آبدانان مرکز شهرستان آبدانان از شهرهای تابعه استان ایلام در ایران است. آبدانان در میان رشته کوه‌های زاگرس واقع شده‌است. شهرستان آبدانان چهارمین شهرستان پرجمعیت استان ایلام و دویست و هشتاد و ششمین شهرستان ایران از نظر جمعیت است.
آبدانان از شمال شرقی باشهرستان دره شهر، از شمال با بخش میمه شهرستان دهلران، از غرب با شهرستان دهلران و از جنوب با شهرستان اندیمشک همسایه‌است. پروژه حفاری تونل شهرستان آبدانان با نام تونل «کبیر کوه» که ۵۳۰۰ متر طول دارد دومین تونل طولانی کشور است که تاکنون ۳۰۰۰ متر از این تونل حفاری شده‌است. این پروژه از سال ۱۳۸۹ه.ش کلید خورده‌است. این تونل یکی از بزرگترین طرح‌های تونل‌سازی کشور است که ساخت آن برای استان ایلام و شهرستان‌های حوزه جنوبی استان بخصوص شهرستان آبدانان از طرح‌های مهم و اثرگذار است.
مردم آبدانان اکثرا به گویشی از کردی ایلامی(کردی آبدانانی)که در دهلران و بخشی از دره شهر نیز تکلم می شود سخن می گویند.اقلیتی از مردم نیز به زبان های لری و لکی سخن می گویند. مردم شهرستان آبدانان، همگی پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند. این شهرستان دارای معادن عظیم نفت، گاز، گوگرد، چشمه‌های آبگرم… است که بهره‌برداری کلانی از آنها صورت نمی‌گیرد و به اقتصاد منطقه کمکی نمی‌کند. از جمله صنایع دستی این شهرستان قاایچه ،جاجیم ، گلیم است كه جز صادرات عمده این شهرستان میباشد.
به دلیل قرار گرفتن بین دوکوه دینارکوه و کبیرکوه از نظر ارتباطی مشکلاتی زیادی برای شهروندان شهرستان آبدانان ایجاد شده‌است زیرا راه ارتباطی به دره شهر و تهران، مسیری پر پیچ و خم است. با وجود این، این جاده مربوط به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ است. این جاده در سال ۱۳۵۰ خورشیدی به سفارش ارتش ساخته شده‌است. جاده کبیرکوه بین به عنوان راه ارتباطی آبدانان-دره شهر مطابق اصول مهندسی ساخته شده‌است و از کبیرکوه می‌گذرد. این جاده توریستی در بهار منظره‌های جالبی را برای دیدن فراهم می‌سازد و در زمستان بدون داشتن زنجیر چرخ عبور از آن ممکن نیست. از دیگر راه‌های ارتباطی می‌توان به جاده مواصلاتی به خوزستان اشاره کرد که در سال ۱۳۷۰ به سفارش اداره راه و ترابری آبدانان ساخته شد.
فرودگاه نظامی شهرستان آبدانان یکی از فرودگاه‌های فنی و دارای شرایط و استانداردهای ملی است که در سال ۱۳۵۲ به منظور مقاصد نظامی و استفاده‌های ترابری و لجستیکی نیروی هوایی احداث شده‌است. این فرودگاه در چهار کیلومتری شرق شهر آبدانان در دوران جنگ ۸ ساله نیز مورد استفاده‌های تدارکاتی و عملیاتی قرار می‌گرفت ولی در حال حاضر بی استفاده است.
خوراکی و سوغاتی آبدانان : برنج و گوشت، نژی آو ، نخه ، تماته آو، خاینه، لوبیه پلو، حلوا، کشک دو، ماش آو، جوجگ آو، شله از غذاهای محلی استان ایلام هستند که آنها را در آبدانان هم می توانید تست کنیند. روغن حیوانی و کره محلی کشک، کنجدو گردو، شیرینی پژی بر ساق، شیرینی کله کنجی، شیرینی کاک، حلوائی بگل ،سقز محلی جاجیم، گلیم ، نمد ، گیوه از سوغات این شهر به حساب می آیند.
جاذبه های آبدانان
بقعه سيد صلاح الدين محمد: بقعه اين امام زاده در جنوب شرقي شهر آبدانان در انتهاي شهر بر روي تپه اي ساخته شده است . در اطراف امام زاده قبرستاني وجود دارد كه هم اكنون اكنون به عنوان قبرستان عمومي شهر آبدانان مورد استفاده قرار مي گيرد . سنگ قبرهاي قديمي اين قبرستان داراي نقوشي مانند بزكوهي ، تفنگ ، شانه ، مهر تسبيح ، قليان ،ابريق و غيره است و قدمت آنها تا حدود دويست سال پيش مي رسد . بناي امام زاده سيد صلاح الدين محمد بر نقشه مستطيل شكلي ساخته شده است و داراي گنبد دوپوش با گنبد مقدسي ( در چين) بيروني و گنبد نيم كروي داخلي است . بدنه بنا از دو قسمت ، بدنه قديمي والحاقات جديد تشكيل شده است . بدنه قديمي شامل دو قسمت اطاق ورودي و اطاق مقبره « گنبد خانه » است .قسمت الحاقي حتي نيز شامل يك شبستان كه سه طرف بنا را در قسمت هاي غربي شرقي و جنوبي احاطه كرده است و هم چنين دو اطاق در گوشه هاي شمال شرقي و شمال غربي بنا و يك ايوان ورودي با دو رواق در طرفين آن در ضلع شمالي بنا مي باشد . جهت قبله در اين بنا 15 درجه بطرف جنوب غرب است . مصالح بكار برده شده در اين قسمت بنا در قسمت هاي مختلف متفاوت است . در قسمت قديمي بنا بدنه با قلوه سنگ و گنبد بيروني آن با آجر و پوش خارجي بنا از گچ بوده است . قسمت الحاقي بنا نيز از مصالح امروزي مانند آجر ، ماسه ،سيمان و آهن ساخته شده است.
قلعه هزار درب: این قلعه بدون شک یکی از دیدنی‌ترین و شگفت‌آورترین آثار معماری تاریخ ایران و از جمله جاهای دیدنی آبدانان است که از معماری خاص و طاق‌های هلالی زیبا برخوردار بوده و قدمت آن به دوره ساسانی می‌رسد. موقعیت این قلعه در آبدانان، جنب دبیرستان شریعتی واقع شده است. قلعه هزار در در تاریخ ۲۲ تیر ماه ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۴۴ به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران به ثبت ملی رسید. نمای اصلی این اثر، طاق‌های هلالی شکل است که با توجه به ساختار معماری آن، می‌توان کارکرد قلعه را تشخیص داد. بررسی معماری قلعه نشان می‌دهد که قلعه هزار در به احتمال بسیار قلعه یا پادگان نظامی بوده است. پلان اصلی قلعه، مستطیل شکل است. مصالح به کار رفته در ساخت این قلعه مستطیل شکل، شامل سنگ‌های تراشیده و قلوه سنگ‌هایی است که در ملات آنها گچ به کار رفته است. راهروهایی طولانی در ۴ جهت قلعه قرار گرفته و به وسیله درگاه‌هایی به اتاق‌های داخل مرتبط می‌شوند. قلعه هزار در دارای زیرزمین، طبقه همکف و طبقه بالا است و نور و تهویه آن از طریق دریچه‌هایی به قطر یک متر در سقف و دالان و اتاق‌ها تامین می‌شده است. پی بنا در ۴ سوی ساختمان قلعه جای دارد که حصار قلعه را تشکیل می‌دهد. قطر دیوارها حدود ۵ و نیم متر است. دیوار جبهه شمالی بنا مشرف به یک پرتگاه است و حدود ۴ متر پایین‌تر از دیوار قلعه بنا شده است. آثاری از یک بنا با مصالح یاد شده در دامنه تند جبهه شمالی به سمت زیر قلعه ایجاد شده که کاربرد آن مشخص نیست. سفال‌های محوطه قلعه، غالبا نخودی رنگ هستند. پخت سفال‌ها کافی و تزیینات نقش برجسته، طنابی و نقش کنده دارد. سفال شاخص این منطقه، سفال نیش‌گونی است که به دوره ساسانی تعلق دارد. سبک معماری و مصالح به کار رفته نشان می‌دهد که بنا متعلق به دوره تاریخی و عصر ساسانی است.
پشت قلعه آبدانان (دژ پشت کلا): پشت قلعه آبدانان که با نام دژ پشت کلا نیز شناخته می‌شود، در فاصله پنج کیلومتری در ناحیه جنوبی شهرستان آبدانان، روی تپه‌ای بلند واقع شده است و رودخانه دویرج از پایین آن می‌گذرد. مصالحی که در ساخت این بنا به‌کار رفته است، شامل سنگ و گچ می‌شود. آثار به‌جای مانده نشان‌دهنده وجود برج‌های نگهبانی، بارو، شاه‌نشین، اتاق‌های مسکونی، پلکان و غیره در این قلعه هستند. باروی بیضوی شکلی که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد، محوطه قلعه را محصور کرده است و دیوارهای بیرونی و اصلی قلعه تقریبا سالم مانده‌اند. با قدمتی که به دوره ساسانیان و دوره‌های تاریخی پس از اسلام بازمی‌گردد، این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۹۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه پنج برار مورموري : قلعه پنج برار محدوده‌اي تاريخي است که در کوهپايه‌هاي جنوبي کوه کاه ماس، مشرف بر دشت مورموري ايلام واقع شده و قلعه پنج برار يکي از اين آثار محسوب مي‌شود. مصالح ساخت قلعه سنگ‌هاي نسبتاً بزرگ که از سنگ‌هاي رودخانه‌اي و بومي منطقه است. قلعه متعلق به دوران اسلامي است. اين قلعه شامل دژ پيراموني و بناهاي داخل محوطه دژ مي‌باشد.
دریاچه دوقلو سیاه گاو: دریاچه دوقلوی سیاه گاو، آکواریومی طبیعی است که در منطقه‌ای کوهستانی و نسبتا مرتفع قرار دارد. این پدیده طبیعی بسیار نادر، شامل دو دریاچه است که توسط کانالی با عرض حدود ۸ متر و عمق ۴ متر و در نهایت طولی برابر با ۷۰ متر به همدیگر مرتبط شده‌اند که در هر ساعت حدود ۲۴۰ متر مکعب آبدهی دارد. حداکثر قطر دریاچه‌ها ۸۰ متر است ولی هر دو دریاچه عمق‌های متفاوتی دارند. عمق دریاچه اول حداکثر ۳۰ متر و عمق دریاچه دوم در عمیق‌ترین نقطه به ۲۰ متر می‌رسد. از آنجایی که این دریاچه‌ها از نوع رودخانه‌ای هستند و آب آنها به طور دائمی در حال حرکت و تازه شدن است می‌توان آنها را در میان دریاچه‌های آب شیرین دسته‌بندی کرد. یکی از این دریاچه‌ها با اختلاف سطح اندکی (حدود ۵ متر) که دارد در بالا دست و دیگری در پایین دست قرار دارد. می‌توان گفت دریاچه بالا دست به عنوان منبع پرکننده دریاچه پایین دست عمل می‌کند. آب چشمه‌های زیرزمینی پس از پرکردن دریاچه اول از آبراه واسط بین دو دریاچه عبور کرده و دریاچه دوم را پر می‌کند. این آب بعد از پر شدن دریاچه پایین دست به رودخانه سیاه گاو می‌ریزد و زمین‌های اطراف را سیراب می‌کند. بنابراین، حیات در این ناحیه تا حد زیادی به این دریاچه‌ها وابسته است. چشمه‌های آب شیرین جوشانی که داخل دریاچه‌ها قرار دارند باعث وارد شدن املاح مختلف و گوگردی درون بستر آنها می‌شوند. البته این چشمه‌ها تنها منبع تامین کننده آب دریاچه‌ها نیستند و آب باران هم در این امر سهم بسزایی دارد.
آبشار ماهوته : آبشار ماهوته آبدانان E32 47 N52 32 اين آبشار در نزديکي روستاي ماهوته(مال ملايي)، در 18 کيلومتري جنوب آبدانان واقع شده است. رودخانه کوچک اين روستا که از دامنه هاي دينار کوه سرچشمه مي گيرد، در مسير خود شادي و نشاط را به عشاير و روستاييان منطقه هديه مي دهد. شهرستان آبدانان در جنوب استان ايلام در از آب و هواي نسبتا گرمي برخوردار بوده ولي به واسطه وجود کوه ها و رودخانه هاي پرآب، داراي زيبايي هاي طبيعي بسياري است. دينارکوه در غرب آبدانان و ادامه رشته کوه کبيرکوه در شمال آبدانان چهره بسيار جذابي به اين منطقه بخشيده است. در ميان طبيعت بکر اين منطقه آثار بسياري از تاريخ ايران باستان يافت مي شود. از ديگر آبشارهاي قابل ذکر در اين منطقه ميتوان به آبشار تختان و آبشار خروزان(خربزان) در 50 کيلومتري غرب آبدانان به سمت ميمه و همچنين آبشار کن شلول در نزديکي روستاي انجيره در 35 کيلومتري غرب آبدانان اشاره کرد که زيبايي به واقع خيره کننده اي دارند.
غار مژاره : غار مژاره محل زندگي برخي پرنده‌هاي مهاجر و بومي است و بهانه اي است تا توريست هايي که در بهار و زمستان سري به ايلام مي زنند، جاذبه هاي بيشتري از اين استان را به چشم ببينند. اگر گذارتان به دوگانه سياه گاو افتاد، سعي کنيد تا ساعات ظهر و زماني که آفتاب روي اين درياچه مي افتد، در کنار آن بمانيد. آن وقت خواهيد ديد اين درياچه زلال چطور رنگارنگ و پر زرق و برق مي شود. دليل اين اتفاق هم گوگرد و املاح مختلفي است که در آب اين درياچه وجود دارد. جالب تر از همه اين که اين درياچه هاي دوقلو چشمه‌هاي جوشان و شيريني هم در عمقشان دارند که زلالي و زيبايي آنها را چند برابر مي کنند. اين دوگانه زيبا در حدود 15 كيلومتري شهر آبدانان قرار گرفته و هر سال جمعيت زيادي را براي تماشا به آبدانان مي کشاند.
تفريحگاه طبيعي دينارکوه : اين منطقه با وسعتي در حدود 40579 هکتار در استان ايلام قرار دارد. ديناركوه به موازات كبيركوه امتداد يافته است . بلندترين قله اين رشته كوه قله كان صيفى است که 2600 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. ديناركوه بين دو شهرستان آبدانان و دهلران واقع شده و از جمله كوههاى مهم و مرتفع استان به شمار ميرود . حيات وحش اين منطقه عبارتند از كل و بز ، خرس و پلنگ و در زيستگاههاي جنوبي و نواحي دشتي و تپه ماهورها حيواناتي نظير قوچ، ميش و آهو نيز زيست مي‌كنند.
آبشار بان گنبد : آبشار بان گنبد در جنوبی ترین منطقه عشایری سراب باغ و در ابتدای آبریز بخش کلات مورموری قرار دارد. رودخانه بان گنبد به عنوان شریک و خروجی رودخانه دویرج آبدانان که در محاوره محلی به (خرگهی) معروف است، پس از گذشتن از روستاهای سرپله، ماهوته و زمین ها و ارتفاعات کاسه ماس، مناطق عشایری شلت، هل هله و زنگل ماهی، آبشار طبیعی و دل انگیز بان گنبد را در یک منطقه بکر و جذاب بوجود می آورد. این آبشار در ایام زمستان و فصل بارندگی از حجم آب زیادتری برخوردار است و با وجود نبود راه دسترسی مناسب سالانه میزبان جمع زیادی از گردشگران، ورزشکاران و کوهنوردان است. این آبشار در 30 کیلومتری جنوب آبشار ماهوته و در 20 کیلومتری جنوب آبشار له ریو قرار گرفته.
آبشار له ریو: آبشار له ریو در استان ایلام واقع است. در فاصله ۱۰ کیلومتری جنوب آبشار ماهوته در راستای رودخانه، آبشار له ریو قرار گرفته است. این آبشار در پایین دست قلعه ای ساسانی قرار گرفته است. رودخانه بان گنبد به عنوان شریک و خروجی رودخانه دویرج آبدانان که در محاوره محلی به (خرگهی) معروف است، پس از گذشتن از روستاهای سرپله، ماهوته و زمین ها و ارتفاعات کاسه ماس، مناطق عشایری شلت، آبشار طبیعی و دل انگیز له ریو را در یک منطقه بکر و جذاب بوجود می آورد.این آبشار در ایام زمستان و فصل بارندگی از حجم آب زیادتری برخوردار است. این آبشار فاقد راه دسترسی مناسب است.
آبشار تختان: آبشار تختان در روستای تختان واقع در دامنه جنوبی کبیرکوه در ۴۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان آبدانان قرار دارد. از روستای تختان تا آبشار مذکور نیازمند صرف حدود یک ساعت پیاده‌روی با یک شیب ملایم است. آبشار تختان از جنوب کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد و دارای آب زلال، خنک و قابل شرب میباشد که توسط شرکت آبفا در مسیری مشخص مهار شده و در ارتفاع ۶۰ متری آبشار زیبایی را به وجود می‌آورد. بهترین زمان برای بازدید از این آبشار زیبا سه ماه اول سال است.
.....................
آرشیو
