میناب یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران و مرکز شهرستان میناب است. میناب دومین شهر بزرگ هرمزگان و سرزمینی جلگه‌ای است که به‌علت داشتن منابع آب شرب به‌ویژه رودخانه میناب، یکی از قطب‌های کشاورزی هرمزگان است و از قدیم «گلستان جنوب» هم خوانده می‌شد. تاریخ میناب با تاریخ سرزمین «هرموز کهنه» درآمیخته، بر اساس باور مردم بومی، این شهر توسط دو خواهر به نام‌های «بی‌بی مینو» و «بی‌بی نازنین» در روزگارانی کهن ساخته شده؛ طبق کتاب‌های تاریخی میناب شهری آباد بوده که با حمله مغولان ویران شده و تنها اثر به جای مانده از آن دوران دژ میناب است.
جلگه میناب بیش از ۱۰۰ هزار سال قدمت دارد. بنیان شهر میناب را به زمان ساسانیان نسبت می‌دهند؛ اما بعضی از اسناد تاریخی موجود نشان می‌دهد این شهرستان از قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال برخوردار است. میناب در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در تقسیمات کشوری به شهر تبدیل شد و در سال ۱۳۳۴ به شهرستان ارتقاء یافت.
دربارهٔ علت نام‌گذاری میناب گفته می‌شود که به دلیل نزدیکی به آب و وجود رودهای اطراف آن را «میان‌آب» نامیدند که بعدها به میناب تبدیل شد. به نظر برخی تاریخ‌دانان وجه تسمیه میناب، آب فراوان و رودخانه پرآب با آب شیرین آن بوده‌است قدیمی‌ترین نامی که در کتب تاریخی و در زمان هخامنشی از میناب برده شده شهر اورگانا بوده‌است. از میناب با نام‌های مینو، مینا، هرمز، هارموز، آنامیس و توسط نئارخوس دریانورد مقدونی در سفرنامه‌اش با عنوان هارموز یا آرموز نام برده شده‌است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۷۳٬۱۷۰ نفر (۱۹٬۰۲۳ خانوار) بوده و از این نظر دومین شهر بزرگ و پرجمعیت در بین شهرهای استان هرمزگان است. ترکیب قومی میناب از فارسی‌زبانان هرمزی (مینابی)، عرب‌های حاشیه خلیج فارس، بلوچ‌ها و بشاگردی‌ها است. در شهر میناب و سایر مناطق شهرستان میناب، مردم به گویش مینابی حرف می‌زنند. گویش مینابی که در جنوب ایران و حاشیهٔ دریای عمان رایج است، زیرشاخهٔ گویش بَشکَردی است و حدفاصلی است میان گویش‌های لارستانی و بلوچی و بشکردی در جنوب شرقی ایران. شهر میناب به عنوان دومین شهر بزرگ استان هرمزگان، از طریق بزرگراه به بندرعباس و سپس به بندر خمیر متصل است. همچنین، میناب با جاده‌های اصلی آسفالته به شهرهای دیگری همچون بندر جاسک، سیریک، سندرک، رودان و کهنوج وصل شده‌است.
از دشت میناب با نام پیشین هرمز کهنه یاد شده و از دیرباز تاکنون به نام‌های منا، مناب، مناو، مینا، میناو، مینو، هرمز، هارموز، آرموز … نیز خوانده شده‌است. قدیمی‌ترین نامی که در کتب تاریخی و در زمان هخامنشی از میناب برده شده شهر اورگانا ORGANA بوده‌است. میناب را به دلیل نزدیکی با دریا و وجود رودهایی در پیرامون آن، «میان آب» نیز گفته‌اند، که اندک‌اندک به میناب تغییر یافته‌است. واژه میناب، در گذشته به جهت شفافیت آب رود میناب، مینا آب بوده، که به مرور زمان و به دلیل دگرگونی، حرف «آ» از بین رفته و به شکل میناب درآمده است. مردم محل بر این باورند که در روزگاران کهن، دو خواهر به نام‌های «بی‌بی مینو» و «بی‌بی نازنین» این شهر را پایه‌گذاری کرده‌اند. ناحیه میناب از دیرباز نه تنها به نام‌های گوناگون، نظر جهانگردان را به خود جلب کرده، بلکه دست‌خوش یورش‌های ویران‌گر نیز بوده‌است. در محل امروزی میناب، شهری آباد، که مرکز ایالت هرمز کهنه بوده، قرار داشته که تیمورلنگ با یورش وحشیانه خود، آن را خراب کرده و هفت دژ استوار آن را نیز ویران ساخته‌است. یکی از دژهای ویران شده شهر به نام دژ «بی بی می نو»، که همان «بی‌بی مینو» باشد، در گوشه شرقی شهر بازمانده‌است و به این دژ «هزاره» هم می‌گویند. از بازمانده‌های تاریخی این شهر، دژ میناب است، که شهر میناب بر دامنه آن بنا شده‌است. این دژ تا اواخر دوران قاجاریه، مرکز حکومت بوده و اکنون خرابه‌ای بیش نیست.
شهرستان میناب با مساحتی بالغ بر ۵/۶۸۷۸ کیلومتر مربع در شرق استان هرمزگان در کناره های خلیج فارس و دریای عمان در ۹ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۵۷ درجه و ۴ دقیقه طول شرقی قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۲۷ متر است. این شهرستان از شمال به رودان، از غرب به بندرعباس و خلیج فارس، از شرق به جاسک و استان کرمان و از جنوب هم به جاسک و تنگه هرمز متصل می شود. میناب از شهرستان های سرسبز و پر رونق استان است. فاصله آن تا بندرعباس ۱۰۴ کیلومتر است. تابستان ها آب وهوایی گرم و مرطوب دارد و در زمستان ها معتدل است. براساس برآورد آمار سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۴۳۰۵۰ نفر است.
صنایع دستی:
سفال گری: از مهمترین صنایعی است که در روستاهای اطراف میناب از جمله بهمنی، شهوار و حَکمی رواج دارد. مهمترین محصول سفالی، کوزه آبی به نام جهل است که به صورت گرد و کروی با گردنی استوانه ای شکل ساخته می شود و بنا به شکل و ترکیب آن نام های مختلفی دارد، مانند جهله گردن غزالی، جهله مورک و جهله بوکو، قلیان، سرقلیان، گشته سوز، انواع اسباب بازی های سفالی و انواع لیوان از دیگر اجناس سفالی هستند.
مهمترین محصولات حصیربافی میناب عبارتند از:
سوند: حصیری زمخت و خشن است که برای ساخت و برپایی کپر و سقف ساختمان استفاده می شود.
پری: از نظر زبری و زمختی بافت شبیه سوند است و از آن برای بسته بندی خرما استفاده می کنند.
تک : نوعی زیرانداز نرم و ظریف است که از الیاف و برگ های باریک و نرم درخت خرما بافته می شود.
کنتله: ظرفی گرد و مدور، با درپوش مخصوص برای نگه داری غلات و حبوبات است.
گفه: نوعی ظرف است که معمولاً برای میوه و خرما استفاده می شود. آن را در رنگ ها و طرح های مختلف می سازند.
سپ: سپ شبیه به سینی دایره شکل است که اطراف آن را قابی محکم در برگرفته و اندازه ها و رنگ های مختلفی دارد.
از دیگر صنایع حصیری می توان به بادبزن، جاروپیشی، کندوک هارتی که نوعی ظرف نگهداری آرد است. کندوک نونی، هاردکیز که نوعی الک و غربا است، کرسی بلی، دهوک، کَتَل، سرجهله ، مچک و ... اشاره کرد.
غذاهای محلی: پودینه، قلیه ماهی، قلیه میگو، هواری، کپاتیف بریجی، ماهی کباب
بازی های محلی: دارتوپا، رمازا، یک قل دو قل، دارکلکا، آزادا، کامپوت، انتلا، کفلیتا، تیلما
جاذبه های میناب
تالاب تیاب : تالاب بین‌المللی تیاب از مهمترین اکوسیستم‌های جنگلی ایران است. وجود درختان حرا و مانگرو علاوه‌بر زیبایی محیط مناسبی برای زیستگاه جانوران گوناگون ایجاد کرده‌اند. تالاب تیاب زیستگاه پرندگان مهاجر و ماهی‌های بسیاری است. همچنین در این منطقه لاروها به خوبی رشد می‌کنند. به دلیل اهمیت زیست‌محیطی این تالاب جزو منطقه‌های حفاظت شده قرار گرفته است. در روزهای خنک بهار این تالاب مکان مناسبی برای قایق‌سواری و تماشای طبیعت چشم‌نواز تیاب است.
قلعه بی بی مینو : نام اصلی این مکان قلعه هزاره است که مردم بومی میناب آن را به قلعه بی‌بی مینو می‌شناسند. اهالی میناب اعتقاد دارند شهر میناب را دو خواهر به نام‌های بی‌بی مینو و بی‌بی نازنین ساختند و در این قلعه زندگی می‌کردند. قلعه هزاره تنها بنای تاریخی شهر میناب است. این قلعه در زمان قاجار از مرکزهای حکومتی بوده اما اکنون تبدیل به ویرانه شده است.
رودخانه میناب : رودخانه میناب از رودهای پر آب شهرهای جنوب ایران است. این رودخانه از به هم پیوستن دو رود جغین و رودان تشکیل شده است. این رود قسمت عمده آب مصرفی بندرعباس و میناب را تأمین می‌کند و از آب آن برای کشاورزی نیز استفاده می‌کنند. این رودخانه از کنار شهر میناب می‌گذرد و با گذشتن از نخلستان‌ها منظره‌ای زیبا را به وجود آورده است.
پنجشنبه بازار میناب، قدیمی ترین بازار دستفروشان: پنجشنبه بازار میناب از قدیمی‌ترین بازارهای دستفروشان است. هیچ‌کسی نمی‌داند قدمت این بازار محلی متعلق به چند قرن پیش است. در این بازار از شیر مرغ تا جان آدمیزاد برای خرید و فروش پیدا می‌شود. اداره میراث فرهنگی هرمزگان پنجشنبه بازار شهر میناب را در فهرست میراث ملی ثبت کرده است.
رودخانه جگین : این رودخانه از کوه های بشاگرد سرچشمه می گیرد و با پیوستن چند رودخانه دیگر از جمله رودخانه انگهران به آن، به دریای عمان می ریزد. آب این رودخانه شیرین است. در هنگام بارندگی یا رگبارهای کوتاه ، مقدار قابل توجهی از آب شیرین این رودخانه به دریا سرازیر می شود.
جنگل حرا تیاب: استان هرمزگان پذيراي بخشي از گياهان ماندابي است . با نظري به سواحل و جزاير خليج فارس و درياي عمان در جنوب ايران گستره اي متفاوت از تمامي خاك ايران را نمايان مي سازد . شرايط اقليمي خاص اين منطقه استقرار گياهاني را باعث شده است كه با آن جامعه سازگاري داشته و و جوامع گياهي را تشكيل داده اند ، جامعه گياهي مانگرو داراي زيستگاه خاص است و از ديگر جوامع گياهي استان متمايز است .
سد استقلال : دریاچه سد استقلال یکی از دریاچه‌های استان هرمزگان و از جمله جاذبه‌های گردشگری شهرستان میناب به شمار می‌رود.این دریاچه مصنوعی که در 2 کیلومتری شرق میناب و در ارتفاع 59 متری واقع شده، در نتیجه احداث سد بر روی رودخانه میناب شکل گرفته از این رو به دریاچه سد میناب نیز معروف می‌باشد.مطالعات اولیه برای احداث سد استقلال میناب در سال 1344 خورشیدی صورت گرفت. از سال 1353، عملیات ساخت این سد آغاز شد و در سال 1362، به بهره‌برداری رسید. این سد از نوع سد بتونی پایه‌دار است که طول تاج آن 400 متر، عرض پی آن 58 متر و عرض تاج آن 3 متر می‌باشد. مخزن این سد ظرفیت ذخیره‌سازی 270 میلیون مترمکعب آب را دارا می‌باشد.از آب سد میناب برای آبیاری 10 هزار هکتار از زمین‌ها و باغ‌های میناب و تأمین آب شرب ساکنان شهر بندرعباس استفاده می‌شود. برای این منظور آب سد توسط دو خط لوله 1400 و 1200 میلی‌متری که هر کدام حدود 100 کلومتر طول دارند، به بندرعباس منتقل می‌شود اما قبل از ورود به شبکه این شهر، توسط تصفیه‌خانه‌ای مجهز مربوط به شرکت آب و فاضلاب شهری هرمزگان، تصفیه و کنترل می‌شود. علاوه بر این، هدف از احداث این سد، مهار رواناب‌ها، تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و تأمین آب شرب جانوران ساکن در کوه‌های منطقه نیز بوده است.
سواحل میناب : در فاصله 20 کیلومتری از مرکز شهر میناب سواحل زیبا با چشم اندازهای بکر و درختان حرا وجود دارند که واقعا بی نظیر و دارای زیبایی خاصی هستند.جنگلهای حرا نوع خاصی از پوشش گیاهی است ،این درختان از آب شور استفاده می کنند. این درختان در فصل بهار گل می دهند و در این فصل در لابلای این درختان می توانید از عسل های طبیعی نیز بهره بگیرید، البته اگر جرات نزدیک شدن به زنبوران عسل داشته باشید.جنگلهای حرا همیشه پذیرای جمع زیادی از گردشگران است ،که هم برای تحقیقات علمی و هم برای تفریح به این منطقه وارد می شوند.سواحل میناب نیز دارای چشم انداز های طبیعی و پرندگانی زیباست.ساحل کوهستک یکی از ساحل های زیبا و دارای امکانات اقامتی و استراحتی برای مسافران است که همه ساله جمع کثیری از گردشگران به این مکان جهت لذت بردن از اوقات خود در هوای بهاری در کنار آبهای خلیج فارس و دریای عمان به سمت خود جذب می کند.
قلعه کردر در میناب: قلعه کَردر یا کلات نادرشاهی در میان نخلستان بزرگی در ۱۳ کیلومتری جنوب میناب قرار دارد. این قلعه چندین برج دارد که در بدنه هر کدام از برج ها سوراخ هایی برای نشانه گیری و نظارت بر محیط اطراف وجود دارد.
....................
آرشیو
