این شبهه که منظور خداوند در آیه تطهیر زنان پیغمبر(ص) بوده نه اهل بیت(ع) ، شبهه ای است که مکررا از سوی دشمنان اهل بیت (ع) وارد می شود (با اینکه قرن ها پیش به این شبهه جواب داده شده است) ؛ حال می خواهیم آنرا بررسی کنیم تا ببینیم آیا حقیقت است یا فقط شبیه به حقیقت است ؟
.
به دلیل زیاد بودن حجم مقاله این موضوع رو در دو پست مجزا بحث خواهیم کرد!!
.
« وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا» (سوره احزاب ، آیه 33) و در خانههايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت قديم زينتهاى خود را آشكار مكنيد و نماز برپا داريد و زكات بدهيد و خدا و فرستادهاش را فرمان بريد ؛ خدا فقط مىخواهد آلودگى را از شما خاندان [پيامبر] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند.
قسمت دوم آیه که به آیه تطهیر مشهور است عصمت اهل بیت (ع) را گوشزد می کند زیرا اولا رجس به معنای هرگناهی است و ثانیا خداوند در این آیه اراده کرده که هر رجس و گناهی را از اهل بیت (ع) دور کند و نکته مهم آنکه اراده تکوینی خداوند که منظور از «یرید الله» همین است و کلمه «انما» بر آن تاکید دارد ، تخلف ناپذیر است . نکته دیگر آنکه در این آیه دو انحصار بکار رفته است : يكى انحصار اراده و خواست خدا در بردن و دور كردن پليدى و تطهير اهل بيت ، دوم انحصار اين عصمت و دورى از پليدى در اهل بيت .
اما سوالی که ممکن است در نگاه ظاهری به این آیه و آیات قبل پیش بیاید این است که این آیات در مورد زنان پیامبر (ص) صحبت می کند پس چرا شیعیان تنها این قسمت از آیه را مربوط به زنان پیامبر (ص) نمی دانند و آنرا منحصر به امامان خود دانسته اند ؟ مگر زنان پیامبر جزء اهل بیت پیامبر (ص) محسوب نمی شوند ؟
در ابتدا باید نظر شیعه را در این باره دانست :
شیعه معتقد است این قسمت از آیه تنها مربوط به اهل بیت (ع) (یعنی : پیامبر(ص) ، حضرت فاطمه(س) و امامان(ع)) است.
شیعه برای این ادعای خویش دلایل بسیاری را آورده است ، که ما به بعضی از آنها اشاره خواهیم کرد :
دلیل اول : یکی از دلایل مهم این است که ضمایر به کار رفته در آیات قبل و ابتدای این آیه ، جمع مونث است که این بر هیچ کس پوشیده نیست . (مگر آنکه فرد از عربی و قواعد آن چیزی سر در نیاورد) .
حال به برسی ضمایر در آیات قبل و این آیه می پردازیم :
آیه 28 : «كُنتُنَّ» ، «تُرِدْنَ» ، «أُمَتِّعْكُنَّ» ، «أُسَرِّحْكُنَّ»
آیه 29 : «كُنتُنَّ» ، «تُرِدْنَ» ، «لِلْمُحْسِنَاتِ مِنكُنَّ»
آیه 30 : «مِنكُنَّ»
آیه 31 : «مِنكُنَّ»
آیه 32 : «لَسْتُنَّ» ، «اتَّقَيْتُنَّ» ، «فَلَا تَخْضَعْنَ» ، «قُلْنَ»
آیه 33 (قبل از «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا») :
«قَرْنَ» ، «بُيُوتِكُنَّ» ، «لَا تَبَرَّجْنَ» ، «أَقِمْنَ» ، «آتِينَ» ، « أَطِعْنَ»
مشاهده شد که از آیه 28 تا آیه 33 (قبل از «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا») که در مورد زنان پیغمبر است تمام ضمایر به صورت جمع مونث آمده است .
حال به بررسی ضمایر به کار رفته در قسمت دوم آیه 33 می پردازیم : « عَنكُمُ» ، «يُطَهِّرَكُمْ»
مشاهده شد که تمام ضمایر در این قسمت جمع مذکر است ؛
پس این قسمت از آیه یقینا مربوط به زنان پیامبر (ص) نیست و انحصار به اهل بیت (ع) دارد.
دلیل دوم : اگر منظور این قسمت از آیه زنان پیامبر (ص) بود باید به جای « أَهْلَ الْبَيْتِ» می گفت « أَهْلَ الْبیوتِ» . زیرا زنان پیغمبر (ص) در یک خانه زندگی نمی کردند بلکه در خانه های متعدد بوده اند.
همانطور که در ابتدای این آیه چنین آمده است : «وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ».
در نتیجه این قسمت از آیه مربوط به زنان پیغمبر (ص) نیست و مربوط به اهل بیت (ع) است.
دلیل سوم : در آیات قبل هنگام مخاطب ساختن زنان پیغمبر(ص) از الفاظ دیگری استفاده شده است :
ابتدای آیه 28 چنین است :«يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ»
ابتدای آیه 30 چنین است :«يَا نِسَاء النَّبِيِّ»
ابتدای آیه 32 نیز چنین است :«يَا نِسَاء النَّبِيِّ»
نتیجه آنکه اگر منظور خدا در این قسمت از آیه زنان پیغمبر(ص) بود باید از الفاظی این چنینی استفاده می شد ؛ یعنی بجای «اهل البیت» باید از «ازواج النبی» یا «نساء النبی» استفاده می شد.
پس به حکم عقل می گوییم این قسمت از آیه مربوط به اهل بیت (ع) است نه زنان پیغمبر(ص).
دلیل چهارم : دیگر دلیل شیعه ، روایات موجود در کتب شیعه و سنی است که شان نزول این آیه را مخصوص به اهل بیت (ع) (یعنی : پیامبر(ص) ،حضرت فاطمه(س) و امامان(ع)) معرفی کرده است.
حال به بررسی برخی از روایات نقل شده می پردازیم :
روایات شیعی :
روایات نقل شده در شان نزول این آیه در کتب شیعیان بیشتر از آن است که قابل ذکر باشد و هیچ عالم شیعه ای نیست که این قسمت از آیه را مخصوص اهل بیت (ع) نداند.
فقط به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می کنیم :
سلیم بن قیس هلالی در 4 جای کتابش (که به اسرار آل محمد (ع) ، سقیفه و ... مشهور است) احادیثی را در تفسیر این آیه آورده است :
در صفحه 296 حدیثی را از حضرت علی (ع) در تفسیر این آیه با توجه به حدیث کساء آورده است.
در صفحه 345 حدیثی دیگر را از پیامبر (ص) در همین موضوع نقل کرده است که پیامبر (ص) می فرمایند : این آیه در اهل بیت من و عترتم و خودم و برادرم علی بن ابی طالب تحقق پیدا کرده است.
در صفحه 430 حدیثی دیگر را از امام امیرالمومنین (ع) در تفسیر این آیه آورده است که حضرت در ضمن تفسیر حدیث کساء را ذکر می کنند.
در صفحه 616 همین کتاب از پیامبر (ص) نقل است که در تفسیر این قسمت از آیه فرمودند : این آیه درباره من و برادرم علی و دخترم فاطمه و دو پسرم (حسن و حسین) و جانشینان یکی پس از دیگری نازل شده است که فرزندان من و فرزندان برادرم هستند ... .
توجه : صفحات ذکر شده از کتاب سلیم بر اساس نسخه زیر است :
اسرار آل محمد (ص) ، ترجمه کتاب سلیم بن قیس هلالی ، اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی ، انتشارات دلیل ما
از روایات شیعی به همین 4 روایت در کتاب سُلیم بسنده می کنیم چون نظر شیعه در مورد این آیه برهیچ محققی پوشیده نیست.
روایات اهل سنت :
1. در صحيح مسلم –که اهل سنت آنرا دومین کتاب صحیح پس از قرآن می دانند- از عايشه نقل است که مي‌گويد:وقتي آيه شريفه نازل شد:إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا . رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم)، علي و فاطمه و حسن و حسين را زير عباي يماني قرار داد و فرمود:هؤلاء اهل بيتي . اینان اهل بیت من هستند.
صحيح مسلم، ج7، ص130، حديث6414
سند حدیث:
http://www.sonnat.net/upload/article/B2B959E1.BEB0.4D3B/HXXV553Q_pic.png...
2. در سنن ترمذی از ام المومنین ، ام سلمه نقل است که مي‌گويد : وقتي که آيه تطهير نازل شد، پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم)، علي و فاطمه و حسن و حسين را زير عباي خود قرار داد، رفتم جلو و عرض کردم:و أنا معهم يا رسول الله؟ قال: أنت على مكانك و أنت إلى خير.آيا من هم جزء اهل بيت هستم. حضرت فرمود: خير، ولي تو هم آدم خوبي هستي.
سنن ترمذي ج5، ص328 (کتاب تفسیر القرآن ، بَاب وَمِنْ سُورَةِ الْأَحْزَابِ ، ذیل آیه «انما یرید الله لیذهب عنکم ...»)
سند حدیث : (از سایت شیخ صالح بن عبدالعزیز آل الشیخ)
http://hadith.al-islam.com/Page.aspx?pageid=192&TOCID=1866&BookID=26&PID...
3. در کتاب صحيح مسلم و همچنین تفسیر طبری از زيد بن أرقم صحابي نقل مي‌کنند که از او پرسيدند : مراد از اهل بيت چيست و آيا زنان پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) هم جزء اهل بيت هستند يا خير؟ او گفت :لاٰ و أيم الله ان المرأة تكون مع الرجل العصر من الدهر، ثم يطلقها فترجع إلى أبيها و قومها. زن با شوهرش يک عمر زندگي مي‌کند و سپس آن مرد، آن زن را طلاق مي‌دهد و آن زن، نزد پدر و قومش مي رود.اگر از اهل بيت بود، ديگر نمي‌شود او را از اهل بيت جدا کرد.
صحيح مسلم، ج7، ص123 ، تفسیر طبری ذیل آیه 33 احزاب
سند حدیث از کتاب تفسیر طبری : (از سایت شیخ صالح بن عبدالعزیز آل الشیخ)
http://quran.al-islam.com/Page.aspx?pageid=221&BookID=13&Page=422
4. طبری در تفسیرش در ذیل آیه 33 احزاب روایات بسیاری را درمورد اینکه شان نزول قسمت دوم این آیه پیامبر(ص) ، امام علی (ع) ، حضرت فاطمه (س) ، و حسنین (ع) می باشد ، نقل می کند که به یک مورد از روایات اشاره می کنیم :
حدیث 21727 : حَدَّثَنِي مُحَمَّد بْن الْمُثَنَّى , قَالَ : ثنا بَكْر بْن يَحْيَى بْن زَبَّانَ الْعَنَزِيّ , قَالَ : ثنا مَنْدَل , عَنْ الْأَعْمَش , عَنْ عَطِيَّة , عَنْ أَبِي سَعِيد الْخُدْرِيّ , قَالَ : قَالَ رَسُول اللَّه صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَة فِي خَمْسَة : فِيَّ , وَفِي عَلِيّ , وَحَسَن , وَحُسَيْن رَضِيَ اللَّه عَنْهُ , وَفَاطِمَة رَضِيَ اللَّه عَنْهَا " «إِنَّمَا يُرِيد اللَّه لِيُذْهِب عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْت وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا»
پیامبر (ص) فرمودند : این آیه در مورد پنج نفر نازل شده است : درمورد من ، علی ، حسن ، حسین و فاطمه (صلوات الله علیهم).
سند حدیث : (از سایت شیخ صالح بن عبدالعزیز آل الشیخ)
http://quran.al-islam.com/Page.aspx?pageid=221&BookID=13&Page=422
4. همچنین در بسیاری از کتب اهل سنت ذیل حدیث کساء نقل است که خلاصه این حدیث چنین است : پیامبر(ص) به خانه آمد ؛ پس از آن حضرت ، امام علی ، حضرت فاطمه ، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) به خانه پیامبر(ص) آمدند ؛ پیامبر (ص) کسائی (پارچه دوخته نشده) را بر سر خود و ایشان کشیدند ؛ سپس فرمودند : هَؤُلَاءِ أَهْل بَيْتِي .اینان اهل بیت من هستند سپس آیه تطهیر را قرائت نمودند . و پس از آن فرمودند : خدایا هرگونه رجس و بدی را از ایشان دور کن و ایشان را کاملا پاک گردان ؛ سپس ام سلمه به پیامبر (ص) گفت : آیا من هم جزء اهل بیتم ؟ پیامبر (ص) فرمودند : نه ، اما تو بر خیری.
مسند احمد – الإمام احمد بن حنبل – ج ۴ – ص ۱۰۷- دارصادر
سنن الترمذی – الترمذی – ج ۵ – ص ۳۰ – 31- دارالفکر
سنن الترمذی – الترمذی – ج ۵ – ص ۳۶۰ – 361- دارالفکر
الجوهر النقی – الماردینی – ج ۱ – ص ۶۶- دارالفکر
المغنی – عبد الله بن قدامه – ج ۶ – ص ۵۵۳- دارالکتاب العربی
الشرح الکبیر – عبد الرحمن بن قدامه – ج ۶ – ص ۲۳۰- دارالکتاب العربی
المستدرک – الحاکم النیسابوری – ج ۲ – ص ۴۱۶
السنن الکبرى – البیهقی – ج ۲ – ص ۱۵۰- دارالفکر
مجمع الزوائد – الهیثمی – ج ۹ – ص ۱۶۷- دارالکتب العلمیه
عمدة القاری – العینی – ج ۱۶ – ص ۲۲۳- دارالفکر
تحفة الأحوذی – المبارکفوری – ج ۱ – ص ۱۲۰- دارالکتب العلمیه
المصنف – ابن أبی شیبة الکوفی – ج ۷ – ص ۵۰۱- دارالفکر
خصائص أمیر المؤمنین (ع) – النسائی – ص ۴۹- مکتبه نینوی
مسند أبی یعلى – أبو یعلى الموصلی – ج ۱۲ – ص ۳۱۳ – 314- دارالمامون
مسند أبی یعلى – أبو یعلى الموصلی – ج ۱۲ – ص ۴۵۱
مسند أبی یعلى – أبو یعلى الموصلی – ج ۱۳ – ص ۴۷۱
المعجم الأوسط – الطبرانی – ج ۷ – ص ۳۱۹- دارالحرمین
المعجم الکبیر – الطبرانی – ج ۳ – ص ۵۴- دار احیاء التراث العربی
الاستیعاب – ابن عبد البر – ج ۳ – ص ۱۱۰۰- دارالجیل
نظم درر السمطین – الزرندی الحنفی – ص ۱۳۳
نظم درر السمطین – الزرندی الحنفی – ص ۲۳۸ – ۲۳۹
نصب الرایة – الزیلعی – ج ۱ – ص ۷۱- دارالحدیث
موارد الظمآن – الهیثمی – ج ۷ – ص ۲۰۳- دارالثقافه العربیه
منابع بالا به نقل از گفتگوی آرام میان شیعه و سنی است
تفسیر طبری ذیل آیه تطهیر حدیث 21739
http://quran.al-islam.com/Page.aspx?pageid=221&BookID=13&Page=422
تفسیر قرطبی (وی حدیث کساء را پس از آیه 34 نقل می کند)
http://quran.al-islam.com/Page.aspx?pageid=221&BookID=14&Page=422
تفسیر ابن کثیر ذیل آیه تطهیر
http://quran.al-islam.com/Page.aspx?pageid=221&BookID=11&Page=422
نکته آخر آنکه : اهل سنت، اصرار دارند بگویند که زنان پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم)، شامل آيه تطهير هستند. عايشه، هر آنچه که در فضائل و مناقب خودش بود، در ملأ عام مطرح کرده است. يک روايت ضعيف نداريم که عايشه گفته باشد: من اهل بيت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) هستم يا من مشمول آيه تطهير هستم.نه حفصه اين را گفته و نه أم سلمه و نه هیچ یک از زنان پیامبر (ص). بلکه عایشه خلاف این را گفته است که :
ما أَنْزَلَ الله فِينَا شيئا من الْقُرْآنِ إلا أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ عُذْرِي.
خداوند در مورد ما هیچ چیزی از قرآن را نازل نکرد مگر آیه عذر من (آیه افک)
البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل ابوعبدالله (متوفاي256هـ)، صحيح البخاري، ج4، ص1827، ح4550، كتاب التفسير، بَاب «وَالَّذِي قال لِوَالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُمَا...»، تحقيق د. مصطفي ديب البغا، ناشر: دار ابن كثير، اليمامة - بيروت، الطبعة: الثالثة، 1407 - 1987.
(البته از نظر شیعه این آیه (افک) در شان عایشه نیست و این آیه در مورد یکی دیگر از همسران بزرگوار پیامبر به نام ماریه قبطیه نازل شده است (به این مقاله رجوع کنید) ، همچنین شیعه به این اعتقاد ندارد که هیچ آیه ای از قرآن درمورد عایشه نیست.(به این مقاله رجوع کنید) )
اما يک عده از آقايان آمدند كاسۀ داغ‌تر از آش شدند و چيزي را كه خود زنان پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم) آن را ادعا نكرده‌اند، اين آقايان آن را ادعا مي‌كنند.
