نیک‌شَهر یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران در منطقه چابهار (جنوب بلوچستان) است. شهرستان نیکشهر به لحاظ اقلیمی، دارای اقلیم گرم بوده، از رودخانه‌های مهم آن می‌توان به رودخانه کاجو، تنگ سرحه، بنت، نیکشهر ـ داروکان و نسفران اشاره نمود. این شهرستان جزو نواحی کوهستانی استان به‌شمار می‌رود و کوههای آهوران مهمترین ارتفاعات این شهرستان را تشکیل می‌دهند. بیشتریت محصولات کشاورزی این شهرستان خرما، برنج و مرکبات می‌باشد. مردم این شهرستان از نژاد بلوچ هستند و به زبان بلوچی تکلم می‌کنند و پیرو دین اسلام و مذهب تسنن هستند.
نام قدیم شهرستان نیکشهر «گِه» به معنی گِهتر و بهتر بوده‌است که در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی در زمان رضا شاه به نیکشهر تغییر نام یافت و در خردادماه سال ۱۳۶۹ از شهرستان چابهار منفک و به شهرستان تبدیل شد. شهرستان نیکشهر با داشتن سابقه تاریخی درخشان در برگیرنده آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی است که از دیدگاه باستان‌شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سفالینه‌های بدست آمده در بررسی‌های باستان‌شناسی در گمانه زنی‌ها قدمت این شهرستان را بالای پنج هزار سال تخمین می‌زند شهرستان نیکشهر با بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی و آثار دورهٔ اسلامی یکی از کانون‌های آثار باستانی در سطح استان است.
از انواع معروفترین خوراک‌های محلی شهرستان نیکشهر می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
تباهگ: یک نوع گوشت خشک شده می‌باشد.
تنورچه: گوشتی که در تنورهای محلی پخت می‌شود.
چانگال: از مخلوط خرما، نان و روغن درست می‌شود.
نان تیموش: یک نوع نان خیلی نازک است.
هارگ: یک نوع خرمایی پخته شده‌است.
این شهر مرکز شهرستان نیکشهر می‌باشد که خود یکی از شهرستان‌های بزرگ و پرجمعیت استان سیستان و بلوچستان است. سه شهر فنوج، بنت و اسپکه از لحاظ اداری زیر نظر نیک شهر هستند. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن (۳٬۳۹۹ خانوار) ۱۵٬۸۸۹ نفر بوده‌است. نیک شهر از نظر جمعیتی در حد متوسط قرار دارد و در استان سیستان و بلوچستان هفتمین شهر پرجمعیت این استان می‌باشد. همچنین نیک شهر ۳۶۵ اُمین شهر پرجمعیت در بین تمامی شهرهای ایران است و از شهرهایی مانند بیله سوار، فریدون‌شهر، بشرویه، مهران، منوجان و بندر جاسک بزرگتر و پرجمعیت تر است.
نیک شهر از طریق راه‌های اصلی آسفالته به شهرهای مهمی مانند چابهار، کنارک و ایرانشهر متصل است. همچنین راه‌آهن مهم چابهار - کرمان که در آینده به بهره‌برداری می‌رسد از این شهر عبور می‌کند. نیک شهر بعد از کنارک، نزدیکترین شهر به بندرچابهار است. کشت برنج در سطح ۳ هزار هکتار و برداشت دو بار در سال و نخیلات در ۶ هزار هکتار و ۹۰۰ هکتار یونجه با برداشت ۱۸ چین در سال و انبه محصولات کشاورزی این شهرستان هستند؛ و به علت اینکه بین دو رودخانه گنگ و کشیک قرار دارد دارای آب کافی برای کشاورزی می‌باشد.
شهرستان نیکشهر درقسمت جنوب شرقی ایران با وسعت ۲۳۹۳۰ کیلومتر مربع وجمعیت ۱۲۸۹۰۱ نفر (براساس سرشماری سال ۷۵) در جنوب شهرستان ایرانشهر، شمال چابهار غرب شهرستان سرباز بین ۲۶ درجه و۱۲ دقیقه عرض شمالی و۶۰ درجه و۱۲ دقیقه طول شرقی گرینویچ واقع شده‌است. شهرستان نیکشهر از نظر وسعت سومین شهرستان استان بعد از ایرانشهر و زاهدان بوده و شامل سه شهر نیکشهر، قصر قند و فنوج، ۱۶دهستان و ۸۱۶ پارچه آبادی است. آب وهوای شهرستان گرمسیری بوده، و در این نوع آب وهوا بیشترین نوع محصولات کشاورزی قابل کشت و برداشت بوده، طوری‌که نام هندوستان کوچک بر این منطقه نهاده‌اند.
شهرستان نیکشهر به تفکیک بخش‌های تابعه آن
۱- بخش مرکزی (نیکشهر): این بخش تا زمان سلطنت رضا خان «گه» نام داشت بمعنی گهتر و بهتر و بعد از آن به نیکشهر تغییر یافت. نیکشهر در ۲۶ درجه و۱۳ دقیقه ۱۲۰ شمالی ۶۰ درجه و۱۲ دقیقه طول شرقی گرینویچ در ارتفاع ۴۵۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. این بخش دارای ۱۰اثر تاریخی شناسایی شده می‌باشد.
۲- قصرقند:بخش قصر قند بین ۲۶ درجه و۱۳ دقیقه عرض شمالی و۶۰ درجه و۴۴ دقیقه طول شرقی گرینویچ در ارتفاع ۴۵۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است، دارای آب وهوای گرمسیری است. قصرقند قبل از این نام‌های مختلفی داشته از جمله می‌توان ” گمج رود” و” گنداوک” رانام برد.
در مورد وجه تسمیه قصرقند می‌توان گفت، قصرقند که در گویش محلی نیز آن را کسر کنت می‌گویند در واقع کسر برگرفته از واژه کستر بلوچی دارای ریشه پهلوی و فارسی میانه به معنای کوچک وکنت نیز به معنای آبادی یا شهر است وکسر کنت به معنای آبادی کوچک می‌باشد. برای مثال به اسامی همچون پنج کنت یا پنج شهر یا کندی شاپور یا (معرب آن جندی شاپور) یعنی شهری که شاپور آن را ساخته یا روستایی در سراوان به نام پرکنت یعنی آبادی بزرگ یا پرجمعیت و غیره نام برد. آثار شناسایی شده در این بخش نزدیک به ۱۴ اثر می‌باشند.
۳- بخش فنوج: این بخش در قسمت شمال شرقی نیکشهر بین ۲۶ درجه و۳۴ دقیقه عرض شمالی و۵۹ درجه و ۳۸ دقیقه طول شرقی در ارتفاع ۷۳۰ متری ازسطح دریا واقع شده‌است. از نظر تاریخی منطقه فنوج بعلت دارا بودن محوطه‌های دوران تاریخی وپیش از تاریخ همانند قصر قند حائز اهمیت است ودارای ۸ اثر شناسایی شده‌است.
۴- بخش بنت: بخش بنت که بین ۲۶ درجه و۱۷ دقیقه عرض شمالی و۵۹ درجه و۱۳ دقیقه طول شرقی گرینویج در ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است ودارای ۶ اثر شناسایی شده‌است که از میان آنها ۲ اثر کلات زنگیان وتپه سهرین دوک از نظر فرهنگی وتاریخی حائز اهمیت ویژه‌ای است. ۵- بخش لاشار واسپکه: این بخش در قسمت شمالی نیکشهر و در شمال غربی قصرقند بین ۲۶ درجه و۵۰ دقیقه عرض شمالی و۶۰ درجه و۱۰ دقیقه طول شرقی گرینویچ در ارتفاع ۸۸۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است ودارای آب وهوای گرمسیری بوده ولی بعلت واقع شدن در میان ارتفاعات نسبت به آب وهوای سایر بخش‌های شهرستان خنک تر می‌باشد.
آب و هوای شهرستان نیکشهر در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل است، بادهای باران آور موسمی در فصل تابستان و بادهای باران آور غربی در فصل زمستان در این منطقه موجب ریزش پراکنده باران می شود.
آب این شهرستان از طریق 718 حلقه چاه 185 رشته قنات 66 رشته چشمه با میزان آبدهی 6/76 میلیون مترمکعب و رودخانه های کشیک با میزان آبدهی 18 میلیون مترمکعب متوسط سالیانه تامین می شود.از رودخانه هاى معروف در منطقه ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود : رودخانه کشیک - رودخانه کاجو- فنوج- نيکشهر(کهير)- تنگ سرحد
"رشکی" یکی دیگر از رودخانه های کوچک شهر است که بطرف جاده بخش بنت واقع می شود پلی فلزی بر روی آن احداث شده است که نیکشهر را به روستاهای بخش بنت و حومه متصل می کند. گرچه فوائد چندانی برای ساکنان شهر ندارد ولی با احداث دو سیل بند سنگ و سیمانی توسط جهاد کشاورزی در دو شاخه آن ، صفا و صمیمت خاصی به شهر بخشیده که اکثرا بعد از عصر بازدید کنندگان زیادی را به طرف خودش می کشد. خصوصا در مواقع بارندگی و جاری شدن سیل و سرریز شدن آب از سیل بندها بیشتر اهالی به تماشای آن می روند. مسئله "آب" نیز از جمله مسائل اساسی نیکشهر است که با حمایت از بندهای کوچک زودبازده می توان به آن سامان بخشید.همچنین سدهای بزرگی در این مناطق در حال تاسیس است که باید به احداث آنها تسریع بخشیده شود.
از ارتفاعات مهم در منطقه ميتوان به آهوران-فنوج-سفیدکوه اشاره نمود . در سال زراعی 83-1382 سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی شهرستان نیکشهر بالغ بر 9374 هکتار است که 85/5 در صد از سطح کشت زیر کشت استان را تشکیل می دهد. از این مقدار 49 در صد به کشت باغات و 51 درصد به زراعتهای سالانه اختصاص دارد.طی همان سال 3 واحد صنعتی پرورش و نگهداری دام و طیور در سطح شهرستان فعال بوده است.همچنین میزان تولید شیر ، گوشت قرمز ، گوشت مرغ و عسل به ترتیب 3/5 ،4/1،7/0 و 003/0 هزار تن بوده است. لازم به ذکر است این شهرستان دارای 38 واحد پرورش ماهی با تولید 76 هزار تن می باشد. تعداد صنایع موجود شهرستان 4 واحد می باشد که تعدادى ازآن در نقاط روستایی و تعدادى در نقاط شهری مستقر می باشند.در سال 1382 تعدادى کارگاه فعال مسئولیت استخراج معادن را به عهده داشته که عمده ترین معادن موجود در سطح این شهرستان معدن کرمیت می باشد.
جاذبه های نیک شهر
منطقه حفاظت‌شده کوه پوزک: منطقه حفاظت شده کوه پوزک در استان سیستان و بلوچستان واقع است. این منطقه که با مساحت 46144 هکتار در 25 کیلومتری جنوب شهرستان نیک شهر قرار دارد، از سال 1378 به صورت حفاظت شده درآمد. این منطقه دارای اقلیم فراخشک گرم و رودها و آبراهه‌های اصلی فراوان است. کوه پوزک دارای اراضی شور با پوشش گیاهی ضعیف است، گونه‌های اصلی جانوری منطقه عبارتند از: خرس سیاه، قوچ و میش، بز و پازن، روباه معمولی، روباه شنی، شغال، خرگوش، سنجاب بلوچی، خدنگ، موش دوپا، تیهو، کبک، باقرقره، هدهد، سبز قبا، چکاوک کاکلی، شبگرد بلوچی، چک چک سر سیاه، چک چک دم سفید، غراب گردن قهوه‌ای، دراج، جیرفتی، انواع کوکرها و انواع پرندگان شکاری.
قلعه چانف نیکشهر: قلعه چانف مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان نیکشهر، بخش لاشار، روستای چانف واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۷۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه چانف در زمان ميراوليا خان مبارکی همزمان با عهد ناصرالدين شاه قاجار بنا و در سال ۱۳۲۴ هجری قمری توسط فرزندش تکميل می شود. مهمترين تزئينات قلعه چانف مربوط به درها و پنجره های منبت کاری شده آن است.شهرستان نیک شهر یکی از شهرستان های استان سیستان و بلوچستان ایران است. مرکز این شهرستان، شهر نیک شهر است. جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۴۱٬۸۹۴ نفر است.
منطقه گردشگری بلپیر نیکشهر: منطقه گردشگری بلپیر نیکشهر در ۱۶ كیلومتری غرب شهرستان نیكشهر قرار دارد و از توابع بخش مركزی نیكشهر است.گستره این منطقه ۳۵ هكتار است كه ۲۲ هكتار آن مزارع كشاورزی و نخلستان تشكیل داده و دارای جمعیت ۷۰ خانواری با ۳۷۰ نفر است.از مزیتهای منطقه گردشگری بلپیر نیکشهر وجود رودخانه پر آب و نخلستانها و باغات كشاورزی در دو طرف رودخانه است كه یكی از تفرجگاههای بسیار زیبا در بخش مركزی به شمار می رود و مهمترین محصولات آن خرما، مركبات ، انبه، یونجه و انواع سبزیجات است.
منطقه گردشگری آبند نیکشهر: منطقه گردشگری آبند در ۴۰ كیلومتری نیكشهر و در شمال شرقی بخش قصرقند قرار گرفته است، این منطقه یكی از مناطق بسیار زیبا و بكر با مناظر دیدنی است.چشمه های آب طبیعی جاری از ابتدای روستا تا آبشار های صخره ای كه به صورت پلكانی در قله كوه قرار گرفتند، نخلستانهای زیبا، بیشه زارهای سبز، گونه های گیاه گزروغن بر بالای كوه، زمینهای سبز و معطر گندم و برنج از جمله قابلیت های این منطقه گردشگری است.آنچه بیش از هر چیز دیگر در منطقه گردشگری آبند قابل توجه است، وجود آبشار بسیار زیبا در پنج طبقه بصورت پلكانی با حوضچه های طبیعی ایجاد شده در پای هر آبشار است.
منطقه گردشگری گرگان نیکشهر: منطقه گردشگری گرگان نیکشهر در ۶۰ كیلومتری شمال نیكشهر و قسمت شمالی دهستان مهبان از توابع بخش مركزی قرار گرفته است.گستره این منطقه گردشگری ۲۰۰ هكتار با جمعیتی بالغ بر ۱۵۰ خانوار است، ارتفاع آن از سطح دریا در بلند ترین نقطه هزار و ۳۷۸ متر است، كوههای بلند آن ادامه بلندترین ارتفاعات شهرستان یعنی كوههای آهوران است.طبیعت سرسبز، چشمه های جاری آب، دره های عمیق كه دو طرف آن درختان سبر سبز خرما ، انجیر و انواع مركبات و میوه های سرد سیری نظیر سیب و هلم فرا گرفته است، از جاذبه های طبیعی این منطقه گردشگری است.آب باغات از طریق كانالهای تراشیده شده از حاشیه كوه های این منطقه گردشگری هدایت می شود و منطقه گردشگری گرگان یكی از مناطقی است كه برف در فصل سرما می بارد و طبیعت آن بسیار زیبا و سرسبز است.
منطقه گردشگری شالمال: منطقه گردشگری شالمال در ۱۳ كیلومتری نیكشهر و در شرق روستای جلائی كلگ از توابع بخش مركزی قرار دارد.از مزیت های شالمال وجود آبشارشالمال بسیار زیبایی است كه آب آن سرتاسر منطقه را فرا گرفته و طبیعتی بسیار سرسبز و دلنشین را ایجاد كرده است.وجود حیواناتی نادر چون خرس سیاه سبب شده است كه این منطقه جزء مناطق حفاظت شده در استان باشد.از نكات جالب توجه در این آبشار ایجاد شدن طبیعی نقشه ایران در دل صخره آبشار و حك شدن كلمه ‘الله’ در داخل این نقشه است كه بسیار اهمیت دارد.
غار ملا سلیمان نیکشهر: غار ملا سلیمان معروف به (هو سليمان) یکی از غارهای تاريخی در منطقه لاشار نزديک روستای كوپچ و از توابع این روستا است. اين غار در يكی از دره های رود كوچهک از شعبه های رودخانه كوپچ در كوه های گراوانی به فاصله ۵ كيلومتری جنوب روستای كوپچ واقع شده است. سلیمان معروف به ملا سلیمان از نزدیکان دادشاه بلوچ نیلگی که سر مچار (شجاع) مبارز و آزادیخواه و مخالف دولت ستم شاهی بوده است. او فردی قوی هیکل و تنومند بوده و در واقع ملا نبوده ولی فردی بود که خطبه عقد نکاح افراد دادشاه را برعهده داشته است ودر این خصوص معروف بوده به ملا سلیمان.
آبشار اسفند: آبشار اسفند که در دهستان اسفند از توابع بخش جلگه چاه هاشم شهرستان دلگان واقع شده مکانی دیدنی برای گردشگران وعلاقمندان به طبیعت است . آبشار اسفند به زبان محلی بنام آبشار ˈپورابˈ معروف است. آبشار اسفند از کوههای گیران و سفید کوه در شهرستان نیکشهر سرچشمه می گیرد که پس از طی مسافت ۸۰ کیلومتر وارد روستای اسفند شده و از صخره ای به ارتفاع حدود ۱۰ مترسرازیرمیشودو منظره ای بدیع را خلق می کند. این آبشار با ارتفاع ۹متر و عرض ۱۶۰ متر از رودخانه های کتیج ، گیران ، کراحمد، رمش و آب انبار سرچشمه می گیرد و از وسط روستای اسفند عبور کرده و در واقع آخرین آبدهی رودخانه نیز به این روستا می رسد.
کیشگان: آبادی و تفرجگاه سر سبز کشیگان در استان سیستان و بلوچستان شهرستان نیکشهر در بخش لاشار،لاشار جنوبی و در جنوب روستای کوپچ واقع شده است .کیشگان دارای طبیعت بکر و سر سبز و دارای چشمه سارهای طبیعی می باشد که از دل کوه بیرون می آیند و در رودخانه زیبای آبادی جاری می شود و محل زیبایی برای پیک نیک و روز گذرانی می باشد .کیشگان نخل های زیبای بسیاری دارد که چشمان هر بیننده ای را نوازش می کند . همه اوقات مردم بسیاری برای تفریح یه این مکان زیبا می آیند و از طیبعت زیبای آن لذت می برند .
چشمه آبگرم لاشار: وجود آبشارهای متعدد و چشمه های آبگرم، طبیعت بكر و چشم اندازهای طبیعی زیبا و دیدنی جذابیتهای فراوانی برای ایرانگردان و سایر گردشگران دارد . هر چند این جاذبه ها سبب افزایش سفر برخی هموطنان به نیك شهر شده است اما هنوز به سبب ناآگاهی مردم استان و سایر نقاط كشور از مزیتهای گردشگری لاشار، این بخش از انظار گردشگران و دوستداران طبیعت به دور مانده است. ساخت جاده ترانزیتی چابهار – ایرانشهر- زاهدان- میلك و عبور آن از حوزه شهرستان نیكشهر فرصت بسیار خوبی برای گردشگران فراهم كرده تا از مناظر طبیعی و روستاهای سرسبز بخش لاشار دیدن كنند. آبشارها و چشمه های آبگرم شیرآباد با مناظر زیبا و دیدنی رودخانه آن واقع در فاصله ۱۵ كیلومتری محور ترانزیتی نیكشهر به ایرانشهر در محل دو راهی شرق روستای هریدوك، روستای تنگ سرحه و دهستان پیپ با طبیعت بكر و چشم اندازهای طبیعی و انواع پوشش گیاهی، وجود گیاهان دارویی، انواع پرندگان وحشی، نخلستانها، چشمه های آب در دامنه كوه، رودخانه تنگ سرحه با داشتن صخره ها و استخرهای طبیعی و سرسبزی طبیعت آن، گوشه ای از جذابیت های بخش لاشار نیكشهر است.
آبشار گواتامیچ (پیپ): آبشار پیپ در استان سیستان و بلوچستان واقع است. آبشار پیپ با نام محلی گواتامیچ در شرق روستای پیپ از توابع بخش لاشار شهرستان نیک شهر واقع شده است. این آبشار در فاصله ۲ کیلومتری محور ترانزیتی چابهار- میلک قرار دارد. این آبشار در ارتفاع ۱۳۰۰ متری از سطح دریا واقع شده و از کوه های مرتفع پیپ سرچشمه می گیرد. این آبشار مانند سایر آبشارهای شهرستان نیک شهر به صورت پلکانی است و جریان آب آن حوضچه های طبیعی را به وجود آورده است که آب آشامیدنی اهالی روستای پیپ را تأمین می کند. مناظر سرسبز و انواع گیاهان دارویی در این منطقه، جلوه ای خاص به آبشار بخشیده است.
آبشار اوگینک: آبشار اوگینک دراستان سیستان و بلوچستان واقع است. آبشار اوگینک با نام محلی گر پشت دارای ۸۰ متر ارتفاع است که در فاصله ۳ کیلومتری غرب روستای اوگینک از توابع بخش لاشار شهرستان نیکشهر قرار دارد و بزرگترین آبشار سیستان و بلوچستان است. این آبشار در محاصره کوه های زیبا و سرسبز، مکانی مناسب برای دوستداران ورزش کوهنوردی و طبیعت دوستان و گردشگران در فصل بهار است.
سد خیرآباد: سد مخزنی «خیرآباد نیکشهر» واقع در استان سیستان و بلوچستان، ۱۴۵ کیلومتری شمال غربی چابهارو هم چنین در ۱۲ كيلومتري شمال شرقي شهرستان نيكشهر، در جنوب شرقي ايران واقع است.به منظور ارزيابي خصوصيات توده سنگ پي و شناخت دقيق توده سنگ ساختگاه سد، تعداد ۶ گمانه اكتشافي در محل ساختگاه سد حفاري شد . همچنين با انجام تعداد ۲۸ آزمون تراوايي لوژان در گمانه هاي اكتشافي، خصوصيات تراوايي سنگ پي مورد ارزيابي قرار گرفت .
لاشار : بخش "لاشار" شهرستان نیکشهر، با جاذبه‌های بکر طبیعی و به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری جنوب استان سیستان و بلوچستان همچنان ناشناخته باقی مانده است. وجود آبشارهای متعدد و چشمه‌های آب گرم، طبیعت بکر و چشم‌اندازهای طبیعی زیبا و دیدنی در این خطه از استان جذابیتهای فراوانی برای ایرانگردان و سایر گردشگران دارد، هر چند این جاذبه‌ها در چند سال اخیر سبب افزایش سفر برخی هموطنان به نیکشهر شده، اما هنوز به سبب ناآگاهی عموم از مزیتهای گردشگری لاشار، این بخش از دید گردشگران و دوستداران طبیعت به دور مانده است.
.................................
آرشیو
