از تیم‌های قدیمی شمالی گرفته تا ریشه‌دارهای مشهدی. جنوب هم که اولین نقطه فوتبالی بود و پر است از باشگاه‌های قدیمی. چند صد کیلومتر آن ور تر هم ترک زبانان کشور چند تیم قدیمی دارند. همین طور ارمنی‌هایی که با آرارات زندگی کردند.
باشگاه‌های قدیمی فوتبال ایران یکی یکی رو به نابودی هستند. به خصوص زمانی که از لیگ برتر دور شدند، دیگر توان بازگشت به سطح اول فوتبال را ندارد. در سراشیبی به حرکت‌شان ادامه می‌دهند تا به نابودی برسند. اوضاع تیم‌های قدیمی ایران را مورد بررسی قرار دادیم. تیم‌هایی که چند تای‌شان منحل شدند. چند تیم در آستانه انحلال هستند و سه-چهارتایی هم هستند که هر سال برای بازگشت به لیگ برتر می‌جنگند اما زورشان نمی‌رسد. در این بین چند تیم هم راه خوشبختی را در تغییر نام تیم جستجو کردند. که البته به بیراهه رفتند و تاثیری نداشت. نکته مشترک در این تیم‌های پرسابقه و پرهوادار «بی‌پولی» است. مطبوعاتی بعدی که قرار باشد گزارشی این چنینی را پوشش دهد باید متاسفانه نام دو تیم قدیمی دیگری که دوران سقوط‌شان شروع شد را هم به این لیست اضافه کند؛ راه‌آهن قدیمی‌ترین تیم ایران و تیمی از مسجدسلیمان، شهر اولین‌ها.
لیگ یک
استقلال اهواز , تاسیس 1327
بچه‌های جنوب هر چی می‌کشند از بی‌لیاقتی مدیران‌شان است. این تیم پس از سقوط به لیگ یک، در این فصل خوب استارت زده بود. حتی تا نیم فصل هم مدعی صعود به لیگ برتر بود. اما مدیران باشگاه تصمیم به تغییر سرمربی گرفتند. هر چهار بازی یک سرمربی جدید برای تیم آوردند. آنقدر تغییرات ایجاد کردند که حالا صابر میرقربانی اولین تجربه مربیگریش را در این تیم می‌گذراند و در این مقطع حساس پایانی، در آستانه سقوط به لیگ دو قرار دارند.
پاس تهران , تاسیس 1332
از زمانی که پاس بزرگ تهران به همدان رفت، هنوز روز خوش ندیده است. تیم ریشه‌دار تهرانی پس از انتقال به همدان، نتایج خوبی کسب نکرد و به لیگ دسته یک سقوط کرد. در این چند سال هم هیچ گاه نتوانست به لیگ برتر بازگردد. همدانی‌ها در این فصل دست به دامان داوود مهابادی شدند. پاس اگر دیدار پایانی لیگ را با تفاضل گل خوب پشت سر بگذارد، می‌تواند به پلی‌آف برسد.
صنعت نفت آبادان , تاسیس 1351
یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا، لیگ برتری کردن شهر پرحاشیه آبادان است. صنعت نفت پس از سقوط به لیگ یک هر فصل کاندید صعود به لیگ برتر بود اما سرانجام در این کار ناکام می‌ماند. ابتدای این فصل مدیران تیم تصمیم گرفتند که صنعت نفت را بکوبند و از نو بسازند. اما با قرعه آسانی که مواجه شدند تا حوالی لیگ برتر هم رسیدند و باز هم یک باخت بد موقع، آبادانی‌ها را از بازگشت به سطح اول فوتبال ناکام گذاشت.
نساجی مازندران , تاسیس 1338
تیم پرهوادار مازندران بیست و یک سال است که از سطح اول فوتبال دور شده است. در تمام این سالها همواره هواداران این تیم، پرتماشاگرترین دیدارهای لیگ یک را رقم زدند. مردم مازندران که هیچ گاه در دیدار خانگی نساجی کمتر از شش-هفت هزار تا نیامدند امیدوارند با پیروزی در دیدار پایانی لیگ، جواز صعود به پلی آف را بعد از ده سال کسب کنند. در این سالها سرمربیان معروفی چون ناصر حجازی، یحیی گل‌محمدی، رضا فروزانی-محمد دایی و نادر دست‌نشان بالا سر این تیم بودند.
فجرسپاسی شیراز , تاسیس 1367
تیم دوم شیراز فصل گذشته با وجود بهره‌ای که از بازیکنان سرباز می‌برد باز هم در لیگ برتر ناکام بود. پیروانی و یاوری دست به دست هم دادند تا فجرسپاسی به لیگ یک برسد.شیرازی‌ها این فصل هم اوضاع خوبی نداشتند و کلانتری نهایت کاری که کرد حفظ این تیم در لیگ یک بود.
نفت و گاز گچساران , تاسیس 1346
تیم محبوب و پرهوادار گچسارانی‌ها روز به روز اوضاع وخیم تری پیدا می‌کند. حالا که لیگ رو به انتهاست، باید خودشان را آماده سقوط کنند و امیدی برای بقا ندارند.
استقلال رشت (داماش گیلان) , تاسیس 1354
ابوذر رشت، استقلال رشت، پگاه گیلان،... و حالا داماش. تیم پرسابقه گیلانی‌ها روزهای خوبی را سپری نمی‌کند. امیر عابدینی همچنان مدیریت تیم را برعهده دارد. تیمی که فصل قبل با کمک نظرمحمدی به لیگ یک سقوط کرد در این فصل با امید هرندی استارت زد و در نهایت با وجود شرایط اسفناک، سهمیه لیگ یک را حفظ کرد.
ایرانجوان بوشهر , تاسیس 1327
تیم قدیمی بوشهر این فصل لیگ یک را با غلامرضا دلگرم استارت زد. مشکلات مالی در میانه راه، ترمز تیم را کشید. بازیکنان ایرانجوان کمتر از 10% قرارداد این فصل شان را دریافت کردند و با شرایطی که داشتند احتمال می‌رفت به لیگ دو سقوط کنند. اما با چنگ و دندان در لیگ یک ماندگار شدند.
لیگ دو
خیبر لرستان , تاسیس 1363
حسین هدایتی این باشگاه را هم درسال ۱۳۹۲ با پرداخت دویست میلیون تومان از استانداری لرستان خرید. تیم قدیمی خرم آباد حالا در لیگ دو دست و پا می‌زند. در طول تاسیس این تیم تا به امروز، فقط یک فصل در لیگ قدس بود که در سطح اول کشور حضور داشتند. تنها افتخارش هم شکست پرسپولیس با علی پروین است و حضور در فینال جام حدفی.
سپید رود رشت , تاسیس 1347
تیم محبوب گیلان در آستانه بازگشت به لیگ یک قرار دارد. مدیران جدید سپیدرود برنامه‌های خوبی برای تیم تدارک دیده‌اند. با آوردن افشین ناظمی و بازیکنان مطرح گیلانی، راه دشواری در انتظار این تیم برای صعود از مرحله دوم لیگ دو در پیش نیست. رشتی‌ها کافی است این چند هفته را هم دندان روی جیگر بگذارند تا بازگشت سپیدرود را جشن بگیرند.
ماشین سازی تبریز , تاسیس 1347
این طور که شنیده می‌شود روزهای خوبی در انتظار خودروسازان تبریزی است. مدیران تیم قصد دارند در صورتی که خداداد عزیزی موفق شود سهمیه لیگ یکی شهرداری تبریز را حفظ کند، جای‌شان را با این تیم عوض کنند. در صورتی هم که شهرداری تبریز به لیگ دو سقوط کرد، مدیران ماشین سازی درصدد بستن تیمی در خور شان تبریز هستند تا برای فصل آینده با بودجه‌ای مناسب به لیگ یک برسند.
پیام مشهد , تاسیس 1355
این تیم بعد از سالها کوشش و فعالیت، سرانجام در اردیبهشت ماه سال ۸۷ توانست جواز حضور در مسابقات لیگ برتر فوتبال را کسب کند ولی در پایان لیگ برتر همان سال مجدداً به لیگ دسته یک کشور سقوط کرد و در دو سال بعد به دلیل مشکلات مالی به لیگ دسته سوم سقوط کرد.پس از سقوط پیام به لیگ دسته سوم این تیم به دلیل مشکلات عدیده مالی اعلام ورشکستگی کرد ودر مسابقات لیگ دسته سوم حضور نیافت. سرانجام در تابستان ۱۳۹۲ علی شیخ السلامی با خرید امتیاز استقلال ساری به این تیم حیات دوباره بخشید و نام این تیم را به پیام وحدت خراسان تغییر داد. پیام هم‌اکنون در لیگ دسته دوم به رقابت با سایر تیم‌ها می‌پردازد.
ابومسلم مشهد (رهپویان رضوانشهر) , تاسیس 1349
تیم محبوب مشهدی‌ها، چندین سال است که با درگیری مالکان تیم، اوضاغ بغرنجی را پیدا کرده. ابومسلم دو مالک داشت و دو سرمربی و دو تیم! سرانجام با دخالت ورزش و جوانان خراسان، تیم یک‌دست شد و به لیگ دو سقوط کرد.این تیم برای بازگشتی دوباره دست به تغییر نام باشگاه زد و به اسم رهپویان مشهد در لیگ حاضر شد. حالا ابومسلم با فاصله گرفتن از حواشی، روزهای آرامی را در لیگ دو سپری می‌کند. این تیم در مرحله اول لیگ دو، در گروهش چهارم شد و حالا امید زیادی دارد تا بتواند برای فصل آینده در لیگ دسته اول حضور داشته باشد.
لیگ سه
برق شیراز , تاسیس 1325
برق یک بار به مقام قهرمانی و یک بار هم به مقام نایب قهرمانی در جام حذفی فوتبال ایران دست یافته است. برق شیراز با مالکیت و مدیرعاملی حسین فارسی و سرمربیگری ستار زارع فعالیت می‌کند. این تیم ریشه‌دار که بعد از راه آهن عنوان دومین تیم با سابقه فوتبال ایران را یدک می کشد، از لیگ برتر سقوطش شروع شد و همین طور لیگ های یک و دو ادامه پیدا کرد. حالا جز تیم‌های بالای جدولی مرحله دوم لیگ سه است و امیدوار است روند رو به رشد فصلش را ادامه دهد تا به لیگ دو بازگردد.
شاهین بوشهر , تاسیس29/9/1329
این تیم در فصل ۱۳۸۷-۸۸ با شکست شهرداری تبریز به لیگ برتر صعود کرد. تیم فوتبال شاهین بعد از سه فصل حضور در لیگ برتر ایران در فصل یازدهم به لیگ آزادگان سقوط کرد. سپس در فصل ۹۲-۱۳۹۱ به لیگ دسته دوم رسید. حالا در مرحله دوم لیگ سه هم مشکلات مالی دست از سر این تیم برنداشت و برای بازی با شهرداری اراک، به علت نداشتن پول یک میلیونی کرایه اتوبوس، نتوانست در بازی حاضر شود! باید ببینیم نابودی این تیم تا کجا ادامه پیدا می‌کند.
آرارات, تاسیس 1341
با تولد تیم‌های صنعتی که دستمزدهای بالایی به بازیکنان می پرداختند، آرارات به تدریج توان رقابت با تیم‌های برتر را از دست داد. این جنگ نابرابر در پایان فصل 75-74 به سقوط آرارات از لیگ آزادگان انجامید. تیم ارمنیان اکثر سال‌های اخیر را در لیگ دسته سوم کشور گذراند. حضور آرارات در لیگ سه تا سال 1386 ادامه داشت که به دلیل مشکلات مالی مجبور به انصراف از این مسابقات شد. تیم فوتبال آرارات پس از هفت سال مجدد فعالیت خود را از چند ماه پیش آغاز کرد. این تیم در آخرین دیدار لیگ دسته اول تهران، مقابل شهر قدس به در حضور افرادی چون مهدوی‌کیا، به برتری رسیدند و قهرمانی لیگ را جشن گرفتند. حالا آرارات برای فصل آینده در لیگ برتر باشگاه‌های تهران حضور دارد. که نکته امیدوار کننده‌ای برای این تیم قدیمی است.
منحل شده!!!
شموشک نوشهر , تاسیس 1370
دیگر تیمی به نام شموشک نوشهر که بازیکنان زیادی مانند رحمان احمدی، محسن بنگر، محمدرضا خلعتبری تحویل فوتبال ایران داده وجود ندارد! این باشگاه پس از افتضاحی که ابتدای فصل به بار آورد و برنامه نود، پول ندادن این تیم به هتل محل استقرار در اسلامشهر را پوشش داده بود، دیگر در مسابقات لیگ سه شرکت نکرد و باشگاه را منحل اعلام کرد. نکته جالبی در مورد این تیم وجود دارد. شموشک نوشهر در تمامی این سالها، آکادمی در استان همجوار داشت که بازیکنان این تیم را ساپورت می‌کرد. حالا کیانوش رحمتی همچنان با بچه‌های کم سن و سال در این شهر مشغول به فعالیت است و آکادمی شموشک را زنده نگه داشته است.
