❇️ شیخ محمدخیابانی و جریمه صحبت به زبان تُرکی در مدارس تبریز
شهید شیخ محمد خیابانی (زادۀ ۱۲۵۹ خورشیدی در خامنه و شهادت در ۱۲۹۹ خورشیدی در تبریز ) شده است که گویا «شیخ محمد، سخن گفتن به زبان محلی را در مدارس تبریز قدغن کرده و جریمهای مختصر برای دانشآموزانی که سر کلاس و یا در زنگ تفریح به زبانی جز فارسی حرف می زدند، تعیین کرده بود».
❇️ اما در خصوص منبعِ تاریخیِ اقدامات شیخ محمد خیابانی:
یکی از مهم ترین منابع در خصوص قیام شیخ محمد خیابانی، کتاب «سید علی آذری» به نام «شیخ محمد خیابانی» است. این کتاب در ۵۰۰ صفحه به جزئیات زندگی و قیام شیخ محمد خیابانی پرداخته است. هیچ پژوهش تاریخی بی نیاز از مراجعه به این کتاب نیست:
علی آذری، قیام شیخ محمد خیابانی، چاپ چهارم، ١٣۵۴، نشر صفی علیشاه
مهندس «ناطق» فرزند «میرزا جواد ناطق» از رجال بزرگ مشروطهخواه تبریز، در مقالهای که پیوست کتاب علیآذری است، به نام: «چهره تابناک خیابانی» به دفاع از شیخ محمد در برابر اتهام جداییطلبی از سوی مستوفی میپردازد و در جایی مهم چنین استدلال میکند که اگر شیخ محمد جداییطلب بود هیچگاه به زبان فارسی تا این اندازه ارزش نمیبخشید که صحبت کردن به آن را در مدارس تبریز با « دستور موکد» حتی در ساعت استراحت، اجباری کند.
نویسنده در اینجا به یکی از خاطرات خود احتمالاً در مدرسه امیرخیز تبریز اشاره میکند:
«در دوران قیام مرحوم خیابانی، بنده محصل بودم و در مدرسه متوسطه منحصر به فرد تبریز درس میخواندم. مرحوم شیخ، دستور موکد به معلمین همان مدرسه داده بود که زبان محاوره مدرسه، خواه بین معلمین و شاگردان و خواه میان شاگردان، در سر کلاس و ساعات گردش و استراحت باید به زبان فارسی باشد و حتی برای کسانی که در موقع بازی، یک کلمه تُرکی میگفتند، تنبیه مختصری قائل شده بود و اگر امروز در آذربایجان در همه مدارس لااقل در کلاسها حتی یک کلمه تُرکی گفته نمیشود، این وضع یادگار دوران آن قیام است» (ص: ۴٩٧).
ناطق از رفت و آمد شیخ به منزل پدریاش صحبت کرده و میگوید شیخ محمد، در این جلسات با اینکه همه حاضرین تبریزی بودند، اهتمام خاصی به صحبت کردن به زبان فارسی داشت.
🔴 دنبالهی نوشتار را در تارنمای آذری ها
https://azariha.org/2189/%d8%b4%db%8...