اغلب مردم کتاب‌های فوتبال را به عنوان زندگی‌نامه‌هایی با پشتوانه بزرگ که در صدر فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌ها قرار دارند، می‌پندارند. هیچ مشکلی با کلیپ‌های قدیمی فوتبال وجود ندارد، اما تنوع بسیار بیشتری در کتاب‌ها وجود دارد که فقط باید آنها را خواند. در این مطلب نویسندگان کتاب‌ها جهان را در جستجوی داستان‌های هیجان‌انگیز جستجو کرده‌اند - آنها تیم‌های افسانه‌ای، بازیکنان نمادین و سال‌ها تاکتیک‌ها را مطالعه کرده‌اند تا مطمئن شوند که لحظات برتر فوتبال در تاریخ جاودانه شده‌اند.
داستانی که به اشتباه روایت می‌شود! احتمالاً داستان روی کین و آلفرد هالند را شنیده باشید. اینکه آلفرد هالند خطا می‌کند و باعث مصدومیت شدید روی کین می‌شود و کین به هالند میگوید که در تقابل بعدی طوری او را می‌زند که دیگر نتواند فوتبال بازی کند. خب این داستان واقعی نیست؛ حداقل روی کین اینطور ادعا می‌کند. کین، کتاب خود را به نام "نیمه دوم" شروع می‌کند:
روایت معروف ماجرا این است که من مصدوم شدم، رباط صلیبی پاره کردم و این مال زمانی بود که رفتم برای تکل روی پای آلفرد هالند. هالند به من گفت که از جایم بلند شوم و حُقه‌بازی را بگذارم کنار. به همین دلیل، دفعه بعد که با او رو‌به‌رو شدم، کارش را ساختم. کار فوتبالش را هم تمام کردم! اما واقعیت اتفاقی که افتاد این نبود.
احتمالاً جمله "اگر در تیم محبوب شما بازی می‌کرد، عاشق او می‌شدید اما بقیه از او متنفر بودند" را شنیده‌اید. یکی از همین بازیکنان روی کین بود. طرفداران منچستریونایتد زمانی عاشق او بودند اما کین بازیکنی نبود که سایر طرفداران تیم‌ها توان تحمل او را داشته باشند. شخصیتی که هر طور شده حرفش را درون زمین فوتبال می‌زد و حتی برایش مهم نبود که طرف مقابل بازیکن حریف، داور، هم تیمی یا مربی‌اش است.
یکی از بهترین اثر‌های استاد حمیدرضا صدر عزیز است. کتابی که شما را عاشق فوتبال می‌کند. بهترین توصیف این کتاب را در پشت جلد آن می‌خوانید:
از زمین‌های خاکی تهران تا ترکیه. از ایتالیا و اسپانیا تا آلمان و انگلیس. از برزیل و آرژانتین تا ایالات متحده.
مردم و فوتبال. تاریخ و فوتبال. سیاست و فوتبال. روزی روزگاری فوتبال سفری پر تپ‌‌وتاب از دنیایی به دنیای دیگر است. از فرهنگی به فرهنگ دیگر، بازگو کننده سایه روشن های ورزشی که مرز‌ها را درنوردیده و قلب‌ها را با بهانه و بی‌بهانه فتح کرده. نمایشگر رویایی شور مردم و قدرت طلبی سیاست پیشگان حول توپی که گرد است و از حرکت باز نمی‌ایستد. قلم حمیدرضا صدر بازتابنده شگفتی مهارناپذیر آدم‌هایی است که نمی‌توانند دل‌هایشان را از فوتبال بکنند. توصیف کننده برق چشم‌های مشتاقی که نمی‌توانند مستطیل سبز را تماشا نکنند.
|
روبرتو باجو؛ درى رو به آسمان
|
روبرتو باجو بهترين بازيكن ايتاليا در جام جهانى 1994 بود و فاصله اى تا قهرمانى در اين جام نداشت. با اين حال كسى درخشش باجو در ايالات متحده را به ياد نمى آورد و تنها چيزى كه از آن جام براى او مانده، حسرتى تمام نشدنى است.
هيچوقت از مسئوليت هايى كه برعهده دارم، شانه خالى نمى كنم. تنها بازيكنانى پنالتى از دست مى دهند كه شجاعت ايستادن پشت ضربه را دارند. من آن ضربه را از دست دادم و تا سال ها اين موضوع روى من تاثير گذاشت. آن بدترين لحظه دوران حرفه اى ام بود. اگر مى توانستم يك لحظه از زندگى ام را پاك كنم، آن لحظه را حذف مى كردم.
کتاب "رهبری با آرامش" کتابی است که خود کارلو آنچلوتی در نوشتن آن دست داشته است. کتاب ضمن اینکه انگیزشی بشمار می‌آید و شما را به موفقیت کارهایتان تشویق می‌کند، با شخصیت و ذهن آنچلوتی نیز آشنا می‌کند و از نگاه ستاره‌های برجسته‌ای مانند پائولو مالدینی، زلاتان ابراهیموویچ، کریستیانو رونالدو و حتی افرادی مانند سر الکس فرگوسن و آدریانو گالیانی نیز به آنچلوتی و سبک او می‌پردازد. کارلو آنچلوتی بدون شک یکی از بزرگ‌ترین سرمربی‌هایی است که فوتبال به خود دیده و نباید دستاوردها و افتخارات او را به راحتی فراموش کرد. بخشی از کتاب رهبری با آرامش:
از زندگی در خانواده‌ای تهی دست تا بازی در بهترین باشگاه تاریخ؛ در میلان افسانه‌ای دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی و دوبار بردن لیگ قهرمانان اروپا، تا مربیگری در میلان و دو بار بردن لیگ قهرمانان اروپا و بردن لادسیما با رئال‌مادرید، مسیر شگفت‌انگیز پرافتخارترین مربی حال حاضر اروپا است؛مسیر تسخیر قلب‌ها و ذهن‌ها و پیروز شدن در مسابقات، مسیر بهتر شدن است.
| فرشتگانی با صورت‌های کثیف؛ گزیده بخش‌های مربوط به لیونل مسی و دیگو مارادونا |
بدون آرژانتین نمی‌توان به فوتبال اشاره کرد؛ کشوری که پرافتخار ترین تیم تاریخ کوپا آمریکا است، برخی از ماندگارترین لحظات تاریخ جام جهانی را رقم زده و بازیکنانی معرفی کرده که در تاریخ این رشته جاویدان شده‌اند. مارادونا و مسی، نام‌هایی هستند که در اکثر لیست‌ها جایی میان پنج بازیکن برتر تاریخ و احتمالاً سه بازیکن برتر آن دارند؛ فوتبال قرن بیستم بدون دیگو مارادونا، فوتبال قرن بیست‌و‌یکم بدون مسی و تاریخ فوتبال بدون آرژانتین معنا ندارد. بخشی از کتاب فرشتگانی با صورت‌های کثیف توسط حمید نیکوئی به فارسی ترجمه شده که مطالعه آن برای عاشقان فوتبال لذت بخش است. حمید نیکوئی در بخش مقدمه این کتاب نوشته:
کتاب کوچکی که پیش‌روی شماست برگردان بخش کوچکی از دایره‌المعارف تاریخی فوتبال در سرزمین نقره است که به پاسداشت بزرگ‌ترین فوتبالیست عصر حاضر یعنی لیونل مسی، به طور جداگانه به طبع رسیده است.
بخشی از کتاب ۱۸ سال راه رفتن روی آب:
هی! من برای انگلستان بازی کرده‌ام. این را فراموش نکن! چهارم آوریل ۱۹۵۹ مهم‌ترین روز زندگی من است. من و باربرا در کلیسای سنت بارناباس در میدلزبرو ازدواج کردیم. آوریل را انتخاب کردیم تا شامل تخفیف مالیاتی شویم و هنوز هم مطمئنم باربرا به خاطر پول خوبی که پس‌انداز کرده بودم با من ازدواج کرد! بازیکنان امروزی شاید متعجب شوند که روز ازدواج من، روز یکی از مسابقات تیم بود و قرار بود بازی کنم. این را تصور می‌کنید؟ حالا آنها بندهای مخصوصی با مذاکرات مدیربرنامه‌ها در قرارداد خود می‌گذارند و پاداش‌هایی چند هزار پوندی می‌گیرند؛ اما ما شنبه صبح در یک هتل ازدواج کردیم. به برادرم دِس بیست و پنج پوند دادم و گفتم برای همه نوشیدنی بیاور. گفت بگذار خودشان پول آن را بدهند. یک یورکشایری، همیشه یورکشایری خواهد بود!
سخنرانی‌ها باید کوتاه می‌بود چون تا پیش از ساعت دو باید خودم را به آیرسام پارک می‌رساندم تا مقابل لیتون اورینت بازی کنم. ماشینی که قرار بود من را به ورزشگاه برساند، کمی دیر کرده بود. متوجه شدم ماشین پلیسی در نزدیکی من پارک کرده و از او خواستم که من را به ورزشگاه برساند؛ اما پلیس گفت «متاسفم برایان، من راننده تاکسی نیستم.» اگر ماشینِ هماهنگ شده دیرتر می‌رسید شاید کاری می‌کردم که من را دستگیر کند!
پیراهن‌های همیشه با عنوان کامل «پیراهن‌های همیشه، مردان فوتبال: تک‌نگاری‌ها» سال 1396 منتشرشده است. این کتاب تک‌نگاری‌هایی درباره‌ی تعداد زیادی از ستاره‌های قدیم و جدید دنیای فوتبال است و حمیدرضا صدر درست مانند تفسیرهایش با لحنی مهیج و پرفرازونشیب تمام آنچه برای آنها رخ‌داده را روایت کرده است. نویسنده این کتاب را به بردارش شاهین که درگذشته بازیکن تیم فوتبال هما بوده تقدیم کرده است. حمیدرضا صدر در مقدمه‌ای که بر کتابش نوشته است میگوید:
بازی زمانی تمام‌شده که توپ نخواسته در برابر سرنوشتش کرنش کند، ولی سوت را کشیده‌اند و توپ آرام‌گرفته. همین‌طور بازیکن و عاشق سینه‌چاک. آفتاب رفته و پرده را پایین کشیده‌اند. بازیکن کفش‌ها را درآورده، بوسه‌ای بر توپ زده و در تاریکی مسیر رختکن گم‌شده. هم عاشق سینه‌چاک اشک ریخته و هم توپ. عاشق سینه‌چاک مانده و هزار خاطره. این دفتر بازگوکننده‌ی چند تا از آن هزار هزارتاست.
فوتبال، این پدیده‌ی غول‌پیکر چندین وجهی قرن گذشته و حاضر را نه اعداد، نه سخت‌افزارها و نه نرم‌افزارها روایت نمی‌کنند؛ فوتبال را آدم‌ها روایت می‌کنند. حقیقت این است که یک تورنمنت فوتبال، یک تیم فوتبال، یک حادثه‌ی فوتبال، یک دوره‌ی فوتبال را فقط زمانی می‌توان به خوبی شناخت و شناساند که آدم‌های حاضر در متن و حاشیه‌ی آن را بشناسیم. در سال‌های اخیر، اعداد، سخت‌افزارها و نرم‌افزارها، روایت تک بعدی و محدود، داستان‌های دم‌دستی و خیلی غبارهای دیگر، چهره‌ی تاریخچه‌ی فوتبال را آلوده‌اند. حالا خیلی‌ها عادت دارند مهاجم‌ها را با تعداد گل‌هایشان، دروازه‌بان‌ها را با تعداد کلین‌شیت‌هایشان، سرمربی‌ها را با تعداد جام‌هایشان و تیم‌ها را با صفرهای چک حق پخش و رخ ورزشگاه‌شان بسنجند. کتاب پیش روی شما، تلاش قابل تحسینی است برای شکستن این حصار و نقل روایتی از «آدم‌ها». روایتی که روایت‌شونده نه در بستر سوژه‌های یک بعدی، که در بستر حقیقی روزگار خود روایت می‌شود؛ بستری که در اغلب موارد با آنچه جامعه تا امروز شنیده تفاوت‌های قابل بحثی دارد.
