| هنوز مدت زمان زیادی از مراسم توپ طلا در پاریس نگذشته است. همان طور که اطلاع دارید، با اعلام فرانس فوتبال توپ طلا به لیونل مسی اهدا شد و دیوید بکام، ستاره‌ی انگلستانی اسبق تیم‌های منچستریونایتد و رئال مادرید و همچنین از مالکان اینترمیامی (تیم لیونل مسی) این جایزه را به لئو اهدا کرد. با صرف نظر از حواشی و اختلاف نظرهایی در رابطه با رتبه بندی، این مراسم خیلی چیزها را آشکار کرد. |
روز ۳۰ اکتبر سال ۲۰۲۳ و در تئاتر دو شتله پاریس، مراسم ویژه‌‌ی مشهور و پرطرفدار فرانس فوتبال آغاز شد. توپ طلا توانست تا طی مدت اولین دوره در سال ۱۹۵۶ و اهدای جایزه به سر استنلی متیوز تا به حال، شهرت و محبوبیت خاصی ایجاد کند. در این بین، بد نیست که به مجموعه مقالاتی (داستان‌های توپ طلا) اشاره کنم که بسیار خواندنی است. حمید شهریاری و امیرحسین صدر، دو نویسنده‌ی بسیار حرفهای و فوق العاده، در این مجموعه به گذشته‌ها، تاریخ این جایزه، برندگان این جایزه و موارد بسیار جذابی پرداختند که بعید می‌دانم که بتوانید مشابه چنین مجموعه‌ای را پیدا کنید. با زحمات امیرحسین خان و حمید خان، این مجموعه گنجینه‌ای از نوشته‌هایی است که شما را به چندین سال قبل خواهد برد و با نگاهی متفاوت به سراغ توپ زرین فرانس فوتبال خواهید رفت.
اما همان طور که پیش‌تر اشاره کردم، امسال در مراسم توپ طلا شاهد اتفاقات ویژه‌ای بودیم که شخصاً چنین نظری دارم که این مراسم گواهی بر ورق جدیدی در کتاب تاریخ فوتبال است. از اختلاف نظرها بر برنده، نفرات برتر و... که بگذریم (که همیشه به دلیل ماهیت توپ طلا و نحوه‌ی انتخاب نفر اول در آن همیشه بوده است)، به نکات متفاوت و جذابی برخواهیم خورد. در ادامه به مواردی از آن اشاره خواهد شد.
پرواز دوباره‌ی لئو بر فراز فوتبال
موردی که بیشتر از باقی در رسانه‌ها راه یافته است و تحسین و نظر نویسندگان را جلب کرده است، هشتمین عنوان توپ طلای لیونل مسی بود. درباره‌ی این اتفاق بسیار خوانده‌اید اما همه چیز به این سادگی نیست. همه می‌گویند که معدود بازیکنی استعداد مسی را دارد و یا خواهد داشت، اما این جمله چقدر درست خواهد بود؟
با وجود اعتقاد عده‌ای به ذاتی بودن استعداد، امروزه بیشتر افراد بر این باور هستند که استعداد را خود افراد به وجود می‌آورند. به زبان دیگر، امروزه اعتقاد اکثریت چنین است که استعداد (با معنای لغوی توانایی) توسط خود فرد ساخته و پرداخته خواهد شد و وی به افزایش توانایی‌های خود در رشته‌ای خواهد پرداخت. در این بین، علاقه، میل به یادگیری و تمرکز در هنگام یادگیری و تمرین از مهم‌ترین عوامل افزایش توانایی چه در فوتبال و چه در سایر رشته‌ها و مشاغل به حساب می‌آیند. کاملا درست است که مسی به دلیل شرایط فیزیکی خود (مسی به دلیل قد خود، مرکز ثقل کمتری دارد و می‌تواند با سرعت، دقت و فراغ بال بیشتر به دریبل زدن بپردازد و فاصله‌ی کمتری میان پا و توپ ایجاد کند که این به سرعت واکنش و همچنین عمل به تصمیمات در حین بازی و درون زمین می‌افزاید) یک مورد ویژه به حساب می‌آید، اما خب در تاریخ فوتبال هزاران بازیکن مختلف بوده‌اند که چنین شرایطی داشتند و حتی بسیاری چنین گمان می‌کردند که حتی پا را از مسی نیز فراتر خواهند گذاشت؛ اما چنین نشد. مهم‌ترین عوامل این رکوردشکنی‌های پیاپی مسی و تاریخ‌سازی وی در تاریخ فوتبال، تلاش و تمرین او، زندگی حرفهای، تصمیمات درست و... بوده‌اند که همه‌ی این موارد را به اضافه‌ی شرایط فیزیکی، پست و سبک بازی وی را نیز در نظر بگیرید. علیرغم تحسین همگانی از پشتکار و تلاش کریستیانو رونالدو، این بدان معنی نیست که مسی از شرایط زندگی حرفهای و ورزشکاری پیروی می‌کند. عوامل زیادی باعث می‌شوند تا یک فوتبالیست به ۸ توپ طلا (مسی) یا ۵ توپ طلا (رونالدو) برسد و تفاوت‌ها تنها در یک مورد خاص خلاصه نمی‌شوند؛ شاید مقداری شانس نیز لازم است، اما مطمئناً هیچ بازیکنی نمی‌تواند بدون سخت‌کوشی به ۸ توپ طلا و افتخارات فردی و تیمی گوناگون دست یابد.
چه در وصف ارلینگ می‌توان گفت؟
مهاجم نروژی خیلی زود توسط سیستم استعدادیابی باشگاه ردبول سالزبورگ شناسایی و جذب شد. پس از یک عملکرد شگفت انگیز در باشگاه اتریشی و گلزنی به تیم‌های مختلف، چه تیم‌های بوندسلیگای اتریش و چه تیم‌های لیگ قهرمانان، نظر تیم‌های زیادی به ستاره‌ی نروژی جذب شد. در نهایت، ارلینگ هالند به دورتموند ملحق شد، در آنجا نیز درخشان عملکرد و رکورد گلزنی خارق العاده‌ای به جا گذاشت. با چنین وضعی، منچسترسیتی با هدایت پپ گواردیولا که از فقدان چنین هیولایی رنج می‌برد، ستاره‌ی بوروسیا دورتموند را جذب می‌کند. طولی نمی‌کشد تا هالند پاسخ منتقدان را بدهد و همه را میخکوب خود کند. عملکرد درخشان ارلینگ اگرچه در نیم فصل دوم کمی با افت همراه شد اما هالند با دید محیطی فوق العاده و واکنش‌های فوری وابسته به شرایط، جایزه کفش طلا، آقای گلی لیگ قهرمانان و جایزه گرد مولر را کسب کرد. با توجه به درخشش مسی در جام جهانی و توانایی بازیسازی و چند بعدی بودن وی، رتبه‌ی دوم برای ارلینگ هالند در نظر گرفته شد. اما شکارچی (Poacher) جوان منچسترسیتی چیز‌های زیادی برای ارائه دارد؛ خواهیم دید.
ارلینگ هالند نروژی در مراسم امسال برندهی جایزه گرد مولر شد. به نظر می‌رسد که این جایزه برای تقسیم جوایز به صورت منطقی‌تر ایجاد شده است. مهاجم تمام عیار منچسترسیتی جایزه‌ی بهترین گلزن را کسب کرد و لیونل مسی با درخشش ویژه در جام جهانی و بازی دل‌نواز به جایزه‌ی توپ طلا می‌رسد. هر چند که در نهایت تصمیم‌‌گیری با شماست. آیا تقسیم جوایز منطقی بود؟
توپ طلا نمادی از یک پوست اندازی تدریجی
توپ طلا همیشه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. معدود بازیکنانی چنین توانایی را دارند که به لیست ۳۰ بازیکن برتر راه یابند. اما همیشه و خیلی تلویحی در میان نامزدها و نفرات برتر می‌توان که تغییر نسل‌هایی در فوتبال را مشاهده کرد. با خداحافظی بازیکنان مختلف از فوتبال در طی سالیان اخیر، متوجه خواهیم شد که آن دوره‌ی رقابت مسی - رونالدو و آن نسل بازیکنانی همچون زلاتان ابراهیموویچ، وینسنت کمپانی و... به پایان خط خواهند رسید. شاید قبول کردن این موضوع چندان راحت نباشد، اما در مراسم توپ طلا این موضوع به ما اثبات شد. با نگاهی ۱۰ نفر اول توپ طلا، به نکات قابل توجهی دست خواهیم یافت. به جز دو نفر اول که پیش‌تر درباره‌ی آنها توضیحاتی ارائه شد، ۸ بازیکن با ویژگی‌های متفاوتی وجود دارند که شاید در سالیان پیش یا به برخی از آنها کم توجهی می‌شد و یا حتی برخی از آنها فوتبال در ۵ لیگ معتبر اروپایی را آغاز نکرده بودند!
نفر سوم لیست کیلیان امباپه‌ای است که در طی چند سال اخیر خود را به عنوان یک مدعی جدی توپ طلا مطرح کرده است و با رسیدن به عنوان سومی، کیلیان باری دیگر ثابت کرد که چرا بینندگان آن دریبل‌های زیبا، آن استارت‌های افنجاری و آن شوت‌های کم نقص رو به افزایش است و مردم و خبرنگاران به دقت به او می‌نگرند.
به جز کوین دی‌بروین و لوکا مودریچ که هر دو به ترتیب از نسل‌های طلایی دو تیم بلژیک و کرواسی هستند، باقی اعضای لیست از دوره‌‌های گذشته نیستند. البته حضور این دو ستاره، به خصوص کوین دی‌بروینی که همیشه در چنین مراسم‌هایی زیاد به او توجه نمی‌شود، موردی ویژه است. لوکا نیز که دیگر حرفی باقی نمی‌گذارد. در سن ۳۸ سالگی و حضور در رتبه‌ی دهم، واقعا شگفت انگیز است. اما همان طور که اشاره شد، باقی اعضای این فهرست نیز قابل توجه هستند. رودری، ستاره‌ای که با گلزنی در فینال به رویای پپ گواردیولا و منچسترسیتی پایان داد. وینیسیوس جونیور، علیرغم اینکه اخیراً درگیر حواشی‌های متعددی شده است اما فصل پیش جزو بازوان قدرت تیم آنچلوتی بود. ویکتور اوسیمن که او هم با خروج لوچانو اسپالتی از ناپل در حال و احوال مطلوبی به سر نمی‌برد نیز سری آ را به آتش کشیده بود. برناردو سیلوا نیز که مهره‌ی مهمی در منچسترسیتی و تیم ملی پرتغال بود، گزینه‌ای دیگر است. اما مطمئناً نفر هفتم لیست بیش از دیگران ویژه‌تر و متفاوت‌تر بود. خولیان آلوارز در سالی رویایی که با کسب جام جهانی و سه گانه همراه بود، یاد و خاطره‌ی مهاجمان بزرگ تیم ملی آرژانتین را زنده کرد. نکته‌ی مهم در رابطه با او این است که با وجود قد و قامت کوتاه نسبت به مهاجمان و مدافعان بلند قامت، با شوت‌ها و دریبل‌های خود هر سدی را می‌شکند. در نهایت، علیرغم وجود کهنه کارانی چون هری کین، محمد صلاح، رابرت لواندوفسکی، ایلکای گوندوغان، لوکا مودریچ و کوین دی‌بروین، دیگر نمی‌‌توان نشانی از آن ستاره‌های گذشته را در بین ۳۰ نفر برتر از نظر فرانس فوتبال یافت.
کهکشان مادرید، مزین به کوپا، برای اولین بار!
در سمت دیگر اما نباید جایزه‌ی کوپا را از یاد برد. جایزه‌ی کوپا که چند سالی است به یاد نام ریموند کوپا تاسیس شده است، ستاره‌های بزرگی را به ما معرفی می‌کند. نخستین برندهی آن را که می‌شناسید، کیلیان امباپه. کیلیان امباپه، نخستین انتخاب رای دهندگان برای این عنوان، حالا توانسته است که به رتبه‌ی سوم توپ طلا دست یابد. به همین منظور، رتبههای اول معمولا بازیکنانی هستند که آنقدر درخشان و تحسین برانگیز بوده‌اند که می‌توان جایی برای آنها در میان افتخارات فردی بزرگ کنار گذاشت. ماتیاس دلیخت، مدافع فعلی بایرن مونیخ که عضوی از تیم رویایی آژاکس بود نیز دیگر برندهی این عنوان بود. دلیخت گرچه این فصل مهره‌ی فیکس و همیشگی تیم توماس توخل نیست، اما او فصل گذشته و با نجات شگفت انگیز دروازه‌ی یان زومر (بازی بایرن مونیخ مقابل پاریسن ژرمن)، نشان داد که همچنان باید به او اعتماد کرد. پدری و گاوی، دو هافبک جوان و اسپانیایی بارسلونا نیز دیگر برندگان کوپا بردند. به هر حال، وقتی دو هافبک جنگنده و بااستعداد سر و کار دارید، نکته‌ی خاصی نمی‌توانید اضافه کنید. آنها همچنان از عناصر مهم تیم ژاوی به شمار می‌روند. برندهی امسال نیز یک تاریخ‌سازی رقم زد و در شمار اولین‌ها به حساب آمد. جود بلینگام که در سال ۲۰۲۱ نیز رتبه‌ی دوم را کسب کرده بود، بهترین بازیکن فصل گذشته‌ی بوندسلیگا شد و این فصل نیز در رئال مادرید آمار خیره کننده‌ای به جای گذاشت. اما در بین ۱۰ نفر اول این لیست، گزینه‌های جالبی وجود دارد. جمال موسیالای بدشانس که رکوردار رتبه‌ی دوم و سوم است و همچنان موفق به کسب نشده و احتمالاً نخواهد شد. موسیالا با درخشش در ترکیب بایرن مونیخ و به ثمر رساندن گلی که قهرمانی آنها را در بوندسلیگا رقم زد، گزینه‌ای قابل احترام است که حتی بسیاری چنین اعتقاد دارند که این بار لایق کسب این عنوان بود. پدری، گاوی و ادواردو کاماوینگا نیز دیگر نفرات بودند. می‌توان صحبت‌های زیادی درباره‌ی دو برندهی عنوان لالیگا (گاوی و پدری) و هافبکی که آچار فرانسه‌ی تیم کارلتو بود (کاماوینگا) ارائه کرد اما بهتر است که به گزینه‌های دیگر پرداخته شود. ژاوی سیمونز، هافبک سابق آیندهوون که با ارائه عملکردی چشم‌گیر در این تیم، به پاریسن ژرمن راهی شد. پس از قرض این بازیکن به لایپزیش و به ثمر رساندن پاس گل‌ها و گل‌های فراوان،چند پسته بودن وی و آنچه از لاماسیا آموخته بود، وی را به بازیکنی آینده‌دار بدل می‌گرداند. نفر بعدی لیست آلخاندرو بالده‌ای است که به مهره‌ی مهم بارسلونای ژاوی هرناندز تبدیل شده است. آلخاندرو بالده محصول لاماسیا، یک وینگ بک (Wing-back) تمام عیار است که به خوبی جای خالی جردی آلبا را پر کرده است. در آخر نیز گزینه‌هایی دیگری همچون راسموس هویلوند، الی واهی و آنتونیو سیلوا وجود دارند که باید خودی نشان دهند و مهارت‌های خود را اثبات کنند.
و در آخر؛ بی‌شک به یاد آن رفتگان هستیم!
در مراسمی که در شهر پاریس برگزار شد، مسئولان فرانس فوتبال باری دیگر نشان دادند که هیچ وقت از حمایت از اسطوره‌ها و بزرگان فوتبال دست بر نخواهند داشت. یادبود سه اسطوره‌ی بزرگ، یعنی پله، سر بابی چارلتون و لوییز سوارز میرامونتس گرامی داشته شد. پله ملقب به پادشاه، ستاره‌ای که در تاریخ نمونه نداشت. مجله‌ی فرانس فوتبال در یکی از شماره‌هایش بدین موضوع می‌پردازد که اگر توپ طلا از اول به بازیکنان غیر اروپایی نیز داده می‌شد، پادشاه پله به ۷ توپ طلا دست می‌یافت. در آن سال‌ها پله رقبای قدرقدرتی برای این عنوان داشت، اما به نظر نمی‌رسد که این گفته‌ی فرانس فوتبال غیرمنطقی باشد. به هر حال، پله با آن قد و قامت کوتاه چنان در زمین بازی می‌کرد که چشم‌ها به او خیره می‌شد. بازیکنی تکنیکی که می‌توان یک او را مهاجم چند بعدی و با توانایی‌های متعدد دانست. گفتنی‌ها درباره‌ی پله آنقدر زیاد است که شاید کمی حوصله سربر شود؛ پس، بهتر است به دو ستاره‌ی دیگر پرداخته شود. سر بابی چارلتون، مهم‌ترین عامل پیشرفت منچستریونایتد از سال ۱۹۵۸ به بعد. پس از آن حادثه‌ی تلخ و نجات معجزه‌آسای سر بابی، او به سر مت بازبی در بازسازی من یونایتد کمک کرد تا شیاطین سرخ باری دیگر بی‌رحم شوند. بلیت تئاتر رویاها و نمایش زیبای سر بابی آنقدر ارزشمند و پرفروش بود که او را به بازیگر اصلی منچستریونایتد و حتی انگلستان تبدیل کرد. علیرغم بدشانسی پله، بابی چارلتون انگلیسی توانست که به عنوان یک اروپایی به توپ طلا دست یابد و البته دو بار نیز در رتبه‌ی دوم قرار بگیرد. بابی که همین چند وقت پیش بر سر افتادن از صندلی (بله، افتادن از صندلی!) فوت شد، آخرین بازمانده از حادثه‌ی هوایی مونیخ بود. مگر می‌توان به یاد او نبود؟
و در سمت دیگر، لوییز سوارز میرامونتس؛ مردی که هم نامش لوییز سوارز (اروگوئه‌ای) شهره‌ی بیشتری در نسل جدید دارد و پرتوی نور لوییز در میان آنها کمرنگ است. میرامونتس اسپانیایی، معماری که با پاس‌های ارسالی در شرایط تحت فشار و شوت‌های انفجاری‌اش توانست تا توپ طلا کسب کند و همچنین رکورد نقل و انتقالات جهان را با انتقال به اینترمیلان بشکند.
در نهایت، در مراسمی که در تئاتر دو شتله برگزار شد به موارد متعددی برخورد کردیم. به هر حال، نکات زیادی برای گفتن وجود داشت. در بخش‌های دیگر مراسم، یعنی جایزه‌ی یاشین و جایزه‌ی سوکراتس نیز حرفهای زیادی برای گفتن وجود داشت. جایزه‌ی لو یاشین که به یاد عنکبوت سیاه فوتبال بدین نام شناخته می‌شود، میهمان گلری بود که در جام جهانی درخشان کار کرد. جایزه‌ی لو یاشین از بدو تاسیسش (۲۰۱۹) میزبان گلر‌های متفاوتی بوده است؛ آلیسون بکر، جانلوییجی دوناروما، تیبو کورتوا و امیلیانو مارتینز. در رتبههای دیگر نیز ادرسون مورائس رکوردار رتبههای دوم و سوم بوده است. اما امسال، یاسین بونو گلری که خود را در سویا مطرح و در تیم ملی مراکش اثبات کرد، به همراه آندره اونانای کامرونی که فصلی رویایی را به همراه اینترمیلان سپری کرد (که البته در منچستریونایتد فعلاً فصلی فاجعه بار را طی می‌کند)، در کنار مارک آندره تراشتگن که فصل خوشی را در بارسلونا داشت، مایک مانیان، آرون رمزدیل و دومینیک لیواکوویچ دیگر نامزدها بودند. در این بین، در جایزه‌ی لو یاشین به خوبی اثبات شده است که هر گلری و با هر سن و سالی می‌تواند که خود را به میان برترین‌ها برساند.
اما در کل، مراسمی که پس از سال شگفت انگیز فوتبال اروپا برگزار شد، به اتمام رسید. در چنین مراسم‌هایی و در چنین جوایزی همیشه اختلاف نظر وجود دارد و گاهی سلیقه عنصر تعیین کننده است. مراسم توپ طلا که حالا بخش‌های متنوع و مختلفی دارد، بیشتر از نام ستارگان جوان و آینده‌داری تشکیل شده بود که در جام جهانی و یا در تیم باشگاهی خویش درخشیده بودند. لیونل مسی و کریم بنزما، دو برندهی توپ طلای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، از ۵ لیگ معتبر اروپایی خارج شدند و به ترتیب به اینترمیامی آمریکا و الاتحاد عربستان رفتند. نام‌های روی جلد مجله‌ی فرانس فوتبال هر ساله تغییر پیدا می‌کنند و ستاره‌های جوان جای آن اسطوره‌های قدیمی را می‌گیرند. به هر حال، ماهیت فوتبال و هر شغل دیگری همین است و هیچ بازیکنی نمی‌تواند برای همیشه بازی کند و برای همیشه در اوج باشد. اما به هر حال، آنها پیش ما جایگاه ویژه‌ای دارند. همان طور که نام ستارگانی چون پله همچنان بلندآوازه است، نام ستارگان امروزی نیز بلندآوازه خواهد بود. در مراسم توپ طلا تاریخ نوشته می‌شود و در تاریخ هیچ چیز فراموش نمی‌شود، مطمئن باشید.
