طالقان شهری در شهرستان طالقان واقع در استان البرز ایران است. این شهر در منطقه‌ای ییلاقی در میان رشته کوه البرز و در ۱۲۰ کیلومتری شمال غربی تهران قرار گرفته‌است. شهر طالقان به لحاظ قرار گرفتن در رشته کوه‌های البرز میانی دارای آب و هوای کوهستانی و ییلاقی است. به همین دلیل دارای جمعیت فصلی بوده و در تابستان جمعیت آن به بیش از ۱۲ هزار نفر می‌رسد. این در حالیست که جمعیت ثابت شهر طالقان حدود ۵۰۰۰ نفر است.طبق آمار سال ۱۳۹۰ طالقان دارای جمعیت ثابت ۲۷ هزار نفر میباشد.
طالقانی ها به دو گویش مازندرانی و تاتی سخن می گویند.به عقیده برخی از صاحبنظران ، گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی وتاتی تقسیم می شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه های کندوان قرار گرفته اند به گویش طبری طالقانی زبان مازندرانی سخن می گویند. از جوستان به سمت باختر "تات" زبان اند و به تاتی طالقانی صحبت می کنند. لهجه تاتی آن ها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه های کهن را نگه نداشته اند. سوغاتی طالقان در فصل بهار ریواس کوهی و قارچ کوهی می باشد. یکی از معروف ترین سوغاتی های طالقان عسل طالقان می باشد. انواع عسل های طالقان: عسل آویشن، عسل چهار گیاه، عسل گون، می باشد که هر کدام از این عسل ها مربوط به فصل خاصی از سال می باشد. یکی از عسل های طالقان که به بهترین نوع عسل این منطقه معروف است عسل رس بسته می باشد. از لبنیات این منطقه که از آن ها بعنوان سوغاتی نیز استفاده می شود می توان به ماست گوسفندی، ماست چکیده موسیر دار، ماست گاوی، دوغ محلی طالقان، روغن حیوانی و همچنین به انواع لواشک ها و آلو های ترش و شیرین این منطقه اشاره کرد.
شهر طالقان از به هم پیوستن چهار محله بنام‌های شهرک، گلینک، کولج و پردسر تشکیل شده‌است. مرکز بخش طالقان ابتدا روستای کولج بود و از هشتم دی ۱۳۲۴ با تصویب هیئت وزیران به شهرک انتقال یافت. دهخدا ریشهٔ طالقان را تالکان دانسته، وی می‌نویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانسته‌اند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس».
«زمان رضاخانی» طالقان را شکل دگرگون شدهٔ تلکان می‌داند. تل در گیلان و مازندران به منطقه‌ای نسبتاً بلند گفته می‌شود. مردم طالقان نیز از دیرباز، «بلندترین» منطقه را «تل» می‌نامیدند. برای مثال یک طالقانی به بالاترین منطقه از روستای خود می‌گوید: «تَلی سر» (سر یا بالای تل). به هر روی، «طالقان» شکل عربی شدهٔ «تلکان»، یعنی «سرزمین پر کوه» است که این معنی با ویژگی‌های جغرافیایی طالقان نیز سازگاری دارد.
«جلال آل احمد» در کتاب اورازان در این مورد باوری محلی را آورده است:« يك روایت عوامانه بر سر زبان طالقانیهای مورد بحث در این جزوه هست که در آن اشاره به پناهنده شدن فرزندان علی به طالقان شده و اینکه بعد، بعلل خاصی معاویه یا یزید آن ناحیه را از مالیات « طلاق» داده - باج و خراج را از آن برداشته اند.» و خود ادامه می دهد که « عوامانه بودن این روایت از ظاهر آن پیداست ولی شاید برای کشف این مطلب که اطلاق چنین اسمی بر چنین محلي امري حادث بوده است اشاره ای باشد.»
منزل آیت‌الله طالقانی در گلیرد و یادمان درویش عبدالمجید طالقانی در مهران از آثار دیدنی و تاریخی و فرهنگی طالقان به‌شمار می‌آیند. از دیگر آثار و بناهای تاریخی طالقان - مصون مانده از آسیب‌های طبیعی - میتوان به برخی قلعه‌ها، امامزاده‌ها، مقابر، حمام‌ها و آسیاب‌های آبی اشاره کرد. بقعهٔ شیخ حسین الهی معروف به جد بزرگوار در روستای دیزان، جنب مسجد آیت‌الله شیخ مرتضی دیزانی. ارژنگ قلعه در میناوند، قلعه منصور و قلعه کیقباد در شمال هرنج، قلعه دختر در گته ده، قلعه پراچان و قلعه فالیس، امامزاده هارون در جوستان، شاه محمد حنیفه در کرکبود، امامزاده زکریا در میراش، امامزاده ابراهیم در در تکیه ناوه و نیز امامزاده‌های روستای‌های سیدآباد، اورازان، کش، کشرود، کلاه رود، اسفاران، خچره، بقعه میر در وشته، و مقبره پیران در دیزان، مهران، گته ده و اوانک، بقایای آسیاب‌های آبی در برخی از روستاها و نیز آثار نهر بزرگ انتقال آب از طالقان به قزوین در امتداد قله‌های رشته کوه‌های جنوبی طالقان، بسیار دیدنی است.
حمام قدیمی دیزان-قلاسی-آقای باغ-هفت قلای سی-قلا یاک-طاقی لایه (ساعت آفتابی اهالی روستا) در روستای دیزان. (وجود اسامی مانند قلایاک، قلاسی، هفت قلا ی سی و… نشان از قدمت تاریخی دیزان و وجود قلعه‌های متعدد در زمان‌های گذشته این روستا میباشد. قلعه ارژنک در بالای قله قلادوش واقع در میناوند قرار دارد. مرتفع‌ترین آبشار طالقان در روستای بزج واقع است. نام آن شل بن میباشد.
یخچال طبیعی: واقع در روستای خودکاوند یکی از روستاهای میان طالقان - یخچال مذکور در اسپی سنگ خودکاوند بالاتر از دره نرکده شفت واقع است.
از اواخر دهه شصت، یک مجموعه مسکونی عجیب در شرق شهر طالقان شکل گرفته که مربوط است به پیروان تجددگریز میرزا صادق مجتهد تبریزی (متوفای ۱۳۱۱ خورشیدی) که از امکانات مدرن و جدید استفاده نمی‌کنند. آنها همچنان بر تقلید از میرزا صادق تبریزی باقی مانده‌اند و به سبک زندگی یک قرن پیش ایرانیان زندگی میکنند. این محل به «ترک آباد» و «فانوس آباد» هم مشهور است. تا چند سال پیش اهالی شهرک طالقان آنها را اسماعیلی مذهب می‌پنداشتند.
اهل توقف طالقان گروهی تارک دنیا هستند که در شهرستان طالقان از توابع استان البرز زندگی میکنند. آنان پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی و ساده زیستی هستند و محل سکونتشان معروف به روستای ایستا است. آنها از مردم فاصله می‌گیرند و کمتر کسی را به خانه خود راه می‌دهند. آنها از هر نوع مظاهر مدرنیته و تکنولوژی دوری میکنند و با این عزلت گزینی و انتخاب زندگی رهبانی، هاله‌ای از شایعات و سخنان عجیب را در اطراف خود پراکنده‌اند. اهالی بومی طالقان که به درستی نمی‌دانند اینان از کجا آمده‌اند و چه مرام و مسلکی دارند، گاه آنان را اسماعیلی مذهب و زمانی دراویش ترک دنیا گفته قلمداد میکنند که در انتظار ظهور امام مهدی (آخرین پیشوای شیعیان) می‌باشند. در واقع این طایفه از پیروان آیت‌الله میرزا صادق مجتهد تبریزی (از روحانیان دورهٔ مشروطیت) هستند که با الهام از آرای دینی او چنین زندگی عجیبی را در زمانه تسلط مدرنیته سامان داده‌اند. آنان جمعی از شیعیان دوازده امامی هستند که به تقلید از یک فقیه سنتی باقی مانده‌اند. شاید به همین دلایل عنوان «اهل توقف» نام مناسبی برای آنان باشد. میرزا صادق مجتهد تبریزی (متوفی ۱۳۱۱خورشیدی) از جمله فقیهانی است که تأکید فراوانی به صورت نظری و عملی بر روش «طرد مطلق اندیشه تجدد و پیامد های آن» داشت و تا پایان عمر به عدم جواز استفاده از ابزار تکنولوژیک و امور جدید و مدرن فتوا می‌داد. از نظر او حکومت که قانونگذار و مجری قانون است از آن خداوند است و سپس رسول او و آنگاه به دوازده امام مذهب تشیع انتقال یافته‌است. در دوره غیبت امام دوازدهم شیعیان، حکومت‌های عرفی، غاصب به‌شمار میروند چرا که غاصب مقام معصوم و حاکم الهی می‌باشند. او همچنین بر این باور بود که نظام قانونگذاری جدید و عرفی مورد نظر مشروطه خواهان با تمام مبانی و فلسفه اش به‌طور اساسی و بنیادین با نظام حقوقی و فقهی دینی در تعارض است و اولی نمی‌تواند از درون دومی استخراج شود. براساس همین آرا، پیروان میرزا صادق بر این نظر هستند که هم‌اکنون دوره آخرالزمان است و آن از عصر مشروطیت یعنی حدود یک قرن پیش آغاز شده‌است. حسین قلی ضیایی (پیر فعلی اهل توقف) در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به هنگام جوانی به منطقهٔ طالقان می‌آمد و به قول خودش در جست و جوی مردان طالقانی مورد نظر روایات و احادیث اسلامی بود که از یاران نامدار مهدی به‌شمار میروند؛ اما وقتی کسی را نیافت، خودش زمین‌هایی را خرید و از سال ۱۳۶۹ خورشیدی چنین زندگی موعودگرایانه‌ای را در شهرستان طالقان پی‌ریزی کرد. قوم تحت سرپرستی او، شناسنامه ندارند و جزء آمار جمعیت ایران به‌شمار نمی‌روند و از امکانات رفاهی جدید همانند آب لوله‌کشی، گاز، برق، تلفن، مطبوعات، تلویزیون، بهداشت، آموزش و پرورش، و دیگرها استفاده نمی‌کنند. آنها زندگی کاملاً سنتی دارند و در روشنایی فانوس، شب را می‌گذرانند. اهالی روستـای ایسـتا تأکید میکنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به علت تشبه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آنهاست. به‌طور مثال، تزریق خون را به کسی که برای ادامه زندگی اش به آن نیازمند است به سبب بدعت روا نمی‌دانند و سلامتی و عمر حاصل از این شیوه را نیز بی برکت توصیف میکنند. به زیارت امامان شیعه نمی‌روند؛ زیرا استفاده از وسایل نقلیه امروزی را جایز نمی‌دانند. آنها خود را مستطیع نمی‌دانند و به حج نمی‌روند؛ چون عزیمت به حج به آن شکلی که می‌خواهند، برایشان موانعی همانند گذر از مرز را در پی دارد. اوقات شرعی نماز را با با شاخصه‌های خود استخراج کرده و آغاز و پایان ماه مبارک رمضان را نیز با روِیت خویش تعیین میکنند. به روِیای صادق معتقدند و در تأیید روش زندگی خود به خواب‌های معنوی استناد میکنند. اهل توقف به شدت منتظر واقعه ظهور امام مهدی هستند و بر این نظر هستند که اکنون آخر آخرالزمان است و آخرالزمان از دوره مشروطیت آغاز شده‌است.
ایمان در نگاه آنان از جنس تعبد است. از همین منظر، عقل را وظیفه ساز نمی‌دانند و وجود آن را فقط برای وظیفه‌شناسی ضروری می‌پندارند. در اعیاد و سوگواری‌ها نیز مراسم خاصی برگزار نمی‌کنند. هیچ‌کس تاکنون زنان و دختران آنان را ندیده‌است. فرزندانشان پس از رسیدن به سن تکلیف مختار هستند که با آنان زندگی کنند یا به شهر تبریز بازگردند. هیچ گونه فعالیت سیاسی و اجتماعی نداشته و باورهای خود را تبلیغ نمـی کنند. کم عیبت‌ترین حکومت دوره غیبت کبری را تا حدودی سلسله قاجاریه می‌دانند، بر همین مبنا برخی از آنان تلاش میکنند که نسب خود را به قاجاریه برسانند. رویدادهای تاریخی سقیفه بنی ساعده (واقعه انتخاب جانشین پیامبر اکرم در سال یازدهم هجـری قمـری)، جنـبش مشروطه خواهی ایرانیان و انقلاب کبیر فرانسه در قرن هجدهم میلادی را نقطـه عطـف رواج بی‌دینی و انحراف عقیدتی می‌پندارند. برای خرید احتیاجات خود همانند پارچه، برخی میوه‌ها مانند خرما، میخ و مقدار بسیار کمی آهن، شیشه و مانند این‌ها به شهر طالقان میروند و خودشان آهنگری و نجاری دارند. چندان مالکیتی برای اموالشان در میان خود نمی‌بینند و بر سر اموال، با کسی نزاع نمی‌کنند و اگر کسی در دارایی آنان تصرف کند، با او درگیر نمی‌شوند و از مال خود چشم پوشی میکنند. کسانی را در آن دهکده میتوان سراغ گرفت که تنها ۲ یا ۳ بار به بیرون از محل سکونتشان رفته‌اند. امرار معاش آنها از فروش املاک موروثی شان در شهر تبریز و فروش گاو و گوسفند صورت می‌گیرد. اهل توقف افراد غیر از خود را «اهل بیرون» می‌نامند. غذای این قوم، محلی و طبیعی بوده و مطابق حلال و حرام فقه شیعه است. خوراکی را که خاستگاه و چگونگی تولیدش را ندانند، مصرف نمی‌کنند و از تناول گندم و میوه‌هایی که با کود شیمیایی و سموم دفع آفات به عمل آمده باشد، به شدت پرهیز میکنند. فراوان از لبنیات تولیدی خودشان استفاده میکنند. گوشت کم می‌خورند آن هم از گوشت حیوانات نر حلال گوشت. از میهمانان خود با چای پذیرایی میکنند، اما خود نمی‌نوشند. مردان در آنجا علاوه بر شلوار نخی یا پشمی دست باف، پیراهن بلندی بر تن میکنند که تا زانو را می‌پوشاند و اغلب کلاهی پشمینه بر سر دارند. اطلاعات روستای ایستا که روستای توقف و روستای بدون تمدن نیز نامیده می‌شود، واقع در شهرستان طالقان شاید مرموزترین روستای ایران باشد، روستایی در خاک البرز که مردمانش در زمان متوقف شده‌اند. کسی کاری به کار کسی ندارد. در کوچه‌ها اثری از رد پای تکه آهن‌هایی که در شهر «خودرو» نامیده می‌شود نیست. مردمانی که چون تابلو نقاشی زندگی و آداب و رسوم گذشته را در عصر ارتباطات یدک می‌کشند. نه تنها شب‌ها پای تلویزیون نمی‌نشینند که به شب‌نشینی هم اعتقادی ندارند. عروسی و عزا ندارند و مراسمی چون جشن تولد، سالگرد ازدواج و… برای آنان معنا و مفهومی ندارد. مهمان نواز هستند به شرطی که احدی از زنان قصد ورود به روستای آنان را نداشته باشد. همان‌طور که تا کنون کسی از دنیای بیرون زنان آنان را ندیده‌است. متمول هستند و از طریق فروش زمین‌های پدری شان در تبریز روزگار می‌گذرانند. شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران به حساب نمی‌آیند. هیچ گونه خدمات دولتی را دریافت نمی‌کنند. جایی که هرگونه امکانات دنیای جدید را نمی‌پذیرند ایستا است؛ مرموزترین روستای ایران! جایی که هیچ گونه امکانات دنیای جدید را نمی‌پذیرند و بدون آب لوله‌کشی، گاز، برق، درمانگاه، ماشین آلات، وسایل ارتباطی و … زندگی میکنند. اهالی روستای ایستا تأکید میکنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به جهت تشابه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آنها است. به‌طور مثال تزریق خون را به کسی که برای ادامه زندگی به آن نیازمند است به سبب بدعت روا نمی‌دانند برخلاف نهی اکثر فقهای معاصر و دلیل خود را بر این امر بی برکت بودن زندگی با این شیوه را عنوان میکنند.
وقتی صحبت از تهران و کرج می‌شود، همه یاد خیابان‌های پرترافیک، دود و بوی گازوئیل می‌افتند و هیچ‌وقت باور نمی‌کنند که برخی از شهرستان‌های اطراف تهران و کلان‌شهر کرج، بهشتی گمشده در میان مردم هستند. طالقان یکی از همین شهرستان‌های سرسبز و بسیار زیباست. اگر تاکنون به این شهر زیبا سفر نکرده‌اید یا با مکان های دیدنی اطراف آن آشنا نیستید طالقان نام شهرستانی زیبا در استان البرز به مرکزیت «شهرک» است که از شمال به مازندران و الموت و از جنوب به ساوجبلاغ و فشگلدره می‌رسد. طالقان در منطقه‌ای ییلاقی در رشته‌کوه البرز قرار گرفته و چیزی در حدود 120 کیلومتر با شهر تهران فاصله دارد؛ این یعنی اگر از طرفداران سفرهای یک‌روزه هستید، می‌توانید خاطره‌ای تکرارنشدنی از سفر به طالقان را برای خودتان رقم بزنید.
جالب است بدانید که حیات وحش طالقان را پستانداران و پرندگان وحشی همچون خرگوش، کفتار، گراز، خرس، عقاب، زاغچه، شغال، گرگ، کبک دری، قوش، دم جنبانک و... تشکیل داده است که در کوه شاه‌البرز زندگی میکنند. همچنین این منطقه از ایران را پوشش گیاهی متنوعی همچون باغهای میوه مانند گردو، زیتون، زرشک کوهی، بادام کوهی، سیب، گیلاس، گلابی، درختان چنار، ریواس، تره‌کوهی، کاسنی، آویشن، گل‌های شقایق و... به دلیل قرارگیری در رشته‌کوه‌های البرز، حضور چشمه‌های فراوان، بهره‌مندی از خاکی حاصلخیز و رطوبت فراوان در برگرفته است. سرسبزی و طبیعت زیبا و چشم‌نواز طالقان در کنار چشم‌انداز منحصربه‌فرد و خارق‌العاده‌ی این منطقه از کشور، زبانزد گردشگران و مسافران است.
جاذبه های طالقان
۱. دریاچه و سد طالقان: اگر به طبیعت و طبیعت گردی علاقه داشته باشید، حتما نام دریاچه و سد طالقان را شنیده‌اید. سد طالقان که از بزرگ‌ترین سدهای کشور محسوب می‌شود، بر روی رود شاهرود ساخته شده است؛ رودی که از کوه‌های استان مازندران سرچشمه می‌گیرد و از دره طالقان هم عبور میکند. سد طالقان از سال 1385 آماده بهره‌برداری شده است و آب آشامیدنی مورد نیاز بسیاری از شهرهای کرج را تامین میکند. دریاچه سد طالقان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های این شهر محسوب می‌شود. به واسطه شرایط محیطی، اطراف این سد میتوان چمنزارهای متعددی را پیدا کرد که برای پیک‌نیک و گردش بسیار مناسب هستند. همچنین علاقه‌مندان به ماهی‌گیری می‌توانند ماهی‌هایی همچون کپور، زردپر و قزل‌آلای رنگین‌گمان را در این منطقه صید کنند. گفتنی‌ست آخر هفته‌ها دریاچه سد طالقان حسابی شلوغ می‌شود و بهتر است از قبل، زمان خود را مدیریت کنید.
۲. آبشار و روستای اورازان: در گوشه‌وکنار طالقان، روستاهای سرسبز و حیرت‌انگیزی را میتوان پیدا کرد که تفریح در کنار آنها، هوش را از سر می‌برد. «اورازان» یکی از همین روستاهاست که در فاصله 12 کیلومتری شمال طالقان قرار گرفته و با چشمه‌ها و آبشارهای که همیشه پر از آب هستند، شهرت دارد. در اورازان همچنین می‌توانید باغهای گردو و لاله بزرگ و بسیاری را پیدا کرنید که شما را شگفت‌زده میکنند. برای رفتن به اورازان باید مسیر فرعی روستای گوران-اورازان را در پیش گیرید. جالب است بدانید این شهر زادگاه نویسنده مشهور ایرانی، جلال آل احمد نیز هست و او در گذشته کتابی را به همین نام هم قلم زده است. همچنین در روستای اورازان، بسیاری از آبشارهای زیبای طالقان مثل آبشار حیاط، آبشار خشکه چال، آبشار سرخ بند آبشار وری ید و آبشار سیاه بند جا خوش کرده‌اند.
۳. آبشار کرکبود: اگر سلفی‌باز هستید و دوست دارید تصویری از خود در کنار یک آبشار بسیار زیبا را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذارید، از آبشار کرکبود دیدن کنید! این آبشار بسیار زیبا که در نزدیکی روستای کرکبود در 14 کیلومتری طالقان واقع شده، کوچک اما بسیار دیدنی است. در حقیقت، این آبشار فقط 5 متر ارتفاع دارد، اما حجم و سرعت بالای جریان آب سبب شده تا «کرکبود» در میان صخره‌هایی با ارتفاع 30 تا 50 متر، بسیار باعظمت به نظر رسد. به واسطه رنگ کبودی که کوه‌های اطراف دارند، چنین نامی برای این آبشار انتخاب شده است.
۴. آبشار سوهان (چره): در ارتفاعات روستای سوهان، یکی دیگر از بهترین جاهای دیدنی طالقان یعنی آبشار سوهان که مجموعا از شش آبشار مختلف تشکیل شده و بلندترین آبشار آن با نام «چُره» شناخته می‌شود، جا خوش کرده است. این آبشار در 25 کیلومتری شهرک طالقان و نزدیکی روستای سوهان واقع شده و برای رسیدن به بالای آن باید مسیری پرپیچ‌وخم را طی کنید. افرادی با توانایی متوسط برای آبشار سوهان، به 2 ساعت یا بیشتر زمان نیاز خواهند داشت. «سوهان» از آبشارهای همیشه پرآب طالقان محسوب می‌شود.
۵. آبشار شله بن: با توجه به پرآب بودن آبشارهای طالقان در تمام فصول سال، همواره افراد زیادی آبشار شله بن یا «شلبن» را برای تفریح در این روستای خوش آب‌وهوا انتخاب میکنند و همین موضوع، آبشار شله بن را به یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی طالقان تبدیل کرده است. طبیعت بکر، مهم‌ترین مشخصه این آبشار محسوب می‌شود. آبشار شله بن که در فاصله 10 کیلومتری شمال طالقان واقع شده، از قله‌های خسبان سرچشمه می‌گیرد و در ادامه، رودخانه‌ای به همین نام را نیز شکل می‌دهد. این آبشار زیبا مجموعا از سه طبقه تشکیل شده است که برای رسیدن به بالاترین بخش باید از گذرگاه‌های روستای و کوچه‌باغ‌های بسیار زیبا عبور کنید.
۶. روستای میر: اگر طرفدار جاهای دیدنی بکر ایران هستید و می‌خواهید آخر هفته را محیطی بسیار دلنشین سپری کنید، توصیه می‌کنیم به روستای میر بروید. این روستای سرسبز در 40 کیلومتری جنوب طالقان واقع شده و به خاطر طبیعت بکر، زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری است. در حال حاضر نزدیک به 300 نفر در این روستا زندگی میکنند. با توجه به دست‌نخورده بودن محیط روستای میر، توصیه می‌کنیم اگر به این منطقه سفر کردید، تا حد امکان از روشن کردن آتش در محیط‌های جنگلی و رها کردن زباله‌های پلاستیکی خودداری کنید تا همگی بتوانیم نقش پررنگ‌تری در حفظ این گوهر ارزشمند داشته باشیم.
۷. روستای دیزان: اگر هنوز باور نکرده‌اید که طالقان، بهشت ییلاق‌های اطراف تهران است، روستای دیزان را برای سفر انتخاب کنید! دشت‌ها و مراتع سرسبز، صدای پرخروش آب، آرامش نهفته در وزش باد و نغمه‌خوانی پرندگان، تنها بخشی از زیبایی‌هایی هستند که در روستای دیزان میتوان تجربه کرد. ویژگی بارز این روستا، باز هم محیط ناب و آرام‌بخش است. بی‌شک تفریح در روستای دیزان، خاطره‌ای تکرارنشدنی را دل طبیعت برای شما رقم خواهد زد.
۸. ارژنگ قلعه: بهتر است کمی هم در مورد آثار تاریخی موجود در طالقان صحبت کنیم. ارژنگ قلعه یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین جاهای دیدنی طالقان در روستایی به نام «میناوند» است که تاریخچه آن به قرن ششم هجری می‌رسد. این قلعه زیبا در سال 544 هجری، به دستور «امیر کیا محمد بزرگ امید» به منظور جلوگیری از حمله‌های احتمالی دشمنان در دوره اسماعیلیان احداث شد و امروزه تنها بخشی از این بنای کهن و بسیار قدیمی به جای مانده است. پیش‌تر این قلعه با نام‌های دیگری مثل «قلادوش» و «دل جنگ» هم شناخته می‌شده است.
۹. کتیبه گردنه عسلک طالقان: یکی از آثار مرموز و تاریخی موجود در طالقان، لوحی از دوره قاجار است که با نام «سنگ‌نبشه گردنه عسلک» شناخته می‌شود. متاسفانه اطلاعات زیادی در مورد این لوح در دست نیست و حتی کارشناسان نتوانسته‌اند معنی متن نوشته‌شده بر روی آن را نیز به‌درستی تعبیر کنند. با این وجود، ظاهرا کتبیه به دستور شخصی به نام «ایوب میردفتر» در زمان پادشاهی ناصرالدین‌شاه و حواشی مربوط به ساخت یک نهر آب مربوط می‌شود. برای دیدن این لوح قدیمی باید به روستای «گراب» در 3 کیلومتری جنوب غرب گردنه عسلک بروید.
۱۰. آستان مقدس امامزاده قاضی میرسعید: بهتر است کمی هم در مورد مکان‌های مذهبی طالقان صحبت کنیم. آستان مقدس امامزاده قاضی میرسعید که پیشینه آن به دوران پس از اسلام می‌رسد، در شهرستان ساوجبلاغ بخش طالقان واقع شده و محبوبیت زیادی میان اهالی محلی دارد. حضرت قاضی از نوادگان امام محمدباقر (ع) بوده است که به خاطر قضاوت‌های عادلانه در زمان صفویه، مردم چنین لقبی را به او داده‌اند. برگزاری پرشور مراسم عزاداری اباعبدالله در روزهای تاسوعا و عاشورا در این امامزاده، یکی از دلایل شهرت آن هستند. جالب است بدانید این مکان متبرکه در سال 1381 به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است. برای بازدید از آستان امامزاده قاضی میرسعید باید به روستای حسنجون و سید آباد در طالقان بروید.
۱۱. غار پنجعلی: اگر هنوز نسبت به پیشینه و اهمیت طالقان شک دارید، بهتر است سری به غار پنجعلی بزنید؛ غاری بسیار بزرگ در ضلع شمالی روستای میناوند در جنوب روستای باریکان که گفته می‌شود قدمتی سه‌هزار ساله دارد! این غار دو ورودی بزرگ دارد و عمق فضای داخلی آن به 6 متر می‌رسد. همچنین مطابق با نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، احتمالا در برخی از دوره‌های تاریخی از این غار به عنوان پناهگاه استفاده می‌شده است. نام غار پنجعلی در لیست آثار تاریخی کشور ثبت شده است.
۱۲. روستای تکیه ناوه: روستای تکیه ناوه در ضلع جنوبی رودخانه شاهرود و جاده شرقی-غربی طالقان قرار دارد. این روستا به واسطه ی داشتن آب و مزارع سرسبز و همینطور جاده، جزء روستاهای آباد طالقان است. آبریزشهای فصلی طبیعی متعدد در فصل بهار، چشم اندازهای طبیعی مشرف به رودخانه و همچنین نزدیکی به تاج سد طالقان، به این روستا زیبایی خاصی بخشیده است. از مهم ترین و معروف ترین اماکن دیدنی این روستا میتوان به بقعه ی متبرکه ی امامزاده ابراهیم که از نوادگان حضرت ابوالفضل العباس است، اشاره کرد. این بقعه در منطقه سرسبز و کوهستانی قرار دارد و دارای ضریحی چوبی میباشد که مربوط به ۲۰۰ سال قبل است که به منظور حفظ آن ضریحی فلزی به آن ضمیمه شده است. بنای این امامزاده دارای گنبدی مخروطی شکل و طلایی رنگ و فاقد گلدسته میباشد. مراسم عزاداری و تعزیه از قدیم الایام در این روستا به پا بوده و بخصوص در ماه محرم، از روستاهای همجوار در قالب دسته های عزاداری برای برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا به آستان امامزاده ابراهیم می آیند. نام روستا نیز برگرفته از همین مراسمات است: تکیه به معنی محل عزاداری و تعزیه و ناوه به معنی شکاف یا درهی سرسبز همچنین در کنار دهکده و در قسمت شمال آن، قبرستان وسیعی وجود دارد که عرض آن حدود ۳۵ متر و طول آن ۱۱۰ متر میباشد. در سطح این قبرستان سفال های پراکنده ای از قرون اولیه اسلامی (حدود ۱۴۰۰ سال پیش) دیده شده است که حاکی از قدمت این محل میباشد.در قسمت جنوبی روستا و در بالای مزار بهشت ابراهیم درخت چنار مقدس “هوروس” معروف به درخت “چهل دختران” وجود دارد که شاخه های عظیم و از هم گسستهای دارد و بالغ بر۸۰۰ سال از عمر آن میگذرد. قطر هر تنه ۸ شاخه ای آن حدود ۸۲ سانت میباشد. طبق گفته ها، علت نام گذاری این درخت به چهل دختران این است که هرساله در فروردین ماه (طبق گفته ها ۲۵ فروردین) در یک شب بدون ماه، گردافشانی میکند و هاله ای زیبا و معطر در اطراف این درخت ایجاد میگردد. قدیمی ها براین باورند که نیمه شب، چهل دختر که به عشق امامزاده در نزدیکی مقبره آرمیده اند، فانوس بدست ازین درخت بیرون می آیند و برای زیارت بسوی امامزاده ابراهیم (ع) حرکت میکنند! و حاصل خروج آن ها همان عطر دل انگیزی است که همه جا را در برمیگیرد. بدین دلیل در ۲۵ فروردین هرسال (موسوم به پنجه پیتک) زائرین بیشتریبه زیارت امامزاده میروند.
امامزاده هارون: در نزدیکی «روستای جوستان» شهرستان طالقان، آرامگاهی متعلق به یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع)، قرار دارد که به نام «امامزاده هارون» شناخته می‌شود. متاسفانه به نظر می‌رسد که شناخت کافی نسبت به مقام ایشان صورت نگرفته است و بارگاه ملکوتی این سادات بزرگوار، کوچک و بسیار ساده و محقر است. به نظر می‌رسد که در زمان حکومت صفویان، شاه عباس اول و شاه طهماسب اول دستور به مرمت بقعه داده و سنگ مرمری سفیدرنگ را که امروزه روی دیوار راهروی در ورودی مشاهده می‌شود، در زمان صفویان و بر مدفن این سادات بزرگوار، قرار داده‌اند.
کوه‌های اطراف طالقان: یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان طالقان، کوه‌های قرار گرفته در این منطقه از ایران است که میتوان به قله‌ی شاه البرز با ارتفاعی بالغ بر ۴۲۰۰ متر که در رفیع‌ترین قسمت از مرز مشترک الموت و طالقان قرار دارد، قله‌ی سات، بام، زرینه کوه، لشکرک، کلوان و کهار اشاره کرد. بلندای این کوه‌ها بین ۳۴۰۰ تا ۴۴۰۰ متر است که چشم‌اندازی زیبا و خارق‌العاده را برای این منطقه از کشور به ارمغان آورده است.
......................................
آرشیو
