جان فورد یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان تمام دوران، نماد عصر طلایی هالیوود است که فیلم‌شناسی او تأثیر بسیار ارزشمندی بر تاریخ سینما داشته است. فورد کار کارگردانی خود را در سال 1917 آغاز کرد و در طول 50 سال فعالیت خود در هالیوود، 147 اثر را کارگردانی کرد. فورد که یک فیلمساز با طیف گسترده بود، در ساخت فیلم‌های جنگی، کمدی، درام‌های جنایی، مستند و فیلم‌های ماجراجویی عالی بود. با این حال، این مهارت فورد در ژانر وسترن است که او را به یک اسطوره تبدیل کرد. فورد در طول دوران حرفه ای خود، 56 فیلم وسترن را کارگردانی کرد که بسیاری از آنها در زمره‌ی بزرگترین وسترن های ساخته شده در تاریخ قرار می گیرند.
فورد رکورد اسکار بهترین کارگردانی را در اختیار دارد و برای فیلم های خبرچین، خوشه‌های خشم، چه سرسبز بود دره‌ی من و مرد آرام برنده شد. از قضا او هرگز برای هیچ یک از وسترن های بینظیر خود برندهی جایزه‌ی اسکار نشد. در سال 1973، فورد اولین دریافت کننده‌ی جایزه‌ی یک عمر دستاورد بنیاد فیلم آمریکا شد. در همان سال مدال آزادی ریاست جمهوری را نیز دریافت کرد. از اینگمار برگمان و آکیرا کوروساوا گرفته تا استیون اسپیلبرگ و مارتین اسکورسیزی، تقریباً همه‌ی کارگردان‌های برجسته در سراسر جهان از آثار فورد الهام گرفته‌اند.
در این مطلب قصد داریم 10 فیلم وسترن برتر جان فورد را به شما معرفی کنیم.
10. چگونه غرب تسخیر شد (How the west was won) 1962
IMDb: 7.1
"چگونه غرب تسخیر شد" یک فیلم وسترن حماسی به کارگردانی هنری هاتاوی، جان فورد و جورج مارشال است که به پنج بخش تقسیم شده است. داستان بین سال‌های 1839 و 1889 را روایت می‌کند و گسترش غرب را از نگاه یک خانواده پیشگام پوشش می‌دهد. رویدادهایی که در این فیلم به تصویر کشیده می شوند عبارتند از: کشف طلا، جنگ داخلی آمریکا و توسعه راه آهن. فورد بخش جنگ داخلی فیلم "چگونه غرب تسخیر" شد را کارگردانی کرد که همکار قدیمی فورد، جان وین در آن نقش آفرینی کرد.
"چگونه غرب تسخیر شد" به دلیل گروه بازیگران بزرگ و فیلمبرداری 3 نواری سینه‌راما که توسط فیلمبرداران مشهور ویلیان دانیلز، میلتون کراسنر، چارلز لنگ و جوزف لاشل فیلمبرداری شده است، قابل توجه است. "چگونه غرب تسخیر شد" یک موفقیت بزرگ در باکس آفیس، دومین فیلم پرفروش آمریکای شمالی در سال 1963 بود. این فیلم نامزد هشت جایزه اسکارشد که در سه رشته‌ی بهترین فیلمنامه ، بهترین صدا، و بهترین تدوین فیلم برنده شد. در سال 1997، کتابخانه کنگره فیلم "چگونه غرب تسخیر شد" را برای حفظ در فهرست ملی فیلم انتخاب کرد.
9. خورشید به روشنی می‌درخشد (The sun shines bright) 1953
IMDb: 6.9
این فیلم بر اساس مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه نوشته شده توسط اروین اس. کوب، ساخته شده است و دومین فیلم فورد است که از نوشته‌های کاب به عنوان منبع خود استفاده می‌کند. (اولین فیلم کشیش قاضی در ژانرکمدی است). در فیلم "خورشید به روشنی می‌درخشد" چارلز وینینگر در نقش قاضی ویلیام، که در طول فیلم تلاش می‌کند هویت واقعی لوسی لیک را کشف کند، خاطرات جنگ داخلی آمریکا را زنده می‌کند و سعی می‌کند از لینچ کردن یک جوان سیاه‌پوست جلوگیری کند.
"خورشید به روشنی می‌درخشد" پس از اولین نمایش خود شاهد استقبال چندانی نبود، با این حال، در آن سوی آبها در بریتانیا، این فیلم نامزد جایزه فیلم بفتا برای بهترین فیلم شد. فورد چندین بار در طول زندگی خود از "خورشید به روشنی می‌درخشد" در کنار "فراری1947" و "کاروان سالار1950" به عنوان یکی از فیلم های مورد علاقه‌ی شخصی خود که کارگردانی کرد نام برد. سال‌ها بعد، بسیاری شروع به ارزیابی مجدد این فیلم کردند و منتقدانی مانند جاناتان روزنبام و دیو کر این فیلم را به‌عنوان یکی دیگر از شاهکارهای فورد ستایش کردند. "خورشید به روشنی می‌درخشد" نمونه‌ای بارز از مضمونی است که فورد به طور مداوم در مورد اهمیت جامعه در متمدن کردن غرب قدیم را بررسی می کند.
8. اسب آهنین (The iron horse) 1924
IMDb: 7.2
متأسفانه برای سینماگران در سراسر جهان، بسیاری از فیلم‌های صامت فورد در تاریخ گم شده‌اند. خوشبختانه "اسب آهنین" اولین فیلم مهم فورد، دست نخورده باقی مانده است. "اسب آهنین" که در سال 1924 منتشر شد، جورج اوبرایان، همکار دیرینه‌ی فورد، نقش دیوی براندون (پسر نقشه‌بری که به تحقق رویای پدرش برای ساختن اولین راه‌آهن بین قاره‌ای آمریکا کمک می‌کند) را بازی می‌کند.
"اسب آهنین" یک فیلم موفق در گیشه و یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 1924 بود. این فیلم مهارت فورد را به‌عنوان کارگردان در مدیریت فیلمبرداری دشوار در محل که مستلزم ساخت کل شهرک‌ها و مدیریت هزاران برداشت اضافی بود را نشان داد. در سال 2011، اسب آهنین وارد فهرست ملی فیلم آمریکا شد. این سازمان نوشت که اسب آهنین «اسطوره‌ای ارجمند و مرثیه‌ای را به مخاطبان آمریکایی و جهانی معرفی کرد که بر بسیاری از وسترن‌های بعدی تأثیر گذاشته است». مؤسسه فیلم آمریکا اسب آهنین را برای فهرست بهترین فیلم‌های وسترن سینمای آمریکا نامزد کرد. "اسب آهنین" گل سرسبد دستاورد فورد در فیلم شناسی دوران صامت او باقی مانده است.
7. دختری با روبان زرد (She wore a yellow ribbon) 1949
IMDb: 7.2
بین سال‌های 1948 و 1950، فورد فیلم دژ آپاچی، دختری با روبان زرد و ریو گرانده را کارگردانی کرد، مجموعه‌ای از فیلم‌هایی که اکنون به عنوان «سه‌گانه سواره نظام» فورد شناخته می‌شود. این فیلم‌ها به طرز درخشانی، بسیاری از سبک‌های قدیمی وسترن را تخریب کردند و به آغاز دوره‌ی جدیدی از فیلم‌سازی وسترن کمک کردند. جان وین در نقش کاپیتان ناتان بریتلس، که در آستانه بازنشستگی، باید از حمله قریب‌الوقوع سرخپوستان جلوگیری کند، در حالی که گروهی از زنان را به مکان امن منتقل می‌کند.
گفته شده که فورد نمی‌خواست وین را برای نقش اصلی فیلم "دختری با روبان زرد" انتخاب کند، زیرا معتقد بود که این ستاره‌ی سینما از توانایی‌های لازم برای ایفای این نقش برخوردار نیست. پس از دیدن بازی وین در فیلم "رودخانه‌ی سرخ1948" فورد تصمیم گرفت که او را به عنوان کاپیتان ناتان بریتلس انتخاب کند. "دختری با روبان زرد" که یک فیلم تکنیکالر بود، برندهی جایزه‌ی اسکار بهترین فیلمبرداری رنگی شد. این فیلم همچنین نامزد بهترین فیلمنامه وسترن آمریکایی توسط انجمن نویسندگان آمریکا شد. در سال 2008، مؤسسه‌ی فیلم آمریکا این فیلم را برای فهرست بهترین فیلم‌های وسترن هالیوود نامزد کرد.
6. کاروان سالار (Wagon master) 1950
IMDb: 7.1
فورد در میانه «سه گانه سواره نظام» خود، وسترن "کاروان سالار" را کارگردانی کرد. این فیلم در مورد دو تاجر اسب جاده‌ای است که موافقت می‌کنند قطار واگن مورمون‌ها را در سراسر کشور، از رودخانه‌ی سان خوان تا قلمروی جنوب شرقی یوتا اسکورت کنند. از نظر کارشناسان، این فیلم دارای ساختار داستانی بسیار سست بود که در باکس آفیس شکست خورد و نقدهای شدیدی از منتقدان دریافت کرد.
پس از نام بردن فورد از فیلم "کاروان سالار" به عنوان یکی از محبوب ترین آثار کارگردانی خود، منتقدان به آرامی شروع به ارزیابی مجدد فیلم کردند. امروزه، بسیاری از محققان و مورخان سینما، این فیلم را یکی از شاعرانه ترین و غنی‌ترین وسترن های تمام دوران می دانند. "کاروان سالار" یک استاد کلاس در داستان‌سرایی سمعی و بصری است که از فیلمبرداری نفس‌گیر و موسیقی متن فوق العاده برای ترسیم پرتره‌ای از مبارزات گسترده شده به سمت غرب استفاده می کند. این فیلم به بررسی مضامین تجاری فورد از جامعه و پیشرفت به سمت تمدن می پردازد. دیوید کر در سال 1985 درباره Wagon Master نوشت: "فورد یکی از موضوعات اصلی خود - تولد یک جامعه - را از طریق یک استعاره‌ی بصری گسترده نشان می دهد. به ندرت منظره‌ی غربی، چنین نماد ملموسی از امید و آزادی به بیننده منتقل می کند.
5. قلعه‌ی (دژ) آپاچی (Fort Apache) 1948
IMDb: 7.4
اولین فیلم از "سه گانه‌ی سواره نظام" فورد، قلعه‌ی آپاچی است. در این فیلم دو تن از قابل اعتمادترین همکاران فورد، جان وین و هنری فوندا ایفای نقش می کنند. وین در نقش کاپیتان کربی یورک، کهنه سرباز بسیار محترم جنگ داخلی آمریکا است. درگیری زمانی به وجود می آید که گردان یورک تحت فرمان سرهنگ اوئن ترزدی (هنری فوندا) رفتار نامناسبی با سرخپوستان دارد و اجازه‌ی عبور به آنها نمیدهد ...
داستان کوتاه «قتل عام» اثر جیمز وارنر بلا، به عنوان مرجع فیلنامه‌ی "قلعه‌ی آپاچی" بود. فورد همچنین از زندگی‌نامه‌ی جورج آرمسترانگ کاستر در نبرد لیتل بیگ‌هورن به عنوان منبع الهام خود استفاده کرد.
"قلعه‌ی آپاچی" یکی از اولین وسترن هایی بود که چهره ای محترمانه و دلسوزانه از بومیان آمریکا ارائه کرد. این فیلم همچنین اسطوره‌شناسی غرب قدیم و مفاهیم قهرمانی آمریکایی را موشکافی می‌کند. در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم لوکارنو، فورد جایزه بهترین کارگردانی و آرچی استوت برنده بهترین فیلمبرداری سیاه و سفید شدند. قلعه‌ی آپاچی همچنین نامزد بهترین وسترن نوشته شده‌ی آمریکایی توسط انجمن نویسندگان آمریکا شد. مؤسسه‌ی فیلم آمریکا "قلعه‌ی آپاچی" را برای فهرست بهترین فیلم‌های وسترن آمریکایی نامزد کرد. نشریه‌ی وسترن نویسندگان آمریکا و مجله‌ی آمریکایی کابوی، هر دو قلعه‌ی آپاچی را به عنوان یکی از بهترین وسترن های ساخته شده معرفی کردند.
4. مردی که لیبرتی والانس را کشت (The man who shot Liberty Valance) 1962
IMDb: 8.1
احتمالاً آخرین شاهکار بزرگ وسترن فورد به عنوان کارگردان انفرادی، "مردی که لیبرتی والانس را کشت" باشد. جیمز استوارت در نقش زانسون استودارد بازی می‌کند. فیلم با بازگشت استودارد که اکنون سناتور ایالات متحده است برای شرکت در مراسم تشییع جنازه تام دانیفن با بازی جان وین به شینبون باز می گردد. استودارد به یادآوری وقایع بیست و پنج سال قبل می‌پردازد، زمانی که او به خاطر کشتن لیبرتی والانس، یک قانون‌شکن بدنام، به یک افسانه تبدیل شد.
در حالی که "مردی که لیبرتی والانس را کشت" در اولین اکران خود موفقیت تجاری داشت، منتقدان استقبال متفاوت تری از فیلم کردند. "مردی که لیبرتی والانس را کشت" موفق شد نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین طراحی صحنه و لباس سیاه و سفید شود. با گذشت زمان، جایگاه انتقادی فیلم به طور پیوسته افزایش یافت و بسیاری از این فیلم به دلیل اینکه چگونه آموزش، آزادی مطبوعات و سیاست منجر به تولد تمدن غرب قدیم شد، تمجید کردند. فیلم "مردی که لیبرتی والانس را کشت" در مؤسسه‌ی فیلم آمریکا برای فهرست‌های 100 سال... 100 قهرمان و شرور، 100 سال... 100 نقل قول فیلم و 10 فیلم برتر (فیلم وسترن) نامزد شد. "مردی که لیبرتی والانس را کشت" در نظرسنجی فیلم Sight & Sound در سال 2012 در رتبه 117 قرار گرفت . در سال 2007، فیلم The Man Who Shot Liberty Valance در فهرست ملی فیلم ثبت شد.
3. دلیجان (Stegecoach) 1939
IMDb: 7.8
در دوران صامت و در طول دهه‌ی 1930، وسترن یک ژانر فیلم درسطح B بود. در سال 1939، "دلیجان" همراه با فیلم‌هایی مانند Dodge City ، Destry Rides Again ، و Jesse James ، به تبدیل کردن وسترن به یک ژانر برتر هالیوود کمک کرد، در حدی که این ژانر تا بیست سال بعد بر سینمای آمریکا غالب شد. "دلیجان" که بازی برگزیده‌ی جان وین را به نمایش می گذارد، داستان گروهی غریبه را روایت می کند که سفرشان با کالسکه به دلیل تهدید گرینگو و افرادش خطرناک شده است. در طول راه، چند مسافر دیگر سوار می شوند و بر اثر اتفاقات مسیر در مورد یکدیگر صحبت می کنند.
"دلیجان" با موفقیتی سریع را برای وین به ارمغان آورد و فورد را به یکی از مهم‌ترین کارگردانان کار در هالیوود تبدیل کرد. "دلیجان" با فیلمبرداری در محل دره Monument و بدلکاری های مرگبار، تصاویر خیره کننده‌ای بین کالسکه و بومیان آمریکایی را نمایش داد. هیئت ملی بازبینی "دلیجان" را یکی از ده فیلم برتر سال معرفی کرد و به توماس میچل جایزه بهترین بازیگری را اعطا کرد. در جوایز اسکار، "دلیجان" هفت نامزدی دریافت کرد که جایزه‌ی بهترین بازیگر مکمل مرد و بهترین موسیقی را برنده شد. مؤسسه‌ی فیلم آمریکا که عضو ثبت ملی فیلم است، "دلیجان" را در فهرست 100 سال ... 100 فیلم خود در سال 1998 در رده‌ی 63 قرار داد و در فهرست بهترین فیلم های وسترن آمریکایی در رتبه نهم قرار گرفت.
2. جویندگان (The searchers) 1956
IMDb: 7.8
شاید تأثیرگذارترین وسترن فورد، "جویندگان" با بازی جان وین را در نقش ایتن ادواردز (کهنه سرباز جنگ داخلی آمریکا) است که پس از مرگ بقیه‌ی اعضای خانواده‌ی برادرش در یک حمله به مزرعه‌ی تگزاس، برای نجات خواهرزاده‌اش از دست کومانچی‌ها سفری طولانی را آغاز می‌کند. این آخرین همکاری فورد و فیلمبردار، وینتون هاچ است.
"جویندگان" که به دلیل مضامین مربوط به نژادپرستی نسبت به بومیان آمریکایی، بدجنسی، وسواس و انتقام تحسین شده است، به طور معمول در لیست یکی از ده فیلم برتر تمام دوران قرار دارد. هر دو نشریه‌ی Sight & Sound وCahiers du ciném این فیلم را در میان ده فیلم برتر تاریخ سینما قرار دادند، در حالی که مؤسسه‌ی فیلم آمریکا "جویندگان" را خارج از ده فیلم برتر در رتبه 12 قرار داد. موسسه‌ی فیلم آمریکا همچنین "جویندگان" را بهترین وسترن سینمای آمریکا معرفی کرد. در سال 1989، "جویندگان" جزو اولین بیست و پنج فیلمی بود که برای حفظ در فهرست ملی فیلم انتخاب شدند.
1. کلمنتاین عزیزم (My darling Clementine) 1946
IMDb: 7.7
به عقیده‌ی بسیاری "کلمنتاین عزیزم" بهترین وسترن فورد است. یک روایت داستانی از درگیری با اسلحه در اوکی کرال است که درگیری بین برادران ارپ و خانواده کلنتون را به تصویر می‌کشد. در این فیلم "هنری فوندا" در نقش وایت ارپ، "ویکتور ماچر" در نقش دکتر هالیدی و "والتر برنان" در نقش نیومن هاینس کلنتون بازی می کنند.
در طول جنگ جهانی دوم، فورد به عنوان رئیس واحد عکاسی برای دفتر خدمات استراتژیک خدمت می کرد و برای وزارت نیروی دریایی فیلم‌های مستند می ساخت. "کلمنتاین عزیزم" منعکس کننده‌ی جهان‌بینی بدبینانه‌ی مردی است که بدترین اتفاقات را در بشریت در طول جنگ دید. "کلمنتاین عزیزم" که منحصر به ژانر وسترن است، سبک سینمایی اکسپرسیونیستی خیره کننده ای دارد که باعث می شود فیلم بیشتر شبیه نوآر باشد تا وسترن سنتی. "کلمنتاین عزیزم" اثری بدبینانه و غم انگیز است. مرگ زودهنگام برادران ارپ بازتاب زندگی های جوان بی شماری از دست رفته در جنگ جهانی دوم است. "کلمنتاین عزیزم" در نظرسنجی نشریه‌ی فیلم Sight & Sound در سال 2012 در رتبه 235 قرار گرفت و در سال 1991 هفتاد و پنجمین فیلمی بود که در فهرست ملی فیلم ثبت شد.
