سَروآباد یکی از شهرهای استان کردستان ایران است. شهر سروآباد مرکز شهرستان سروآباد است. این شهر تقریباً در ۸۰ کیلومتری سنندج مرکز استان کردستان قرار دارد. از روستاهای مهم این شهرستان می‌توان به روستای تاریخی اورامان تخت و روستای بزرگ دزلی اشاره کرد. در سَروآباد، زبان کردی به عنوان زبان مادری و زبان فارسی به عنوان زبان آموزش و مکاتبات رسمی، توسط اهالی شهرستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این شهر به جهت داشتن مرز مشترک با کشور عراق از نظر سیاسی اهمیت دارد. از نکات جالب توجه در مورد سروآباد وجود میکرواقلیم های متفاوتی چون کوهستانی و سردسیر تا معتدل است که کشت انواع محصولات کشاورزی را در آن امکان پذیر ساخته است. از انواع میوه‌های تولید شده در منطقه سیب، هلو، گردو، گلابی، آلبالو، انار و گیلاس است. سروآباد به قطب تولید توت فرنگی کردستان معروف است. این محصول در سطح وسیعی در منطقه کشت می‌شود. سروآباد کانون اهل تصوف است و از دیرباز شاهد گردهمایی صوفیان و دراویش طریقت بوده است. از نکات قابل توجه در مورد این شهر درصد بالای روستا نشینی در آن است که بالای 90 درصد میباشد. زبان مردمان این سرزمین کردی با گویش هورامانی است. این منطقه با باغهای فراوان، چشمه‌ها و کوههای سرسبز برخوردار از سرسبزترین و زیباترین چشم اندازهای استان میباشد. از جمله جاذبه‌های گردشگری منطقه، اورامان، رودخانه سیروان، چشمه آب معدنی بل، تفرجگاه ذرلی و درکی و مراسم پیر شالیار است. صنایع دستی منطقه شامل موج و جانماز، شالبافی، جاجیم بافی و قالی بافی می‌شود. از گونه‌های جانوری منطقه خرس، خرگوش، گرگ، روباه، بز کوهی و سمور و از گیاهان داروئی آن گزنه، ختمی، بنفشه، شاهتره و بابونه است.
سروآباد از سمت غرب به کشور عراق، از سمت شمال به مریوان، از شرق به سنندج و از جنوب به کامیاران منتهی می‌شود، مرکز این شهرستان شهر سروآباد است که با ارتفاع 1270متری از سطح دریا و در 85 کیلومتری غرب سنندج مرکز استان کردستان قرار دارد. شهرستان سروآباد تا قبل از سال 1379 بخشی از شهرستان مریوان به شمار می‌رفت اما از سال 1380 به شهرستان ارتقا و از مریوان مستقل شد، هم اکنون شهرستان سروآباد با مساحتی در حدود 1200 کیلومتر مربع، تشکیل شده از دو شهر (سروآباد و هورامان)، 8 دهستان و 73 روستا با جمعیتی بالغ بر 66709 نفر است که در هر کیلومتر مربع حدود 69 نفر اسکان یافته است.
بیش از 90 درصد از جمعیت شهرستان سروآباد روستانشین بوده و زندگی روستایی را به شهرنشینی ترجیح می‌دهند، بیشتر روستاهای این شهرستان به دلیل صعب العبور بودن، طبیعت آنها دست نخورده و بکر باقی مانده است. از کل مساحت شهرستان سرواباد 26600 هکتار آن را مراتع با درجات مختلف و 81000 هکتار آن را جنگل و 13947 هکتار آن را اراضی (زراعی و باغی ) به خود اختصاص داده است که از کل اراضی شهرستان حدود5997 هکتار معادل 43 درصد را اراضی آبی و7950 هکتار بقیه معادل 57 درصد را اراضی دیم تشکیل می‌دهد.
مهمترین قابلیت‌ها و ظرفیت‌های تولیدی شهرستان سروآباد را می‌توان قرار گرفتن رودخانه بزرگ و خروشان سیروان در پایین دست این شهرستان و در نزدیکی روستای دورود، وجود آب و هوای معتدل و مناسب برای کشت انواع محصولات کشاورزی، باغهای فراوان و استعداد پرورش درختان مثمر ثمر نیمه گرمسیری در منطقه اورامانات، وجود گونه‌های گیاهی متنوع دارویی و صنعتی و دارا بودن جنگل‌ها و مراتع غنی فراوان را نام برد.
مهمترین محصول شهرستان سروآباد را می‌توان توت فرنگی دانست که با تولید سالانه بیش از 2800 تن محصول در مساحتی به طول 235 هکتار به عنوان قطب اول تولید این محصول در استان کردستان شناخته شده است، توت فرنگی برای اولین بار در سال 1345 توسط شخصی به نام شیخ عثمان نقشبندی دورودی به منطقه کردستان وارد شد و در باغات روستای دورود و محمودآباد این شهرستان کشت و برداشت آن آغاز شد.
سروآباد در زمینه دادمداری هم ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد. در حال حاضر نیز کل مساحت جایگاه‌های دام شهرستان سروآباد 450 هزار متر مربع برآورد شده، که از این میزان حدود 100 هزار متر مربع در سطح واحدهای روستایی با استفاده از پروژه بهسازی و نوسازی اماکن دامی و اجرای طرح‌های نیمه صنعتی بهداشتی شده و مابقی آن غیر بهداشتی و اکثراً به شیوه واحدهای سنتی است که در شرایط امروزی بازده تولیدی و اقتصادی کافی ندارند.
هم اکنون نیز در روستای قلعه‌جی این شهرستان بزرگترین مجتمع پرورش قارچ کردستان در زمینی به مساحت 7 هکتار و با سرمایه ای بیش از صد و پنجاه میلیارد ریال و میزان اشتغالزایی بالغ بر 100 نفر در حال احداث است که با ساخت این مجتمع نیاز کل استان کردستان در بحث قارچ تأمین شده و به سایر استان‌های دیگر کشور نیز صادرات قارچ صورت می‌گیرد.
شهرستان سروآباد در بخش شیلات نیز دارای بزرگترین مجتمع پرورش ماهی سردآبی در خاورمیانه است و در صورتی که فاز دوم آن به بهره برداری برسد میزان تولید این مجتمع 1500 تن در سال خواهد بود، هم اکنون فاز اول این مجتمع با اشتغالزایی بیش از 70 نفر و با تولید 460 تن در سال فعال است. با توجه به وجود منابع آبی مستعد در بیشتر مناطق شهرستان و بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها، مطالعه و طراحی این منابع که مرحله آغازین و زیربنایی تولید آبزیان است در سروآباد مد نظر قرار گرفته است.
با انجام مطالعات لازم از طریق ایجاد مزارع خرد پرورش ماهی قزل‌آلا می‌توان از چشمه‌ها و سراب‌ها و رودخانه‌های دائمی و فصلی که غالباً از شهرستان خارج می‌شوند و همچنین از اراضی حاشیه‌ای این نوع منابع که بلا استفاده باقی مانده‌اند استفاده بهینه به عمل آورد، رسیدن به این هدف علاوه بر افزایش تولید ماهی قزل آلای رنگین کمان، زمینه ایجاد اشتغال پایدار و جلوگیری از مهاجرت روستائیان و به کارگیری فارغ التحصیلان رشته‌های مرتبط را نیز به ارمغان خواهد آورد.
جاذبه های سروآباد
روستای ناو : منطقه اورامانات از جمله مناطق زیبا ودیدنی استان کردستان است، که با طبیعت زیبا و بی نظیر خود علیرغم نداشتن راههای ارتباطی مناسب هر سال دهها هزار نفر را از نقاط دور نزدیک کشورمان و حتی کشورهای خارجی به دیدن خود فرا می خواند.طبیعت بکر، مناظربا شکوه، کوههای سر به فلک کشیده، پوشش جنگلی متنوع، سبزه ، گلهای رنگارنگ، رودخانه های دایمی و فصلی، چشمه های جوشان آبهای معدنی و آب و هوای چهار فصل از جمله جاذبه های طبیعی این منطقه است.
روستای دزلی سرو آباد : روستای دزلی از توابع بخش مرکزی شهرستان سروآباد در استان کردستان قرار دارد. درآمد بیشتر مردم روستا از فعالیتهای زراعی، دامداری و باغداری، خدمات و صنایع دستی تامین می شود. کشت آبی و دیم در روستا رواج دارد و عمده محصولات زراعی این منطقه گندم و نخود است و انواع میوه های باغی مثل گردو، انگور، گلابی، گیلاس و یا زردآلو از محصولات این روستاست. روستای دزلی بافت متراکمی دارد. خانه های روستا دارای سقف های چوبی و سطح پنجره های کوچک و درهای چوبی است.
روستای دیوزناو : دیوزناو به معنی جایی كه در آن خرس = دیو زیاد بوده است. مابین رودخانه سیروان و كوه شاهو قرار گرفته است همچنین دیوه زناو از دی وه زه ناو تشكیل شده است یعنی روستایی كه در آن درخت گردو وجود داشته است . دی یعنی روستا و وهز به معنی گردو می باشد و ناو یعنی درون و داخل می باشد روستای دیوزناو در جنوب غربی استان کردستان و در منطقه اورامانات سروآباد با فاصله ۴۵ کیلومتری از مرکز این شهرستان واقع شده است و پس ازگذشتن از راههای صعب‌العبور در دامنه رشته کوههای شاهو، به این روستا می رسیم، روستایی که دارای قدمتی هزاران ساله است، و به علت وجود قلل مرتفع وگرمسیری بودن این منطقه،مردم این روستا پاییز کم‌رنگی را تجربه می کنند وهرگز بارش برف را به تماشا ننشسته اند. باوجود طبیعت خشن ومعماری خاص و فرهنگ سنتی ،زندگی با امید واستقامت،در جریان است. در واقع یکی از قدیمی‌ترین روستاهای هورامان که قبلاً به عنوان شهر مشهور بوده« دیوزناو» است.
روستای نوین : هوای معتدل كوهستانی در اين ديار ۷۰ هزار نفری شور و شعف به پا می كند و چشمه های فراوان، زايش هر لحظه را، گونه ای به تصوير ذهن می كشاند كه هر چه از ديدن آن حظ ببری و پرشوی، هنوز احساس خلأ می كنی و عطش برای سيراب شدن از سراب های آن داری. درخت های پهن برگ بلوط و پسته وحشی نيز، يكي از گونه های بسيار زيبای طبيعت را بر لوح اين سرزمين حك كرده است. گونه های جانوری متعدد و بسياری مشاهده می شود و زيباتر، سنجاب ايرانی است كه در سكوت متين جنگل، با شيطنت هايش، شور كودكی را يادآور می شود. گل های نيلوفر كبود(زرد) در كنار سراب ها مخيله بيننده را تا جنون زيبا دوستی پيش می برد.
روستای تفلی : روستای تفلی در بخش سروآباد این شهرستان در استان کردستان واقع شده است. زبان مردم این روستا اورامی است. وجه تسمیه و قدمت این روستا: تِفِه کلمه اورامی است و به معنی توت می باشد و چون در این روستا باغهای توت فراوان وجود داشته به همین دلیل به تفلی مشهور شده است.
روستای سرهويه : روستای سرهویه با جمعیتی حدود ۱۳۰۰نفر و ۳۰۰خانوار در ۷۵کیلومتری شهرستان سنندج در بخش ژاورود غربی قرار دارد. که از شرق به روستای هشمز و از غرب به روستاهای هویه و سالیان و از جنوب به روستای بیساران و ازشمال با روستا های اویهنگ و ویسر همسایه است. روستای سرهویه که در بین دورودخانه ((دره ابادی)) و ((دره ویم )) قراردارد. دارای مناظر زیبای طبیعی میباشد. سنگ سخناخ و سنگ سفید (چه رمی) که در دره ابادی هستنند. هه راله زه ردی – قو لی قاورمه – ئاوسیاو – چادر گاه – هانه چیا – سه رهال- سویلان که راه رفتن به انها دره ویم می باشد.از جاهای بسیار دیدنی روستای سرهویه میباشند.
روستای سلين : این روستا بر مسیر مهمترین مسیر طبیعت گردی استان یعنی مسیر مریوان به هورامان تخت و روستای گردشگری هجیج قرار گرفته است و این یکی از مزیت های گردشگری روستا در برنامه ریزی تورهای گردشگری است و به علت قرارگیری در منطقه حفاظت شده کوسالان دارای تنوع در گونه های جانوری و گیاهی بوده و این تنوع به توسعه اکوتوریسم در منطقه کمک شایانی کرده است. به علت احداث سد داریان در سال های اخیر، آب دریاچه پشت سد بخشی از زمین های روستا را در برگرفته و به همین دلیل روستای سلین آخرین روستائیست که در آن از طریق قایق، تردد به سایر روستاها مانند هجیج انجام می شود که معمولا این نوع تردد، در برنامه گشت های مسافرتی به صورت ترکیبی با سفرهای زمینی مورد استفاده قرار می گیرد. اهالی روستا بسیار خونگرم و مهمان نواز و دارای تحصیلات عالیه می باشند که زبانزد منطقه است. زبان مردم روستا کردی هورامی و مانند سایر مناطق هورامان، تمامی اهالی روستا، لباس های زیبای کردی برتن می پوشند.
هوار ” دره ویان ” : هوار دره ویان در دامنه کوه کوسالان از مناطق بسیار خوش آب و هوا و زیبای منطقه هورامان است که طی سال های اخیر آژانس های مسافرتی به ویژه در بحث طبیعت گردی، تورهای بسیاری را در این منطقه اجرا کرده اند. معرفی زندگی مردم هوار نشین به همراه فرهنگ و معماری ساده و زیبای آن از جمله جاذبه های هوار دره ویان و سایر هوارهای این روستا مانند هوار “هشه دول” می باشد که البته تورهای مجاز بیراهه نوردی ( Off Road ) با حفظ رعایت مقررات زیست محیطی مسیرهای بسیار مهیج و جذابی را میان گردنه های پر پیچ و خم کوهستانی به گردشگران عرضه کرده اند.
روستای ژنین: این روستا در حال حاضر با ۳۵۰ خانوار و ۱۵۵۰ نفر جمعیت یکی از روستاهای پرجمعیت شهرستان سروآباد می باشد. این روستا دارای بیش از ۲۳۵ هکتار مزارع آبی و ۷۰ هکتار دیم می باشد و با توجه به این مقدار مزارع اکثر مردم به کار باغداری و کشاورزی و عده کمی به دامداری مشغولند. اما اکثر دارای یک راس گاو برای تامین لبنیات مورد نیاز خانوار خود هستند. کشاورزی در این روستا به دلیل کم شدن آبهای سطحی و چشمه ها روز به روز کم رنگتر شده و تنها تامین کنند آب کشاورزی و حتی آشامیدن در مزارع، حفر بی سابقه چاهها می باشد که این امر باعث کم شدن و پایین رفتن ابهای سطحی شده است.
روستای ژیوار: روستای ژیوار در ناحیه ی هورامان کردستان، شهر سروآباد در جنوب کوه های کوسالان و در کنار رودخانه ی سیروان، قرار دارد. ژیوار درزبان کردی به معنی زندگی است. روستای ژیوار در میان دره است و این موقعیت خاص باعث شده که سال ها پیش ساخت پلکانی خانه ها را برایش انتخاب کنند. معماری روستای ژیوار مانند ماسوله پلکانی و ساختمان هایش سنتی است. یعنی حیاط خانه بالایی پشت بام خانه ای است که در ارتفاع پایین تر قرار گرفته است. اما وسعت آن از ماسوله بیشتر است. خانه های آن از سنگ ساخته شده اند.
باغ های ژیوار: باغ های وسیع انجیر، انگور و انار در این روستا قرار دارند. از اصلی ترین محصولات ژیوار انار است و اکثر مردم آن با فروش محصولات درخت هایشان به ویژه انار زندگی خود را می گذرانند.در میان روستا دره دربند واقع شده که قدیمی ترین محله به حساب می آید. لباس های رنگارنگ مردم محلی از دیگر جذابیت های آن است. لباس مردم این روستا کردی است که مانند سایر شهرهای ایران تا پیش از ورود پارچه های خارجی توسط خودشان تهیه می شد.
رودخانه سیروان: از زیبایی های طبیعی منطقه دره ها و رودهای بسیار آن است که هر کدام از یک کوه سرچشه می گیرند. از به هم پیوستن این رودها دو رودخانه ایجاد شده است که یکی از آن ها سیروان است. این رودخانه ی خروشان و زیبا از غرب روستا گذر می کند و مهم ترین رود منطقه است. همانند سایر رودخانه ها باعث آبادانی و ایجاد زندگی و طراوت در منطقه شده است. گل ها، درختان و گیاهان زیادی از این رود ایجاد شده است و آبزیان زیادی نیز درون رودخانه زندگی می کنند. می توانید زمانی را برای قدم زدن و پیاده روی در اطراف رودخانه اختصاص دهید اما به دلیل باریک بودن عرض آن قایقرانی در آن امکان پذیر نیست. این رود اورامانات را به دو بخش تقسیم کرده که برای سال ها تنها راه عبور از رودخانه پل دو آب در نزدیکی پاوه بود. سیروان در انتها وارد کردستان عراق می شود.
روستای دره کی: روستای دره کی از توابع شهرستان سرو آباد استان کردستان و در فاصله ۵۰ کيلومتری جنوب سرو آباد قرار دارد. روستای دره کی به دليل برخورداری از موقعيت ويژه جلوهای زيبا و بسيار منحصر به فرد دارد.مناظر و چشم اندازهای زيباي آن، در بيشتر فصول جذاب و جالب توجه است. کوه های عوالان و سه کو در شمال و کوه های دالانی و کمانجر در جنوب و روبه روی آبادی قرار دارند که زیبایی خاصی را به روستا و حتی منطقه داده اند.جاذبه های طبيعی روستا را آبشار وه زه ن (سلور) ، منطقه ی زیبا ی قه لا خانی ، باغ های سلور و هزارانی و… تشکیل می دهند .
روستای دلمرز: روستای دله مرز در محدودهای کوهستانی استقرار يافته و ارتفاع آن از سطح دريا در ۹۰۰متر است. اين روستا، با اقليمی مدیترانه ایی در فصول بهار آب و هوايی معتدل و مطبوع دارد و در پاييز و زمستان، سرد ميباشد. رودخانه سيروان در ميان آبادی جريان دارد و چشم انداز جذابی به آنبخشیده است .
روستای دل: روستای دل در کردستان است. این روستا هم از لحاظ طبیعی و هم از تاریخی اهمیت و ارزش بسیار بالایی دارد .این روستا از توابع شهرستان سروآباد که در استان کردستان قرار دارد می باشد و در فاصله ی حدودی ۳۴ کیلومتری شهر سروآباد واقع شده است. این روستا در میان کوهی با آب و هوای سرد و نیمه مرطوب واقع است و رودخانه سیروان از پایین آن می گذرد. کوه مشهوری هم در این منطقه وجود دارد که نام آن هیشور است و از شمال شرق تا شمال غرب منطقه روستای دل در کردستان امتداد دارد.
روستای حسين آباد: روستای حسین آباد در سال ۱۳۵۵با شکل گیری قهوه خانه در آمار نامه ها تحت عنوان بیکره دیده می شود .روستا از سالهای ۱۳۸۰تحت عنوان حسین آباد از توابع بخش مرکزی تغییر نام داده وبه سه راه حزب الله نیز شهرت دارد .روستای حسین آباد در مسیر جاده سروآباد به مریوان (استان کردستان )ودر ۱۲کیلومتری شمال غرب مرکز شهرستان (سروآباد )قرار گرفته است .
روستای چشميدر : روستای چشمیدر در۳۵ کیلومتری شهر سروآباد و در فاصله مابین ۴۶ درجه و ۲ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۲ دقیقه عرض شمالی با ارتفاع متوسط روستا از سطح آبهای آزاد حدود ۱۷۶۲ متر و در دامنه سلسله جبال کوه های منتهی به شاهو که یک روستای پای کوهی و میان کوهی قلمداد می شود. در جنوب شهرستان سروآباد واقع گشته است . دارای سه وجه تسمیه می باشد: ۱ . (( چه شمیه ر )) از چه شم و یه ر ترکیب گشته است . چه شم همان چشمه می باشد و یه ر همان عدد ۳ می باشد ؛ که سه چشمه در داخل روستا به نامهای ( هانه خه لی فه – ها نه قما – هانه وو موسایا ) نمایانگر مفهوم فوق می باشد . ۲ . (( چه شمیه ر )) که قبلآ چشمی زر بوده است در سالهای پیش مرکز ۳۸ روستا بوده و مردم روستا های اطراف به صورت اقماری جهت کسب و تجارت و همچنین معامله کالا به کالا به روستای چشمی زر مراجعه نموده و بعد از گذشت زمان به چشمی در تبدیل گشته است . ۳ . چشمیدر از چشمه و دره گرفته شده است , که قرار گرفتن روستا در بین سه چشمه و دو دره نمایانگر منطق نامگذاری فوق می باشد که دومین وجه تسمیه بنا به گفتار معتمدان و ریش سفیدان روستا صحیح تر می باشد.
روستای پایگلان : یكی از روستاهای زیبا و گردشگرپذیر در سروآباد، روستای پایگلان است، نام این روستا از ۲ كلمه پای و گلان گرفته شده است به این معنی كه یك روستای پای كوهی است و كوه های مشرف بر روستا در فصل بهار پوشیده از گل های زیباست و در روایتی دیگر از (پای كلان) یعنی پای كوه ها گرفته شده است.
روستای بیساران : روستای بیساران از توابع شهرستان سروآباد در منطقه ی ژاورود یا اورامان شرقی قرار دارد،بیساران از بزرگترین وپرجمعیت ترین روستا های استان کردستان می باشد.این روستا از دیر باز محل سکونت اقوام مختلف بوده است،وجود غارهای زیاد در اطراف روستا از جمله مرجهول و مرپالنگ ومرعزیزه وغیره حکایت از سکونت انسان در ماقبل تاریخ دارد.
روستای آريان : روستای ماسوله ای آریان ( مصوب : آریان ، تلفظ محلی : آریان ) از روستاهای تابعه ی بخش مرکزی شهرستان سروآباد( منطقه ی ژاوه رود ، دهستان پایگلان ) می باشد.
چشمه آب معدنی بل : چشمه آب معدنی بل در مرز استان کردستان و کرمانشاه و در فاصله بین روستای ناو از استان کردستان و روستای هجیج از استان کرمانشاه و در کنار رودخانه خروشان سیروان چشمه یا آبشار معدنی بل قرار گرفته است. این چشمه از لحاظ شرب و داشتن املاح معدنی بسیار مشهور میباشد. چشمه آب معدنی بل به علت قرار گیری در مسیر جاده هورامان و رودخانه سیروان و هم چنین نزدیکی به روستای شگفت انگیز هجیج از جمله جاذبه‌های گردشگری سروآباد است. مظهر اصلی چشمه با توجه به احداث سد داریان در زیر آب قرار گرفته و آب چشمه از طریق لوله به بالاتر از آب سد هدایت شده است.
چشمه‌ی قُل : یکی از چشم انداز‌ها و زیبایی‌های طبیعت و خلقت پرودگار چشمه‌ی جوشان قُل واقع در ۳ کیلومتری سروآباد و جزو طبیعت روستای دورود روبروی مرکز شهرستان سروآباد واقع شده است. چشمه قُل نام چشمه‌ای است، که در کوهپایه کوه کوسالان میان روستاهای دورود و رزاب شهرستان سروآباد قرار گرفته است. این چشمه که گودالی به قطر ۳ الی ۴ متر و عمق ۵ متر و سنگی دارد، یکی از پدیده‌های جالب زمین شناسی است و در اوایل بهار به طور ناگهانی و به یکباره فوران کرده و پرآب می‌گردد. آبدهی این چشمه زیاد بوده و تا ماه‌ها ادامه می‌یابد و پس از مدتی در اردیبهشت ماه و بعضاً اوایل خرداد به همان نحو به یکباره خشک شده و تا سال آینده و دوره جدید، بی آب می‌گردد. گویا، این امر ناشی از ذوب شدن برف‌های کوسالان و تونل‌های زیر زمینی بوده و آب برف‌ها در این محل از زمین فوران کرده و تشکیل چشمه می‌دهند. با گرم شدن هوا و آب شدن برف‌ها در اواخر اسنفد ماه این چشمه فعال شده و فعالیت آن تا زمانی است که برف باشد و با تمام شدن برف‌ها و گرم‌تر شدن هوا، این چشمه نیز تا دوره یا سال آینده خشک می‌گردد. به همراه این چشمه و در کنار آن چشمه‌های زیادی فوران کرده و زیبایی سروآباد را دو چندان می‌سازد. چشمه قُل در محدوده‌ی زمانی یاده زمانی محل تفریح و گردش توریست‌ها و گردشگران و بومیان منطقه است. شایان ذکر است قُل در زبان کردی و بومیان محلی به معنی جوشیدن و فوران کردن بوده و اسم این چشمه‌ی فصلی نیز برگرفته از این معنی میباشد.
..............................
آرشیو
