مدافع مرکزی Canter -Back
مدافع مرکزی - میانی یا بعضا مدافع مرکزی هم به آن گفته میشود. وظیفه عمده این تیپ مدافین متوقف کردن تمام کننده ها از گل زنی و خارج کردن توپ از محوطه جریمه است . همان طور که از اسم این مدافعین پیداست - در موقعیت مرکزی خط دفاع بازی میکنند. اغلب تیم ها دو مدافع مرکزی استخدام می کنند که مسلما جلوی دروازه بان بازی می کنند. دو استراتژی عمده برای مدافعین مرکزی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می شود
دفاع منطقه ای :
هر کدام از مدافعین منطقه مشخصی را تحت پوشش قرار می دهند وبه صورت یک واحد دفاعی منسجم عمل می کنند. در این سبک دفاع - بازیکنان مدام اطراف شانه های خود را نگاه می کنند تا به خصوص هنگام آفساید گیری هوشیاری لازم را داشته باشند. پوشش فضای بین توپ و بازیکنان تیم مقابل از اصول اولیه این سبک بوده و توصیه می شود مدافعین از تکل زدن – حرکت رو به جلو و زیاد نزدیک شدن به نفرات تیم مقابل جلوگیری کنند. به این دلیل که باعث از بین بردن شکل واحد دفاعی می شود.در تصویر مقابل نمونه ای از دفاع منطقه ای در تیم فولام قابل مشاهده است. به دلیل تعدد بازیکنان تیم مهاجم در منطقه دفاعی چنانچه مدافعین توپ ربایی کنند باید سریعا آن را به خط میانی منتقل و یا حتی به ضد حمله تبدیل کنند و از آن منطقه به سرعت خارج شوند تا فشار روی تیم کاهش پیدا کرده و مهاجمین تیم مقابل در وضعیت توپ – دروازه (آفساید) قرار دهند
دفاع نفر به نفر: که وظیفه هر کدام از مدافعین یارگیری فرد خاصی از تیم مقابل است .معمولا مدافعین مرکزی قد بلند- قوی - دارای قدرت پرش و تکل زنی بالایی می باشند. مدافعین موفق افرادی هستند که خوب تمرکز دارند و بازی خوانی میکنند . شجاع هستند و دارای قدرت تصمیم گیری بالایی به ویژه هنگام تکل زنی در لحظات حساس می باشند. بعضی مواقع به خصوص در لیگهای دسته پایین مدافعین مرکزی دقت بسیار کمی روی کنترل توپ دارند و فقط سعی در دور کردن توپ به روش سنتی دارند . در اوایل قرن بیستم این موقعیت در فوتبال شکل واقعی خود را در ترکیب 5-3-2 را پیدا کرد که در آن هر دو مدافعین بیشتر حالت دفاعی به تیم می دادند مدافع باید سایه به سایه بازیکن تیم حریف حرکت کرده و از دست خود به عنوان حسگربدن بازیکن حریف و راهنمای حرکت خود استفاده کند. امکان خطا گرفتن برای مهاجمین در این سبک بسیار ساده است و نیازمند هوشیاری بالایی است.
مدافع سوییپر Sweeper/Libero
در واقع فرم پیشرفته و همه کاره مدافع مرکزی است ولی همان طور که از اسمش پیداست وظیفه دور کردن توپ را عهده دارد. به ویژه وقتی که تیم مقابل در صدد ایجاد شکاف در خطوط دفاعی است . مدافع سوییپر در آرایش 2 – 3- 5 نشان داده شده است که دارای قابلیت تحرک بیشتری نسبت به دیگر مدافعینی که یارگیری می کنند دارد. قدرت بازی خوانی برای این تیپ مدافعین بسیار حیاتی تر از مدافعین مرکزی است.
در سیستم ایتالیا یی کاتانچیو یا دفاع بتونی در سال 1960 برای اولین بار به بازیکنان این پست لقب لیبرو را دادند. اکثر مدافعین مرکزی قابلیت خارج کردن توپ از منطقه دفاعی را دارند و میتوانند انرا به یک موقعیت حمله برای تیمشان تبدیل کنند که بسته به ویژگی های تاکتیکی (بازی خوانی و طراحی وتکل) و تکنیکی (پاسکاری و میدان دید مناسب) می باشد.
مدافع پوششی Full Back
اینگونه مدافعان حالت دفاعی عمیق تری به خود می گیرند. در سمت چپ یا راست زمین بازی می کنند .وظیفه اصلی این مدافعین مانع شدن از ارسال و عبور توپ توسط بازیکنان تیم مقابل روی محوطه جریمه است. در برخی سیستم های دفاعی مدافعین پوششی اقدام به یارگیری هم میکند. از اکثر آنها انتظار می رود با حرکت رو به جلو به نقطه آغاز بازی در حمله شرکت کرده و به عنوان بال راست و چپ اقدام به توپ ریزی برای مهاجمین کنند. یک مدافع پوششی مدرن توانایی حرکات سریع و انفجاری را دارد - قدرت ایده آلی داشته و خوب تکل می زندو دارای استقامت بالایی هنگام زمین خوردن و بلند شدن مکرر است.
مدافع نفوذی پوششی Wingback
در واقع شکل مدرن تر مدافع پوششی است که وظیفه آنها شرکت در طرح های تهاجمی است.همان طور که از اسمشان پیداست وظیفه دو منظوره هم در حملات و دفاع را بر عهده میگیرند. در سیستم 2-5-3 به کارگیریشان بسیار معمول است که بیشتر در نقش بخشی از خط هافبک ظاهر می شوند.
به این دلیل که وظیفه ترکیبی دارند باید دارای استقامت بالایی باشند. در سیستم مذکور از پشتیبانی خط دفاع برخوردارند باید یبیشتر روی فراهم کردن موقعیت برای تمام کننده ها تمرکز داشته باشند و کمتر به وظایف دفاعی بپردازند. استقامت و آمادگی جسمانی بالا از عوامل افزایش قدرت آنها به شمار می رود.
هافبک ها
هافبک ها خط ارتباط بین مهاجمین و مدافعین هستند. از وظایف اصلی آنها نگهداری مالکیت توپ و دریافت توپ از مدافعین و تغذیه مهاجمین است. در عین حال مانع پیش روی بازیکنان تیم مقابل نیز میشوند. هافبک ها از قابلیت انعطاف پذیری بالایی برخوردارند و می توانند به خود حالت دفاعی یا تهاجمی بگیرند . اکثر مربیان روی به کار گیری یک هافبک مرکزی تمرکز می کنند.
هافبک مرکزی Central Midfielder
متناسب با نظم تاکتیکی و ظرفیت های تیم می توانند دارای نقشهای متعددی در زمین باشند. پل ارتباطی بین دفاع و حمله اند و بدون چون و چرا وظیفه دفاع بلامنازع هنگام حمله تیم مقابل را دارا هستند. موقعیت مرکزی به آنها این امکان را می دهد که دید وسیعی از میدان داشته باشند. اکثر اتفاقات میدان پیرامون آنها در جریان است و باید از قابلیت کنترل توپ بالایی برخوردار باشند. بعضی از آنها قدرت بازی بین دو محوطه جریمه یا اصطلاحا "باکس تا باکس " را دارا هستند . قدرت و استقامت آنها - زیرکی - کنترل توپ و پاسکاری آنها در کار تیمی تاثیر گذار است.
هافبک دفاعی Defensive Midfielder
اینگونه مدافعین اغلب جلوی مدافین پوششی بازی میکنند و علت به کار گرفتن آنها بالا بردن قدرت دفاعی تیم است. یکهافبک دفاعی سازمان تهاجمی تیم مقابل را ویران می کند و باعث توقف بازیکنانی می شود که در حمله شرکت می کنند. این گونه مدافعین همچنان می توانند به تاکتیک تیمی هم کنند.
به عنوان مثال : با هدایت هسته تهاجمی به سمت کناره ها می توانند باعث محدود کردن و کوچک کردن زمین
برای آنها شوند. حتی می توانند پست مدافع پوششی یا نفوذی را به هنگام شرکت ناگهانی آنها در حمله پر کنند.
اصولا وظیفه آنها دفاعی است ولی بعضی از آنها به عنوان بازی ساز عمقی یا اصطلاحا طراح درو نیز به استفاده می شود .به این دلیل که از توانایی طراحی حمله و اعمال زمان آن از عمق دفاع بوسیله پاسکاری برخوردارند.
یک هافبک دفاعی دارای قدرت تشخیص بالای موقعیت یابی - تکل زنی و توپ ربایی است. توانایی برآورد و ارزیابی حرکت بازیکنان تیم مقابل و مسیر توپ را دارد. همچنین هنگامی که تیم تحت فشار است قابلیت کنترل و نگه داری توپ را در خط میانی داردو مهم تر از همه باید دارای استقامت بالایی باشند به این دلیل که در طول یک مسابقه بیشترین فاصله از زمین را تحت پوشش قرار می دهند.
در یک بازی فوتبال به عنوان مثال در لیگ برتر انگلیس در طول 90 دقیقه یک هافبک دفاعی به میزان 12 کیلو متر دوندگی دارد. هافبک های بازی ساز عمقی نیز باید توانایی بالای کنترل توپ و ارسال پاس های بلند و عریض را برای مهاجمین داشته باشند
هافبک تهاجمی Attacking Midfielder
یک هافبک تهاجمی یک هافبک مرکزی است که در وضعیت حمله و پشت تمام کننده ها بازی میکند که در واقع محورهای تهاجمی تیم می باشند. در فضاهای خالی بازی می کنند یا در عمق خط حمله به عنوان پشتیبان اصلی مهاجمین مرکزی جا می گیرند.
از وظایف اصلی این پست تخصصی ایجاد موقعیت های گل زنی با استفاده از مهارتها و توانمندی هایشان دارای قابلیت تکنیکی بالایی بوده و با پیش بینی حرکت مدافعین تیم حریف اقدام به ارسال پاس هایی برای تمام کننده ها می کنند که باعث ایجاد شکاف در سازمان دفاعی تیم مقابل می شوند.پاس های دقیق ارسال میکنند و بدون اشتباه دریبل می کنند. توپ را به صورت ماهرانه کنترل می کنند و از قدرت بازی سازی بالایی برخوردار هستند. پاس های جسورانه می فرستند و از زوایای گوناگون شوت می زنند و می توانند ستاره تیمشان باشند. به اکثر آنها اجازه حرکت در نقاط مختلف زمین داده شده تا متناسب باموقعیت تیمی هدف مورد نظرشان را به وجود بیاورند. در ترکیب عامه پسند" 2-4-4 " لوزی یا " 2- 1-2 1 -4" به صورت سنتی دو هافبک مرکزی در نظر گرفته می شود که یکی از انها هافبک تهاجمی است.
هافبک نفوذی پوششی Winger
معمولا به آنها بال تیم گفته میشود که در موقعیت عریض تری نزدیک به خطوط کناری قرار دارد.
در بعضی ازفرم های سنتی مثل آرایش دبل دبلیو به عنوان مهاجم هم به کارگرفته می شوند.
امروزه به شکل مدرن اینگونه هافبک ها نقش مهمی در میانه میدان ایفا میکنند. به ویژه در سیستم 2 - 4 - 4 یا 1 - 5 - 4 وگاهی در سیستم 3 - 3 - 4 بیشتر به خود حالت تهاجمی گرفته و حتی تمام کننده می باشند.
یک هافبک در این پست دارای سرعت عمل و قدرت جنگندگی بالاست. حیله گر و با هوش است و از حرکت کنار خطوط کناری لذت می برد. ارسال های او روی پست های نزدیک و دور فرود می آید.
بعضی از آنها تمایل زیادی به کشاندن جریان بازی به سمت داخل میدان دارند که این خود باعث عریض شدن سازمان دفاعی تیم مقابل میشود و به آنها وظیفه بازی سازی یا ارسال پاس های اریب را می دهد. حتی بازیکنانی که سریع نیستند نیز در این پست توانایی خلق موقعیت های تهاجمی از دامنه های کناری تیم را دارا هستند.
مانند تمام بازیکنان خط حمله - جا گیری آنها در نقاط مختلف زمین مهم است که می تواند منجر به دریافت توپ - ارسال پاس یا امتیاز گیری شود.
در شکل سنتی بازیکنان راست پا در سمت راست و چپ پا ها در سمت چپ بازی می کنند ولی امروزه در فرم مدرن مربیان از این بازیکنان توقع بازی در هر دو بال تیم را دارند که در طول بازی به شکل مداوم انها را برای اهداف تاکتیکی در دو دامنه تیم عوض کنند. به عنوان مثال یک بازیکن راست پا که در جناح چپ به کار گرفته می شود- تمایل به بازی به میانه میدان را دارد و این برایش راحت تر است .
بنابراین می تواند بیشتر ساز را ایفا کند. از راه دور شوت بزند- به سمت گل دریبل کند و یا پاس های نرم برای مهاجمین بفرستد مزیت دیگر این کاربرد این است که با پیشبرد بازی به سمت میانی تر میدان - توپ به سمت پای ضعیف تر مدافع پوششی می رود که پشت سر این هافبک بازی می کند و به همین دلیل هایی مانند بارسلونا بال های چپ و راست خود را روی پای مخالف انتخاب می کنند. باشگاه هایی باشگاه هایی معروف و موفق بسیاری هم مثل آث میلان اصلا بدون بال چپ و راست بازی می کنند. که معمولا به شکل یک لوزی باریک در میانه میدان پیشروی می کنند و یا با اتکا به مدافعین پوششی در سیستم
1-2- 3 - 4 به صورت عریض تری از آنها به عنوان بال تیمشان استفاده می کنند
در سال 1966 " آلف رمزی مربی تیم انگلستان عملا تیمش را بدون بال مدیریت کرد که به آن تیم لقب تیم شگفتی های بدون بال را دادند.
مهاجم
مهاجم مرکزی Centre Forward
یک مهاجم مرکزی تنها یک وظیفه اصلی دارد و آن هم گل زنی است. معمولا مربیان یک تمام کننده که شانه به شانه دفاع آخر تیم مقابل بازی می کند در خط حمله قرار می دهندو یک مهاجم پیشرو در موقعیت عمقی تری به کار می گیرند تا به ایجاد و یا خلق موقعیت ها ی گل زنی منجر شود.
در سابق مهاجمین مرکزی به عنوان مهاجم هدف برای خط دفاع محسوب می شدند که وظیفه آنها ایجاد حواس پرتی برای مدافعین و استفاده خود و هم تیمی هایشان از فرصتها برای گل زنی بود.ولی معمولا این بازیکنان دارای سرعت و چابکی بیشتری نسبت به دیگران هستند.
باید دارای قابلیت های بالایی باشند. قابلیت جا گیری در فضاهای خالی سازمان دفاع تیم مقابل و یا حتی دریبل کردن را دارند.
در موارد دیگر بازیکنان تمام کننده با جاگیری در دامنه های کناری زمین راه خود را به سمت گل و گل زنی در پیش می گیرند.
در واقع مهاجم هدف و تمام کننده میتوانند جای خود را با توجه به موقعیت توپ عوض کنند.
بازیکنانی که به عنوان مهاجم هدف به کار گرفته می شوند معمولا از قد نسبتا بلندی برخوردارند و دارای شوت های دقیقی هستند. توپ های مدافعین یا مهاجمین می تواند به آنها ختم شود. قابلیت نگهداری و حمل توپ را دارند تادر زمان مناسب هم تیمی های آنها به کار تیمی اضافه شوند.
معمولا با ضربه سر از طریق ارسال های عرضی به گل می رسند. با قدرت بدنی خود هنگام چرخیدن از توپ محافظت کرده و گل می زنند.
بعضی از مهاجمین به دریافت پاس های بلندی که پشت سر مدافعین تیم مقابل ارسال می کنند اتکا می کنند و بعضی مانند مهاجم هدف با پشتیبانی خط میانی پشت سرشان و جمع کردن توپ به گل می رسند.
برخی مهاجمین قابلیت بازی در هر دو وضعیت (مهاجم هدف و مهاجم پیشرو) را دارا هستند.
مهاجم تمام کننده Striker
باید متوجه بود که بین تمام کننده و مهاجم مرکزی تفاوت های بارزی وجود دارد و این دو پست همیشه از لحاظ مفهوم وعملکرد گیج کننده اند . هر چند که دارای وظایف مشابهی می باشند. معمولا تمام کنندها با دوندگی زیاد در بازی مدافعین مداخله می کنند و سعی در فرار از حلقه آفساید را دارند و اکثرا در تلاشند تا نزدیک به خط دروازه بازی کنند.
مهاجم عمقی یا نفوذی
در واقع همان مهاجمان مرکزی هستند که در فاصله بین خط دفاع و میانی تیم مقابل بازی می کنند . اخیرا به آنها اسامی چون: تمام کننده حاشیه ای - پشتیبان تمام کننده نیز داده شده است . در واقع این پست برای اولین بار توسط تیم مجارستان در اواخر دهه 1940 و توسط فرانسه در اواسط 1950 به کار گرفته شد.
بعدها در فوتبال ایتالیا به خود شکل عامه پسندی گرفت. در واقع این بازیکن بازی سازی است که نه در حمله و نه در خط میانی بازی میکند ولی حرکت او باعث پیشرفت هجومی تیم میشود. خیلی از بازیکنان این پست می توانند به صورت هافبک تهاجمی یا حتی در بال تیم بازی کنند. به هنکام حمله اغلب کمی عقب می کشند تا به عنوان آخرین بازیکن یارگیری شوند و سریع حرکت کنند. دارای مهارت های بالایی هستند- ذهنیت هجومی دارند و برای مهاجمان مرکزی ایجاد فرصت های متعددی می کنند.
به صورت کلی :
.....
دروازه بان :
دفاعیترین موقعیت در فوتبال
وظیفهی اصلی جلوگیری از ورود توپ به دروازه
از وظایف دیگر میتوان به سازماندهی دفاع و بازیسازی از عقب اشاره کرد.
در طول بازی از دستکش استفاده میکند و پیراهنی با رنگی متفاوت از همتیمیهایش میپوشد.
تنها بازیکنی که در زمین بازی میتواند از دستهایش استفاده کند. (فقط در محوطهی ۱۸ قدم)
........
فولبک (مدافع کناری):
قابلیت قرارگیری در کنار دفاع مرکزی
یارگیری با وینگرهای حریف
پشتیبانی از هافبکهای تیم
توانایی اورلپ و ارسال توپ در محوطهی جریمهی حریف
(اغلب) مامور پرتاب اوت
.....
وینگبک (بال تدافعی):
نمونهی مدرنشدهی فولبک
اورلپکردن و ارسال توپ در محوطهی جریمهی حریف
یارگیری با وینگرهای حریف در مواقع لزوم
جایگیری معمولا در کنارههای زمین
قدرت بدنی و آمادگی جسمانی بسیار بالا
........
دفاع مرکزی (متوقفکننده، سدکننده)
سرکوب مهاجمان حریف
توانایی بازی در هر دو استراتژی یارگیری نفر به نفر و دفاع منطقهای
توانایی انتقال توپ از انتهای زمین
معمولا بلندقد و قدرتمند از نظر جسمی
شجاعت و توانایی برای سر زدن در هر دو حالت دفاع و حمله
دفاع مرکزی (سوئیپر)
ایجاد امنیت بیشتر و قرارگیری پشت مدافعین مرکزی (متوقف کننده)
دوندگی زیاد برای پوشش فضای خالی پشت مدافعان در ضدحملهها
معمولا یارگیری نفر به نفر انجام نمیدهد.
بازیخوانی از عمق
اضافه شدن به خط هافبک برای بازیسازی در هنگام مالکیت
دفاع مرکزی (کوارتربک)
جایگیری دفاعی در موقعیتی مشابه مدافع مرکزی متوقف کننده
(معمولا) مورد استفاده در دفاع سهنفره
توانایی بازپسگیری توپ و به همان اندازه توانایی حفظ توپ
خونسرد در هنگام مالکیت توپ
توانایی ارسال پاسهای بلند و دقیق