طرفداری- به مناسبت تولد علی دایی بهترین گلزن بازی های ملی، نگاهی گذرا به عملکرد وی در سطح ملی و باشگاهی می اندازیم.
مقاله را با یک سوال آغاز می‌کنم. آیا می‌دانید کدام فوتبالیست بیشترین تعداد گل های ملی را به ثمر رسانده است؟ پله؟ نه، حتی نزدیک هم نیست. رونالدو؟ نزدیک است اما در صدر جدول نیست. پوشکاش؟ بسیاری از علاقه‌مندان به فوتبال میانسال این را می‌گویند اما او تا سال 2003 مالک این رکورد ارزشمند بود.
این رکورد متعلق به مهاجم اسبق تیم ملی ایران یعنی علی دایی است. در حالیکه بهترین مهاجمان تاریخ فوتبال در این لیست حضور دارند و در قرن اخیر گل های بسیار زیادی را با پیراهن تیم های ملی خود وارد دروازه رقبا کرده‌اند، یک رویای دور از حقیقت و باورنکردنی به حقیقت پیوسته و علی دایی از تمام مهاجمان تاریخ فوتبال پیشی گرفته است و یکی از بزرگترین رکورد های بزرگترین رشته ورزشی جهان را به چنگ آورده است. این مهاجم بلند قامت ایرانی در سال 2003 با رکورد افسانه‌ای فرانس پوشکاش مجارستانی برابری کرد و سپس بار ها و بارها این رکورد را بهبود بخشید.
در واقع او در حدفاصل سال های 1993 تا 2007 که با پیراهن تیم ملی ایران دروازه ها را می‌گشود، موفق شده بود 109 گل به ثمر برساند و زمانی ارزش کار او بیشتر مشخص می‌شود که بدانید او این تعداد گل را در کمتر از 150 دیدار به ثمر رسانده است. این یک رکورد خارق‌العاده محسوب می‌شود و زمانی که این آمار را با آمار گل های باشگاهی او مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم او از آن دست بازیکنانی بوده که استعداد گلزنی او در بازی های ملی نمود بیشتری پیدا می‌کرده است. دایی با پیراهن باشگاه های مختلفی در سراسر جهان به میدان رفته و در 287 دیدار 112 مرتبه موفق به گلزنی شده بود.
اولین باشگاه های فوتبالی که علی دایی را در نوک پیکان حمله خود داشتند در داخل کشور ایران بودند. او کار خود را در استقلال اردبیل شروع کرد و سپس با نقل مکان به شهر تهران که پایتخت ایران است، به تیم های تاکسیرانی و بانک تجارت پیوست. اولین مرتبه در تیم بانک تجارت بود که او را به عنوان یک استعداد در حال شکفتن در سطح ملی شناختند که می‌تواند در هر شرایطی توپ را از خط دروازه رقبا عبور دهد. او 4 فصل در این تیم باقی ماند و آمار فوق‌العاده 49 گل در 75 مسابقه را از خود به جا گذاشت. دایی به طور میانگین در هر فصل کمتر از 20 مسابقه برای تیم باشگاهی خود انجام داده که آمار بسیار کمی به نظر می‌رسد، اما اصلی‌ترین دلیل آن ساختار لیگ ایران در آن زمان بوده که تیم های کمی در هر لیگ حضور داشتند، همچنین چند مصدومیت و حضور مداوم در اردو های تیم ملی از دیگر دلایل این آمار پایین تعداد مسابقات او در آن سال ها بوده است.
پس از پیوستن به یکی دیگر از باشگاه های تهران یعنی پرسپولیس و سپس انتقال به السد قطر، حضور کوتاه مدت در باشگاه ها و نقل و انتقالات سریع به یکی از عادت های همیشگی علی دایی تبدیل شد. او طی دوران حضور در پرسپولیس گلزنی های متوالی خود برای تیم ملی ایران را شروع کرد. سپس طی دوران یک ساله‌اش در السد قطر در 18 بازی ملی موفق شد آمار خیره کننده 22 گل ملی را به ثبت برساند، تا خود را به عنوان یک استعداد بین‌المللی اثبات کند. سپس نوبت به جام ملت های آسیا در ماه دسامبر رسید که تبدیل به یک ویترین بزرگ برای نمایش استعداد این گلزن بالفطره شد، هرچند ایران در نیمه نهایی این مسابقات در ضربات پنالتی مقابل عربستان سعودی از گردونه مسابقات حذف شد، اما علی دایی خود را به عنوان یکی از بهترین مهاجمان قاره کهن اثبات کرد و موفق شد 8 مرتبه دروازه رقبا را در این مسابقات باز کند تا در پایان سال 1996 عنوان دومین بازیکن برتر سال قاره آسیا را به دست بیاورد.
طبق عادت قبلی علی دایی که در آینده نیز ادامه پیدا کرد، دوران حضور وی در قطر کوتاه بود و پس از طی کردن 1 فصل از تیم جدا شد. او که در 16 مسابقه موفق به ثمر رساندن 10 گل شده بود بار دیگر توانایی های خود به عنوان یک گلزن تمام عیار را اثبات کرد. سپس نوبت به حضورش در بوندسلیگا رسید، باشگاه آرمینیا بیله فلد که در آن زمان در بالاترین سطح فوتبال آلمان بازی می‌کرد در سال 1997 با قبول یک ریسک با علی دایی قرارداد امضا کرد. آرمینیا بیله فلد که به تازگی طعم صعود به بوندسلیگا را چشیده بود امیدوار بود که با گل های دایی بتواند در این لیگ باقی بماند، علی دایی در 25 دیدار 7 مرتبه دروازه رقبا را در بوندسلیگا باز کرد اما تلاش آنها برای عدم سقوط با افت آنها در پایان فصل بی‌نتیجه ماند و آنها در پایان فصل به بوندسلیگا 2 سقوط کردند. اما در همین مدت و طبق معمول عملکرد دایی در بازی های ملی بسیار مثبت بود.
ایران که سودای رسیدن به جام جهانی 1998 را در سر داشت، با 9 گل علی دایی به این هدف نزدیک شده بود و در آخرین گام باید در مسابقه پلی‌آف مقابل استرالیا قرار می‌گرفت، زمانی که ایران در بازی رفت در مقابل 126 هزار نفر هوادار در تهران به نتیجه‌ای بهتر از تساوی 1-1 دست پیدا نکرد این رویا به نظر از دست رفته می‌آمد، اما آنها با یک کامبک فوق‌العاده شکست 2-0 در خانه حریف را با تساوی 2-2 تعویض کردند تا با قانون گل زده بیشتر در خانه حریف یکی از باشکوه‌ترین برد های تاریخ فوتبال ایران را رقم بزنند. اگرچه جام جهانی 1998 برای ایران ناامید کننده بود و آنها نتوانستند از گروه خود صعود کنند، اما کسب پیروزی 2-1 در مقابل آمریکا باعث شد تا در بازگشت به ایران با اعضای تیم ملی مانند قهرمانان برخورد شود.
علیرغم عملکرد نه چندان قابل دفاع دایی در اولین فصل حضور در بوندسلیگا، عملکرد درخشانش در بازی های ملی بایرن مونیخ را مجاب کرد تا با او قرارداد امضا کند. به این ترتیب در سال 1998 علی دایی به بزرگترین باشگاه بوندسلیگا پیوست. او در یک فصل حضور خود در مونیخ موفق شد جام قهرمانی بوندسلیگا را بالای سر ببرد و از دست رفتن قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا را در آخرین دقایق فینال مقابل منچستر یونایتد در استادیوم نیوکمپ را از روی نیمکت نظاره کرد. او در تمام مسابقات با پیراهن بایرن مونیخ 31 مرتبه به میدان رفت و تنها موفق به ثمر رساندن 6 گل برای باواریایی ها شد. اما تبدیل به اولین فوتبالیست ایرانی شد که در لیگ قهرمانان اروپا بازی کرده است و در پایان سال برای اولین و آخرین بار برنده جایزه بهترین بازیکن سال قاره آسیا شد.
مشخصاً تعداد گل های دایی در بایرن مونیخ کافی نبود و وی پس از یک سال حضور در مونیخ به باشگاه هرتابرلین منتقل شد. آمار 6 گل زده در حدود 60 بازی با پیراهن هرتابرلین در بوندسلیگا قطعاً آمار خوبی محسوب نمی‌شود، اما با نگاهی به آمار بازی های اروپایی اش که با حضور در 19 دیدار همین تعداد گل را به ثمر رسانده نشان می‌دهد که علی دایی بازیکن بازی های بزرگ بوده و در دیدار های حساس و سطوح بالاتر عملکرد بهتری از خود نشان می‌داده است.
پس از طی کردن 3 فصل در هرتابرلین شانس کمی برای ادامه کار در بوندسلیگا برایش وجود داشت و با توجه به عدم وجود پیشنهاد های مناسب اروپایی برای او، دایی تصمیم گرفت در سال 2002 به آسیا بازگردد و به مدت 1 فصل برای الشباب امارات بازی کرد. او پیش از بازگشت به کشور خود و طی کردن فصول آخر فوتبال خود در ایران موفق شد در 23 دیدار برای الشباب 11 مرتبه گلزنی کند.
علیرغم کاهش میانگین گل های باشگاهی دایی طی دوران حضورش در بوندسلیگا، او طی همین مدت با شتاب زیادی تعداد گل های ملی اش را افزایش داده بود و در سال 2000 در تنها 19 مسابقه ملی موفق شده 20 مرتبه دروازه رقبا ایران را باز کند. طبق هر متر و معیاری آمار گلزنی دایی با پیراهن ملی خارق‌العاده بود و مشخص بود که با ادامه دادن این روند گلزنی می‌تواند صاحب رکورد بیشترین گل ملی شود. دایی در سال 2003 و با گلزنی مقابل تیم ملی لبنان موفق شد از رکورد افسانه‌ای فرانس پوشکاش عبور کند و تبدیل به بهترین گلزن رقابت های ملی تاریخ فوتبال شود، و البته پس از آن نیز از گلزنی سیر نشد و بارها رکورد بیشترین تعداد گل ملی را افزایش داد.
او در سال های بعدی نیز به گلزنی با پیراهن تیم ملی ایران ادامه داد تا بالاخره موفق شد به رکورد خارق‌العاده 100 گل ملی برسد که همچنان نیز هیچ فوتبالیستی به این رکورد تحسین برانگیز دست نیافته است. وی درحالیکه 98 گل ملی به ثمر رسانده بود در چارچوب مسابقات مقدماتی جام جهانی به مصاف تیم ملی لائوس رفت و با یک نمایش خیره کننده 4 مرتبه دروازه این تیم را گشود، این 4 گل جزو 17 گلی بود که دایی در آن سال در 16 بازی به ثمر رسانده بود.
اگرچه به ثمر رساندن 17 گل در سال 2004 بیشترین تعداد گلزنی او در یک سال میلادی نبود و او در سال 1996 توانسته بود 22 گل و در سال 2000، 20 گل به ثمر برساند، اما یک بازگشت بزرگ برای مهاجمی محسوب می‌شد که در 3 سال پیش از آن مجموعاً 17 گل ملی به ثمر رسانده بود. اگر بخواهیم منصفانه نظر بدهیم حتی به ثمر رساندن 17 گل ملی در 3 سال آمار بسیار خوبی محسوب می‌شود که بسیاری از مهاجمان بزرگ دنیا به آن دست پیدا نمی‌کنند، و زمانی ارزش کار دایی بیشتر به نظر می‌رسد که بدانیم در سال های پایانی فوتبال خود و در سن 34 سالگی موفق به ثبت این آمار حیرت‌انگیز و ثبت 17 گل در 1 سال شده بود.
وی 2 سال دیگر در نوک پیکان حمله تیم ملی ایران به میدان رفت و به ترتیب 4 گل و 2 گل به ثمر رساند. آخرین هنرنمایی دایی با پیراهن تیم ملی ایران به جام جهانی 2006 آلمان باز می‌گردد. وی در سن 36 سالگی به این مسابقات پا گذاشته بود و قطعاً با دوران اوج فوتبال خود فاصله داشت، اما عبور از نام بزرگش در تیم ملی ایران غیرممکن به نظر می‌رسید. به نظر می‌رسید خداوندگار فوتبال یک خداحافظی شایسته و برازنده آقای گل فوتبال جهان را برایش برنامه‌ریزی کرده است، اما شرایط آنگونه پیش نرفت و تیم ایران به بدترین شکل در مرحله گروهی از مسابقات حذف شد و علی دایی که انتقادات زیادی از او می‌شد بدون گل جام جهانی را به اتمام رساند و در فاصله کوتاهی پس از اتمام جام جهانی دایی با یک خداحافظی اجتناب ناپذیر به دوران پرشکوه خود در تیم ملی ایران پایان داد.
برخی معتقد هستند علی دایی از آن دست ورزشکارانی است که توانایی درخشش در بالاترین سطح و مقابل رقبای قدرتمند را ندارد، اما توانایی نابود کردن تیم های سطح پایین را دارد و به این ترتیب و با به ثمر رساندن گل های فراوان مقابل برخی از رقبا ضعیف تیم ملی ایران به این رکورد خارق‌العاده دست پیدا کرده است. به طور مثال او در بازی مقابل لائوس موفق به انجام پوکر شد اما طی دوران حضور در بوندسلیگا یا در مقابل تیم های قدرتمندی که در جام جهانی با آنها روبرو شد عملکرد درخشانی نداشته است. اما در عوض باید به خاطر داشته باشید که اگر بر اساس برخی از استدلال ها فوتبال آسیا ضعیف محسوب می‌شود و او در مقابل این تیم ها گلزنی کرده، اما خود او نیز عضو یک تیم آسیایی و در همان سطح بوده است و موفق شده این تعداد گل را به ثمر برساند.
ما درباره یک سوپراستار برزیلی صحبت نمی‌کنیم که در سن پایین استعداد او در جهان فوتبال کشف شده اما نتوانسته به اندازه انتظارات پیشرفت بکند. البته که دایی در همان زمین فوتبالی گل زده که بقیه گل زده‌اند، با همان توپ فوتبال بازی کرده که بقیه بازی کرده‌اند و نکته دندان‌شکن این است که علی دایی در رده ملی بیشتر از هر فوتبالیست دیگری در تاریخ فوتبال گلزنی کرده است و به علت داشتن همین رکورد خارق‌العاده شایسته بیشترین احترام و بالاترین منزلت است.
