برخورد یک سیارک به زمین در ۶۶ میلیون سال پیش دایناسورها را منقرض کرد. اما پرندگان امروزی ثابت میکنند که برخی از دایناسورها از آن اتفاق جان سالم به در بردند.
از هر دیرینشناسی که بپرسید، به شما خواهد گفت که حیات راهی یافت و برخی از دایناسورها از این انقراض جمعی نجات یافتند. دلیل این امر آن است که پرندگان امروزی آخرین بازماندگان از شاخهی کوچکی از شجرهی خانوادگی دایناسورها هستند که سایر تیرههای آن نابود شده است.
لوییس چیاپ، مدیر موسسه‌ی دایناسورها در موزهی تاریخ طبیعی شهرستان لس‌آنجلس، می‌گوید: «تردیدی نیست که پرندگان از دایناسورها هستند. شواهد این امر فراوان است. از نظر من، این موضوع چیزی در ردیف این است که بپرسید آیا انسانها از ردهی نخستیها هستند یا خیر.»
در شرایط جهنمی به‌جامانده از برخورد سیارک، چه چیزی باعث شد که برخی از اجداد پرندگان امروزی بتوانند بهتر از خویشاوندان کرتاسهی خود دوام بیاورند؟ حل این معما دشوار است، زیرا تعداد پرندگان در میان فسیل‌های یافت‌شده بسیار اندک است. اما برخی از یافتههای استثنایی در چند دهه‌ی اخیر، به همراه پیشرفت‌هایی که در تحلیلهای ژنتیکی صورت گرفته است، در حال آشکار کردن این راز هستند که چگونه تصادمی که در چیکسولوب رخ داد، باعث شکل گرفتن نقطهی آغازین پرندگان امروزی شد. و این مسئله به نوبهی خود نخستین سرنخهای قابل اعتنا در این خصوص به دست می‌دهد که چگونه پرندگان این دوران پرمشقت و فاجعه‌بار را به سلامت گذراندند و بیش از ۱۰ هزار گونهی امروزین را به وجود آوردند.
دیرین‌ترین ریشهی شناخته‌شده از درخت خانوادگی پرندگان، یک آرکئوپتریکس (Archaeopteryx) با جثهای به اندازهی یک کلاغ است؛ جان‌داری با قدمت ۱۵۰ میلیون سال که ویژگی‌های دایناسورها و پرندگان را داشت. گرچه تمامی پرندگان امروزی بدون دندان هستند، آرکئوپتریکس آروارههایی پوشیده از دندانهای تیز داشت. دست‌هایش پنجه داشت و دمش دراز و استخوانی بود. این ویژگیها در پرندگان [امروزی] وجود ندارد و در عوض، نشاندهندهی شباهت بیشتر با خویشاوندان خزندهی خود از قبیل ولاسیرپتورهای فیلم معروف «پارک ژوراسیک» است. اما آرکئوپتریکس دارای ویژگی‌های پرندگان امروزی هم بود. فسیل‌های این جانور نشاندهندهی بالهایی است پوشیده از پرهای ایرودینامیک و استخوان جناغ سینه شبیه همان استخوانی که از سینهی مرغ پخته‌شده برای شام بیرون کشیده میشود.
در مدت زمانی کوتاه پس از کشف شدن این فسیل در دهه‌ی ۱۸۶۰ میلادی، این گونه به‌عنوان یک واسطهی گذار میان دایناسورها و پرندگان شناخته شد. اما فسیل‌های جدید اندکی هم به دست آمدند که برای پرکردن شکافهای تکاملی کافی نبودند، و جزئیات لازم در مورد اجداد و اعقاب این موجود برای دههها مبهم باقی ماند.
نویسنده ویکتوریا جگرد
عکاس رابرت کلارک
