سربرنیستا
در ژوئیه 1995، یک قتل عام نسل کشی در شهر بوسنیایی سربرنیتسا رخ داد. حدود 8000 مسلمان بوسنیایی توسط ارتش جمهوری صربسکا (جمهوری صرب بوسنی) به رهبری ژنرال راتکو ملادیچ به قتل رسیدند.
قربانیان اغلب مردان بودند، از نوجوانان گرفته تا افراد مسن، اما مواردی از قتل کودکان و زنان خردسال نیز وجود داشت.
کشتار سربرنیتسا یکی از وحشتناک ترین رویدادهای جنگ در کشورهای سابق بالکان بود. این بزرگترین کشتار جمعی در اروپا پس از جنگ جهانی دوم است.
صرب‌های بوسنی می‌خواستند یک نهاد سیاسی از نظر سرزمینی به هم پیوسته جمهوری صربسکا ایجاد کنند و سربرنیتسا یک حلقه کلیدی بود که برای ایجاد این امر نیاز به «پاکسازی قومی» داشت. در سال 1992 نیروهای نظامی و شبه نظامی صربستان فرآیند "پاکسازی قومی" قلمرو بوسنیایی ها را آغاز کردند و هزاران نفر را کشتند و آواره کردند.
در 16 آوریل 1993، شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد که سربرنیتسا یک منطقه امن است و خواستار عاری بودن این منطقه از حملات مسلحانه شد. با وجود این، خشونت و کشتار ادامه یافت. این قتل عام در 13 ژوئیه 1995 آغاز شد و حداقل 72 ساعت به طول انجامید که در آن ارتش صربستان وارد شهر شد و کارزار نسل کشی خود را از جمله اعدام های دسته جمعی، اخراج بوسنیایی ها از خانه هایشان و استفاده از تجاوز جنسی را آغاز کرد.
در هفته های منتهی به 6 ژوئیه 1995، ده ها هزار غیر صرب از حملات صرب ها در شمال شرقی بوسنی به سربرنیتسا پناه برده بودند. پناهندگان تحت حمایت نیروهای پیاده نظام هلندی بودند و آب و غذای تازه با کمبود مواجه بود. هنگامی که گلوله باران نزدیک مراکز پناهندگان در سربرنیتسا آغاز شد، فرمانده هلندی با مقر سازمان ملل تماس گرفت و درخواست «حمایت هوایی نزدیک» کرد. با تشدید گلوله باران، تعداد بیشتری از پناهجویان از اردوگاه های جنوب به شهر گریختند. تقریباً 4000 پناهجو تا 10 جولای در مرکز بودند و هرج و مرج گسترش یافت. فرمانده هلندی خواستار کمک ناتو برای توقف گلوله باران شد، اما به دلیل تکمیل مدارک نادرست و نیاز به سوخت گیری هواپیماهای ناتو، کمک به تاخیر افتاد. بعد از ظهر 11 ژوئیه، فرمانده صرب راتکو ملادیچ وارد شهر شد.
در 12 ژوئیه 1995 اتوبوس‌هایی به سربرنیتسا رسیدند تا زنان و کودکان را از مناطق تحت کنترل صرب‌ها خارج کنند. تقریباً 23000 زن و کودک در طول 30 ساعت اخراج شدند. در طول اخراج، نیروهای صرب شروع به انتخاب همه مردان بالای 12 سال برای «بازجویی مشکوک به جنایات جنگی» کردند. این پسران و مردان سپس در کامیون ها و انبارها نگهداری می شدند.
اولین کشتار مردان مسلمان غیرمسلح در 13 جولای در انبارها آغاز شد. حداقل 8000 نفر از آنها به قتل رسیدند. آنها را به محل مرگشان رساندند. تا 3000 نفر در مزارع تیراندازی شدند. برخی دیگر در انبارها، زمین های فوتبال، زمین های بازی مدارس و مزارع به دام افتادند و هزاران نفر با مسلسل و نارنجک تیرباران شدند. هزاران جسد در گورهای دسته جمعی دفن شدند. برخی از اجساد پیدا شده و دوباره دفن شده اند، اما شناسایی بسیار دشوار بود.
در غروب 12 ژوئیه 1995، تقریباً 15000 مردی که در کامیون ها و انبارها در سربرنیتسا نگهداری می شدند، موفق به فرار شدند، اما در حالی که تلاش می کردند برای ایمنی از آن سوی کوه ها فرار کنند، گلوله باران شدند. آنها ستونی تشکیل دادند و شروع به پیاده روی 55 کیلومتری به سمت توزلا، نزدیکترین قلمرو مسلمانان کردند. نیروهای صرب در طول سفر خود کمین ها و حملات متعددی را به ستون مسلمانان بوسنیایی انجام دادند و تا آنجا که می توانستند به قتل رساندند. چهار روز بعد، ستون مردان خسته به توزلا رسیدند. بسیاری مجروح شدند. بیش از 3000 ستون اصلی از این سفر جان سالم به در بردند.
حسن نوهانوویچ مترجم سازمان ملل در سربرنیتسا بود و خانواده‌اش در زمان سقوط شهر به دست ارتش صرب‌های بوسنی به قتل رسیدند. او سال‌های زیادی جهت عدالت خواهی برای قربانیان سربرنیتسا مبارزه کرده است.
