نبرد ماراتن اغلب به نبرد ماراتون اشاره دارد که در سال 490 قبل از میلاد در طول جنگ‌های یونان و ایران رخ داد. این نبرد یک رویارویی سرنوشت ساز بین امپراتوری هخامنشی ایران به رهبری داریوش اول و دولت شهر آتن به کمک پلاتیا بود.
پس زمینه
این درگیری از شورش ایونیا (499–493 قبل از میلاد) سرچشمه گرفت، که در آن چندین ایالت-شهر یونانی در ایونیا، منطقه ای تحت کنترل پارسیان، با حمایت آتن و ارتریا علیه حکومت ایران شورش کردند. اگرچه این شورش در نهایت توسط ایرانیان سرکوب شد، پادشاه داریوش اول به دنبال مجازات آتن و ارتریا به دلیل دخالت آنها و گسترش امپراتوری خود به یونان بود.
نیروهای درگیر
- ارتش پارسی: نیروهای ایرانی که بین 20000 تا 30000 سرباز تخمین زده می شود، شامل ترکیبی از پیاده نظام و سواره نظام بود. ارتش در خلیج ماراتون، تقریباً 26 مایلی شمال شرقی آتن فرود آمد.
- ارتش یونان: ارتش آتن متشکل از تقریباً 9000 سرباز هوپلیت (پیاده نظام با سلاح سنگین) بود. حدود 1000 هوپلیت پلاتین به آنها ملحق شدند که مجموعاً حدود 10000 نفر بودند.
نبرد
- استراتژی: ژنرال آتنی، میلتیادس، علیرغم اینکه تعدادش بیشتر بود، استراتژی ای برای استفاده از زمین و تشکیلات فالانکس هوپلیت، که یک خط جنگی محکم از سربازان سپر مسلح به نیزه بود، ابداع کرد.
- تاکتیک: یونانی ها مرکز خود را عمداً ضعیف کردند و جناحین خود را تقویت کردند. هنگامی که نیروهای ایرانی پیشروی کردند و مرکز یونان را به عقب راندند، جناح های یونانی قوی تر دشمن را در بر گرفتند و از هر دو طرف حمله کردند.
- نتیجه: مانور موفقیت آمیز بود و منجر به پیروزی قاطع یونان شد. تخمین‌ها از تلفات ایرانی‌ها متفاوت است، اما در مقایسه با تلفات یونانی تقریباً 192 سرباز، می‌توانست به 6400 نفر برسد.
عواقب
پیروزی در ماراتن به چند دلیل مهم بود:
- تقویت روحیه یونانی: نشان داد که ایرانیان را می توان شکست داد، که دولت شهرهای یونان را جسور کرد و به احساس وحدت در میان آنها کمک کرد.
- حفظ فرهنگ یونان: این پیروزی تحولات نوپای دموکراتیک و فرهنگی در آتن را حفظ کرد که بعدها شکوفا شد و تمدن غربی را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار داد.
- نوآوری های تاکتیکی: استفاده از تشکیلات استراتژیک میدان نبرد مانند فالانکس و استفاده مؤثر از زمین نمونه بود و تاکتیک های نظامی را در درگیری های آینده تحت تأثیر قرار داد.
افسانه فیدیپید
در افسانه‌های رایج، گفته می‌شود که فیدیپید قاصد از ماراتون تا آتن، مسافتی در حدود 26 مایل (حدود 42 کیلومتر) دویده است تا خبر پیروزی را ارائه دهد. این داستان، با نسخه های مختلف، الهام بخش مسابقه مدرن "ماراتن" شد.
میراث
نبرد ماراتون نمادی از شجاعت در برابر شانس های طاقت فرسا است و اغلب در بحث های مربوط به تاریخ و استراتژی نظامی به آن اشاره می شود. این آغاز مجموعه ای از درگیری ها بین دولت های یونان و امپراتوری ایران بود که در طول جنگ های یونان و ایران ادامه یافت و در نبردهای معروف ترموپیل، سالامیس و پلاته به اوج رسید.
