فَلاوَرجان معرب پلورگان پارسی شهری است در شهرستان فلاورجان استان اصفهان ایران. مردم بومی این شهرستان فارس هستند. شهرستان فلاورجان دارای سه بخش مرکزی، بخش قهدریجان و بخش گرکن شمالی است. شامل شهرهای فلاورجان، قهدریجان، زازران، کلیشاد و سودرجان، شهر ابریشم و ایمانشهر میباشد. همچنین روستاهای دهستان بوستان( لارگان)، روستای هویه، قهدریجان، زازران، شرودان و کروچ، کاویان نیز جزء این شهرستان میباشد.
نام دیگر فلاورجان پلورگان یا پل‌ورگون است که دلیل این نام‌گذاری وجود پل قدیمی و تاریخی ورگان در مرکز شهرستان است. به گفته فرماندار فلاورجان، در مرداد ۹۸ این شهرستان رتبه سوم استان در جذب اعتبارات اشتغال را کسب کرده‌است. لارگان(بوستان)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان فلاورجان در استان اصفهان ایران است که در سال ۱۳۸۷ با روستای درچه عابد ادغام شد و به نام بوستان تغییر نام داد و هم اکنون در انتظار اجرایی شدن شهر بوستان میباشد. روستای هویه در حد فاصل شهر درچه و فلاورجان قرار دارد که منطقه‌ای ساحلی به حساب می‌آید و در حال تبدیل به منطقه صنعتی میباشد. این منطقه از استان اصفهان {فلاورجان} جزء معدود مناطقی است که هم دارای بافت جنگلی و هم ناحیه‌ای ساحلی (که در کنار رودخانه زاینده رود واقع شده) میباشد.
شهرستان فلاورجان با مساحت 310 کیلومتر مربع در طول و عرض جغرافیایی 32.555092, 51.510525 و فاصله 442 کیلومتری استان تهران (پایتخت ایران) واقع شده‌است. این شهرستان از شمال با شهرستان خمینی‌شهر، از شرق با شهرستان اصفهان، از جنوب با شهرستان مبارکه و از غرب با شهرستان نجف‌آباد و لنجان همسایه است.
شهرستان فلاورجان به دلیل مجاورتی که با رودخانه زایندهرود دارد، از قدیم‌الایام گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کرده‌است. اکنون با وجود اینکه زاینده رود در بیشتر روزهای سال خشک و بی آب است اما هنوز هم یکی از مقاصد گردشگران به‌شمار می‌آید و برخی از توابع این شهرستان از قبیل روستای هویه، شهر پیربکران و ... مقصد مسافران خارجی از قبیل گردشگران ایتالیایی، آلمانی و اسپانیایی‌اند.
شهرستان فلاورجان یکی از شهرستان‌های تاریخی استان اصفهان است که وسعت کل آن ۳۱۹ کیلومتر مربع است. از شرق به شهرستان اصفهان از شمال به شهرستان خمینی شهر از جنوب به شهرستان مبارکه، از شمال غرب به شهرستان نجف‌آباد و از غرب به شهرستان لنجان محدود می‌گردد. در حوالی فلاورجان فعلی قریه‌ای به نام برزان بوده که از طریق مادی کوپان مشروب می‌شده. بعدها به واسطه پلی که بر روی رودخانه زده شده آن را پل ورگان و بعدها پل ورجان و نهایتاً به فلاورجان تغییر نام یافته‌است.
جمعیت آن بالغ بر ۲۵۰هزار نفر است. وجود صنایع متعدد، قرار گرفتن در حاشیه زاینده رود، دیرینه تاریخی و محصولات کشاورزی مرغوب از جمله برنج و گندم و صیفی جات این شهرستان را از جایگاه ویژه‌ای برخوردار نموده است. این شهرستان دارای ۸ شهر به نام‌های زازران و فلاورجان و قهدریجان و کلیشاد و سودرجان و پیربکران و بهاران و ایمانشهر و شهر ابریشم و ۶۰ روستا است که با توجه به آثار تاریخی موجود در این شهرها دارای قدمت فرهنگی دیرینه است. از گذشته، خصوصااز زمان مشروطه جمعیتی از بختیاری‌ها نیز در فلاورجان ساکن شده‌اند. آثار تاریخی این شهرستان می‌توان امامزاده یونس بن ازهربن عقیل بن موسی کاظم شهر زازران، خانه مویدی‌های روستای زفره ، پل قدیم فلاورجان و مسجد جامع و پل بابا محمود سهرفیروزان و برج های کبوتر روستای هویه و شیرهای سنگی و مسجد بابا محمود سهرفیروزان و مسجد اشترجان و بقعه پیربکران و مقبره امامزاده‌گان شاه ابولقاسم سهرفیروزان،سیدمحمد لارگان و زیدبن حسن را نام برد. همچنین از دوران صفویه دیواری از نزدیکی شهر پیربکران شروع و تا آخر شهر ایمانشهر (مینادشت) ادامه داشته‌است که به مرور زمان این دیوار گلی ازبین رفته‌است ولی هنوز هم جزئی از این دیوار بر جامانده‌است. فلاورجان به دلیل نزدیکی به شهر اصفهان از توسعه کمتری برخوردار بوده‌است. قابل توجه است پل تاریخی فلادرجان تسوط تخم مرغ و املاحی مانند سیمان و ... ساخته شده و اگر اب زاینده رود به این پل‌ها نخورد در اثر خشکسالی ممکن است با نابودی پل‌ها مواجه شوند. متأسفانه این شهرستان در احاطه خشکسالی است. از نظر آب و هوایی، شهرستان دارای آب و هوای نیمه بیابانی، با تابستان های گرم و زمستان های نیمه سرد می باشد.
این شهرستان دارای 2 بخش مرکزی و گرگن شمالی، 6 دهستان استرگان، ابریشم، زازران، گلستان و سهرفیروزان است و دارای 7 شهر فلاورجان، اشترجان، بهادران، سودرجان، کلیشاد، ایمانشهر و قهدریجان است. بخش‌های بزرگی از این شهرستان را کوه‌های سربه فلک کشیده تشکیل داده، کوه‌های گاوپیسه که جزوی از کوه‌های زاگرس است با جهت شمال باختری و نیم‌روز خاوری در باختر، این شهرستان را از شهرستان لنجان جدا کرده است.
فلاورجان بر روی دشت سربی زایندهرود قرار گرفته که از دشت‌های حاصلخیز جلگه‌های مرکزی ایران به شمار می‌آید، گذر زایندهرود از دشت فلاورجان سبب شده که این شهرستان مشکل کمبود آب نداشته باشد، با این حال از آب زیرزمینی نیز بهره‌برداری می‌شود. وجود آب کافی در این شهرستان رویش بیش از 263 گونه گیاه شده که 8 نوع از گیاهان کشاورزی، باغی، 39 نوع گیاهان تزئینی و مابقی گیاهان وحشی و خودرو هستند. فلاورجان از قطب‌های مهم کشاورزی استان اصفهان به شمار می‌رود که بیشتر زمین‌های آن زیر کشت برنج، گندم و جو است و از رونق باغ‌داری خوبی نیز برخوردار است و فرآورده‌هائی چون سیب، هلو، گیلاس و زردآلو است.
مردم شهرستان فلاورجان را پیروان دین اسلام تشکیل می‌دهند و هیچ‌گونه گروه مذهبی دیگر در این شهرستان فعال نیست، گرچه بناهائی از دیگر آئین‌ها مانند زرتشتیان و گورستان و کنیسه ملا یعقوب در این شهرستان هم‌چنان باقی است.جمعیت قابل توجه این شهرستان، از قوم‌های لر هستند و شماری نیز از استان‌های چهارمحال و بختیاری، خراسان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان به طور پراکنده در این شهرستان ساکن هستند اما گویش مردم فلاورجان فارسی است و لهجه آنان شبیه به لهجه مردم اصفهان با اندکی تفاوت است.
در فلاورجان هم‌چون سایر شهرستان‌های استان اصفهان قالی بافی رواج بسیاری دارد، این صنعت دستی زیبا که حاصل هنر سر پنجه‌های تلاشگر و هنرمند اهالی منطقه به ویژه زنان و دختران آن است، مهم‌ترین صنایع دستی این شهرستان را تشکیل می‌دهد. بیشتر قالی‌های تولیدی در منطقه در کارگاه‌های خانگی بافته می‌شوند و تولیدات آن سهم مهمی دراقتصاد خانواده و کل منطقه دارد، در این شهرستان برای بافتن فرش‌ها از طرح‌های اصفهانی، نجف‌آبادی و نائینی استفاده می‌شود همچنین تنور‌سازی نیز از دیگر صنایع‌دستی سنتی این شهرستان است.
در مورد وجه تسميه اين شهر دو باور وجود دارد: برخي بر اين باورند كه "ور" به معناي كنار، پهلو و كرانه است و "ورگان" پسوند محل است؛ يعني سرزميني كه در كنار رود قرار دارد (ورگان). با احداث پل صفوي بر روي زاينده رود به پل ورگان و نهايتاً به فلاورجان تغيير كرده است. در برخي از كتاب ها اين طور آمده است كه فلاورجان تركيبي است از دو كلمه "فلا" از كلمه فلات به معني دشت و "ورجان كه معرب ورگان است.
جاذبه های فلاورجان
مجموعه استراخاتون: یکی از آثار تاریخی این منطقه، مکانی است عبادی که مقبره استاره خاتون یا ستاره خاتون و طبق مستندات تاریخی به مقبره شوشاندخت یا دخت یزدگرد یا دخت شو صورت آور معروف است. بر اساس شواهد تاریخی گویا به دو هزار سال قبل بازمی‌گردد. دو سنگ‌قبر یافته شده از این مجموعه 1200 سال قبل در تاریخ نمایش می‌دهد و سنگ دیگری که امروزه بر دیوار اتاق محراب نصب‌شده و توسط باستان شناسان کشف‌شده است،1829 سال قبل را نمایش می‌دهد.
پل بابا محمود: تأسیس این پل به سال 702 هجری و بنا به روایتی 712هجری بازمی‌گردد. این پل توسط حاکم محلی به نام بابا محمود، پدر محمد اشترگانی پی‌ریزی و بناشده است. یکی از ویژگی‌های این بنا داشتن گرده‌ای ملایم درحرکت معماری پل است که تقسیم فشار آب را در دو سوی پل تنظیم می‌نماید. این پل بارها توسط حاکم زمان تعمیر و بازسازی‌شده است. طول پل حدود 152 متر ؛عرض از5تا8 متغیر است و ارتفاع آن از 720سطح بستر رودخانه سانتی‌متر است. این پل در 28کیلومتری جنوب غربی اصفهان و حدود 2کیلومتری پیربکران بر روی زایندهرود ساخته‌شده است. این پل چون در باغ محمود که از روستاهای شهرستان لنجان است قرارگرفته، به پل باغ محمود نیز شناخته می‌شود.
پل فلاورجان : پل تاریخی فلاورجان بانام قدیمی«ورگان» تنها پل دو قوسی و منحنی بر روی زایندهرود است. این پل بر اساس کتیبه مرمرین آن دارای قدمت بیش از 400 سال و متعلق به دوره صفویان است. این پل با پایه‌های سنگی دارای 140 متر عرض و 7/5 متر طول با دهنه آجری است. پایه‌های سنگی دهانه‌های پل ورگان به شیوه جناغی و با آجر ساخته‌شده‌اند. چشمه طاق کوچک به دل این پل راه بازکرده‌اند که ضمن کاهش وزن و فشار پایه‌ها، آب‌های طغیانی را از خود عبور می‌دهند و در زیبایی پل نقش به‌سزایی دارند.
بقعه پیربکران : محمد بن بکران یکی از رجال مشهور و از مدرسین، زهاد و عرفای شیعه در نیمه دوم قرن هفتم هجری قمری است که در ابتدای قرن هشتم و اوایل سلطنت «الجایتو» از فرمانروایان سلسله ایلخانی وفات یافت و در بقعه پیربکران و در ایوان محل تدریس خود به خاک سپرده شد. بقعه پیربکران در شهر پیربکران از توابع شهرستان فلاورجان قرار دارد، برخی از کارشناسان این بقعه را به‌واسطه طاق بلندی که دارد، یادآور طاق کسری و معماری دوره ساسانی می‌دانند. ساخت بنای بقعه از حدود سال 670 هجری قمری آغاز شده است و این بقعه شامل چهار قسمت رواق، ایوان، آرامگاه و اتاق چله خانه است.
خانه مؤیدی زفره : خانه مویدی که در روستای زفره فلاورجان قرار دارد، به سبک گوتیک ساخته شده است؛ قسمت‌هایی از خانه مؤیدی متعلق به دوران صفوی و قسمت‌هایی نیز متعلق به دوران قاجار است. مصالح به‌کار رفته در این خانه‌های قدیمی خشت و سنگ است و سقف بلند، دیوارهای ضخیم، نمای کاه‌گلی، در چوبی، حیاط مرکزی و واقع‌شدن ساختمان در سه طرف بنا از دیگر شاخصه‌های این منازل به شمار می‌آید. طاقچه‌ها و طاق‌نماهای موجود در این اتاق نیز با آیینه‌کاری‌های ریز و درشت به‌صورت اشکال هندسی طراحی‌شده است. مطبخ (آشپزخانه قدیمی) که راه‌آب و یک تونل زیرزمینی از آن می‌گذشته نیز در همین بخش از خانه قرار دارد. دو ایوان بزرگ یکی در ضلع جنوبی و دیگری در ضلع غربی بنا ساخته شده و در هرکدام از آن‌ها دو ستون به ارتفاع 3.5 متر وجود دارد که با تراش‌های بسیار زیبا از سنگ و گچ تزیین‌شده است.
چهل برج کلیسان : چهل برج کليسانِ بنای جالب و کمتر دیده شده‌ای است که در روستای کلیسان شهرستان فلاورجان قرار دارد. از نمونه‌های کمیاب برج‌های کبوتر‌خانه است که در قدیم کشاورزان برای آنکه کود مناسب بتوانند برای محصولات خود تهیه کنند برای کبوتران مهاجر می‌ساختند. اما متاسفانه این بنای زیبا با وجود بازدیدکننده‌های داخلی و خارجی، هیچ‌گونه رسیدگی به آن نشده و در حال تخریب است.
مسجد جامع اشترجان : بنای این مسجد به دوره صاحب مغفور ولد بن علی اشترجانی برمی‌گردد و اساس آن سلجوقی و در سال716 قمری ساخته‌شده است. مساحت تقریبی آن 1500مترمربع است. درب ورودی یکی در جنوب شرقی و دیگری در شمال آن واقع است. درب جنوب شرقی سر درگچی و 7 متر ارتفاع دارد. این مسجد به استناد کتیبه‌های تاریخی به دستور خواجه فخرالدین محمد ابن محمود ابن علی اشترجانی در سال 715 ساخته‌شده و یکی از نمونه‌های نفیس معماری ایلخانی از اواخر سلطنت محمد خدابنده (اولجایتو) به شمار می‌رود. در کتیبه‌ای که نام بانی مسجد در آن آمده، از خواجه محمد اشترجانی، با عنوان «الصاحب الاعظم ملک الوزراءفی العالم» یادشده است. وی که از مستوفیان و منشیان امیران ایلخانی بود، چندی هم حکومت لنجان را بر عهده داشت.
کبوتر‌خانه‌ها : کبوتر خانه‌ها از دیگر آثار برجای‌مانده از گذشتگان این دیار است که در تاریخ و تمدن گذشته ما به حتم در نوع خود بی‌نظیر بوده است. در منطقه پیربکران کبوتر خانه‌هایی وجود دارد که ازنظر ساختار بنا بی‌همتاست. مواد اولیه ساخت آنان چیزی جز خشت خام و گل و کاهگل نیست. قامت و طول و عرض این کبوتر خانه‌ها با توجه به ساختار خشتی خود آن اعجاب‌انگیز است. از جمله کبوتر خانه‌های شهرستان فلاورجان می‌توان به کبوتر خانه چهار برج و کبوتر خانه چهل برج اشاره کرد.
پارک ساحلی کلیشاد : کلیشاد از شهرهای باستانی فلاورجان است. عبور زایندهرود از کلیشاد باعث ایجاد طبیعتی چشم‌نواز شده است. پارک ساحلی کلیشاد با جلوه‌ای زیبا گردشگران و مسافران را به خود جذب می‌کند. آب‌و‌هوای معتدل و ساحل زایندهرود از جاذبه‌های پارک ساحلی کلیشاد هستند.
..........................
آرشیو
