بوئین‌زهرا شهری است در بخش مرکزی شهرستان بویین‌زهرا استان قزوین ایران. این شهر در جنوب دشت قزوین و در ۵۰ کیلومتری مرکز استان واقع شده‌است. بوئین‌زهرا در کنار جادهٔ همدان به تهران قرار گرفته‌است. بویین‌زهرا از ترکیب واژگان «بو» (چشمه) «یین» (خدا) «زر و بعدها زرا و زهرا» (مقدس) به معنی «چشمهٔ خدای مقدس» تشکیل یافته و مربوط به ایزدبانوی آناهیتا بوده که معبدی در این منطقه به نام «ناهید» (و بعدها خاتون، بی‌بی، دختر) وجود داشته‌است. شهر بویین زهرا از نظر جغرافیایی در ۵۰ درجه و ۴ دقیقه درازای خاوری و ۳۵ درجه و ۴۶ دقیقه پهنای شمالی و در ارتفاع ۱۲۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد. آب و هوای این منطقه؛ معتدل مایل به گرم و خشک است. مردم شهر بوئین‌زهرا به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.
شهرستان بوئین زهرا دارای زمین‌های کشاورزی و باغات بسیاری می‌باشد. از مهم‌ترین محصولات زراعی آن میتوان به پسته، بادام، گردو، جو و گندم، چغندر قند، میوه‌های سردرختی و نهال که در روستای امیرآباد نو کشت می‌شود نام برد. این شهرستان داری ۴ شهرک صنعتی فعال و نیمه از جمله آراسنج، دانسفهان، شال و سگزآباد می‌باشد. هم چنین این شهرستان دارای مجتمع‌های بزرگ صنعتی مانند شرکت آپاداناسرام (تولید کاشی و سرامیک)، آرین فولاد (تولید مقطعات فلزی و آهن)، پاکنام (بهداشتی و شوینده) و … می‌باشد. متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل عدم توجه مسئولین به تولیدملی و اقتصاد مقاومتی، برخی کارخانجات و شهرک‌ها در حالت تعطیل یا نیمه تعطیل به سر می‌برند. همچنین شهرستان بوئین زهرا دارای بزرگترین جمعیت دامی ( گاو ، گوسفند و بز) در استان قزوین و واحدهای بزرگ پرورش مرغ ( سیمرغ ، آرزوی بهار ، دشت ارم و ...) و بیش از پنجاه واحد بزرگ و کوچک و پرورش گاو (شیری و پرواری) است. از جاهای دیدنی بوئین زهرا میتوان به کاروانسرای شاه عباسی روستای حجیب، کاروانسرای شاه عباسی محمدآباد، پل شاه عباسی محمدآباد و تپه قبرستان قره تپه اشاره کرد.
شهرستان بوئین‌زهرا یکی از شهرستان‌های استان قزوین ایران است که بخش عمده دشت قزوین در این شهرستان واقع شده است. مرکز این شهرستان، شهر بوئین‌زهرا است و دارای چهار بخش به نام‌های مرکزی، دشتابی، رامند و شال و نیز چهارده دهستان و۱۳۰آبادی دارای سکنه است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۱۶۴٬۷۲۳ نفر در ۴۷٬۰۲۹ خانوار بوده‌است. استان قزوین تقریباً زلزله‌خیزترین استان کشوراست و شهرستان بوئین زهرا نیز لرزه‌خیزترین شهرستان آن. در سال ۱۳۴۱، زلزله‌ای در آن رخ داد و ۲۰٬۰۰۰ نفر جان باختند.
این شهرستان با وسعتی حدود ۵۹۸۸ کیلومتر مربع از شمال با شهرستان های قزوین و البرز، از شمال غرب و غرب با شهرستان تاکستان، از شمال شرق با شهرستان آبیک، از جنوب غرب با شهرستان آوج، از جنوب با استان مرکزی و از شرق به استان البرز هم‌مرز است. شهرستان بوئین زهرا در درجه اول از نظر پسته و سپس گردو و انگور کشت خوبی دارد. در این شهرستان پیاز، پنبه و انواع صیفی جات نیز کشت می‌شود. البته با توجه به آب و هوای بسیار مساعد بوئین زهرا برای کشت پسته ظرف چند سال گذشته سرمایه‌گذاری‌های بسیار عمده‌ای توسط بخش خصوصی برای توسعه اراضی زیر کشت پسته در این شهرستان صورت گرفته‌است. شهر بوئین زهرا در محل تلاقی راه‌های قزوین به ساوه و کرج به همدان قرار دارد؛ و ۳۰ کیلومتری بخش رامند در در شهرستان بوئین زهرا بخشی از طوایف ایل شاهسون نیز زندگی می‌کنند.
شهرستان بویین زهرا از نظر جغرافیایی در ۵۰ درجه و ۴ دقیقه درازای خاوری و ۳۵ درجه و ۴۶ دقیقه پهنای شمالی و در ارتفاع ۱۲۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد. آب و هوای این منطقه؛ معتدل مایل به گرم وخشک است. بویین زهرا در سال‌های گذشته بخشی از استان زنجان محسوب می‌شد، اما هم زمان با استان شدن قزوین، یکی از شهرستان‌های این استان به شمار آمد. این شهرستان که در جنوب خاوری استان قزوین قرار دارد، در پی زمین لرزه شدید شهریور ماه ۱۳۴۱ - برابر با سپتامبر ۱۹۶۲ - به سختی آسیب دید، اما با تلاش پی گیر و مستمر مردم و دولت، به سرعت بازسازی شد. غالب بناها و ساختمان‌های امروزی بویین زهرا بعد از زمین لرزه مزبور ساخته شده‌است. مسیرهای دست رسی به شهرستان بویین زهرا مناسب هستند و راه اصلی زنجان- قزوین از ۸ کیلومتری این شهرستان عبور می‌کند که از مهم ترین راه‌های آنها است. راه‌های ارتباطی بویین زهرا به شهرستان‌های اطراف از نوع جاده‌های اصلی و آسفالته‌است به این ترتیب دست رسی این شهرستان به تهران، ساوه، قزوین و تاکستان به سهولت مقدور و میسر است. طبق سرشماری سال ۱۳۷۵ شهرستان بویین زهرا ۱۰۹۷۰۷ نفر جمعیت داشته‌است.
صنايع شهرستان بويين زهرا در دو دسته صنايع دستي و سنتي و صنايع ماشيني قابل بررسي است. صنايع دستي اين شهرستان شامل: قالي بافي و گليم بافي در شهرها و روستاهاي منطقه است و صنايع ماشيني نيز محدود به كارخانه هاي موجود در زمينه مواد غذايي و ... است.
شغل اصلی مردم بويين زهرا كشاورزی است و عمده محصولات آن ها شامل غلات، بنشن، انگور و پنبه می باشد. از عمده ترين محصولات شهرستان است. دام داري نيز در كنار كشاورزي در اين منطقه صورت مي گيرد. دام داري هاي منطقه بويين زهرا بيش تر به صورت سنتي هستند و به تازه گي برخي واحد هاي صنعتي دام داري در اين ناحيه افتتاح شده است. شهرستان بوئین زهرا در درجه اول از نظر پسته و سپس گردو و انگور کشت خوبی دارد. در این شهرستان پیاز و پنبه و چغندرقندنیز کشت می‌شود. البته با توجه به آب و هوای بسیار مساعد بوئین زهرا برای کشت پسته ظرف چند سال گذشته سرمایه گذاریهای بسیار عمده‌ای توسط بخش خصوصی برای توسعه اراضی زیر کشت پسته در این شهرستان صورت گرفته‌است. شهر بوئین زهرا در محل تلاقی راه‌های ترانزیت و اصلی جنوب به شمال و شرق به غرب قرار دارد.
برخی كلمه زهرا را تبديل شده واژه «زرا» از «زر» به معنی مقدس دانسته و بويين را تركيبی از «بو» و «يين» به معنی «چشمه» و «خدا» می دانند كه روی هم «چشمه خدای مقدس» می شود که آن را متعلق به الهه آناهيتا - فرشته پاكی و آب های روان - می دانستند. در اين منطقه معبدی به نام ناهيد بوده که بعدها به «خاتون»، «بی بی»، «دختر» و … تغيير نام داده است. در کتاب «التدوين» آمده كه منظور از «زهرا» دختر «روی» صاحب ری است که بقعه اي را به دخترش بخشيد و او هم در آن جا بنايی كرد. «خرابه قلا» يا «قلعه خرابه» و تپه عظيم «برموده» در شمال ابراهيم آباد، حاکی از تمدنی كهن در اين منطقه است. دشت قزوين، «دشتابی»، «رامند» و بويين زهرا - که درجنوب استان قزوين واقع شده است- تمدنی بسيار كهن دارند. درلا به لای صدها تپه باستانی اين منطقه، می توان تمدن بزرگ و ديرينه ای به طول بيش از 9000 سال را مشاهده کرد. آثار کشف شده از جنس طلا، برنز و سفال، با نقوش شطرنجی و نقاشی حيوانات با رنگ های قهوه ای تيره، اخرايی و مايل به سبز - از حيث تنوع و تناسب در شكل و رنگ آميزی - جزو نمونه های ارزنده سفال پيش ازتاريخ اين ناحيه است.
دیدنیهای بویین زهرا
تپه سگز آباد : تپه سِگزآباد واقع در دشت قزوین در منطقه بوئین زهرا یکی از تپه‌های باستانی ایران است که به اواخر هزاره دهم پیش از میلاد تا دوره هخامنشی بازمی‌گردد. آثار بدست آمده از این تپه به دوره مادها از میلاد تا دوره هخامنشی برمی‌گردد. همچنین در این دوره استقرار عصر آهن نیز مشهود است.
قبرستان دانسفهان : قبرستان دانسفهان سنگ قبرهایی زیبا و کم‌نظیر را با قدمتی بیش از سه قرن در خود جای داده است. قبرستان دانسفهان یک گورستان تاریخی است که ارزشمندترین سنگ مزار های ساخته شده است. براساس معماری و هنر خاص دوره اسلامی در آن وجود دارد. به نظر می رسد که این جا، یکی از مهم ترین کانون های تمدن بشری بوده و در همین مقیاس مساحتی کم اندازه، تعداد بالایی از آثار و میراث فرهنگی در آن به ثبت رسیده است! نشانه ای از قدمت و تاریخ در قبرستان دانسفهان قرار دارد که معماری و زیبایی هایش، حرف های زیادی برای گفتن دارد. بخشی از این منطقه به تمدن کهن سگزآباد برمی گردد که باید آن را قدیمی ترین منطقه مسکونی و یکجانشینی در فلات ایران به حسابش آورد. همه این تمدن و قدمت به دوران قبل از اسلام باز نمی گردد و میراث کم نظیری هم در سال های بعد از اسلام در این شهر دیده می شود. این گورستان تاریخی را باید یکی از شاهکارهای معماری باستانی و کهن در دوره اسلامی به حساب آورد. قبرستان دانسفهان از توابع بویین زهرا در قزوین به حساب می آید. سنگ قبرهای منقش و خطاطی شده زیبایی که در آن وجود دارند به شیوه های مختلفی خطاطی شده اند، و قدمت هر کدام از آنها حداقل به سه قرن پیش باز می گردد. نقش هایی که در طراحی و تراشیدن سنگ قبر های این گورستان تاریخی به کار رفته اند، از نمادهای اسلامی و تاریخی هستند. نقش هایی مانند تسبیح، انگشتر، گلابدان، کوزه، سوزن، دوک نخ ریسی، قیچی، مناره، گلدسته، رحل قران و نقش هایی مشابه که به زیبایی تراشیده شده اند. قدمت سنگ ها با تعداد نقش هایی که روی آنها حکاکی شده اند تا حدی معلوم است. سنگ قبر هایی که نقوش بیشتری دارند، احتمالاً قدیمی تر نیز هستند. این نقش ها البته بدون مصداق هم نیستند ، و معمولاً با توجه به احترام بازماندگان به مردگانشان طراحی می شده اند. نشانه های اسلامی از جمله تسبیح و مناره و… احتمالاً به مومن بودن فرد در طول زندگی اشاره دارند، و نقوش مرتبط با جنسیت و شغل هم به احتمالاً دوک نخ ریسی و قیچی و… بوده اند. نویسنده کتاب «تاریخ اسلام در قفقاز و آسیای میانه» اعتقاد دارد، درست که قدمت بیشتر، این نقش ها به سه قرن پیش برمی گردد، اما نباید قدمت تاریخی و نخستین آیین های بشر ، را در این گورستان تاریخی فراموش کنیم. زیرا به نظر می رسد که ساخت این سنگ قبرها و نقوش روی آنها، ریشه در باورهای کهن «شمنیستی» و «توتم گرایانه» مردم این منطقه داشته است. در این کتاب، شمنیسم به معنای «دانایی گرایی» است که عمیق ترین و کهن ترین تفکر و اندیشه، در بین انسان های باستانی بوده است. سندی که برای این مسئله آورده شده است، استفاده از نمادهایی که نشانه ای از نوع زندگی فرد، جنسیت و شغل او در طراحی نقوش سنگ قبر مردگان است.
پل اروان : پل اروان مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان بوئین زهرا، بخش آوج، روستای اروان واقع شده است.ین اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۵۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاروانسرای محمدآباد : کاروانسرای محمدآباد در مسیر جاده قزوین- بوئین زهرا و در ۲۷ کیلومتری قزوین قرار دارد. این بنا از جمله کاروانسراهای دوره صفویه است که به صورت چهار ایوانی بنا شده است.
کاروانسرای هُجَیب : کاروانسرای هُجَیب در ۴۸ کیلومتری جاده بوئین زهرا به ساوه در شمال غرب روستای هجیب قرار دارد. طرح کلی کاروانسرا مربع شکل است و در تقاطع چهار ضلع خارجی آن برج‌های مدور به صورت نیم ستون از سنگ و آجر دیده می‌شود که ارتفاع آنها نیم متر از سطح بام بالاتر است. راه ورود به کاروانسرا در ضلع جنوبی آن قرار دارد. داخل طاق نماهای ورودی با قوس جناغی پوشش شده و رسمی‌بندی با آجرکاری به رنگ اُخرایی دارد. هشتی ورودی دارای فضایی وسیع است و در دو سوی آن اتاق‌هایی برای نگهبانان درنظر گرفته‌اند که با راه پله‌ای به پشت بام راه دارد.
منطقه حفاظت شده دانسفهان : این منطقه با مساحت ۲۷۰۰۰ هكتار در غرب شهرستان بوئین زهرا در اراضی جنوب جاده بوئین زهرا- همدان تحت مدیریت زیست محیطی قرار دارد. این منطقه جهت حفظ جمعیت پرندگان منطقه و احیای گونه‌های منقرض شده آن، «منطقه حفاظت شده» اعلام شده است.
تپه قبرستان قزوین : تپه باستانی قبرستان با ارتفاع بسیار كم در فاصله ۳۰۰ متری غرب تپه سگزآباد قرار دارد و بیشتر بقایای باستانی آن در زیر لایه‌های شن و ماسه ناشی از سیلاب مدفون شده‌اند. سفال‌های به دست آمده از این تپه به صورت ظریف و منقوش است و نقوش هندسی، حیوانی و انسانی روی آنها دیده می‌شود.
برج های خرقان : برج‌های خرقان در محوطه‌ای وسیع، به فاصله کمی از یکدیگر قرار گرفته‌اند و از بسیاری جهات بههم شباهت دارند. در معماری برج‌ها میتوان حدود ۲۵ نوع آجرکاری تزئینی با طرح‌های مختلف را رویت کرد که برخی از آنها شامل حصیری، جناغی، خفته‌راسته، گره مربع سرمه‌دان، مربع پای باریک و چهارترنجی می‌شود. همچنین داخل بنای برج قدیمی تعدادی نقاشی‌دیواری وجود دارد که در نوع خود ارزشمند هستند. در این نقاشی‌ها میتوان طرح‌هایی را از طاووس نر با چتری به شکل بادبزن، ستاره‌های شش یا هشت‌پر، دو طاووس در مقابل یکدیگر، یا دو طاووس که گردن‌های بلندشان بههم پیچیده شده است، دید. برج‌های خرقان در ۲۳ خرداد ۱۳۵۶ با شماره‌ی ثبت ۱۳۹۵ در آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.
آبگرم ارشیا : آبگرم ارشیا یکی از جذاب ترین آثار تاریخی بوئین زهرا، دیدنی های بوئین زهرا و جاذبه های گردشگری بوئین زهرا برای گردشگران می باشد که تماشای آن خالی از لطف نیست.این آبگرم معدنی از نوع آهکی بوده و برای درمان بیماری های روماتیسم، دردهای مفصلی، سوءهاضمه، سنگ کلیه، اعصاب، اگزما، جوش های بدن و خواب رفتگی پاها موثر است. این مجموعه دارای استخر عمومی، سایت خصوصی زنانه و مردانه، سایت درجه یک زنانه و مردانه، سایت درجه دو زنانه و مردانه و سفره خانه سنتی است.
روستای خيارج: خیارج روستائی است در جنوب دشت قزوین و در محدوده بخش رامند از توابع شهرستان بوئین زهرا در استان قزوین.
روستای چلمبر : روستای چلمبر در دهستان سگزآباد قرار دارد .این دهستان دارای اقلیم کوهستانی و آب و هوای خشک و سرد است. عمده فعالیت مردم این روستا کشاورزی، دامداری است. در این روستا مرغداری و زنبورداری هم مشاهده شده است. عمده محصول این روستا گندم، گردو و بادام است.هالی این روستا عمدتاً به زبان آذری و به لحجه نزدیک به آذری زنجان سخن می گویند. مردم این روستا مذهبی و خوش رو هستند.
روستای رودک قزوین : رودک نام دهی بوده است در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی بوئین و در دامنهٔ کوه‌های جارو که در زلزلهٔ ۱۳۴۱ بوئین زهرا کاملاً ویران شد.رودک درفاصله ۱۰کیلومتری جنوب شهر سگزآبادواقع شده که دارای باغات سر سبز در اطراف رودخانه حاجی عرب ودرختان گردوی چند صد ساله می باشد ودرختان به آن در منطقه دشت قزوین معروف است شغل اکثر ساکنان این روستاکشاورزی وتعدای نیزدرکنار ان به دامداری مشغولند.
پرندگان بومي: باقرقره- کبک- کبک چيل- تيهو- فاخته- قمري- سحره گنجشک- کلاغ- زاغ- سار- ياکريم- کبوتر- بلدرچين- عقاب- ساري کپه- ليل- قرقي- شاهين- ترلان- مينا.
..................................
آرشیو
