واژه فوتبال ترکیبی از دو جزء (پا foot) و (توپ ball) می باشد. دو تیم یازده نفر در یک زمین با اندازه های معین، درصدد رساندن توپ به دروازه مقابل اند و هیچ یک از افراد، جز دروازه بانها حق استفاده از دست را ندارند. فوتبالی که امروزه شاهد آن هستیم تاریخی چند هزار ساله دارد. چین، یونان، مصر و روم باستان زادگاه های اولیه فوتبال بوده اند. تحقیقات نشان می دهد که ملل مختلف هزاران سال قبل از میلاد بازیهای شبیه فوتبال داشته اند. کشیشی به نام اشپانوت از اهالی آلمان، پژوهشهایی درباره فوتبال به عمل آورده است. او می گوید: « طبق نوشته های هومر -نویسنده و شاعر یونانی- در قاره گمشده آتلانتیس، ورزشگاه عظیمی بوده که تماشاگران زیادی جهت تماشای توپ گرد در آن جمع می شدند.»
● فوتبال در چین باستان
تحقیقات باستان شناسان نشان می دهد که بین سالهای ۲۰۰ تا ۲۲۰ قبل از میلاد، هوانگ تین، امپراتور چین مبتکر بازی «تی-سو-چو» (T-So-Cho) بوده است. تی-سو در زبان چینی همان لگد زدن و با پا زدن است و چو، به معنی توپ می باشد. وی، تی-سو-چو را به این منظور ابداع کرد که سربازانش با هم مبارزه کنند و به رقابت بپردازند. پس از چندی این بازی از محدوده سربازخانه ها به میان مردم راه یافت. چو یا همان توپی که در آن زمان مورد استفاده قرار می گرفت، هشت تکه ای و از جنس چرم بود. این چرم را به هم می دوختند و درون آن را از پر، پشم و یا پنبه پر می کردند. بازی تی-سو-چو با فوتبال امروزی وجوه اشتراک فراوانی داشته است. دروازه ها از پایه هایی از جنس چوب بامبو تشکیل می شد که بلندی آن به حدود ۵ متر می رسید. این دروازه ها، دقیقاً بسان دروازه های امروزی بازی فوتبال، با تور پوشش داده می شد و جالب تر آن که نوشتارهای بدست آمده، حاکی از آن است که استفاده از شکم، سر، پا و سینه برای حمل توپ، مجاز ولی استفاده از دست، غیرمجاز بوده است. البته در پایان بازی تی-سو-چو، برنده بی نصیب از جایزه و بازنده بی بهره از مجازات نبود. جایزه برندگان، تنها کف زدن و هورا کشیدن بود، اما گروه بازنده باید بی دفاع در جای خود می ایستادند و کتک می خوردند.
● فوتبال در ژاپن
در سال ۵۸۷ میلادی، فوتبال از چین به ژاپن راه یافت و این حرکت با تحولات جدید و تکامل نسبی همراه بود. «کوماری» واژه ای است که ژاپنی ها به فوتبال اطلاق می کردند. در کتیبه های بدست آمده از آن دوران، فوتبال، عملی مذهبی و جزو آداب دینی شمرده می شده است. طبق اسناد معتبر، امپراتور وقت ژاپن، تنیشی-تنو که در سالهای ۶۱۷ تا ۶۲۱ سلطنت می کرد، علاقه فراوانی به این آئین داشت، چون خودش در زمان ولیعهدی، از بازیکنان زبده کوماری بود. به محض آنکه تنیشی-تنو به بازی فوتبال مبادرت ورزید، آئین ژاپنی سین توئیزم که برای امپراتورها شرف خدایی بود، کوماری را از ارج و قرب بالایی برخوردار کرد.
هر ساله در فصل پائیز، تشریفات و مراسمی به مناسبت بازی کوماری برگزار می شد. قبل از مراسم، توپ را برای تبرک نزد روحانی اعظم می بردند و او با خواندن دعا از درگاه خدایان برای سرزمین آفتاب، آرامش و برکت آرزو می کرد. سپس نجیب زادگان و بزرگان با لباسهای فاخر، در گوشه هایی از میدان مستقر می شدند. میدان بازی به شکل مربع بود و در هر گوشه میدان، درختی کاشته شده بود: کاج در شمال غربی، سرو در جنوب غربی، بید در جنوب شرقی و آلبالو در شمال شرقی. توپ ۲۴ سانتی متر قطر داشت و زمان بازی در هر نیمه، حدود بیست دقیقه بود. کوماری در ژاپن برخلاف تی-سو-چو در چین، یک بازی اشرافی، آرام و بدون خشونت و برخورد بود. اگر بازیکن، کوچکترین حرکت خشنی از خود نشان می داد، از بازی اخراج می شد. کافی بود بازیکنی به بازیکن دیگر تنه بزند تا فوراً از زمین اخراج شود، البته اگر حریف، طرف مقابل را می بخشید، بازیکن در زمین می ماند و اخراج نمی شد. سالها بعد در اوایل قرن دهم میلادی، فوتبال از حالت اشرافیت خارج و همگانی شد.
● فوتبال در روم و یونا
رومی ها نوعی بازی به نام "Harp Stum" (هارپ استوم) داشتند که در آن، دو گروه در دو سوی زمین قرار می گرفتند و زمین هر تیمی با خط کشی معین شده بود. برای بازی، از نوعی توپ استفاده می شد که رویه ای چرمی داشت. میان دو زمین، فاصله ای وجود داشت که با دوخط دیگر تعیین شده بود و بازی در میان این فاصله انجام می شد و هر تیم باید توپ را از خط مرزی عبور داده و به زمین حریف برده و تا به انتهای آن می رساند. در مرز هر زمین، همه می توانستند توپ را روی هوا با دست مانند دروازه بان امروزی بگیرند و مانع از ورود توپ به زمین خود شوند. این بازی در روم، بازی خاص سربازان بود و هر تیم فرمانده خود را به عنوان مربی انتخاب می کرد. در این بازی هل دادن، گلاویز شدن و کشیدن حریف امری عادی به شمار می رفت. در هر تیم، یازده بازیکن حضور داشتند که در سه خط دفاع، میانی و حمله قرار می گرفتند. بعدها دو خط میانی که منطقه مرزی را مشخص می کرد، از میان رفته و تنها یک خط، نیمه زمین را معین می کرد. این بازی تا به آنجا در میان سربازان ومردم رواج یافت که شکل قانونی به خود گرفت و هر سرباز رومی می بایست در آن شرکت می کرد. هنگامی که سربازان ژولیوس سزار، در قرن سوم به بریتانیا پا نهادند، باعث گسترش بازی در آنجا نیز شدند. پس از خروج سربازهای روم در سال ۲۱۷ بعد از میلاد از ولز، بازی یی به نام «تراک» در آنجا شکل گرفت که منشاء اولیه بازی فوتبال در انگلستان بود.
در یونان هم بازی یی به نام «اسفروناشیا» که بسیارشبیه هارپ استوم بود، انجام می شد. افلاطون در مورد این بازی می گوید: «اسفروناشیا، سودمندترین تمرین نظامی است که یک سرباز را می سازد.»
● سیر تکوینی فوتبال
از قرنهای اولیه پس از میلاد تا قرن هجدهم میلادی، ورزش فوتبال به شکل قانونی و غیرقانونی به اشکال مختلفی در کشورهای گوناگون انجام گرفت. بازی دسته جمعی با توپ، هرچند در دوره هایی توأم با خشونت بود و گاه به تعطیلی آن در برخی کشورها انجامید؛ ولی علاقه مردم به آن کم نگردید. در سالهای ۱۱۳۰ تا ۱۱۸۰، بازی فوتبال با نام «لاسول» در فرانسه رایج شد و در میان شاهان فرانسه، لوئی هفتم که از ۱۱۴۰ تا ۱۱۷۳ فرمانروایی نمود؛ به گسترش این ورزش همت گمارد. او جوانان بسیاری را به این ورزش تشویق نمود و تیمهای فراوانی را بوجود آورد. در طی سالیان پس از آن، این بازی خشن که گاهی با مرگ بازیکنان هم همراه بود، توسط بریتانیایی ها شامل قوانین و مقرراتی گردید. در حقیقت، منشاء فوتبال امروزی، مناطقی از بریتانیا بوده است که برای این بازی قوانینی وضع نمودند و تلاش کردند ضمن کاستن خشونت از آن، جاذبه های آن را افزایش دهند.
در سال ۱۶۸۱، در لندن بازی فوتبال با قوانین و مقررات خاصی دنبال می شد و حتی مسابقاتی هم در حضور پادشاه انگلستان برگزار گردید. تا سال ۱۸۳۲، بازی یی که به عنوان فوتبال در سراسر انگلستان رواج داشت، هیچ محدودیتی در استفاده از سر و پا و دست برای آن در نظر گرفته نشده بود و بیشتر شبیه راگبی امروزی بود. اما از این سال به بعد، فوتبال به سمت جدایی از راگبی پیش رفت و درنهایت در سال ۱۸۴۱، مقرر گردید که فوتبال بازی یی با پا و راگبی با دست و پا باشد. در نیمه دوم سال ۱۸۴۶، شاگردان سابق مدرسه «شرزبوری واتون» که دانشجویان دانشگاه کمبریج شده بودند، نخستین باشگاه فوتبال را تأسیس کردند و دو سال بعد، نخستین قوانین فوتبال را با همکاری سایر تیمهای دانشگاهی بنیان نهادند.
درسال ۱۸۶۲، باشگاه فاتس کانتی در شهر ناتینگهام تأسیس شد که به عنوان قدیمی ترین باشگاه فوتبال در لیگ باشگاههای انگلیس، هنوز هم حضور دارد و امروزه با نام «ناتینگهام فارست» شناخته می شود.
جام انگلیس (FACup)، قدیمی ترین مسابقات فوتبال جهان است که در سال ۱۸۷۱ پایه ریزی شده است. در روز بیستم جولای ۱۸۷۱، هفت عضو اتحادیه فوتبال انگلیس به دفتر مجله « اسپورت من» وارد شدند که یک هفته نامه ورزشی بود و به دبیرآن پیشنهاد نمودند تا اعلامیه مسابقات فوتبال میان باشگاههای لندن را منتشر کند و مسئولیت آن را برعهده گیرد. براساس این اعلامیه، هر تیمی با یک شکست حذف می شد و هر تیمی که خواهان شرکت بود، باید «یک گنی» (واحد پول انگلستان در آن زمان که اندکی بیشتر از یک پوند بود) می پرداخت. این مسابقات به سرعت شکل گرفت و فاتح آن، تیم فوتبال واندرز لندن بود که با نتیجه یک بر صفر، تیم سلطنتی مهندسان را شکست داد.
نخستین مسابقه بین المللی فوتبال، در روز شنبه ۳۰ نوامبر ۱۸۷۲ بین دو تیم انگلیس و اسکاتلند در گلاسکو برگزار شد که با نتیجه بدون گل به پایان رسید.
کاری از حزب منچستر کبیر
برای دیدن بقیه مطالب ما روی برچسب حزب منچستر کبیر کلیک کنید.
