اختصاصی طرفداری - جام ملت های آسیا به نوعی مهم ترین و معتبرترین رقابتهای فوتبالی قاره کهن در رده ملی محسوب می شود که در طول شانزده دوره برگزاری آن (تا پیش از مسابقات امارات 2019) دارای فراز و نشیب های بسیاری بوده است.
ژاپنی ها با چهار قهرمانی پرافتخارترین کشور در این تورنمنت قاره ای به حساب می آیند و پس از آن ها، کشورهای ایران و عربستان سعودی با سه قهرمانی در جایگاه های بعدی پرافتخارترین کشورهای جام ملت های آسیا قرار گرفته اند. این مسابقات (به غیر از دوره چهاردهم) هر چهار سال یکبار زیر نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) برگزار می شود و کشورهای زیادی به دلیل اهمیت بالای اقتصادی و اجتماعی این بازی ها، خواهان میزبانی از این تورنمنت مهم هستند. در سایت طرفداری و در شش بخش قصد داریم تا شما را با تاریخچه کلی این رقابت ها، کشورهای میزبان، گلزنان، قهرمانان این مسابقات و اتفاقات تاریخی، عجیب و جالب توجه این رویداد مهم فوتبالی در قاره آسیا، آشنا سازیم.
نخستین دوره: هنگ کنگ 1956
اولین دوره جام ملت های آسیا در سپتامبر سال 1956 (شهریور ماه 1335 شمسی) به میزبانی هنگ کنگ برگزار شد و به مدت دو هفته به طول انجامید. در آن مسابقات تنها چهار کشور هنگ کنگ (میزبان)، ویتنام جنوبی (قهرمان ناحیه مرکزی)، کره جنوبی (قهرمان ناحیه شرقی) و رژیم صهیونیستی (قهرمان ناحیه غربی) حضور داشتند و تمامی مسابقات نیز تنها در یک ورزشگاه و آن هم، استادیوم اصلی هنگ کنگ برگزار می شد. یک سال قبل از آن و در سال 1955 تونکو عبدالرحمان، رئیس وقت کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC)، طرحی را ارائه کرد تا به نوعی بزرگترین تورنمنت قاره آسیا شروع به کار کند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که شروع جام ملتهای آسیا 4 سال قبل از نمونه اروپایی خود آغاز شد. اما به نحو عجیبی از سوی کشورهای آسیایی و به خصوص منطقه غرب آسیا استقبالی صورت نپذیرفت و در کشورهایی نظیر ایران، برمه، سریلانکا و هند مسابقه ای برگزار نشد و تنها رژیم صهیونیستی با درخواست های فراوان و در دور مقدماتی با بازی برابر افغانستان و پاکستان و پیروزی برابر آن ها توانست جواز حضور در منطقه غرب را کسب نماید.
در دیگر مناطق نیز بازی های انتخابی میان تیم های به مراتب ضعیف تری انجام گرفت و حتی در منطقه شرق تیمی مانند ژاپن که آن سال ها تیمی ناشناخته و ضعیف به شمار می رفت نیز مثل ایران از این مسابقات کنار کشید تا چهار تیم نامبرده در یک گروه با هم به رقابت پرداخته و در نهایت با انجام 6 بازی، قهرمان این مسابقات مشخص شود. از نکات جالب و قابل تامل در نخستین دوره این بازی ها، زمان 80 دقیقه ای این بازی ها بود که هر بازی نیز بدون حق تعویض برگزار می شد. اگر هم بازی به تساوی می انجامید، برنده بازی در 30 دقیقه وقت اضافه مشخص می شد. در آن بازی ها قانون ضربات پنالتی هنوز اجرایی نشده بود و به دلیل نبود روشنایی در ورزشگاه اصلی هنگ کنگ، حتی قانون 30 دقیقه وقت اضافه نیز اجرا نشد و برخی بازی ها به مانند بازی هنگ کنگ و کره جنوبی در نهایت به تساوی انجامید. در بخش زیر می توانید نتیجه هر 6 بازی که در این تورنمنت انجام گرفت را مشاهده نمایید.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| هنگ کنگ 3-2 رژیم صهیونیستی |
10 شهریور 1335 |
| کره جنوبی 2-2 هنگ کنگ |
16 شهریور 1335 |
| رژیم صهیونیستی 1-2 کره جنوبی |
18 شهریور 1335 |
| ویتنام جنوبی 2-2 هنگ کنگ |
19 شهریور 1335 |
| رژیم صهیونیستی 2-1 ویتنام جنوبی |
22 شهریور 1335 |
| کره جنوبی 5-3 ویتنام جنوبی |
25 شهریور 1335 |
در نهایت کره جنوبی با کسب دو برد و یک تساوی و با کسب 5 امتیاز توانست به عنوان قهرمانی اولین دوره جام ملت های آسیا در کشور هنگ کنگ دست یابد و رژیم صهیونیستی و هنگ کنگ نیز به عناوین دوم و سوم ایم مسابقات دست یافتند. گفتنی است در آن سال ها نحوه امتیاز بندی تیم های برنده به جای 3 امتیاز، 2 امتیاز بود و به همین دلیل کره جنوبی با 5 امتیاز قهرمان این رقابت ها شد. جدول زیر به ترتیب رده بندی کشورها و جزئیات هرکدام از این تیم ها را نشان می دهد.
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| کره جنوبی (قهرمان) |
3 |
2 |
1 |
0 |
9 |
6 |
3+ |
5 |
| رژیم صهیونیستی |
3 |
2 |
0 |
1 |
6 |
5 |
1+ |
4 |
| هنگ کنگ |
3 |
0 |
2 |
1 |
6 |
7 |
1- |
2 |
| ویتنام جنوبی |
3 |
0 |
1 |
2 |
6 |
9 |
3- |
1 |
در دوره اول جام ملت های آسیا 29 گل زده شد و در پایان این تورنمنت، ناهوم اِشتلماخ از رژیم صهیونیستی با 4 گل زده توانست عنوان آقای گلی این مسابقات را به دست آورد.
کره جنوبی قهرمان اولین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1956
دومین دوره: کره جنوبی 1960
کره جنوبی میزبان دومین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1960 بود که این تورنمنت نیز به مانند نخستین دوره آن، پس از انجام دیدارهای مقدماتی با حضور چهار تیم در یک گروه برگزار گردید. این رقابت ها از 14 اکتبر (مهرماه 1339 شمسی) آغاز شد و در 23 اکتبر (آبان ماه 1339 شمسی) پایان یافت. برخلاف دوره اول در هنگ کنگ، در این رقابت ها تیم های بیشتری در بازی های مقدماتی شرکت داشتند و در ناحیه شرق، کشور چین به سادگی به مرحله نهایی راه یافت. در ناحیه غرب نیز کشورمان ایران که در سال 1958 به عضویت کنفدراسیون فوتبال آسیا درآمده بود نیز در مسابقات انتخابی حضور یافت که در نهایت نتوانست جواز حضور در مرحله نهایی را به دست آورد و این رژیم صهیونیستی بود که به عنوان نماینده آسیا در منطقه غرب توانست در جمع چهار تیم پایانی حضور پیدا کند. ویتنام جنوبی هم که در آن سال ها تیم قدرتمندی به شمار می رفت نیز به عنوان سومین تیم پایانی در کنار کره جنوبی میزبان، چهار تیم شکل دهنده این دوره را تشکیل دادند. با برگزاری شش بازی که نتایج آن را در بخش زیر مشاهده می کنید، این کره جنوبی بود که با اقتدار و با سه پیروزی پیاپی توانست، برای دومین بار متوالی عنوان قهرمانی این مسابقات را به دست آورد. تیم های رژیم صهیونیستی و چین نیز به مقام های دوم و سوم این مسابقات دست پیدا کردند.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| کره جنوبی 5-1 ویتنام جنوبی |
22 مهر 1339 |
| کره جنوبی 3-0 رژیم صهیونیستی |
25 مهر 1339 |
| جمهوری چین 2-0 ویتنام جنوبی |
25 مهر 1339 |
| ویتنام جنوبی 1-5 رژیم صهیونیستی |
27 مهر 1339 |
| کره جنوبی 1-0 جمهوری چین |
29 مهر 1339 |
| رژیم صهیونیستی 1-0 جمهوری چین |
1آبان 1339 |
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| کره جنوبی (قهرمان) |
3 |
3 |
0 |
0 |
9 |
1 |
8+ |
6 |
| رژیم صهیونیستی |
3 |
2 |
0 |
1 |
6 |
4 |
2+ |
4 |
| جمهوری چین |
3 |
1 |
0 |
2 |
2 |
2 |
0 |
2 |
| ویتنام جنوبی |
3 |
0 |
0 |
3 |
2 |
12 |
10- |
0 |
این بازی ها در ورزشگاه هیوچانگ در شهر سئول برگزار می شد که گنجایش این استادیوم قدیمی، تنها 15 هزار نفر بود. در این دوره در مجموع 19 گل زده شد و «چو یون اوک» از کره جنوبی با 4 گل، توانست عنوان آقای گلی این رقابت ها را به دست آورد.
کره جنوبی قهرمان دومین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1960
سومین دوره: رژیم صهیونیستی 1964
میزبانی سومین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1964 به رژیم صهیونیستی، آن هم در اوج اختلاف و مناقشات این رژیم، با اعراب واگذار شد. این دوره نیز همانند دو دوره قبلی با حضور چهار تیم در مراحل نهایی به انجام رسید که پس از برگزاری مسابقات انتخابی، تیم های رژیم صهیونیستی، هند، کره جنوبی و هنگ کنگ در یک گروه و در مدت 14 روز به رقابت پرداختند. بر خلاف دو دوره قبلی که هر شش دیدار در یک ورزشگاه و به صورت متمرکز انجام می شد، در سومین دوره برگزاری جام ملت ها، این مسابقات در چهار استادیوم رمت گن، حیفا، بلومفیلد و ورزشگاه دانشگاه عبری در شهر اورشلیم برگزار گردید. شگفتی ساز این رقابت ها، تیم هندوستان بود که موفق شد در روز نخست و در ورزشگاه شهر حیفا، تیم مدعی و قهرمان دو دوره گذشته این مسابقات، کره جنوبی را با نتیجه 0-2 از پیش رو برداشته تا بزرگترین شگفتی آن دوره را به نام خود رقم بزند. البته این نتیجه خوب تیم هند در برابر رژیم صهیونیستی تکرار نشد و میزبان بازی ها با همین نتیجه این کشور را شکست داده و در روز آخر نیز با پیروزی برابر کره جنوبی با کسب 3 برد از سه بازی به عنوان قهرمانی سومین دوره جام ملت های آسیا دست یافت و هندوستان شگفتی ساز نیز به رتبه دوم این رقابت ها قناعت کرد. کره جنوبی نیز که قهرمان دو دوره قبلی این بازی ها بود، به عنوانی بهتر از سومی در این مسابقات دست نیافت. در جداول زیر می توانید نتایج هر شش بازی و جدول رده بندی این مسابقات را ملاحظه فرمایید.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| رژیم صهیونیستی 1-0 هنگ کنگ |
5 خرداد 1343 |
| کره جنوبی 0-2 هند |
6 خرداد 1343 |
| رژیم صهیونیستی 2-0 هند |
8 خرداد 1343 |
| کره جنوبی 1-0 هنگ کنگ |
9 خرداد 1343 |
| هند 3-1 هنگ کنگ |
12 خرداد 1343 |
| کره جنوبی 1-2 رژیم صهیونیستی |
13 خرداد 1343 |
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| رژیم صهیونیستی (قهرمان) |
3 |
3 |
0 |
0 |
5 |
1 |
4+ |
6 |
| هند |
3 |
2 |
0 |
1 |
5 |
3 |
2+ |
4 |
| کره جنوبی |
3 |
1 |
0 |
2 |
2 |
4 |
2- |
2 |
| هنگ کنگ |
3 |
0 |
0 |
3 |
1 |
5 |
4- |
0 |
در مسابقاتی که تیم های عربی و حتی کشورمان ایران به نوعی آن را تحریم کرده و در آن شرکت نکرده بودند، در مجموع 13 گل زده شد و عنوان آقای گلی نیز به طور مشترک به «مردوخای اشپیگلر» از رژیم صهیونیستی و «ایندر سینق» از هند با 2 گل زده، اعطا گردید.
رژیم صهیونیستی قهرمان سومین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1964
چهارمین دوره: ایران 1968
اواخر دهه 60 میلادی، مصادف با شروع دوران طلایی ایران در قاره کهن شده بود و تیم ایران که در دوره قبلی به علت تحریم مسابقات و مسائل سیاسی، شرکت نکرده بود، به عنوان میزبان چهارمین دوره جام ملت های آسیا از سوی AFC برگزیده شد. نیم قرن قبل، نسل طلایی فوتبال ایران موفق شد برای اولین بار و با شایستگی هرچه تمام تر بر قله آسیا بایستد و نام خود را در تاریخ این رقابت ها جاودانه سازد. مسابقات سال 68 میلادی را می توان به نوعی آغاز سلطنت ایران بر قاره آسیا دانست و نسل طلایی فوتبالیست های ایرانی در آن سال ها در آسیا، اقایی می کردند. ایران تا قبل از اعطای میزبانی در چهارمین دوره، تنها در مسابقات سال 1964 آن هم در رقابت های مقدماتی شرکت کرده بود که همان طور که قبلا گفته شد، از صعود به مرحله پایانی بازماند. این بازی ها از دهم ماه می (20 اردیبهشت 1347) به مدت 9 روز در ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) و در شهر تهران برگزار شد.
ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) در سال 1968 میلادی (1347 خورشیدی)
چهار تیم به پنج تیم افزایش پیدا کرده بود و ایران میزبان به همراه رژیم صهیونیستی (قهرمان دوره قبل)، هنگ‌کنگ، جمهوری چین و برمه (قهرمان بازی های آسیایی 1966) که برای اولین بار به این مسابقات راه یافته بود، رقابت می‌کرد. گفتنی است ایران در رقابتهای انتخابی جام ملتهای آسیا 1968، ابتدا با تیم های کویت و افغانستان هم گروه شد؛ اما هر دو کشور از رویارویی با ایران انصراف دادند تا میزبان نیز همانند رژیم صهیونیستی، بدون انجام مسابقه انتخابی به دور نهایی این تورنمنت صعود کند. بازی افتتاحیه این مسابقات در تاریخ 20 اردیبهشت ماه 47 در ورزشگاه امجدیه بین دو تیم ملی ایران و هنگ کنگ برگزار شد. هدایت ملی پوشان فوتبال ایران در آن بازی ها را استاد محمود بیاتی برعهده داشت و برادر او، محمد بیاتی نیز به عنوان کمک مربی در کادر فنی تیم ملی وی را همراهی می کرد. ضمن این که بازوبند کاپیتانی تیم ملی در این مسابقات نیز بر بازوی حسن حبیبی بازیکن شایسته و پرافتخار باشگاه های شاهین، تاج و پاس تهران بسته شده بود.
سرهنگ محمود بیاتی (راست) سرمربی و محمد بیاتی مربی تیم ملی در جام ملت های آسیا 1968
ایران اولین دیدار خود را با پیروزی 0-2 و با گل های مرحوم همایون بهزادی و علی جباری به پایان رسانید. گل دقیقه 70 بهزادی، اولین گل ایران در تاریخ جام ملت های آسیا در مرحله نهایی این رقابت ها بود و با این گل نام این اسطوره بزرگ فوتبال کشورمان و باشگاه پرسپولیس، در تاریخ این مسابقات به ثبت رسید. دیگر گل ایران را نیز علی جباری مهاجم و ستاره تیم تاج در دقیقه 88 به ثمر رساند تا ایران گام اول در این مسابقات را محکم بردارد. در روز بعد نیز دیدار دو تیم جمهوری چین و برمه که امروزه نام آن ها به چین تایپه و میانمار تغییر یافته است، به تساوی یک بر یک رسیدند. برمه در دهه 60 یکی از قدرت های به نام فوتبال آسیا به شمار می رفت و دو سال قبل از آن موفق به کسب عنوان قهرمانی و مدال طلای بازی های آسیایی 1966 شده بود و از این تساوی، نتیجه ناامید کننده ای برای این کشور به حساب می آمد. روز سوم مسابقات تهران، با برد قاطع 6-1 رژیم صهیونیستی قهرمان دوره قبل این رقابت ها برابر هنگ کنگ رقم خورد تا مدافع عنوان قهرمانی، شروعی پرقدرت در این بازی ها داشته باشد. دومین بازی ملی پوشان ایران در روز چهارم این مسابقات، با برتری قاطع 0-4 ایران برابر جمهوری چین به پایان رسید که گلزنان ایران در این بازی همایون بهزادی (دقیقه 31)، حسین کلانی (دقیقه 34)، اکبر افتخاری (دقیقه 51) و غلامحسین فرزامی (دقیقه 56) بودند.
روز پنجم مسابقات، جدال دیدنی بین دو قهرمان پیشین جام ملت های آسیا و قهرمان بازی های آسیایی بود که برمه با برتری 1-0 برابر رژیم صهیونیستی توانست تا حد زیادی امیدهای خود برای قهرمانی در این مسابقات را زنده نگه داشته و چشم انتظار بازی بعدی و حساس خود با ایران باشد. روز ششم نیز با تساوی 1-1 دو تیم هنگ کنگ و جمهوری چین به پایان رسید و ایران در هفتمین روز این بازی ها و در تاریخ 26 اردیبهشت ماه مقابل تیم قدرتمند برمه قرار گرفت. برمه با انگیزه بالا و برای برد به مصاف ملی پوشان ایران آمده بود تا با کسب پیروزی در این دیدار بتواند تا حد زیادی امیدهای خود برای قهرمانی را پررنگ تر سازد. اما بازی به دلخواه آن ها انجام نگرفت و طوفان ملی پوشان ایران، برمه را غافل گیر کرد. حسن کلانی در همان شروع مسابقه و در دقیقه 2، گل نخست ایران را به ثمر رساند. اونگ خی پنج دقیقه بعد بازی را به تساوی کشاند ولی این پایان کار نبود و ایران با دو گل اکبر افتخاری (دقیقه 60) و همایون بهزادی (دقیقه 71) توانست با نتیجه 1-3 این تیم قدرتمند را از پیش رو برداشته و با کسب 3 برد از 3 بازی تا حد زیادی خیال هواداران ایرانی را از بابت نخستین قهرمانی آن ها، جمع سازد. رژیم صهیونیستی در فردای آن روز با برد 1-4 برابر جمهوری چین، هم چنان امیدهای خود برای تکرار قهرمانی را زنده نگه داشت تا در آخرین بازی خود و سرنوشت سازترین آن، به مصاف ملی پوشان ایران برود.
ایران در روز آخر و دهم این رقابت ها تنها به یک تساوی برابر رژیم صهیونیستی احتیاج داشت تا قهرمانی خود را با توجه به برد برمه با نتیجه 2-0 برابر هنگ کنگ قطعی سازد. در تاریخ 29 اردیبهشت ماه و بازی اختتامیه این مسابقات، این ابتدا رژیم صهیونیستی بود که در دقیقه 56 توسط مهاجم گلزن خود «گیورا اشپیگل» به گل رسید ولی دیری نگذشت که همایون بهزادی در دقیقه 75 پاسخ گل مهاجم حریف را داده و بازی را به تساوی بکشد. این بازی به نوعی جنگ آقای گلی بین همایون بهزادی از ایران و گیورا اشپیگل و رومانو از رژیم صهیونیستی بود که هر دو مدعی آقای گلی این مسابقات بودند. سرانجام در در فاصله چهار دقیقه مانده به پایان مسابقه، این پرویز قلیچ خانی بود که گل برتری ایران را به ثمر رساند و ایران با برتری 1-2 بر رژیم صهیونیستی توانست با 4 برد از 4 بازی و با 8 امتیاز کامل مقتدرانه بر بام آسیا بایستد و اولین قهرمانی کشورمان در جام ملت های آسیا بدین گونه رقم خورد. در پایان این رقابت های ایران به مقام قهرمانی رسید و تیم های برمه و رژیم صهیونیستی به مقام های دوم و سوم این مسابقات دست یافتند. در جداول زیر نتیجه تمامی 10 بازی و جدول رده بندی چهارمین دوره این رقابت ها را می توانید مشاهده فرمایید.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| ایران 2-0 هنگ کنگ |
20 اردیبهشت 1347 |
| جمهوری چین 1-1 برمه |
21 اردیبهشت 1347 |
| هنگ کنگ 1-6 رژیم صهیونیستی |
22 اردیبهشت 1347 |
| ایران 4-0 جمهوری چین |
23 اردیبهشت 1347 |
| برمه 1-0 رژیم صهیونیستی |
24 اردیبهشت 1347 |
| هنگ کنگ 1-1 جمهوری چین |
25 اردیبهشت 1347 |
| برمه 1-3 ایران |
26 اردیبهشت 1347 |
| رژیم صهیونیستی 4-1 جمهوری چین |
27 اردیبهشت 1347 |
| برمه 2-0 هنگ کنگ |
28 اردیبهشت 1347 |
| ایران 2-1 رژیم صهیونیستی |
29 اردیبهشت 1347 |
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| ایران (قهرمان) |
4 |
4 |
0 |
0 |
11 |
2 |
9+ |
8 |
| برمه |
4 |
2 |
1 |
1 |
5 |
4 |
1+ |
5 |
| رژیم صهیونیستی |
4 |
2 |
0 |
2 |
11 |
5 |
6+ |
4 |
| جمهوری چین |
4 |
0 |
2 |
2 |
3 |
10 |
7- |
2 |
| هنگ کنگ |
4 |
0 |
1 |
3 |
2 |
11 |
9- |
1 |
در این مسابقات در مجموع 32 گل به ثمر رسید و همایون بهزادی از ایران و دو بازیکن از رژیم صهیونیستی به نام های موشه رومانو و گیورا اشپیگل، با 4 گل به مقام آقای گلی مشترک این رقابت ها دست پیدا کردند.
ایران قهرمان چهارمین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1968
جام ملتهای آسیای 1968 بر فراز دستان شایسته کاپیتان حسن حبیبی
پنجمین دوره: تایلند 1972
پنجمین دوره رقابت های جام ملت های آسیا با دومین قهرمانی پیاپی تیم ملی ایران همراه بود و ملی پوشان شایسته فوتبال کشورمان، توانستند در کشور تایلند به این موفقیت بزرگ دست پیدا کنند. هدایت تیم ملی فوتبال ایران در آن مسابقات را مرحوم محمد رنجبر برعهده داشت و تیم ایران به علت قهرمانی در دوره قبل، بدون برگزاری مسابقات انتخابی در جمع 6 تیم پایانی این بازی ها قرار می گرفت. پنجمین دروه جام ملت های آسیا در سال 1972 میلادی (1351 شمسی)، تفاوت های اساسی و بزرگی با چهار دوره قبلی داشت و آن هم این بود که برخلاف مسابقات قبلی که به صورت لیگ برگزار می شد، در این دوره شش تیم نهایی در دو گروه جداگانه و سه تیمی به مصاف هم می رفتند و دو تیم برتر هر گروه جواز حضور در مرحله نیمه نهایی این مسابقات را به دست می آورد. ضمن اینکه تعداد تیم ها نیز از پنج تیم به شش تیم افزایش پیدا کرده بود. مسابقات تایلند از 17 اردیبهشت ماه شروع و تا 29 همان ماه و به مدت 12 روز ادامه داشت و کشورهای تایلند (میزبان مسابقات)، ایران (قهرمان دوره قبل)، عراق، کره جنوبی، کویت و جمهوری خِمر که این روزها این کشور را به نام کامبوج می شناسیم، شرکت داشتند. تيم فوتبال کشورمان در مرحله مقدماتی اين مسابقات در ديداری که به منظور گروه‌بندی برگزار شد 0-2 و با گل های حسین علی کلانی و صفر ایرانپاک، جمهوری خِمر (کامبوج) را شکست داد و در گروه A این مسابقات در کنار تیم های تایلند و عراق قرار گرفت و در گروه B نیز دیگر تیم های این جام، کره جنوبی، کویت و جمهوری خِمر قرار داشتند.
تیم ملی فوتبال ایران پیش از اعزام به رقابت های جام ملت های آسیا در سال 1972
ورزشگاه ملی شهر بانکوک محل برگزاری پنجمین دوره جام ملتهای آسیا در سال 1972 بود که ظرفیتی 26 هزار نفری داشت. کاپیتانی تیم ملی در آن دوره را مصطفی عرب بازیکن تیم های دارایی و عقاب تهران، برعهده داشت و ایران در اولین بازی در مرحله گروهی توانست با نتیجه قاطع 0-3 و با هت تریک حسین کلانی در دقایق 34، 70 و 78 عراق را شکست داده و گام نخست را محکم بردارد. ایران در دومین و آخرین بازی مرحله گروهی خود در برابر میزبان بازی ها تایلند قرار گرفت. میزبان بازی را بسیار خوب شروع کرد و توسط پراپون تانتاریانود مهاجم خود در دقایق 69 و 70 پیش افتاد؛ اما شاگردان محمد رنجبر کامبکی دیدنی به این بازی داشتند و علی جباری ستاره تیم ملی و باشگاه تاج تهران در کمتر از 8 دقیقه با هت تریک خود توانست ایران را به بازی برگردانده و پیروز این بازی حساس کند. گل های علی جباری در دقایق 80، 86 و 88 به ثمر رسید تا ایران با دو برد ارزشمند و کسب 4 امتیاز به عنوان صدرنشین گروه A به مرحله نیمه نهایی این رقابت ها صعود کند. در دیگر بازی این گروه نیز که روز قبل از این مسابقه برگزار شده بود، عراق برابر تایلند به تساوی 1-1 رسید و به علت تفاضل گل از صعود به جمع چهار تیم پایانی بازماند. در جداول زیر نتیجه بازی ها و جدول گروه اول این بازی ها را می توانید مشاهده کنید.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| ایران 3-0 عراق |
19 اردیبهشت 1351 |
| تایلند 1-1 عراق |
21 اردیبهشت 1351 |
| تایلند 2-3 ایران |
23 اردیبهشت 1351 |
گروه A
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| ایران |
2 |
2 |
0 |
0 |
6 |
2 |
4+ |
4 |
| تایلند |
2 |
0 |
1 |
1 |
3 |
4 |
1- |
1 |
| عراق |
2 |
0 |
1 |
1 |
1 |
4 |
3- |
1 |
اما درگروه دوم کره جنوبی برابر خِمر به پیروزی 4 بر 1 رسید اما در مسابقه بعدی خود شکست غیر منتظره ای را برابر کویت تجربه کرد و نتیجه را 2 بر 1 واگذار نمود. در روز آخر بازی های این گروه نیز جمهوری خِمر با حساب 4-0 کویت را برد تا دو تیم کره جنوبی و خِمر به عنوان تیم های اول و دوم این گروه به مرحله حذفی و نیمه نهایی صعود کنند. نتیجه بازی ها و جدول رده بندی گروه دوم را می توانید در قسمت زیر ملاحظه کنید.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| کره جنوبی 4-1 جمهوری خِمر |
20 اردیبهشت 1351 |
| کره جنوبی 1-2 کویت |
22 اردیبهشت 1351 |
| جمهوری خِمر 4-0 کویت |
24 اردیبهشت 1351 |
گروه B
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| کره جنوبی |
2 |
1 |
0 |
1 |
5 |
3 |
2+ |
2 |
| جمهوری خِمر |
2 |
1 |
0 |
1 |
5 |
4 |
1+ |
2 |
| کویت |
2 |
1 |
0 |
1 |
2 |
5 |
3- |
2 |
در اولین بازی مرحله نیمه نهایی و در تاریخ 26 اردیبهشت 1351، ایران برابر خِمر قرار گرفت و در پایان با حساب 1-2 و با گل های صفر ایرانپاک (دقیقه 13) و پرویز قلیچ خانی (دقیقه 47) در برابر تک گل سوخوم (دقیقه 18) پیروز این بازی شد و به فینال این رقابت ها راه پیدا کرد. در دیگر بازی این مرحله نیز رویای قهرمانی تایلند باشکست از کره جنوبی در ضربات پنالتی نقش بر آب شد. دو تیم در وقت های قانونی و اضافه بازی به تساوی 1-1 رسیدند و کره جنوبی در ضیافت پنالتی ها توانست تایلند میزبان را شکست داده و راهی فینال این مسابقات شود. 29 اردیبهشت سال 1351 و بازی فینال از راه می رسد. ایران به مصاف قهرمان دو دوره این مسابقات و یکی از قدرت های همیشگی قاره کهن، کره جنوبی می رود و با گل علی جباری در دقیقه 48 از این تیم پیش می افتد. اما پارک لی چون بازی را به تساوی می کشد و دو تیم در پایان 90 دقیقه، به تساوی 1-1 رضایت می دهند. بازی به وقت های اضافه کشیده می شود و ایران با گل دقیقه 108 حسین کلانی موفق به بردی ارزشمند برابر کره جنوبی شده و برای دومین بار متوالی قهرمان جام ملت های آسیا شود.
حسین کلانی و مرحوم همایون بهزادی در جام ملت های آسیا 1972
در بازی رده بندی نیز جمهوری خِمر و تایلند به تساوی 2-2 می رسند و این بار میزبان در ضربات پنالتی عملکرد موفق به شکست خِمر شده تا به مقام سوم این مسابقات رضایت دهد. در پایان پنجمین دوره جام ملت های آسیا و انجام 13 بازی، درمجموع 38 بار توپ از خط دروازه رد شد و در پایان حسین کلانی مهاجم شایسته تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه پرسپولیس با زدن 5 گل عنوان آقای گلی این رقابت ها را از آن خود می کند. مرحوم ابراهیم آشتیانی دفاع راست تیم ملی ایران و باشگاه پرسپولیس نیز عنوان بهترین بازیکن جام را به دست می آورد تا تیم شایسته ایران از هر نظر تمامی آمارهای مثبت این مسابقات را درو کرده و به نام خود ثبت نماید. در بخش زیر می توانید، چارت بندی مسابقات در مراحل حذفی و رده بندی نهایی این دوره را مشاهده کنید.
رده بندی نهایی
| ردیف |
تیم |
مقام |
| 1 |
ایران |
قهرمان |
| 2 |
کره جنوبی |
نایب قهرمان |
| 3 |
تایلند |
سوم |
| 4 |
جمهوری خِمر |
چهارم |
بازی پایانی و قهرمانی ایران در پنجمین دوره مسابقات جام ملت های آسیا در سال 1972
ششمین دوره: ایران 1976
ششمین دوره جام ملت های آسیا باز هم به میزبانی ایران در سال 1976 میلادی (1355 شمسی) در دو شهر تهران و تبریز برگزار شد. کشور لبنان به عنوان میزبان جام ملتهای آسیا انتخاب شد؛ اما به دلیل وقوع جنگ داخلی در این کشور و شرایط خاص ایجاد شده در آن از سوی AFC محروم گردید. ایران با توجه به نفوذ بالایی که در آن سال ها در آسیا داشت، میزبانی دوره ششم را برعهده گرفت و بدین ترتیب پس از میزبانی جام ملتهای آسیا در سال 1968، ایران پس از هشت سال دوباره میزبان این رقابت‌ها شد. پیش از شروع این دوره، با تحریم رژیم صهیونیستی از سوی اکثر کشورهای آسیایی و پیوستن این رژیم به جمع اتحادیه فوتبال اروپا و هم چنین انصراف عربستان سعودی، کره شمالی و تیم تایلند، برگزاری این مسابقات در هاله ای از ابهام فرو رفته بود و گمان می رفت این جام نیز به سرنوشت جام باشگاههای آسیا دچار شده و برای همیشه تعطیل گردد. در نهایت پس از برگزاری مسابقات انتخابی در گوشه و کنار قاره کهن، شش تیم ایران (میزبان و قهرمان دوره پیشین)، جمهوری چین، عراق، کویت، مالزی و یمن جنوبی در مرحله پایانی و در دو گروه سه تیمی قرار گرفتند. کویت، مالزی و جمهوری چین در گروه اول و تیم های ایران، عراق و یمن جنوبی نیز در گروه دوم این رقابت ها قرار گرفتند.
تیم ملی فوتبال ایران در جام ملت های آسیا در سال 1976
بازی های گروه اول در تبریز و در ورزشگاه باغ شمال این شهر و بازی های گروه دوم نیز در استادیوم تازه تاسیس آزادی (آریامهر سابق) برگزار می شد. تیم ملی ایران برای اولین بار با هدایت سرمربی جدید خود «حشمت مهاجرانی» در مسابقات حاضر می شد. آنها چند روز قبل از شروع این مسابقات، «فرانک اوفارل» را برکنار نمودند تا مهاجرانی سکان هدایت تیم ملی در این بازی ها را در دست بگیرد. از ستاره های تیم ایران در دوره ششم جام ملت های آسیا می توان به کاپیتان پرویز قلیچ خانی، علی پروین، حسن روشن و ابراهیم قاسم پور اشاره کرد. تیم ایران در مرحله گروهی با اقتدار و با زدن 10 گل و بدون گل خورده به مرحله نیمه نهایی این بازی ها راه یافت. آن ها در اولین بازی خود توانستند با حساب 0-2 و با گل های نورایی (دقیقه 45) و حسن روشن (دقیقه 58) از سد عراق بگذرند و در بازی دوم خود هم با نتیجه پرگل 0-8 یمن جنوبی را درهم کوبیدند. در این بازی زنده یاد غلامحسین مظلومی مهاجم فرصت شناس و گلزن ایران در آن بازی ها توانست در دقایق 63، 74 و 80 هت تریک کند و دیگر گل های ایران را هم علیرضا عزیزی در دقایق 17 و 73، ناصر نورایی دقایق 40 و 42 و علیرضا خورشیدی در دقیقه 45 به ثمر رساندند. با توجه به برد 1-0 عراق در برابر یمن جنوبی، این تیم به همراه ایران راهی مرحله نیمه نهایی شد. نتیجه بازی های گروه دوم مسابقات و جدول رده بندی این گروه.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| ایران 2-0 عراق |
14 خرداد 1355 |
| عراق 1-0 یمن جنوبی |
16 خرداد 1355 |
| ایران 8-0 یمن جنوبی |
18 خرداد 1355 |
گروه B
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| ایران |
2 |
2 |
0 |
0 |
10 |
0 |
10+ |
4 |
| عراق |
2 |
1 |
0 |
1 |
1 |
2 |
1- |
2 |
| یمن جنوبی |
2 |
0 |
0 |
2 |
0 |
9 |
9- |
0 |
در دیگر گروه این بازی ها در شهر تبریز و زمین گِل آلود باغ شمال، تیم های کویت و چین به ترتیب توانستند راهی مرحله نیمه نهایی شده و مالزی نیز به همراه یمن جنوبی خیلی زود از این رقابت ها خداحافظی کنند. در قسمت زیر نتیجه بازی ها و جدول گروه اول این بازی ها را می توانید مشاهده کنید.
| نتیجه بازی ها |
تاریخ بازی ها |
| کویت 2-0 مالزی |
13 خرداد 1355 |
| جمهوری چین 1-1 مالزی |
15 خرداد 1355 |
| کویت 1-0 جمهوری چین |
17 خرداد 1355 |
گروه A
| تیم |
بازی |
برد |
مساوی |
باخت |
گل زده |
گل خورده |
تفاضل |
امتیاز |
| کویت |
2 |
2 |
0 |
0 |
3 |
0 |
3+ |
4 |
| جمهوری چین |
2 |
0 |
1 |
1 |
1 |
2 |
1- |
1 |
| مالزی |
2 |
0 |
1 |
1 |
1 |
3 |
2- |
1 |
در اولین بازی نیمه نهایی و تمام عربی این دوره، در تاریخ 21 خرداد 1355، کویت با نتیجه 3-2 و با گل دقیقه 100 «فتحی کمیل» توانست عراق سخت کوش را شکست دهد تا یک پای بازی فینال قلمداد شود. در بازی دیگر این مرحله که در همان روز و در جلوی دیدگان بیش از 100 هزار هوادار عاشق تیم ملی برگزار می شد، تیم ایران با برتری 0-2 برابر جمهوری چین، آن هم در وقت های اضافه توانست به فینال این دوره صعود کند. در 90 دقیقه وقت قانونی این بازی توپی از خط دروازه ها عبور نکرد تا اینکه در وقت های اضافه و در دقیقه 100، علیرضا خورشیدی موفق شد گل اول ایران در برابر چینی ها را به ثمر برساند. یک دقیقه به پایان وقت های اضافه نیز حسن روشن تیرخلاص را بر پیکر این تیم روانه کرد تا ایران مقتدرانه و بدون گل خورده برای سومین بار متوالی به فینال جام ملت های آسیا راه پیدا کند.
کاپیتان پرویز قلیچ خانی و فیصل الدوحیل از کویت در فینال جام ملت های آسیا 1976
اتفاقی که تاکنون و پیش از شروع دوره هفدهم در امارات، دیگر برای فوتبال ملی ایران تکرار نشده است. روز 13 ژوئن (23 خردادماه) ایران به دنبال تصاحب سومین قهرمانی پیاپی خود در آسیا بود. در حالی که حریف آنها کویت هم تلاش می کرد، برای اولین بار قهرمان آسیا شود. بازی در حضور بیش از یکصد هزار هوادار در ورزشگاه آزادی برگزار می شود و طبق آمار AFC این فینال، تابدین روز پرتماشاگرترین فینال تاریخ رقابت های جام ملت های آسیا بوده است. بازی فینال شروع می شود و در یک دیدار به نسبت برابر، این تیم ملی ایران است که با گل دقیقه 71 علی پروین، فاتح این دوره می شود. گل علی پروین حکم به سومین قهرمانی متوالی ایران می دهد؛ عنوانی که شاید دیگر هیچ کشوری قادر به تکرار آن در دوره های پیش رو نباشد.
رده بندی نهایی
| ردیف |
تیم |
مقام |
| 1 |
ایران |
قهرمانی |
| 2 |
کویت |
نایب قهرمان |
| 3 |
جمهوری چین |
سوم |
| 4 |
عراق |
چهارم |
در دوره ششم نیز در مجموع 25 گل در 10 دیدار زده شد که در پایان دو بازیکن از تیم ملی ایران و یک بازیکن از کشور کویت به عنوان آقای گلی این مسابقات دست یافتند. ناصر نورایی و غلامحسین مظلومی از ایران و فتحی کمیل از کویت با 3 گل توانستند عنوان آقای گلی این مسابقات را به دست آورند. ضمن اینکه علی پروین ستاره آن روزهای باشگاه پرسپولیس تهران و تیم ملی نیز، عنوان بهترین بازیکن آن دوره را به خود اختصاص داد.
جام قهرمانی ششمین دوره جام ملت های آسیا در سال 1976 بر فراز دستان علی پروین
