طرفداری تایمز | بشار اسد (زاده ۱۱ سپتامبر ۱۹۶۵، دمشق، سوریه) از سال ۲۰۰۰ رئیس‌جمهور سوریه بود. او جانشین پدرش حافظ‌اسد شد که از سال ۱۹۷۱ بر سوریه حکومت می‌کرد. در دوران اصلاحات دموکراتیک و احیای اقتصادی، بشار اسد تا حد زیادی به اقتدارگرایی پدرش ادامه داد. در آغاز سال ۲۰۱۱، اسد با یک قیام بزرگ در سوریه روبرو شد که به جنگی داخلی تبدیل شد.
داستان زندگی بشار اسد
بشار اسد سومین فرزند حافظ‌اسد، افسر ارتش سوریه و عضو حزب بعث بود که در سال ۱۹۷۱ با کودتا به ریاست‌جمهوری رسید. خانواده اسد به اقلیت علوی سوریه تعلق داشتند.
بشار تحصیلات اولیه خود را در دمشق گذراند و در رشته پزشکی در دانشگاه دمشق تحصیل کرد و در سال ۱۹۸۸ به‌عنوان چشم‌پزشک فارغ‌التحصیل شد. سپس به‌عنوان پزشک ارتش در بیمارستان نظامی دمشق خدمت کرد و در سال ۱۹۹۲ برای ادامه تحصیل به لندن رفت. در سال ۱۹۹۴ برادر بزرگ‌ترش، باسیل که به‌عنوان وارث پدرش تعیین شده بود، در یک تصادف رانندگی کشته شد.
بشار، باوجود نداشتن تجربه نظامی و سیاسی، به سوریه بازگردانده شد، جایی که او را آماده کردند تا جای برادرش را بگیرد. او برای تقویت جایگاه خود نزد سازمان‌های اطلاعاتی و نظامی قدرتمند کشور، در یک آکادمی نظامی آموزش دید و در نهایت درجه سرهنگی را در گارد جمهوری‌خواه به دست آورد. حافظ‌اسد همچنین به دنبال ایجاد یک تصویر عمومی مثبت برای پسرش بود که تا آن زمان دور از انظار عمومی زندگی می‌کرد. بشار در رأس یک کمپین مردمی ضدفساد قرار گرفت که منجر به برکناری چندین مقام شد.
ریاست‌جمهوری بشار اسد
خوش‌بینی به اصلاحات
حافظ‌اسد در ۱۰ ژوئن ۲۰۰۰ درگذشت. ساعاتی پس از مرگ وی، مجلس ملی اصلاحیه قانون اساسی را تصویب کرد که حداقل سن رئیس‌جمهور را از ۴۰ به ۳۴ سال، یعنی سن بشار اسد در آن زمان، کاهش داد. در ۱۸ ژوئن اسد به‌عنوان دبیرکل حزب حاکم بعث منصوب شد و دو روز بعد کنگره حزب او را به‌عنوان نامزد خود برای ریاست‌جمهوری معرفی کرد. مجلس ملی این نامزدی را تأیید کرد. در ۱۰ ژوئیه، بدون مخالفت، اسد برای یک دوره هفت‌ساله انتخاب شد.
اگرچه بسیاری از مردم سوریه با انتقال قدرت از پدر به پسر مخالف بودند، صعود بشار باعث ایجاد خوش‌بینی در سوریه و خارج از کشور شد. به نظر می‌رسید جوانی، تحصیلات و قرارگرفتن او در غرب، امکان خروج از وضعیت موجود را فراهم می‌آورد. در مورد کاهش ذخایر نفت اسد در سخنرانی تحلیف خود بر تعهد خود به آزادسازی اقتصادی تأکید کرد و متعهد شد که اصلاحات سیاسی را انجام دهد، اما دموکراسی به سبک غرب را به‌عنوان الگوی مناسب برای سیاست سوریه رد کرد.
بازگشت اسد به تثبیت رژیم
اسد اعلام کرد که از سیاست‌هایی که ممکن است سلطه حزب بعث را تهدید کند، حمایت نخواهد کرد، اما محدودیت‌های دولت را بر آزادی بیان و مطبوعات کمی کاهش داد و چند صد زندانی سیاسی را آزاد کرد.
آن ژست‌های اولیه به دوره کوتاهی از باز بودن نسبی فضا کمک کرد که برخی آن را «بهار دمشق» نامیدند که در آن تریبون‌های عمومی بحث سیاسی پدید آمدند و درخواست‌ها برای اصلاحات سیاسی تحمل می‌شدند. بااین‌حال، طی چند ماه، رژیم بشار اسد تغییر مسیر داد و از تهدید و دستگیری برای سرکوب‌کردن فعالیت‌های طرف‌دار اصلاحات استفاده کرد. پس از آن اسد تأکید کرد که اصلاحات اقتصادی باید مقدم بر اصلاحات سیاسی باشد.
تا سال ۲۰۰۵ اسد از مجموعه‌ای از سازماندهی مجدد کابینه و بازنشستگی‌های اجباری برای کنارگذاشتن اعضای «قدیمی» استفاده کرد، مقامات دولتی و نظامی قدرتمندی که از دولت پدرش خارج شده بودند. آنها جای خود را به مقامات جوان‌تر دادند و بسیاری از قدرتمندترین مناصب امنیتی به بستگان اسد رسید.
در سال ۲۰۰۷ اسد از طریق انتخاباتی که عموماً توسط منتقدان و مخالفان ساختگی تلقی می‌شد، با اکثریت آرا مجدداً برای بار دوم به‌عنوان رئیس‌جمهور سوریه انتخاب شد. اسد در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود برخی گام‌های آزمایشی را برای پایان‌دادن به انزوای بین‌المللی کشورش برداشت و به دنبال بهبود روابط با قدرت‌های منطقه‌ای از جمله عربستان سعودی و ترکیه بود.
سیاست خارجی بشار اسد
اسد موضع تندرو پدرش را در درگیری چند دهه سوریه با اسرائیل حفظ کرد و همچنان خواستار بازگرداندن بلندی‌های جولان و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی فلسطینی و لبنانی حماس و حزب‌الله شد. روابط با ایالات متحده پس از محکوم‌کردن حمله اسد به رهبری ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳ بدتر شد. لفاظی‌های ملی‌گرایانه و ضد غربی به‌زودی به بخشی جدانشندنی از سخنرانی‌های اسد تبدیل شد.
در اوایل سال ۲۰۰۵، پس از ترور رفیق‌الحریری، نخست‌وزیر سابق لبنان، اسد، تحت‌فشار کشورهای غربی و عربی، متعهد به خروج نیروهای سوری و سرویس‌های اطلاعاتی از لبنان شد، جایی که نیروهای سوری از سال ۱۹۷۶ ارتش مستقر بودند.
ناآرامی و جنگ داخلی
اعتراضات بهار عربی و قیام علیه اسد
در زمستان ۲۰۱۱، اسد با چالش بزرگی برای حاکمیت خود مواجه شد، زمانی که اعتراضات ضددولتی در سوریه آغاز شد که الهام گرفته از موجی از قیام‌های طرف‌دار دموکراسی در خاورمیانه و شمال آفریقا بود. درحالی‌که نیروهای امنیتی سوریه از سلاح‌های مرگبار علیه تظاهرکنندگان استفاده کردند، بشار اسد ابتدا کابینه خود را تغییر داد و سپس اعلام کرد که به دنبال لغو قانون اضطراری سوریه خواهد بود. بااین‌حال، اجرای این اصلاحات با تشدید خشونت علیه معترضان هم‌زمان شد و محکومیت بین‌المللی را برای اسد و دولت او به دنبال داشت.
با گسترش ناآرامی‌ها به مناطق جدید کشور، دولت تانک‌ها و نیروها را در چندین شهر که به مراکز اعتراض تبدیل شده بودند مستقر کرد. در میان گزارش‌های قتل‌عام و خشونت‌های بی‌رویه توسط نیروهای امنیتی، اسد مدعی شد که کشورش قربانی یک توطئه بین‌المللی برای برانگیختن جنگ فرقه‌ای در سوریه شده است و دولت به‌جای معترضان غیرنظامی صلح‌آمیز، درگیر مبارزه با شبکه‌های شورشیان مسلح است.
در تابستان ۲۰۱۱، گروه‌های مخالف مسلح ظهور کردند و حملات مؤثرتری را علیه نیروهای سوری آغاز نمودند. تلاش‌ها برای میانجی‌گری بین‌المللی توسط اتحادیه عرب و سازمان ملل برای دستیابی به آتش‌بس شکست خورد و تا اواسط سال ۲۰۱۲ بحران به یک جنگ داخلی تمام‌عیار تبدیل شد. در سال ۲۰۱۲ اسد بیشترین ضرر و زیان را متحمل شد، هنگامی که چندین مقام ارشد امنیتی در طی یک جلسه در داخل ساختمان دولتی در اثر انفجار بمب کشته شدند. در میان کشته‌شدگان داود راجی‌ها، وزیر دفاع، و آصف شوکت، برادر همسر اسد و یکی از نزدیک‌ترین مشاوران او بودند.
استفاده بشار اسد از سلاح‌های شیمیایی
پس از حملات شیمیایی ادعایی در حومه دمشق در سال ۲۰۱۳، اسد با درخواست‌های جدیدی برای اقدام نظامی بین‌المللی علیه دولتش مواجه شد. مخالفان سوری نیروهای طرف‌دار اسد را به انجام این حملات متهم کردند، اما اسد استفاده از مواد شیمیایی را رد کرد و تأکید کرد که اگر از چنین سلاح‌هایی استفاده شده بود، نیروهای شورشی مقصر بودند. رهبران ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه مدعی شدند که اطلاعاتی در اختیار دارند که ثابت می‌کند رژیم اسد دستور حملات را داده است و آنها اعلام کردند که در حال بررسی حملات تلافی‌جویانه هستند.
محصور کردن شورشیان
با طولانی‌شدن جنگ داخلی، تسلط اسد بر قدرت، بیشتر شد. ظهور گروه داعش در شرق سوریه و غرب عراق در سال ۲۰۱۳، برخی از کشورهایی را که خواستار برکناری اسد بودند مجبور کرد تا تلاش‌های خود را برای شکست‌دادن تهدید جدید متمرکز کنند. در همین حال، روسیه که مدت‌ها از اسد حمایت تسلیحاتی و سیاسی می‌کرد، در سال ۲۰۱۵ اقدام نظامی خود را در سوریه آغاز کرد و مواضع شورشیان را بمباران کرد و نیروهای زمینی روسیه را در حمایت از نیروهای دولتی مستقر کرد. مداخله تا حد زیادی موفقیت‌آمیز بود: تا پایان سال ۲۰۱۷، سلطه اسد در اکثر شهرهای بزرگ سوریه دوباره برقرار شد و شورشیان باقی‌مانده در چند منطقه دورافتاده محدود شدند. تا اواسط سال ۲۰۱۸ این بخش‌ها به منطقه ادلب که نیروهای ترکیه قول داده بودند از آن در برابر ارتش سوریه محافظت کنند، کاهش یافت. اسد در ابتدا از رویارویی در ادلب اجتناب کرد؛ اما در بهار ۲۰۱۹ پس از اینکه حیات تحریر الشام (HTS)، سازمانی متأثر از ایدئولوژی القاعده، به نیروی مسلط در منطقه تبدیل شد، نیروهای خود را به‌پیش برد.
در همین حال، درحالی‌که درگیری‌ها در بیشتر مناطق کشور روبه‌پایان بود، اسد شروع به اجرای سیاست‌های بازسازی سوریه کرد. آنها شامل پروژه‌هایی برای ایجاد زیرساخت‌ها و مراکز تجاری جدید و همچنین تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی بودند. یکی از اقدامات بحث‌برانگیز، معروف به قانون ۱۰، به دولت این امکان را می‌دهد که در صورت عدم ثبت مجدد اموال، اموال را مصادره کند. هدف این قانون اجازه توسعه یا توزیع مجدد اموال رها شده در طول جنگ توسط صاحبان آن بود. بسیاری از منتقدان خاطرنشان کردند که محدودیت زمانی برای بازپس‌گیری اموال، بسیاری از آواره‌های سوری را که نمی‌توانند به‌موقع برای بازپس‌گیری اموال خود بازگردند، محروم می‌کند، درحالی‌که دولت را قادر می‌سازد تا اموال را به طور دسته‌جمعی از مخالفان خود مصادره کند و آن را به وفاداران بدهد.
پیشروی شورشیان به دمشق در سال ۲۰۲۴
در سال ۲۰۲۴، حمایت بین‌المللی اسد از بین رفت. توانایی روسیه برای جنگ در سوریه با تهاجم تمام‌عیار این کشور به اوکراین کاهش‌یافت. در ماه اکتبر، حزب‌الله درحالی‌که از خطوط مقدم خود در برابر تهاجم زمینی اسرائیل به لبنان دفاع می‌کرد، مجبور شد جنگجویان خود را از سوریه خارج کند. حزب‌الله در ۲۶ نوامبر با آتش‌بس با اسرائیل موافقت کرد، اما ضعیف‌تر از آن بود که نبرد در خارج از لبنان را از سر بگیرد. روز بعد تحریرالشام حمله‌ای را آغاز کرد که به‌سرعت از ادلب به سمت شرق و جنوب پیشروی کرد. در عرض چند روز، گروه شورشی بر حلب که زمانی بزرگ‌ترین شهر و مرکز تجاری سوریه بود، کنترل کرد و بلافاصله پس از آن، حماه را به تصرف خود درآورد. تنها طی ده روز، تحریرالشام وارد دمشق شد و درحالی‌که گزارش‌هایی مبنی بر فرار اسد منتشر شده بود، دمش سقوط کرد.
تلویزیون سوریه در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۲۴ سرنگونی حکومت بشار اسد را اعلام کرد.
در شامگاه سقوط دمشق، بشار اسد از سوریه گریخت. به گزارش یورونیوز:
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط وب‌سایت فلایت‌رادار (Flightradar)، یک فروند هواپیمای ایلیوشین ایل-۷۶تی در حوالی زمانی که خبر تصرف دمشق توسط شورشیان منتشر شد، از فرودگاه دمشق به هوا خاسته ولی پس از طی مسیری به سمت منطقه شیعه‌نشین سوریه واقع در منطقه ساحلی این کشور، چرخشی ناگهانی انجام داده و برای چند دقیقه در جهت مخالف پرواز کرده و سپس در نزدیکی حمص از روی رادارها محو شده است.
