پاوه یکی از شهرهای شمالی استان کرمانشاه و مرکز شهرستان پاوه است که در مجاورت مرز ایران و عراق (اقلیم کردستان) قرار دارد. به دلیل ساختار پلکانی، پاوه ملقب به شهر هزارماسوله است. پاوه از مناطق زیبای استان کرمانشاه و مرکز اورامانات (اورامان)(هورامان) است. عده‌ای معتقدند که واژه پاوه به معنی پایدار و ثابت (ایستاده در گویش هورامی) است.
شهر پاوه به فاصله ۱۱۲ کیلومتری از مرکز استان و ۴۵ کیلومتری تا نقطه صفر مرزی قرار دارد. سازه‌ها و منازل مسکونی در این شهر به گونه‌ای طراحی شده‌است که در بیشتر موارد پشت‌بام خانه‌ای که در ارتفاع کم‌تری از دامنه کوه ساخته شده‌است حیاط منزلی است که چند متر بالاتر ساخته شده‌است. به همین دلیل پاوه را شهر هزار ماسوله می‌نامند. پاوه در گذشته ۹ محله داشته که ساکنان اصلی شهر در این قسمت‌ها ساکن بوده‌اند و عبارتند از: «میرائاوا»، «شه خه لیان»، «سه ردی»، «قدیم شار»، «ئاسنگران»، «پشته»، «قلاخوان»، «فیض ئاوا»، «سواره یا زواره». مردم پاوه در گذشته باغدار و دامدار بوده‌اند. این دو حرفه امروزه از رونق خود افتاده‌اند و بخصوص قانون ارث تأثیر بسیاری در قطعه قطعه شدن باغ‌های شهر دارد. امروزه پاوه بیشتر یک شهر توریستی خدماتی می‌باشد. سینما فرهنگ نخستین سینمای شهر پاوه و تنها سالن سینمایی است که در این شهر فعالیت می‌کند. این سالن سینما تا کنون چند بار افتتاح و دوباره تعطیل شده‌است.
کشاورزی: که در پاوه بیشتر باغداری است؛ که شامل درخت گِردو و پرورش انار است.
دامداری: که سابقه طولانی دارد و البته امروزه در پاوه رونق چندانی ندارد.
صنایع دستی بی‌نظیر مانند: چوخه و رانک (لباس مردانه)، کلاش (گیوه)، نمدمالی، گلیم و جاجیم‌بافی، فرنجی‌سازی و فرش‌بافی.
هم‌چنین از محصولات صادراتی شهرستان پاوه می‌توان به گردو، بادام، انگور، انجیر، فراورده‌های دامی و… اشاره کرد.
بیشتر مردم پاوه به علت داشتن آب و هوای مناسب، به کشاورزی و دامداری اشتغال دارند. محصولات کشاورزی شهرستان پاوه؛ گردو، آلوچه، روغن، پشم، میوه، توتون، بادام، انگور، انجیر، و سقز است. آب کشاورزی از چشمه (سراب هولی) و رود و آب آشامیدنی شهر از سراب هولی فراهم شده‌است.
اگر از بعد صنعت جهانگردی که می‌رود تا رتبه نخست را در انواع تجارت جهانی به خود اختصاص دهد، به پاوه نگاه کنیم و آن را به دو جاذبه صنعت جهانگردی تقسیم کنیم، پاوه این موقعیت‌ها را دارد:
کوهستان‌ها: مانند «شاهو»، «آتشگاه»، «کریسان»، ” سیمله”، ” ریاوکو و …
چشمه‌ها و آبشارها: مانند «ئورینج”های “ویمیر»، «هانه برالو»، «هانه ساو» و برای آبشار می‌توان از «شلماو» نام برد.
یخچال‌های طبیعی: مانند «پیازدول»، «میشیاو»
جنگل‌ها: سراسر پاوه و هه ورامان پوشیده از جنگل‌های طبیعی با درخت‌هایی است که ارتباط نزدیکی با نوع تغذیه شهر و منطقه دارند. مانند ” مرخیل”
معماری و سکونت گاه‌های انسانی: خود شهر که بافت پلکانی دارد
آرامگاه‌ها و مقبره‌ها: مانند آرامگاه کوسه هجیج، آرامگاه “سید محمد اصفهانی ”، زیارتگاه «پیرپرچن»
اماکن متبرکه: مانند مسجد «حضرت عبدالله»، مسجد «خضر زنده»
موزه‌ها: موزه مردم‌شناسی فرهنگی
مکانهای تاریخی: مانند مجسمه پیر میردوک که البته بر اثر فعالیت سودجویان این مجسمه تخریب شده و تنها مکان این مجسمه تاریخی، با نام پیر میردوک باقی‌مانده‌است.
از لحاظ تغذیه باید از غذاهایی نام برد که مخصوص پاوه و هورامان اند؛ «دوینه»، «کلانه»، «شه له مین»، «خورشت هلو»، «خورشت خلال بادام» و …. شیرینی‌های محلی مثل «نیمه فیس»، «نوخورجانه» (کلوچه)، «گیته مژگه»، «شیلکینه»، «شکر له‌می»، «پشیه» و …. محصولات باغی هم غالباً عبارتند از: گردو، گلابی، توت، انجیر، سیب، انار، بادام، انگور و …. . از جمله گل‌های وحشی منطقه می‌توان به: «سوره هراله»، «چنور»، «بوژانه»، «ورکه‌مر»، «شب بو»، «گل سوسن»، «برزه‌لنگ» اشاره کرد. گیاهان وحشی که برای طب یا به صورت خوراک از آنان استفاده می‌شود عبارتند از: «ریواس»، «سوره بنه»، «کنی‌وال»، «گزنه»، «گل گاو زبان»، «به‌ره‌زا»، «پیچک»، و …. درخت‌ها و درخت چه‌های خودرو جنگل‌های پاوه: گلابی، بلوط، ون، تمشک و …. صنایع دستی این منطقه هم عبارتند از: گیوه دوزی، کلاه‌دوزی، چوخا بافی، موج بافی، سجاده بافی و …. مراسم مذهبی مانند مراسم عرفانی و ذکر که در تکیه و خانقاه برگزار می‌شوند. مراسم سنت‌های اجتماعی مانند تولد نوزاد، عروسی و … بخصوص در روستاهای اطراف پاوه این مراسم به خوبی حفظ شده‌اند.
روستا نشینی، شهرنشینی که شکل خاص خود را منطقه دارد و بسیار دیدنی می‌باشد. منطقه‌ای که پاوه در آن واقع شده، بسیار خوش آب و هوا بوده و در کنار کوهستان اورامانات (در میان دو کوه شاهو و آتشگاه) بنا گردیده‌است. آب و هوای منطقه نسبتاً سرد، مایل به اعتدال و نیمه مرطوب می‌باشد. هم‌چنین وجود چشمه‌های فراوان، آب‌های روان، همراه با جنگل‌ها، مراتع و باغات سرسبز جلوه خاص و زیبایی به این منطقه بخشیده‌است.
مردم پاوه به زبان کردی هورامی سخن می گویند. مردم شهرستان پاوه مسلمان و پیرو مذهب اهل سنت (شافعی مذهب) می‌باشند. هورامیهای منطقه کندوله وشمال ایران شیعه مذهب وهورامیهای منطقه دالاهو وگهواره بر آیین یارسان هستند. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۵٬۷۷۱ نفر (۷٬۹۳۲ خانوار) بوده‌است.
مرکز این شهرستان شهر پاوه است که درَ ۲۱°۴۶ طول جغرافیایی وَ ۰۳°۳۵ عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۵۴۰ متری از سطح دریا واقع شده‌است. براساس سرشماری سراسری سال ۱۳۹۰ جمعیت این شهرستان ۵۷۸۱۳نفر برآورد شده‌است. پاوه مرکز شهرستان پاوه در ۱۱۲ کیلومتری راه کرمانشاه – پاوه قرار دارد. پاوه در ۵۶۶ کیلومتری تهران قرار گرفته‌است. شهر پاوه در کنار دره‌های سرسبز قد برافراشته و رود پاوه رود از جنوب شهر می‌گذرد. آب و هوای منطقه نسبتاً سرد و مایل به معتدل مرطوب است.
شهرستان پاوه و منطقه هورامان به دلیل داشتن جاذبه‌های فراوان طبیعی و تاریخی، قابلیت جذب گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را داشته و از پتانسیل‌های خوبی در این زمینه برخوردار می‌باشد. از دیدنی‌های این منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: کوه‌های سر به فلک کشیده شاهو با ارتفاع ۳۳۹۰ متر و آتشگاه با ارتفاع۲۳۸۹ متر ، غارهای دیدنی و وسیع، مانند غار قوری قلعه (بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و جز شکیل‌ترین غارهای جهان) ف رودخانه بزرگ سیروان و دره‌های عمیق امتداد آب این رودخانه ، چشمه بزرگ آب معدنی بل «منسوب به یکی از خدایان آب بابلی‌ها» که محل خروج این آب جایی زیبا و دیدنی در روستای هجیج است ، آثار باستانی نظیر باقی‌مانده دومین آتشکدهٔ بزرگ ایران (کوه آتشگاه) در دوره پیامبر زردشت که ۷۵۰ سال قبل از اسلام فعال بوده‌است ، جاده کمربندی (درنیشه) که نمای پاوه را همچون بوم نقاشی به نمایش می‌کشد ، پارک زیبا و تفریحی کویمکال ، تفرجگاه بسیار زیبای (ویمیر) واقع در دامنه کوه شاهو ، منطقه گردشگری دالانی با طبیعتی زیبا و بکر واقع در بخش نودشه ، سد زیبای داریان که بر روی رودخانه خروشان سروان بسته شده و مناظر بدیعی را ایجاد نموده‌است ، آرامگاه سید عبیدالله برادر تنی علی بن موسی الرضا (ع) واقع در روستای هجیج ، آرامگاه سلطان اسحاق واقع در روستای شیخان ، قلعه‌های پاسگه واقع در بین راه پاوه به دشه. بقایای این قلعه باستانی بر روی تپه‌ای در کنار جاده پاوه به دشه دیده می‌شود ، قلعه دژ یا (قه لا دزی) متعلق به دورة ساسانی است که بر بلندای شهر پاوه ساخته شده وبقایای آن موجود است ، مسجد جامع پاوه که بر بقایای آتشکده‌ای از دوران ساسانی ساخته شده‌است و بنای آن را به عبدالله بن عمر فرزند عمربن خطاب نسبت می‌دهند ، آتشگاه که ویرانه‌های آتشکده‌ای زرتشتی بر بالای کوه آتشگاه در جنوب شهر پاوه است. مقبره امامزاده سیدمحمود اصفهانی متعلق به دورة صفویه واقع در جاده سراب هولی.
پاوه و هورامان چنان دارای طبیعت بکر و زیباییست که جای جای آن را می‌توان منطقه تفریحی قلمداد کرد مناطقی همچون تفرجگاه‌های سریاس و دالانی و نویجر و سیروان و کوسه هجیج و سلطان اسحاق که هر ساله هزاران نفر را از مناطق دیگر به این شهرستان می‌کشاندبخصوص مناطق و روستاهای مرزی بیرواس و کیمنه و هانه گرمله که طبیعتی بکر و آب و هوایی بسیار عالی برخوردار هستند.
واما از مناطق دیدنی و تفریحی شهر پاوه می‌توان به مکانهای ذیل اشاره کرد: ییلاق بسیار زیبای ویمیر ، سراب هولی ، جاده گردشگری در نیشه ، ییلاق سردره ، پارک طبیعی کویمکال ، دره خانقاه وگلال
پاوه یکی از شهرهای شمالی کرمانشاه است. یعنی می‌توانیم با هواپیما، خودرو شخصی یا تاکسی به کرمانشاه برسیم و بعد سفر را از آنجا شروع کنیم. از تهران تا کرمانشاه ۵۰۰ کیلومتر یا به عبارت دیگر حدود ۶ ساعت راه است. باید وارد اتوبان تهران- ساوه و بعد از آن ساوه-همدان بشویم. بعد از اینکه به همدان رسیدیم تا کرمانشاه ۲ساعت و نیم فاصله داریم. البته اگر با خودرو شخصی به پاوه می‌رویم دیگر نباید وارد شهر بشویم و همان مسیر بلوار کشوری که از شمال شهر می‌گذرد را باید ادامه بدهیم تا به تابلوهای پاوه برسیم. اینجا، جاده بسیار باریکی با پیچ‌های تند دارد و نباید با خستگی پا به آن بگذاریم. اما اگر خودروی شخصی نداشته باشیم تکلیف چیست؟ می‌توانیم در ترمینال آزادی تهران با ۳۸ تا ۶۳ هزار تومان در سال ۹۷ ، یک بلیط اتوبوس پاوه بخریم. هر روز سه اتوبوس در ساعت‌های ۱۲:۳۰، ۱۵:۳۰ و ۱۷ از تهران به سمت پاوه حرکت می‌کنند. اگر با اتوبوس به ترمینال یا با هواپیما به فرودگاه اشرفی اصفهانی کرمانشاه هم رسیدیم، باید برویم ترمینال شهید کاویانی و سوار مینی‌بوس شویم یا اینکه از میدان آزادی و ابتدای خیابان برق، یا میدان امام حسین با سواری‌های شخصی به اینجا بیاییم.
از یک طرف دیدن طبیعت پاوه و اطرافش و از طرف دیگر اهمیت تاریخی شهر ما را قانع می‌کند که به پاوه بیاییم. البته انگیزه‌های دیگری مثل خوردن کباب‌های پاوه یا شیرینی‌هایش قانع‌مان می‌کند که به این شهر برویم. ساختار پلکانی پاوه برای جذب مسافر به تنهایی کافی‌ست. برای همین هم هست که به آن ماسوله غرب می‌گویند. شب‌ها با روشن شدن چراغ‌ها این زیبایی هم دوبرابر می‌شود. به‌دلیل نزدیکی پاوه به مرز، بازار مرزی کوچکی در ورودی این شهر و کنار ترمینال قرار دارد که برای خرید اجناسی با قیمت ارزان‌تر می‌شود رویش حساب کرد. با این‌حال اگر می‌خواهید سفرتان را تا جوانرود ادامه دهید بهتر است در پاوه خرید نکنید. در ورودی شهر و خیابان ارشاد اسلامی و نزدیک فرمانداری شهر، یک موزه مردم‌شناسی قرار دارد که سبک زندگی مردم آن ناحیه را نشان می‌دهد. گفته می‌شود که مسجد جامع شهر را در خیابان امام محمد شافعی بر روی ویرانه‌های آتشکده زرتشتیان دوره ساسانی ساخته‌اند. البته همه جذابیت‌های پاوه در خود شهر نیست و برای دیدن برخی از آنها باید مسیری را طی کرد. گردش در اطراف پاوه را دو قسمت باید کرد، یکی روستاهای جنوب و دیگری روستاهایی که در شمال پاوه قرار گرفته‌اند. با این تقسیم‌بندی بسته به اینکه از چه شهری به پاوه می‌رسیم، می‌توانیم خستگی راه را کمتر کنیم. برای مثال اگر از کرمانشاه حرکت می‌کنیم می‌توانیم در سراب یاوری، توقف کوتاهی داشته باشیم و در فصل گرما تنی به آب بزنیم.
نزدیک‌ترین اقامتگاه بومگردی به پاوه در روستای ساتیاری است. یک اتاق پنج نفره آن را می‌توان با شبی ۲۰۰ هزار تومان رزرو کرد. این روستا تا پاوه ۴۰ دقیقه فاصله دارد. اقامتگاه دیگری هم در روانسر هست که در ۶۰ کیلومتری پاوه است. این اقامتگاه به اسم سابات کانی کچکینه، اقامت هر نفر را نفری ۵۰ یا ۱۰۰ هزار تومان حساب می‌کند. یکی دیگر از راه‌های اقامت این است که در بنگاه‌های املاک پاوه سراغ اجاره سوییت را بگیرید. علاوه بر آن وقتی وارد روستاهای نسمه، داریان و شبانکاره هم شوید روی تابلوها حتما اسم اقامتگاه‌های مختلف و شماره‌شان را نوشته‌اند.
بیشتر مسافران از لحظه‌ای که به کرمانشاه می‌رسند شروع به خوردن کباب می‌کنند تا زمانی که از شهر خارج شوند. برای سوغاتی هم گردو، توت خشک، رب انار و روغن حیوانی می‌خرند. کره، دوغ، نان محلی، کلانه و دلمه برگ مو از خوردنی‌های هوس‌انگیز این منطقه هستند. در رستوران‌های خود پاوه هم که می‌توانید خورش خلال را امتحان کنید. یکی از رستوران‌های معروف ستاره اورامانات است که در خیابان امام محمد غزالی قرار گرفته.
در اینکه چرا این شهر را پاوه نام نهاده اند روایت متفاوتی وجود دارد:1)بنا به معانی و نقل قول و ادله تاریخی پاوه و اورامان در لغت به معنی پاک،شستن وپاکیزه کردن است.2)به گفته هایی از نام اسپهبد پاو،سردار یزگرد سوم گرفته شده است که پاو پسر شاهپور و برادرزاده ی انوشیروان ساسانی بوده که یزگرد سوم اورا به منظور تهدید آیین زرتشتی به این منطقه روانه کرده است .3)معنای هورامی پاوه یعنی ایستاده بر پاهای خود.
جاذبه های پاوه
آبشار دریبر: آبشار دریبر یکی از دیدنی‌های پاوه دوست‌داشتنی است که در میان پیچ‌های تند جاده نوسود به پاوه، زیبایی استثنایی و منحصر به فردی به این منطقه بخشیده است. این آبشار چشم‌نواز پس از ریزش از چندین ارتفاع کوتاه و بلند به رودخانه پاوه‌رود و سپس به رودخانه سیروان می‌پیوندد.
آبشار دشه: آبشار دشه از جمله آبشارهای افسانه‌ای پاوه در استان کرمانشاه است که در فصول مختلف به‌دلیل زیبایی‌های فراوانش مردم زیادی را مجذوب خود می‌کند. این آبشار پس از عبور از رودخانه پاوه‌رود، وارد رودخانه بزرگ سیروان می‌شود.
منطقه محافظت شده بوزین و مرخیل: منطقه حفاظت شده بوزین و مرخیل یکی از جاهای دیدنی استان کرمانشاه در شهر پاوه است. این منطقه با هدف حمایت از گونه‌های با ارزش حیات‌وحش از جمله شوکا در سال ۱۳۷۴ به‌عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع در مرز ایران و عراق در منطقه کوهستانی و جنگلی اعلام شد. تنوع فراوان زیستی گیاهی و جانوری، جنگل‌های زیبای بلوط، کوهستان‌های دلربا، رودهای پرآب از جمله دیدنی‌های این منطقه جذاب هستند.
آبشار شیلماو: آبشار شیلماو یکی از آبشارهای استان کرمانشاه است که در غرب روستای خانقاه در سه کیلومتری غرب شهر پاوه جای گرفته است. این آبشار زیبا از ارتفاعات کوه آتشگاه سرچشمه می‌گیرد. با شروع فصل دیدنی بهار و جوشش چشمه‌های شیلماو این آبشار زیبا منظره‌ای بی‌بدیل را در این منطقه پدید می‌آورد.
روستای ساتیاری: روستای ساتیاری یکی از زیباترین روستاهای اورامانات در حد فاصل ۲۵ کیلومتری شهر پاوه است که دارای مردمانی بسیار فهیم و میهمان‌نواز است. این روستای زیبا از لحاظ جغرافیایی آب و هوایی کوهستانی و مطبوعی دارد. دامنه‌های روستای ساتیاری در ماه‌های سرد سال سفیدپوش و در فصل بهار مملو از درختان متنوع و پوشش سرسبز چشم‌نوازی می‌شود. این روستا از باغ‌های زیادی برخوردار است و بیشتر کوچه‌های آن سنگ‌فرش شده‌اند.
آبشار نودشه: آبشار نودشه در روستای نودشه که یکی از توابع شهر پاوه به شمار می‌رود، در امتداد رودخانه سیروان در میان کوه‌های بلند و دره‌های عمیق جا خوش کرده است. دیدن این آبشار زیبا در واقع بهانه‌ای برای آشنایی با این شهر کوچک و دوست‌داشتنی است که در دل طبیعت کوهستانی قرار گرفته و اطراف آن را جنگل‌های انبوه احاطه کرده‌اند. روستای نودشه به‌دلیل صعب‌العبور بودن و دور افتادگی همچنان بکر و دست‌نخورده مانده است. جاده پاوه به نودشه جاده بسیار زیبایی مانند جاده چالوس است که از چشم‌انداز‌های زیبایی از کوه، صخره، دره، رودخانه، چشمه و جنگل برخوردار است.
..................
آرشیو
