سُنقُر، به گویش محلی سُنگر، مرکز شهرستان سنقر در استان کرمانشاه است. این شهر در منطقه ای ییلاقی و در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه و ۹۵ کیلومتری غرب همدان قرار دارد، شهر سنقر به لحاظ قرار گرفتن در رشته کوه‌های زاگرس دارای آب و هوای ییلاقی و کوهستانی است، به همین دلیل دارای جمعیت فصلی بوده که در بهار و تابستان افزایش پیدا می‌کند. کوه دالاخانی در جنوب غربی سنقر قرار دارد و همه ساله پذیرای کوهنوردانی از سراسر کشور است که به ارتفاعات آن سعود می‌کنند. کوهستانهای اطراف سنقر، زیستگاه حیات وحش و گونه‌های متنوع گیاهی فراوان است که واجد ارزشهای تفرجگاهی و گردشگری هستند. امروزه ساکنان سنقر نام شهرشان را «سُنگور» می‌خوانند.
مردم این شهر از اقوام ترک و کرد هستند. مردم روستاهای اطراف بیشتر به کار کشاورزی و یا دامداری مشغول هستند. سنقر جزو اولین شهرهای کشور بود اما متأسفانه به دلیل بی‌توجهی دچار عقب افتادگی صنعتی شده‌است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۴۴٬۲۵۶ نفر (۱۳٬۹۹۶ خانوار) بوده‌است.زبان مردم شهر سنقر کردی و ترکی (زیرشاخه ترکی آذربایجانی ) است. همچنین زبان اهالی روستاهای شهرستان سنقر کردی میباشد. شهرستان سنقر از شمال به شهرستان قروه، از جنوب به شهرستان صحنه، از شرق به شهرستان اسدآباد و از غرب به شهرستان کامیاران محدود می‌شود. شهرستان سنقر در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۸۱٬۶۶۱ نفر جمعیت داشته‌است.
سنقر کلمه ای ترکی است که به نام نوعی پرنده شکاری است و به‌تنهایی یا در ترکیبات مختلف در نام شهرها و روستاهای متعدد وجود دارد. همچنین سنقر به عقیدهٔ برخی واژه‌ای ترکی و به معنای «مرد» است؛ گویا در زمان سلجوقیان، طایفه‌ای از ترکان به سرپرستی امیر «بای‌سنقر» در این منطقه ساکن شدند و این شهر به نام این امیر سلجوقی خوانده شد. اما به باور برخی دیگر، سنقر واژه‌ای ترکی و به معنای گونه‌ای «پرندهٔ شکاری» است.
شهرستان سُنقر و کُلیایی در جلگه همواری واقع شده و اطراف آن را رودخانه، سبزه زار، باغات و بیشه‌زار و کوه‌های دالاخانی (به معنی آشیانه عقاب‌ها) مادیان کوه؛ کمر زرد، بوسوار، زن مرد و… فراگرفته است که تا اواخر تابستان از برف زمستانی پوشیده‌است. این شهرستان از مناطق، سراب، فعله گری، کلیایی، کیونانات و فارسینج تشکیل شده‌است. باغ‌های زیادی در اطراف سنقر وجود دارند که می‌توان به مجموعه باغ‌های انگورارگانیک روستای سهنله و سراب سنقر و باغ‌های بسیار زیاد دیگری اشاره کرد که زیبایی خاصی به سنقر بخشیده‌اند.
شهرستان سنقر یکی از شهرستان‌های استان کرمانشاه در غرب ایران است. اگر شهرهای همدان و کرمانشاه و سنندج را به عنوان رئوس یک مثلث در نظر بگیریم شهرستان سنقر با مساحتی حدود ۲۲۴۲ کیلومتر مربع تقریباً در مرکز مثلث در شمال شرق استان کرمانشاه بین ۴۷ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۴۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۴ دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است.
بلندترین کوه شهرستان، کوه دالاخانی (در زبان کردی به معنی آشیانه عقاب‌ها) میباشد که ارتفاع آن ۳٬۳۵۰ متر است که یکی از مناسب‌ترین کوه‌های غرب کشور برای کوهنوردی است این کوه به عنوان جزئی از کوهستان دالاخانی در هیئت مردی مبارز و نستوه در پشت جنوبی شهر ایستاده‌است اطرافش را مهمترین یارانش مادیان کوه در شمال کمر زرد و کوه‌های زن و مرد در غرب احاطه کرده‌است پست‌ترین نقطه این منطقه هم به ارتفاع ۱٬۵۰۰ متر در محل خروجی گامیشان جنوب روستای شاهگدار است. مرکز این شهرستان به عقیده برخی بومیان تنها شهر دارای سیستم فاضلاب در استان بوده‌است
شهر سنقر دارای زمستان سرد و طولانی با سرمای سخت و سنگین است تابستانش گرم و کوتاه بهارش وحشی و پاییز آن خسته‌کننده‌است ارتفاع زیاد و عرض جغرافیای نسبتاً بالا موجب پیدایش شرایط آب و هوایی سرد در سنقر شده‌است زمستان سنقر از اواسط نوامبر (آبان) شروع شده تا اواخر آوریل (فروردین) ادامه دارد ماه ژانویه (دی) سردترین ماه سال است در این ماه متوسط حداقل دمای هوا به ۴/۱۱- درجه سانتی‌گراد و روزهای یخبندان آن در سال به ۱۰۹ روز می‌رسد بر اساس همین اطلاعات تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های سال می‌باشند در این ماه متوسط حداقل دمای هوا به ۸/۲۴ درجه سلسیوس می‌رسد.
از آثار باستانی این شهر می‌توان به آرامگاه مالک اشاره کرد که با توجه به معماری آن که یک بنای آجری ۶ ضلعی است به دوره سلجوقیان مربوط می‌شود. در ایران سه روستا با نام سنقر وجود دارد و در کشور لیبی هم یک قصبه به نام سنقر وجود دارد. سنقر:مرغی است شکاری. شنگار (فرهنگ لغت معین ج ۵) سنقر:{ت} (س. ق) نوعی از باز، مرغی است شکاری و خوش خط و خال که از انواع دیگر بازها قوی تر بسیار نیز و چالاک است. به عربی نیز سنقر یا سنقور می‌گویند (فرهنگ عمید، ج ۲) سنقر: مرغی است شکاری از نوع چرغ (آشیان ی مرغ) گویند بسیار زیبا و قوی میباشد و پیوسته پادشاهان بدان شکار کنند (برهان قاطع). سکنان محلی بر این باور هستند که این منطقه از شکار گاه‌های پادشاهان ساسانی بوده‌است وممکن است این امر به نامگذاری شهرستان مرتبط باشد. گندم فراوانترین محصول کشاورزی این شهرستان میباشد که از گندمزارهای بسیار وسیع و زیبای گرداگرد مادیان کوه بدست می‌آید. اما مشهورترین محصول کشاورزی این شهرستان تخمهٔ آفتابگردان است که دارای عطر و طعم بسیار خوب و منحصربه‌فردی است. علت این مزیت نه تنها گونهٔ خاص آفتاب گردان بلکه هنر بو دادن و پختن تخمه است که در اختیار تخمه پزی‌های این شهرستان است. اما فرش دستباف سنقر شهرت جهانی دارد.
در دوره صفویه اسدآباد جزء منطقه سنقر شمرده می‌شده‌است. در زمان شاه عباس صفوی، فرماندار سنقر عثمانیان را از مرز بیرون راند. در دوره افشاریه و زندیه سران ایل کلیایی که خود را از اعقاب صفی خان از خانهای دوره صفوی می‌دانند به حکومت سنقر منصوب بوده‌اند. شهرستان سنقر و کلیایی در جلگه همواری واقع شده و اطراف آن را رودخانه، سبزه زار، باغات و بیشه‌زار فرا گرفته‌است و قله‌های کوه‌های آن تا اواخر تابستان از برف زمستانی پوشیده‌است.
تمام شهرهای کرمانشاه از جمله شهرستان سنقر سوغاتی‌ها و صنایع دستی متنوعی دارد. اما تابلوفرش، فرش، فرش کردی، گليم، منبت، معرق، چاقوسازي و صنايع فلزی، انواع نان محلی، آش دوغ، کباب، خورش کنگر، کوکوی پاغازه، میوه ونوشک از مهمترین سوغاتی‌ها و خوردنی‌های سنقر کرمانشاه هستند. گندم فراوانترین محصول کشاورزی این شهرستان میباشد که از گندمزارهای بسیار وسیع و زیبای گرداگرد مادیان کوه بدست می‌آید. اما مشهورترین محصول کشاورزی این شهرستان تخمهٔ آفتابگردان است که دارای عطر و طعم بسیار خوب و منحصربه‌فردی است.
جاذبه های سنقر
سراب گزنهله : چشمه‌های آب سرد زیادی در اطراف شهرستان سنقر وجود دارد که هر کدام از آنها در نوع خود بی‌نظیر است. اگر به سنقر سفر کردید حتما سری هم به"سراب گزنهله" سنقر در روستای تازه آباد بزنید. آب این سرابّ دیدنی در جنوب غربی سنقر است و از زیر کوه سراب با فشار به‌صورت فواره ای به بیرون می‌آید. آب سراب گزنهله در زمستان‌ها گرم و در تابستان‌ها سرد است و این جزو ویژگی‌های عجیب این دریاچه محسوب می‌شود. آب گوارای این سراب این قابلیت را دارد که آب روستاهای اطراف را تامین کند. وجود جویبارهای روان و چشمه‌های جوشان آب در سنقر سبب رویش گونه‌های مختلف گیاهان و پدید آمدن مناظر طبیعی منحصر به فرد شده است.
روستای ورمقان: روستای زیبای ورمقان در شمال شهرستان سنقر قرار دارد. این روستا توسط کوه‌های مرتفع بَدر محصور شده است. در روستای ورمقان آبشار زیبایی به نام گینشاپسند وجود دارد که از زیباترین آبشارهای کرمانشاه میباشد. کوه‌های زیبای بدر که در نزدیکی این آبشار قرار دارند هر سال میزبان کوهنوردان زیادی از سراسر ایران هستند. همچنین در اطراف روستای ورمقان آبشار کوچک‌تری به نام شالان نیز وجود دارد.
آبشار گیشانپسند : این آبشار زیبا در 35 کیلومتری شهرستان سنقر کرمانشاه و نزدیک روستای ورمقان قرار دارد. فصل بهار و تابستان بهترین زمان بازدید از آبشار گیشانپسند است به همین دلیل بیشتر گردشگران و طبیعت گردان حتما از این آبشار محلی دیدن می‌کنند.
بقعه تاریخی مالک : بقعه تاریخی مالک بر روی تپه ای در مرکز شهر سنقر قرار گرفته و از آثار ارزشمند این شهر و استان کرمانشاه است. بقعه مالک بنایی برجی شکل با پلان هشت ضلعی است. طول اضلاع آن به ۵/۳ متر می رسد. در هر یک از اضلاع این آرامگاه، طاق نماها و قوس هایی جناغی‌شکل قرار گرفته که داخل آن ها به کمک طرح ها و نقوش هندسی آجرکاری شده است. بر روی لچکی قوس ها با کاشی فیروزه‌رنگ تزئیناتی دیده می شود. در طبقه پایینی بقعه مالک، سردابه ای با پوشش گنبدی قرار گرفته است. در این بخش از سنگ هایی تراش خورده استفاده شده، ولی قسمت بالایی آن با آجر بالا آمده است.
امامزاده احمد : امام زاده احمد زیارتگاهی است که در کالبد شهری شهرستان سنقر کلیایی، هم پای آن قدمتی کهن دارد و توجه و دقت در باب آن نمی تواند تنها موید حضور شواهد آشکاری باشد که در این بارگاه به چشم می خورد.این بنا دارای دو ورودی است که یکی در سمت شرقی قرار دارد و به کوچه ای که به خیابان آیت ا… خامنه ای وارد می شود، منتهی می گردد و ورودی دوم در سمت جنوب به خیابان فرمانداری باز می شود. پلان اصلی بنا صورت مستطیلی و با جهت شمالی – جنوبی است و از دو بخش اصلی به نام صحن حرم و صحن جنوبی یا حیاط جنوبی تشکیل شده است صحن حرم که اصلی ترین قسمت بنا را تشکیل می دهد، در شمال بنا قرار گرفته و پوشش آن را گنبدی آجری تشکیل می دهد. صحن حرم را رواقهایی به ابعاد 4× 18 متر فرا گرفته است و در مرکز رواق ضلع جنوبی ایوانی قرار دارد که در ورودی به حرم را در خود جای داده است. بعد از این صحن به صحن جنوبی یا حیاط وارد می شویم که دارای 50/22 سانتی مترطول و 5/17 سانتی متر عرض است. در ضلع جنوبی این حیاط بنای تازه ای در دو طبقه در حال ساخت است. بنای اصلی این آرامگاه را به دورة صفوی نسبت می دهند اما اخیراً توسط میراث فرهنگی و گردشگری استان و اداره اوقاف شهرستان سنقر تغییرات مرمتی زیادی در فرم بنا انجام گرفته است و آن را از نقشه اولیه دور کرده است.
تپه سراب گلویج : تپه سراب گلویج مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان سنقر، بخش مرکزی، روستای گلویج واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۳۸۴/۰۵/۱۱ با شمارهٔ ثبت ۱۲۵۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای چرمله : روستای چرمله علیا از توابع بخش مرکزی شهرستان سنقر در استان کرمانشاه در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال شرقی شهر سنقر قرار دارد . این روستا از شمال به ارتفاعات بیر و بدر و از شمال غرب به ارتفاعات پریشان محدود می شود . ارتفاع روستای چرمله علیا از سطح دریا ۲۱۸۰ متر است و اقلیمی کوهستانی سرد و خشک دارد . آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در زمستان سرد است . چرمله علیا از روستاهای قدیمی استان کرمانشاه است و سابقه سکونت نسبتا طولانی دارد . ساختمان یک حمام قدیمی که تاریخی ساخت آن به دوره قاجاریه مربوط است بیانگر قدمت و سابقه تاریخی این روستاست . مردم روستای چرمله علیا به زبان کردی سخن می گویند . مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند .روستای چرمله علیا به دلیل موقعیت طبیعی و اقلیم مناسب مناظر و جلوه های جذاب کم نظیری دارد .ارتفاعات بدر و پریشان به خصوص در بهار , تابستان و پاییز , چشم انداز زیبا و دل انگیز دارند : آبشار پریشان یکی از زیباترین و دیدنی ترین آبشارهای استان است که از ارتفاعات پریشان سرچشمه می گیرد . مناظر اطراف این آبشار به خصوص در بهار و تابستان بسیار تماشایی و جالب توجه است . کوه بدر که صخره های و زیباست با ارتفاع ۲۸۵۰متر در شمال روستا قرار دارد و هنگامی که در فصل زمستان از برف پوشیده می شود شکوه خاصی می یابد . در بهار و تابستان نیز با رویش انواع گیاهان رنگارنگ مناظر و چشم اندازهای بسیار زیبایی در این کوه پدید می آید . ارتفاعات پریشان در شمال غرب روستا با چشمه ساران فراوان و آبشار زیبای پریشان زیستگاه گونه های متنوع گیاهی از قبیل گیاهان دارویی گل گاو زبان شاتره , گل سفید , شیرین بیان , گل ختمی , خاکشیر , آویشن و گون است . همچنین این ارتفاعات زیستگاه جانورانی مانند شغال , گرگ , روباه , خرگوش , کبک و تیهو می باشد . از معروفترین بازی های ورزشی روستای چرمله علیا می توان به بازی گرزان اشاره نمود . این بازی معمولا بین افرادی قوی روستاو با چوب های خاصی انجام می شود و نوعی ورزش رزمی به شمار می آید .
کانی شاه پسند: چشمه زیبای است که در ارتفاع ۲۶۰۰ متری ضلع غربی بدر واقع شده که دارای آب گوارا می باشد و در فصل تابستان علاقمندان زیادی را به خود جذب می کند. کانی به زبان کردی یعنی چشمه، بنا به روایتی می گویند یکی از شاهان صفوی در زمان لشگرکشی در این محل اطراق نموده و این چشمه را پسندیده است.
بقعه تاریخی مالک سنقر: بقعه تاریخی مالک بر روی تپه ای در مرکز شهر سنقر قرار گرفته و از آثار ارزشمند این شهر و استان کرمانشاه است. بقعه مالک بنایی برجی شکل با پلان هشت ضلعی است. طول اضلاع آن به ۵/۳ متر می رسد. در هر یک از اضلاع این آرامگاه، طاق نماها و قوس هایی جناغی‌شکل قرار گرفته که داخل آن ها به کمک طرح ها و نقوش هندسی آجرکاری شده است. بر روی لچکی قوس ها با کاشی فیروزه‌رنگ تزئیناتی دیده می شود. در طبقه پایینی بقعه مالک، سردابه ای با پوشش گنبدی قرار گرفته است. در این بخش از سنگ هایی تراش خورده استفاده شده، ولی قسمت بالایی آن با آجر بالا آمده است.
پل نوژی وران: پل نوژی وران در اراضی روستای «نوژی وران» (نجوبران) و بر سر راه بیستون به سنقر قرار دارد و بنای اصلی آن منسوب به دوره صفوی است. این پل آجری به طول پنجاه متر و عرض ۱۰/۴ متر، دارای سه پایه سنگی و دو دهانه است. طاق چشمه جنوبی پل چندین بار فرو ریخته و تعمیر شده است. در آخرین تعمیرات، این طاق را با تیرآهن و آجر به صورت مسطح پوشش داده‌اند. پایه‌های پل نیز سنگی و از سه بخش تشکیل شده است. بخش میانی بیضی شکل و آب شکن‌های مدور دارد بر روی هر یک از پایه‌ها پشت بندی‌های مدور آجری ساخته شده است.
سراب سنقر: سراب سنقر در پنج کیلومتری جاده سنقر به کرمانشاه و در مجاور روستای «تازه آباد» قرار دارد. آب آن از زیر کوه سراب به سرعت و با فشار به صورت فواره بیرون می ریزد. آب این سراب در زمستان ها گرم و در تابستان ها سرد است. آب گوارای این سراب، آب آشامیدنی روستاهای اطراف را تأمین می کند و سپس به رودخانه ی قره سو می ریزد.
......................................
آرشیو
