طرفداری - جیمی رینبو، فوتبال نویس مشهور World Soccer، در مطلب مرجعی که سال 2012 به بهانه بیستمین سالگرد آغاز جی لیگ ژاپن منتشر کرد، نگاهی تفصیلی به فرمول توسعه فوتبال در این کشور داشت.
رینبو از این نوشت که نه تنها کشورهای توسعه نیافته آسیایی، بلکه سایر کشورها در تمام نقاط دنیا که در فوتبال به توسعه نرسیده اند، باید ژاپن را الگوی قطعی خود قرار دهند. یادداشت تحلیلی مفصل رینبو از آن زمان به بعد تبدیل به مرجع برای فوتبال نویسانی شد که علاقه مند بودند درباره فوتبال ژاپن و فرمول توسعه آن مطالعه کنند.
در سال 1992 که جی لیگ ژاپن کار خود را به طور رسمی آغاز کرد، فوتبال در این کشور حرفی در مقابل ورزش هایی همچون بیسبال یا حتی جودو برای گفتن نداشت. توجهات بیش تر از همه به چنین ورزش هایی بود اما برنامه 100 ساله ای که در آن زمان تدوین شد، همه چیز را عوض کرد. تحلیل گران حوزه توسعه فوتبال، این برنامه 100 ساله را بزنگاه تاریخی در تمام ورزش آسیا می دانند. برنامه ای بلند مدت که قرار بود فوتبال ژاپن را از این رو به آن رو کند. سر فصل های اصلی این برنامه بر چند اصل استوار بود: 1- خارج کردن فوتبال از سایه ورزش هایی همچون بیسبال و جودو و معطوف کردن توجه مردم ژاپن به این رشته ورزشی. 2- تاسیس لیگ حرفه ای. 3- تامین خوراک این لیگ حرفه ای از طریق توجه به فوتبال پایه و تاسیس آکادمی های حرفه ای با برنامه های بلند مدت. 4- هدف گذاری برای رسیدن به قهرمانی رقابت های جام جهانی فوتبال تا سال 2092. 5- هدف گذاری برای رسیدن به 100 باشگاه حرفه ای تا سال 2092.
تاسیس جی لیگ، بزنگاهی مهم در آغاز پیشرفت باور نکردنی ژاپن در فوتبال بود. ژاپنی ها خیلی زود مطابق برنامه تصمیم گرفتند برای عملی شدن نخستین هدف برنامه (معطوف کردن توجهات مردم به فوتبال) اسطوره های بزرگ فوتبال دنیا را راهی جی لیگ کنند. این طور شد که امثال زیکو، دونگا، جورجینیو، پاتریک ام بوما، دراگان استویکوویچ یا گری لینکر پایشان به جی لیگ باز شد. توجهات مردم با آمدن چنین افرادی به فوتبال بیشتر جلب شد و جی لیگ با حضور این بازیکنان، مورد توجه قرار گرفت. ژاپنی ها 6 سال پس از آغاز برنامه 100 ساله توانستند برای اولین بار در جام جهانی 98 راهی این رقابت ها شوند. آن ها البته با سه باخت پیاپی از دور رقابت ها کنار رفتند اما لطمه ای به برنامه وارد نشد.
میزبانی جام جهانی 2002 سرعت پیشرفت ژاپن را چند برابر کرد. همین میزبانی به خوبی نشان می داد که اهداف برنامه در توجه به زیرساخت های فوتبال به خوبی محقق شده است. توجهات به فوتبال در ژاپن چندین برابر شده بود. سه سال پس از آغاز جی لیگ، میانگین حضور تماشاگران در استادیوم های فوتبال به 20 هزار نفر در هر مسابقه افزایش پیدا کرده بود. این طور بود که نیروی انسانی بیشتری به سمت فوتبال این کشور سرازیر شد. صعود از مرحله گروهی در جام جهانی 2002 به عنوان میزبان، فوتبال ژاپن را یک گام بزرگ به جلوتر سوق داد.
سیستم کار خود را به خوبی انجام می داد. آکادمی ها خوراک لیگ را فراهم می کردند، بازیکنان در لیگی با بهترین امکانات بازی می کردند و در سنین پایه می توانستند خیلی زود راهی اروپا شوند. لژیونرهای ژاپن در لیگ های اروپایی روز به روز افزایش پیدا می کرد. نکته کلیدی این بود که کیفیت بالای آکادمی های ژاپن در آموزش علمی و اصولی پایه های فوتبال باعث می شد تا بازیکنان پس از درخشش در جی لیگ در سنین پایین (کمتر از 23 سال) راهی اروپا شوند. چرخه این چنین خوراک تیم ملی ژاپن را تامین می کرد: 1- درخشش در آکادمی های سراسری فوتبال در ژاپن. 2- رسیدن به آکادمی های اصلی فدراسیون فوتبال ژاپن. 3- حضور در جی لیگ. 4- حضور در اروپا.
از آکادمی های فوتبال ژاپن صحبت کردیم. به غیر از انبوهی از آکادمی هایی که در سراسر این کشور وجود دارد، فدراسیون فوتبال ژاپن 4 آکادمی اصلی برای نخبگان فوتبال این کشور ایجاد کرده است. جایی که بهترین های ژاپن در سنین پایه راهی این آکادمی ها می شوند که هم در حوزه فوتبال مردان و هم در حوزه فوتبال زنان فعال است: 1- آکادمی فوکوشیما 2- آکادمی ساکای 3- آکادمی ایماباری 4- آکادمی کوماموتو اوچی.
تصاویر زیر مجموعه J-VILLAGE را نشان می دهد. مجموعه ای که به تازگی کار بازسازی آن پس از زلزله سال 2011 به اتمام رسیده و قرار است پذیرای دانشجویان آکادمی فوکوشیما باشد. جایی که پسران زیر 15 سال و دختران زیر 15 سال در آن آموزش خواهند دید.
تصاویر زیر آکادمی کوماموتو اوچی را نشان می دهد. دانشجویان این آکادمی در حال تماشای نخستین بازی تیم ملی کشورشان مقابل کلمبیا در جام جهانی 2018 هستند. اینجا اتاق آنالیز این آکادمی است. جایی که پس از پایان بازی مربیان آکادمی به تشریح نخستین بازی ژاپن برای دانشجویان پرداخته اند و پیرامون نکات مهمی که به آموزش های دانشجویان مربوط بوده، صحبت کرده اند.
تصویر زیر عکس یادگاری بخشی از اعضای تیم زیر 15 ساله های آکادمی فوکوشیما با سرمربی تیم ملی ژاپن پس از سپری کردن یک بخش مهم از تمرینات است. جایی که دانشجویان در یک تور سه روزه یکی از ورزش های سنتی ژاپن را فرا می گیرند. در این تور به بازیکنانی که قرار است در آینده به تیم ملی ژاپن راه پیدا کنند و در جام جهانی بازی کنند، آموزش داده می شود که چگونه برای شرایط پر فشار آماده باشند. به آن ها در این تور گفته می شود که برای تبدیل شدن به یک فوتبالیست خوب تنها مهارت های فوتبالی کافی نیست. آن ها قبل از هر چیز باید جنگجو باشند.
از این گفتیم که فدراسیون فوتبال ژاپن در طی سال نخبگان سنین مختلف را مستقیما زیر نظر می گیرد. تصویر زیر متعلق به تیم زیر 13 ساله ها از نخبگانی است که توانسته اند به 4 آکادمی اصلی ژاپن راه پیدا کنند. فدراسیون فوتبال ژاپن این تیم را به یک تورنمنت در مادرید اعزام کرد. تورنمنتی که آکادمی های رئال مادرید، اتلتیکو مادرید، یوونتوس، پاری سن ژرمن و چلسی نیز در آن حضور داشتند. تیم ژاپن در نهایت موفق شد به رتبه سوم در این رقابت ها دست پیدا کند. این ها همان بازیکنانی هستند که احتمالا بین 10 تا 15 سال بعد برای ژاپن در جام جهانی به میدان خواهند رفت. بازیکنانی هم که برای ایران قرار است در همان زمان در جام جهانی بازی کنند احتمالا هنوز با بچه های محلشان در حال فوتبال بازی کردن هستند!
در این یادداشت (آبروی اول و آخر آسیا، مرز باریک میان حقیقت و خیال) پیرامون فوتبال ملی، تغییرات گسترده ای که در آن طی 20 سال اخیر رخ داده و فرمول موفقیت در آن، به طور تفصیلی صحبت کردم و به این نکته اشاره داشتم که مقایسه فوتبال ملی ایران با کشورهایی همچون ژاپن، کره یا استرالیا، یک شوخی زشت است و اینکه تصور کنیم کیفیت فوتبال ملی مان با هر سرمربی در دنیا می تواند نزدیک به این تیم ها باشد، کاملا غیر علمی است. مطالعه توسعه فوتبال ژاپن به طور مصداقی، به خوبی تفاوت ها را آشکار می کند. جایی که بازیکنان تیم ملی ژاپن از کودکی در مدرن ترین چمن های دنیا و در مجلل ترین آکادمی های دنیا اصول فوتبال را فرا گرفته اند و پس از 10 سالگی آموزش های تاکتیکی به آن ها داده شده است. در حالی که بخش زیادی از تیم فعلی ما در جام جهانی 2018 برای اولین بار احتمالا 10 سال پس از بازیکنان ژاپن در یک چمن حرفه ای فوتبال بازی کرده اند!
کسی از صعود ژاپن در دنیای فوتبال سورپرایز نشده است. کما اینکه اگر کره جنوبی یا استرالیا نیز صعود می کردند، کسی سورپرایز نمی شد. چنین تیم هایی سال هاست از آسیا عبور کرده اند و اعتبارشان را به آسیا سال ها پیش بخشیده اند. اعتبار اضافه به آسیا زمانی بخشیده شد که ایران با وضعیتی مشخص و سرمایه گذاری غیر اصولی در فوتبال توانست نمایش هایی قابل ستایش داشته باشد. به همین دلیل است که در تمام دنیا بیش تر از هر تیم آسیایی دیگری از ایران صحبت و تمجید شده است. پس وقتی از کسب آبرو و اعتبار برای آسیا توسط ایران بیش از دیگر تیم ها در این دوره از جام جهانی صحبت می کنیم، با توجه به در نظر گرفتن این شرایط است.
پیشرفت و توسعه در فوتبال ملی یک کشور نه از راه استخدام بهترین سرمربیان دنیا در رده بزرگسالان، بلکه از فرمول ژاپنی ها و کره ای ها آغاز می شود. ایران اگر در جام جهانی به دور بعد نیز صعود می کرد و ژاپن حذف می شد، باز هم تغییری در اصل قضیه به وجود نمی آمد. آیا شما علاقه دارید تیم ملی کشورتان همچون ژاپن در دراز مدت به طور خودکار در جام های جهانی فوتبالی فعال، جذاب و هجومی ارائه دهد؟ کارلوس کی روش، پپ گواردیولا یا یورگن کلوپ در دراز مدت کمکی به شما نخواهند کرد، بلکه شما به یک برنامه 100 ساله نیاز دارید تا کار اصولی را از پایه شروع کنید تا فوتبالتان به مرحله ای برسد که اگر در یک هشتم نهایی جام جهانی انگلیس یا بلژیک را نیز شکست دادید، کسی سورپرایز نشود! بازی مبتنی بر مالکیت توپ در سطح ملی و جام جهانی نقل و نبات نیست که کسی بیاید و روی سرمان بپاشد، بلکه برای دست یابی به آن به چیزهایی بیشتر از یک سرمربی بزرگ در رده بزرگسالان نیاز است و بیش از هزاران مطلب علمی در توضیح این مساله وجود دارد.
