خُمِیْن یکی از شهرهای استان مرکزی است که در جنوبی‌ترین قسمت این استان و در فاصله ۳۲۰ کیلومتری از تهران واقع شده‌است. زبان رایج در این شهر فارسی است. محدوده شهرستان خمین امروزی، در گذشته جزئی از ناحیه پهناور بلاد جبال (عراق عجم) بوده که در طول تاریخ نام‌های گوناگونی به خود گرفته‌است. یونانیان آن را مدیا می‌گفتند چون آنجا سرزمین ماد بوده‌است و البته نخستین آریاییهای تاریخ و پارسها نیز در این منطقه سکنی گزیده‌اند و سپس پارتهای مهاجر نیز به این منطقه آمده‌اند. در متون جغرافیای اسلامی به نام‌های کوهستان، جبال، جبل، قهستان، قوهستان و بالاخره عراق عجم نامیده شده‌است. لیکن در کتاب نزهت القلوب مربوط به قرن هشتم هجری از ویژگی‌های این ناحیه سخن به میان آمده و گلپایگانی‌ها آن را کمره می‌خوانده‌اند. برخی نام «خمین» را معرب هُمایون می‌دانند. در منابع به صورت خمهین، حمهین، خهبین، خماهین آمده‌است و برای اولین بار در کتاب تاریخ پیامبران و شاهان اثر حمزه اصفهانی به نام خمین اشاره شده‌است. برخی دیگر نام این شهر را بر گرفته از واژه «خمیهن» که واژه‌ای زرتشتی است و از ترکیب دو کلمه «خوی» و «میهن» تشکیل شده است، قلمداد می‌کنند.
شهرستان خمین را در گذشته کَمَره می‌نامیدند. در کتاب تاریخ قم به قلم سید جلال‌الدین تهرانی، خمین به صورت واژه «خمیهن» نوشته شده‌است. همچنین برخی ریشه نام را «خومیهن» می‌دانند که مرکب از دو کلمه «خو» به معنای خوب و «میهن» به معنای سرزمین است. در خمین رسانه‌های متعددی در حال فعالیت‌اند. تنها هفته نامه روزنامه ای این شهر با نام «آوای خمین» چاپ می‌شود همچنین در شهر تعدادی ماهنامه علمی نیز وجود دارد البته خبرگزاری دنیای سیاست رسماً در تاریخ ۱ مرداد ۹۷ رسانه مستقلی با نام سلام خمین راه اندازی کرد که به پوشش اخبار این شهر در شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد.
متوسط بارندگی در خمین ۲۹۶ میلی‌متر است که سال ۸۱–۸۰ با بیشترین مقدار بارندگی ۴۸۶/۲ میلی‌متر و سال ۷۸–۷۷ با ۱۳۸ میلی‌متر کم‌ترین میزان بارش سالیانه در شهر ثبت شده‌است. میانگین سالانه دمای خمین ۱۳/۶ درجه سانتی گراد است. ماه تیر با میانگین ۲۱/۱درجه سانتی گراد گرم‌ترین و ماه دی با میانگین ۶ درجه سانتی گراد سردترین ماه سال است. میانگین رطوبت سالیانه خمین ۵۱ درصد است. ماه دی با میانگین ۶۳ درصد مرطوب‌ترین و ماه شهریور با میانگین ۲۸ درصد خشک‌ترین ماه سال است. باد غالب خمین، شمال غربی (۲۷۰ درجه) غربی و بیشترین سرعت باد ثبت شده ۹۴ کیلومتر بر ساعت در اسفند ۱۳۹۶ گزارش شده‌است. میانگین تبخیر سالیانه خمین ۲۱۴۴ میلی‌متر است. حداکثر تبخیر در ماه مرداد ۳۹۶ میلی‌متر بوده‌است.
اقلیم خمین بر اساس روش دومارتن نیمه خشک و بر اساس روش آمبرژه نیمه خشک و سرد است. آلودگی هوا در شهر خمین اغلب به دلیل گردوغبارهای محلی و توده‌های غباری که از کشور عراق و عربستان به سمت ایران می‌آید می‌باشد. شهرستان خمین در دشتی نسبتاً هموار قرار گرفته که از اطراف کوه‌های مختلفی آن را دربر گرفته‌اند. معروفترین ارتفاعات این شهرستان عبارتند از: کوه الوند به ارتفاع ۲۱۱۱ متر، کوه انگشت لیس، کوه بوجه سلطان و کوه دز، کوه شنی، و کوه هفت سواران را می‌توان نام برد.
بررسی زمین لرزه‌های تاریخی شهر خمین (در فاصله کمتر از ۱۵۰ کیلومتر) از سال ۱۹۰۹ تا سال ۲۰۰۴ میلادی نشان می‌دهد که بالغ بر ۵۶ مورد زلزله به بزرگای ۳ تا ۷٫۴ ریشتر در منطقه به وقوع پیوسته‌است. گسل‌های منطقه از جمله، گسل جنوب خمین- تپه‌های خاوری خمین و گسل فرنق و قره کهریز و گسل گلپایگان که از فاصله ۵ تا ۷ کیلومتری جنوب باختری گسل جنوب خمین عبور می‌کند. در منطقه شناسایی شده که عمدتاً عامل زلزله‌های شهرستان خمین می‌باشند (بر اساس مطالعات صورت گرفته این شهرستان از نظر شدت زمین لرزه در پهنه خطر نسبی متوسط قرار گرفته‌است). نوع پوشش گیاهی که در سطح در شهرستان خمین دیده می‌شود به‌طور تقریبی یکسان و یک شکل می‌باشد. بیشتر پوشش منطقه عمدتاً بوته و از لحاظ مراتع فقیر می‌باشد گونه‌های گیاهی بومی محل شامل:خاکشیر، گون، کتیرا، پونه، کنگر، خارشتر، ملو، لاله سرخ و زرد می‌باشند.
پس از مستقل شدن خمین از محلات و پیش از آن گلپایگان، خمین و روستاهای آن بخش کمره را تشکیل می‌دادند در حال حاضر شهرستان خمین یکی از شهرستان‌های استان مرکزی است که تا پیش از دیماه ۱۳۵۶ از شهرستان‌های استان مرکزی سابق (استان تهران) محسوب می‌شد. شهرستان خمین به وسعت ۷۳۲۲۰۸ کیلومتر مربع ۵/۷ درصد کل استان از شمال شرقی به محلات، از شمال غربی به اراک و از شرق به بخش مرکزی از شهرستان محلات و از جنوب به بخش مرکزی از شهرستان گلپایگان و از مغرب به بخش چاپلق (غربی) از شهرستان الیگودرز محدود است، نزدیک‌ترین شهر به آن، گلپایگان در فاصله ۴۱ کیلومتری و فاصله آن تا تهران ۳۲۳ کیلومتر می‌باشد. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۷۴۲۵۶ نفر (۲۳٬۳۳۴ خانوار) شامل ۳۶۷۷۶ زن و ۳۷۴۸۰ مرد بوده‌است. در سال ۱۳۹۸ ۱۵۰۰۰۰ نفر جمعیت دارا می‌باشد. به‌طور کلی زبان رایج در منطقه فارسی می‌باشد.
فوتبال ورزش اول شهر است و بیشترین طرفداران را نیز دارد. در کنار آن کشتی نیز به‌طور سنتی بسیار مورد توجه بوده‌است و به عنوان ورزش ملی مورد توجه قرار گرفته‌است. دوچرخه سواری نیز از دیگر ورزش‌های این شهر است که نفراتی همچون امیر زرگری از این شهرستان سابقه حضور در تیم ملی را دارد. همچنین از سال ۹۶ مسابقات بین‌المللی شطرنج جام آفتاب که سالانه به در بیت قدیمی امام خمینی برگزار می‌شود. از جمله نزدیک‌ترین پیست‌های اسکی به شهر خمین پیست اسکی شازند را می‌توان نام برد. همچنین در روستای ورچه و در فاصله ۱۸ کیلومتری از شهر خمین ورزش پاراگلایدر نیز وجود دارد. به دلیل وجود کوه‌های متعدد در اطراف خمین ورزش‌های کوهنوردی و صخره‌نوردی به خصوص در اواخر هفته به‌طور همگانی مورد توجه قرار می‌گیرداز جمله مراکز مهم ورزشی خمین می‌توان به:
مجتمع ورزشی شهید مطهری (شامل بخش‌های:زمین چمن، استخر، دو میدانی، دوچرخه سواری و…)
مجموعه ورزشی شهید بهشتی
مجتمع ورزشی خورشید خمین (شامل بخش‌های:استخر شنا، سونا و جکوزی، آب درمانی و پزشکی ورزشی، سالن بدنسازی مجزا و…)
مجموعه ورزشی کارگران (شامل بخش‌های: استخر، زمین چمن، سالن سرپوشیده)
مجموعه ورزشی ۲۲ بهمن (شامل بخش‌های: فوتسال، بدمینتون)
و… اشاره نمود.
نمای شهر در نقاط گوناگون بر پایهٔ عوامل جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و تاریخی متفاوت است. در جنوب شهر که به کوه بوجه نزدیک‌تر است معمولاً خیابان‌ها و کوچه‌ها شیبدارتر و در شمال شهر هموارترند. ساختمان‌های اداری و دولتی نیز عمدتاً در مرکز و جنوب شهر قرار دارند. از طرف دیگر، در مناطقی که تاریخ ساخت آنها جدیدتر است مانند شهرک‌ها (معلم، جانبازان و …)، محله بهاران، بنیاد و … که همگی در جنوب و جنوب شرق شهر جای دارند، با توجه به پیروی از آیین‌نامه‌های جدیدتر، اصول شهرسازی در آنها بیشتر رعایت شده‌است. در این منطقه‌ها معمولاً عرض خیابان‌ها و کوچه‌ها، سرانه پارکینگ و سرانه فضای سبز از دیگر مناطق شهر بیشتر است. بر خلاف آن در مناطق کهن‌تر که ساخت آنها زودتر انجام گرفته‌است مانند محله سبزیکار، قلعه و لب رودخانه معمولاً بناهای تاریخی و سنتی بیشتری وجود دارد.
اولین کارخانه برق خمین با خرید دو موتور مولد برق در نزدیکی امامزاده ابوطالب به بهره‌برداری رسید. در سال ۱۳۸۹ تعداد کل مشترکین برق خمین ۴۳٬۸۲۷ بوده‌است. در خمین ۲۱ هزار و ۹۲ مشترک آب وجود دارد که از این بین ۱۱ هزار و ۱۷۰ مشترک دارای انشعاب فاضلاب هستند، همچنین یک تصفیه‌خانه آب با ظرفیت ۱۸۲ لیتر در ثانیه (مصرف خانگی ۱۲۲ لیتر در ثانیه) در بهمن ۱۳۹۶ احداث شده‌است و فاز دوم تصفیه خانه فاضلاب نیز در حال احداث است. شهر خمین دارای ۴۰ هزار مشترک خط ثابت تلفن (ضریب نفوذ ۳۴٪)است. ضریب نفوذ تلفن همراه در خمین بیش از ۸۰٪ است و ۴۰۰۰ مشترک اینترنت ADSL وجود دارد همچنین گازرسانی به این شهر صورت گرفته و تمامی مشترکین دارای انشعاب گاز هستند. سابقه ایجاد شهرداری در خمین طبق مدارک مستند به سال ۱۳۲۸ بازمی‌گردد. درجه شهرداری خمین نیز ۹ می‌باشد.
پیشهٔ اکثر مردم خمین کشاورزی و دامپروری است. از محصولات خمین لوبیا، عسل، انگور، سیب زمینی و پیاز، لبنیات، خشکبار، همچنین یکی از مرغوبترین زعفران‌های جهان را می‌توان نام برد. با این وجود صنایع متعددی در منطقه موجود است. کارخانه آرد و سیلوی آفتاب هفت سواران کارخانهٔ نخ طلا، کارخانهٔ ویستا اعتماد ایرانیان (تولیدکننده ظروف چینی استخوانی) کارخانه رینگ آلومینیومی گام آفرین، کارخانه ذوب بریس، نوین پرشین پرچم خمین (تولیدکننده انواع پرچم)، کارخانه تولید فروسیلیس و … می‌توان به عنوان بزرگترین کارخانه‌های این شهرستان یاد کرد. شرکت سایپا خمین نیز بعد از ۹ سال با روند کندی در حال تکمیل شدن است اما گفته می‌شود کارخانه سایپا خمین قرار است جای خود را به کارخانه مونتاژ خودروهای میتسوبیشی ژاپن بدهد. همچنین این شهرستان دارای یک شهرک صنعتی و دو ناحیه صنعتی نیز می‌باشد. ساخت پتروشیمی خمین پس از واردات دستگاه‌های مورد نیاز در شهرک صنعتی خمین آغاز شده‌است که به گفته مسولان سال ۱۳۹۸ به بهره‌برداری می‌رسد. از آن‌جایی که شهر خمین از شهرهای کمتر توسعه‌یافته استان است، سرمایه گذاران در این شهرستان از ۱۳ سال معافیت مالیاتی برخوردارند.
در سال‌های گذشته با توجه به کاهش بارندگی و کمبود آب کشاورزی و مراتع زیر کشت در خمین کاهش یافت اما در بخش کاشت گل‌های زینتی شاخه بریده و لوبیا شهرستان خمین در صدر تولیدکنندگان کشور و استان قرار دارد. در بخش گل‌های زینتی شاخه بریده با توجه به اقلیم، آب، خاک و هوای مناسب عامل پیشرفت گلخانه‌ها و مراتع سطح زیر کشت بوده‌است و قطب تولید در کشور و رتبه اول تولید در استان را نیز داراست. کشاورزان خمین سال ۹۵ مجموعاً در ۶۰ هکتار از گلخانه‌های شهرستان مشغول به کاشت گل بودند و ۴۰ میلیون گل شاخ بریده تولید کردند و در سال ۹۶ با توجه به شرایط بهتر آب و هوایی ۷ میلیون گل بیشتر تولید نمودند که در مجموع ۲۰ میلیارد تومان درآمدزایی داشتند. همچنین در صورت افتتاح پایانه صادراتی گل‌های شاخه بریده در خمین علاوه بر تأمین نیاز کشور می‌توان به‌طور مستقیم به کشورهای دیگر صادر کرد. مجتمع بزرگ دامداری گوسفند ۳۰٫۰۰۰ راسی که سالانه ۲۳۰ تن گوشت قرمز تولد می‌کند و دارای مرکز تحقیقاتی است از مهم‌ترین مراکز دامپروری شهرستان خمین است. همچنین در تولید لوبیا با توجه شرایط آب و هوایی و اقلیم حاکم بر منطقه شهرستان خمین بزرگترین تولیدکننده لوبیا در استان و دومین تولیدکننده در کشور می‌باشد. با توجه به تولیدات لوبیا در شهرستان مرکز ملی تحقیقاتی لوبیا تأسیس شده‌است.
شهر خمین در جنوب شهر اراک قرار دارد. این شهر هم‌اکنون روی خط سراسری راه‌آهن قرار ندارد و نزدیک‌ترین ایستگاه، ایستگاه راه‌آهن اراک است اما خط راه‌آهن اراک ـ اصفهان به طول ۱۶۵ کیلومتر درحال ساخت است که از اراک به شهرهای خمین، گلپایگان، میمه و در آخر به اصفهان می‌رسد. شهر خمین فاقد فرودگاه می‌باشد و نزدیک‌ترین فرودگاه به این شهر فرودگاه اراک است. شهر خمین بین شهرهای صنعتی اراک و اصفهان قرار دارد. از جمله مسیرهای مهمی که از خمین می‌گذرد بزرگراه شماره ۴۷ است. همچنین بزرگراه شماره ۵۸ نیز در حال احداث می‌باشد. جاده خمین به شازند، حلقه مفقود شده مرکز به غرب کشور می‌باشد که راه ارتباطی استان‌های مرکز و جنوب شرق را به استان‌های غربی و شمال غربی متصل می‌کند.
به گفتهٔ حمید رضایی مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری خمین در شهر خمین و در سال ۱۳۹۵ خورشیدی ۳۵۲ دستگاه تاکسی فعال بوده‌است که در ۷ ایستگاه فعالیت می‌کردند. در کنار این تعداد ۵۲ دستگاه تاکسی بی‌سیم ۱۳۳ به صورت ۲۴ ساعته بیش از ۲۰ هزار مسافر را جابه‌جا می‌کردند همچنین به گفته حمید رضایی فرسودگی ناوگان تاکسی شهر نیز، کمتر از ۷ درصد است.
شهر خمین فاقد سیستم اتوبوسرانی است اما تعداد ۵۵ مینی‌بوس در مسیرهای دانشگاه پیام نور، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه ۱۵ خرداد، مصلی، باغ رضوان، تره‌بار و شهرک‌های معلم، صنایع نخ طلا، فنی حرفهای و… مسافران را جابه‌جا می‌کنند. سرانه فضای سبز شهر خمین برای هر نفر ۱۴ متر مربع است این میزان از میانگین سرانه فضای سبز استان که ۱۱ متر مربع می‌باشد بیشتر است اما با سرانه فضای سبز کشور که ۲۵ متر مربع ذکر شده فاصله زیادی دارد. شهر خمین نزدیک به ۱۰ بوستان فعال وجود دارد که دارای وسایل تفریحی و رفاهی می‌باشند. همچنین در مناطق و محله‌های مسکونی بوستان‌های محله‌ای نیز وجود دارد.
قلعه سالار محتشم یکی از دیدنی‌های پرطرفدار و معروف خمین است که در اواخر دوره قاجاریه به دست «میرزا علی خان سالار محتشم» ساخته شده‌است. این روزها این قلعه تغییر کاربری داده و مردم آن را به‌عنوان «موزه مردم‌شناسی خمین» می‌شناسند که لوازم و ابزار معیشتی مردم خمین از جمله انواع قفل، ظروف مسی و سفالی، سکه، آسیاب‌های کوچک دستی و… را در معرض عموم به نمایش گذاشته‌است.در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۶ سینما لاله شهر خمین که متعلق به شهرداری خمین می‌باشد افتتاح شده‌است، پیش تر فعالیت این سینما به مدت ۶ سال به علت قدیمی بودن تجهیزات متوقف شده بود. ظرفیت این سینما ۳۷۰ نفر است. از جمله گردشگاه‌های خمین می‌توان به تیمچه بازار خمین، مسجد جامع خمین و قلعه سالار محتشم، باغ شهابیه و امامزاده ریحان اشاره کرد.
از جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی تاریخی، مذهبی شهر خمین می‌توان به پارک جنگلی و کوه بوجه، عمارت کشاورز صدر (روستای جعفرآباد)، موزه مردم‌شناسی، شبستان مسجد جامع، بازار سرپوشیده، باغات گل، امامزاده خدیجه خاتون (روستای حشمتیه)، کبوتر خانه‌ها، ارگ تاریخی شهابیه، ارگ تاریخی میشیجان، حسینیه آقا خان، آسیاب آبی، محراب فضل و یحیی، امامزاده حسن (روستای طیب آباد) بیشه علی شهر قورچی باشی، امامزاده سلیمان و ابوالفتح (روستای دهنو)، بقعه محمد مالک اشتر (روستای گوشه محمد مالک)، بقعه آقا سید علی (روستای پشتکوه)، غارهای انجدان، بقعه شاه قلندر و شاه قریب، کاروانسرای شاه عباسی، امامزاده ابوطالب، امامزاده اسماعیل، امامزاده عبدالعلی (روستای ریحان)، امامزاده عبداله (روستای گودرز)، امامزاده اهل ابن علی در کیلومتر ۲۰ بزرگراه خمین-اراک (روستای امامزاده) و … اشاره کرد.
خمین از نظر دستکندها و شهرهای زیر زمینی در رتبهٔ اول کشور است. تاکنون در شهر خمین ۱۰ شهر زیرزمینی کشف شده‌است که نشان دهنده اوضاع سیاسی و اجتماعی خمین در قرن ششم و هفتم هجری بوده‌است. از بین این ۱۰ شهر زیر زمینی می‌توان به شهرهای زیرزمینی واقع در روستاهای کندها، آشناخور، تهیق، طیب آباد، دانیان، رباط آغاچ و … اشاره کرد در دستکندهای روستای تهیق سکه‌ها، سفالینه‌ها، ظروف و اشیای دیگری نیز کشف شده که مربوط به دوره سلجوقیان و دوره گذر خوارزمشاهیان به ایلخانیان است. همچنین این شهر زیر زمینی شامل فضای مسکونی از جمله ده اتاق، ۴ انبارک، راهرو، سالن و چاه است و هواکش تعبیه شده که هوای مناسب را فراهم می‌کرده‌است.
آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) مورد نیاز شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم از سرچشمه‌های دز در شهرستان الیگودرز تأمین می‌شود. به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آب‌های دنیا است. با وجود آن‌که انتقال آب از شهرستان الیگودرز به شهرهای ذکر شده باعث اعتراض مردم الیگودرز شده‌است. سرانجام در تاریخ ۴ بهمن ۱۳۹۶ این طرح به‌طور رسمی با حضور وزیر نیرو و مدیران استانی به بهره‌برداری رسید و آب شهر خمین که تا مدت‌ها مشکل داشت از سرچشمه‌های رود دز تأمین شد. سهم خمین از این طرح ۱۸۲ لیتر بر ثانیه است.
جاذبه های خمین
دستکندها و شهرهای زیرزمینی و تاریخی : دستکندها و شهرهای زیرزمینی و تاریخی این شهر، نمونه کم‌نظیر و بی‌همتایی از نبوغ مردمان این دیار در حوزه دفاعی و پدافند غیرعامل هستند که قدمت آنها به دوران سلجوقیان و ایلخانان باز می‌گردد. این شهرهای زیرزمینی با معماری کهن و ماهرانه و دالان‌های تو در توی اسرارآمیز و حیرت آور از جاذبه‌های دیدنی شهر خمین هستند. نمونه جذاب این دستکندها و شهرهای زیرزمینی، «گوردخمه» روستای سرکوبه است که به ثبت آثار ملی ایران نیز رسیده است.
موزه و قلعه سالار محتشم (موزه مردم شناسی خمین) : قلعه سالار محتشم یکی از دیدنی‌های پرطرفدار و معروف خمین است که در اواخر دوره قاجاریه به دست «میرزا علی خان سالار محتشم» ساخته شده است. این روزها این قلعه تغییر کاربری داده و مردم آن را به‌عنوان «موزه مردم‌شناسی خمین» می‌شناسند که لوازم و ابزار معیشتی مردم خمین را در معرض عموم به نمایش گذاشته است.
سنگ‌نگاره‌های تیمره: تیمره، منطقه‌ای باستانی و صخره‌ای در شهر خمین است که ۲۱ هزار سنگ‌نگاره اسرارآمیز و شگفت‌انگیز را در دل خود جای داده است. سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین، با نقوش منحصر به فرد، ۴۰ هزار سال تاریخ کشور را روایت می‌کنند و حرفهای زیادی برای گفتن به گردشگران دارند. کهن‌ترین خط کشف‌شده در ایران نیز متعلق به سنگ‌نگاره‌های تیمره است. همچنین یک سوم الگوی کتیبه‌های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه‌های «کاخ نیاوران تهران» نیز متعلق به تیمره هستند.
مجموعه تفریحی کوه بوجه: کوه بوجه یکی از کوه‌های جنوبی خمین است که به شکل یک زنگوله در وسط دشت خمین قرار گرفته است و از نظر فیزیکی کوه کوچکی به شمار می‌رود. این کوه که با نام «بوجه سلطان» نیز شناخته می‌شود، علاوه بر اینکه یکی از نمادهای فرهنگی خمین است، یکی از تفرجگاه‌های ساکنان شهر خمین و روستاهای اطراف نیز محسوب می‌شود. بخشی از دامنه این کوه، اکنون به صورت پارک فضاسازی شده و امکانات تفریحی برای مردم فراهم شده است.
دریاچه خان آباد خمین: دریاچه خان‌آباد خمین در ۲۷ کیلومتری شهر خمین قرار گرفته است. آب این دریاچه از چشمه تامین می‌شود و در کنار آن امکانات تفریحی نظیر قایق‌سواری برای گردشگران فراهم شده است. همچنین باغات فراوانی در نزدیکی این دریاچه قرار گرفته‌اند.
قلعه باستانی روستای چنار : قلعه‌ای باستانی و شگفت‌انگیزی در روستای چنار قرار گرفته که از جاذبه‌های تاریخی و بی‌نظیر شهر خمین به حساب می‌آید.
عمارت امیرمفخم بختیاری (عمارت باغ خسروانی) : «عمارت امیر مفخم بختیاری» که با نام «عمارت باغ خسروانی» شناخته می‌شود از بناهای تاریخی دوره قاجار در روستای شهابیه شهر خمین است. این بنا در تاریخ ۲۰ اسفند سال ۱۳۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کبوترخانه های خمین : در روستاهای خمین، کبوترخانه‌های زیادی قرار گرفته‌اند. این کبوترخانه‌ها، بناهای کنگره‌داری هستند که نوار سفیدی از گچ در چهار طرف دیوارها و کنگره‌های اطراف سقف آنها کشیده شده و از هنر معماری خاصی برخوردار هستند. موقعیت این کبوترخانه‌های به گونه‌ای است که از هر نظر امنیت کبوتران را تامین و دسترسی به آب و دانه را برای آنان آسان‌تر می‌کند.
دشت خمین : دشت خمین نزدیک به ۶۵ درصد مساحت شهر خمین را شامل می‌شود و محل استقرار بسیاری از روستاهای شهر خمین است. بخشی از این دشت زیبا در اوایل فصل بهار، مملو از گل‌های شقایق شده و زیبایی حیرت‌آوری پدید می‌آورد.
قلعه روستای مزاین : این قلعه دیدنی و جذاب در روستایی از توابع بخش مرکزی شهر خمین قرار گرفته است. تاریخ دقیقی از ساخت این بنا در دست نیست و امروزه تنها ویرانه‌ای از آن به جای مانده است.
گورستان ارامنه لیلیان : گورستان ارامنه لیلیان از دوره قاجار و پهلوی در روستای لیلیان خمین به یادگار مانده است. گفته می‌شود ارمنیان خمین عمدتا در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، به تهران و ارمنستان مهاجرت کردند. کلیسایی نیز در این روستا قرار گرفته که دیدن آن خالی از لطف نیست.
یخچال نیمور: یخچال نیمور تنهای بنای باقیمانده از یخچال‌هاى موجود در محور خمین - دلیجان - محلات است که همچنان پا بر جا مانده، ولى کارکرد اصلى خود را از دست داده است. که با گذشت زمان طولانی، همچنان سالم پابرجا مانده است. نمای بیرونی یخچال به شکل گنبدی مخروطی و نمای داخلی آن آجرکاری شده و شکل هندسی جالب و قابل‌توجهی دارد. این بنا در حال حاضر کارکرد اصلی خود را از دست داده است.
قلعه قنات (کاروانسرای گلماگرد) : بنای تاریخی قلعه قنات که به نام‌های «قلعه مهستان» و «کاروانسرای گلماگرد» نیز معروف است در یک کیلومتری شمال‌شرقی روستای جلمارود در فاصله ۳۰۰ متری شرق جاده آسفالته‌ای که از شهر خمین به روستای جلماجرد می‌رسد، قرار گرفته است. این بنای تاریخی دارای نقشه مربع شکل است و با مصالحی چون خشت و گل ساخته شده است.
....................................
آرشیو
