به این مکان برای رفع اوقات فراغت خودبه این مکان معنوی سفر می کنند. رودخانه های زلال مناطق کوهستانی شهرستان قلعه گنج این روز ها نیز بعنوان یکی دیگر از مکان های گردشگری این شهرستان تبدیل شده اند اگر شما برای رفع اوقات فراقت خود قصد سفر به یک جای سرسبزهمراه با طبیعت شادی بخش و آرام رادارید به منطقه مارز ، دستجرد ،درباغ،و کشیت در قلعه گنج سفر کنید ایام عید مهمانان و گردشگران زیادی برای رفع اوقات فراغت خو ، مقصد خود را رودخانه های بنگرو،تنگ سمسیلی، تنگ گریشگ ، دستجرد، منطقه گردشگری کشیت ، رودخانه رمشک ،درباغ و … انتخاب کرده و جذب این رودها فصلی که تنها تعدادی از رودخانه های معروف و زیبای شهرستان قلعه گنج هستند می شوند.
تالاب جازموریان : گستردگی منطقه قلعه گنج و وجود خشک سالیهای اخیر در این شهرستان و خشک شدن تالاب جازموریان سبب شده است که همگان این منطقه را بعنوان یک دشت بدون آبادی تصور کنند شهرستان قلعه گنج با توجه به وجود آبشار های ،رودها و دره های سر سبز باعث شده است بدلیل وجود رازهای که این منطقه در دل خود جای داده است گردشگران زیادی را به سوی خود جذب کند. وجود چشمه آبگرم با رنگ قرمز در دل کویر جازموریان می تواند یک جاذبه بسیار منحصر بفرد در دل تالاب جازموریان باشد دل این کویر خشک و سوزان حیات را در این قسمت از جازموریان حفظ نموده است. این چشمه ی آب گرم در فاصله تقریبا صد کیلومتری شهرستان قلعه گنج در بخش چاه دادخداد و در فاصله کمتر از سی کیلومتری روستای توریگ ۳ واقع شده است که به دلایل متعدد تاکنون برای گردشگران و مشتاقان طبیعت گردی ناشناخته مانده و کمتر کسی پا به این منطقه بکر گذاشته است.
اگر خودرو دو دیفرانسیل دارید و عشق شما آفرود در مناطق کویری هست شما هم وطن گرامی می توانید تعطیلات عید خود را در مناطق کویری چاه نصیر ، چهلمنی ریگ متین ریگ آباد ،سولان ، روستای توریگ و … بگذرانید و تجربه هیجان انگیزی را با رانندگی در مناطق کویری قلعه گنج داشته باشید. با توجه به گسترش شهرها و آلودگی های نوری تماشای ستارگان اسمان در هر مکانی امکان پذیر نیست اگر به به آسمان صاف ،کهکشان وستاره ها علاقه دارید تالاب جازموریان از جمله مکانهایست که در کنار طبیعت زیبا و سر سبز خود داری آسمان صاف با کمترین آلودگی نوری می باشد که پس از غروب افتاب ملیاردها ستاره در آسمان جازموریان می درخشد که بدون هیچ وسیله ای می توتن از این تجربه لذت ببرید.
روستای بنچاه : روستای بنچاه یکی از روستاهای شهرستان قلعه گنج می باشد که در۱۰۰کیلومتری مرکز شهرستان واقع شده است .روستاهای پشگ و چاهدادک و کلات مالک در نزدیکی این روستا قرار دارند.
روستای کویری همیشه بهار کشیت : کشیت روستایی از شهرستان قلعه گنج است که همیشه در آن بهار است. بهار این روستا بسیار زودتر از جاهای دیگر و در فصل زمستان می آید. ورودی روستا یک تابلوی زرد دارد که به منزله هشدار است تا کسی به درختان وطبیعت بکر منطقه آسیب نزند. در این روستا قدمگاهی به نام جناب “شیث” وجود دارد و همچنین این روستا دارای نخل هایی بلند است و چشمه های آبگرم و آب معدنی فراوان دارد. این روستا از جمله روستا های هدف گردشگری شهرستان قلعه گنج است و در تابستان هوایی معتدل و بهاری دارد که مناسب گردشگری است و گفته می شود طرح هایی برای گردشگری بهتر در این روستا در دست اقدام است. مردم روستا نیز مردمانی پاک و ساده هستند و مسیر رسیدن به روستا هم بسیار زیباست و با گل های بنفش و زرد رنگ تزیین شده است.
روستای تمگران : روستای تمگران در ۳۵ کیلومتری شهرستان قلعه گنج قرار دارد و مردمان ان بسیار مهمان نواز و با فرهنگ و تحصیل کرده هستند به طوری که دانش اموزان این روستا یکی از برگزیدگان مدارس قلعه گنج هستند.
روستای ريگ چمران : روستای ريگ چمران از توابع بخش سرخ قلعه شهرستان قلعه گنج و در شمال این شهرستان قرار گرفته است و فاصله ی آن تا شهرقلعه گنج ۴۵ کیلومتر می باشد .این روستا از شمال به روستای گنج آباد2 از جنوب به روستای چلپای از شرق به رودخانه هلیل و از غرب به جاده کهنوج- قلعه گنج متصل می باشد شغل اکثر مردم این روستا کشاورزی می باشد و از محصولات این روستا می توان به خرما -گندم-جو-ذرت-هندوانه-خیار-گوجه- و… اشاره کرد . این روستا دارای 60خانوار می باشد و همچنین این روستا دارای سه برادر شهید به نامهای غلام- مهدی و علی سعیدی نژاد می باشد.و بیشتر جوانان ان روستا تحصیل کرده می باشند، در این روستا علاوه بر فامیل سالاری که اکثریت روستا را تشکیل می دهد فامیل های رحیمی-سعیدی و پایسته نیز زندگی می کنند و از معتمدین و ریش سفیدان این روستا می توان حاج سید سعیدی نژاد و حاج محمد رحیمی نیا را نام برد
............................
آرشیو
